Шымкент келбеті

Шымкентте «Отбасы – бақыт мекені» атты облыстық форум өтті. Форумның әдістемелік көрмесінде қаладағы бірнеше мектеп оқушыларының Күн энергиясының тиімділігін арттыруға байланысты ғылыми жұмыстары қойылды. Атап айтар болсақ, «Энергетикалық кешен», «Робот көлік», «Жел электр станциясының моделі», «Шатыр арқылы жылу алатын үй», «Кедергілерді сезетін робот машина», «Қашықтықтан суғаратын құрал», «Күн батареясы арқылы жүретін тасбақа, «Ультрадыбысты сенсорлы робот», «Қашықтықтан басқарылатын машина», «Массаж жасаушы» іспетті жобалар оқушылардың өз қолымен жасалған.

Өңірімізде тұңғыш рет ұйымдастырылып отырған жиынға 700-ге жуық адам қатысты. Оңтүстік Қазақстан облыстық білім басқармасы басшысының міндетін атқарушы Раушан Ергашева бала тәрбиесінде отбасының алатын орнына тоқталды.

– Өмірлік тәжірибе дәлелдеп отырғанындай, баланың тұлға болып қалыптасуына тікелей ықпал ететін фактор – ата-ана. Отбасы балаға рухани ұлттық дәстүрлерді үйрететін бір мектеп. «Бала ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» демекші, бала әке-шешесінен көргенін айнытпай қайталап, бойына сіңіреді. Жаһандық даму үдерісіне негізделген ұлттық құндылықтардан алыстап, әлемдік мәдени үрдіске ұмтылған тұста, өкінішке қарай, бала тәрбиесін біршама босаңсытып алдық. Біз ұлттық өрлеуді өмірінің өзегі еткен халықпыз. Сондықтан бүгінгі басты мақсатымыз ұрпақ тәрбесі болуға тиіс, – деді Раушан Естілеусқызы. 

Жиында сөз алған «Нұр Отан» партиясы ОҚО филиалының ұйымдастыру-бақылау жұмысы бөлімінің меңгерушісі Есімхан Бертаев та отбасы тәрбиесіне қатысты ойын ортаға салды.

– Отбасы тәрбиесі – бұл жалпы тәрбиенің басты бөлігі. «Қарағайға қарап тал өсер, отбасыға қарап бала өсер». Ата-ананың бір-біріне деген қарым-қатынасына қарап өсетіндігі, келген қонақты қалай сыйлайтыны, тіпті, қалай тамақтанатыны туралы ұсақ-түйекке дейін бала тәрбиесіне әсер етеді. Баланы ұрып-соғып, қателескен жерінде қатаң жазалап тәрбиелеудің қажеті жоқ. Ақылмен мысал келтіре отырып түсіндіру керек. Баланы адамгершілікке, ұқыптылыққа, әдептілікке, жауапкершілікке сөзбен жеткізе отырып тәрбиелеу қажет. Қай заманда болмасын адамзат баласы жас ұрпақ тәрбиесіне зор мән беріп келген. Тәрбиенің мақсаты – пәнді керемет оқитын оқушыны емес, адамды тәрбиелеу, – деді Есімхан Қалмаханұлы. 

Бұдан кейін сөз алған ОҚО прокуратурасы ұйымдастыру-бақылау жұмысы бөлімінің меңгерушісі Бекжан Балқыбеков күн тәртібіндегі күйіп тұрған мәселеге байланысты жасөспірім тәрбиесіне кері әсер ететін бірнеше фактор келтірді. 

– Балаға дұрыс тәрбие беру үшін бірнеше кері әсер ететін жәйттар бар: отбасындағы жанжал мен орынсыз дау-дамайлар бала психикасына кері әсер етеді. Отбасындағы түсініспеушілік баланың бойында эмоциялық жайсыздықтар тудырады. Алғашқыда баланың адаптациялық қабілеттері төмендейді. Үлгерімі нашарлайды, қызығушылық деңгейі бәсеңдейді, көңіл-күйі орнықсыз, ашуланшақ болады. Күйзелістен өзін қоғамның толыққанды мүшесі сезінбейді. Өйткені, әлі есейіп үлгерген жоқ. Жасөспірімдер көп жағдайда мәселені терең түсіне алмай, күйзелісте болады. Олардың бойында құндылықтар жүйесі әлсірейді. Қолайсыз отбасы, ауыр психологиялық климат, ата-аналар арасындағы ұрыс-керістер, алкоголизмге ұрыну, ата-аналарынан айрылу, жасөспірімнің өз бетімен кетуі, үлкендер тарапынан қамқорлыққа ие болмау, қоршаған ортаның күлкісіне қалу, үлкендер тарапынан оның кез келген әрекетін сынға алу, нәтижелерімен қанағатсыздану, достарының жоқ болуы, топтан алшақтану, оқуда үлгерімі төмендеу, үлкендермен қарым-қатынасының нашарлауы, осының барлығы отбасындағы тәрбиеге байланысты орын алады, – деді. 

Облыстық ата-аналар кеңесінің төрағасы Әнуарбек Бейсе де бұл тақырыпқа байланысты біршама тың деректер келтірді. Мәселені арыдан қозғады. 

– Мектеп жасындағы қыздардың жүктілік фактілерінен де адам шошиды. Республика бойынша 800-ге жуық жасөспірім қыз ерте жүкті болса, соның 18-і – біздің Шымкентте. Ана сүті аузынан кетпей жатып, өз-өзіне қол жұмсау фактілері де жыл сайын артуда. Нақты деректерге сүйенетін болсақ, 2015 жылы – 90, 2016 жылы – 89 жасөспірім өзіне-өзі қол жұмсаған. Осыдан 20 жыл бұрын мұндай жағдайды естісек, таңғалар едік. Қазір қалыпты жағдай ретінде қарайтын болдық, – деп Әнуарбек Қабылбекұлы барлық келеңсіздіктер ата-ана тәрбиесінің аздығынан орын алып жатқанына тоқталды. – Мектепте оқушы жарты-ақ күн болады. Сосын мектеп жиналысына ата-аналардың 60 пайыздайы қатыспайды. Бала тәрбиесіне немқарайлы қарайтын ата-аналарды әкімшілік жауапкершілікке тартса, сосын мектептерде ата-аналар комитеті отыратын бір кабинет берілсе, – деді ол. 

Жиынның қорытынды бөлігінде мынадай ұсыныстар айтылды: аудандық, қалалық білім бөлімдері тарапынан ата-аналар форумын өткізу, ата-аналар кеңесінің жұмысын жетілдіру, бала тәрбиесіндегі ата-аналардың жауапкершілігін, сауаттылығын арттыру мақсатында әрбір мектептің базасында қоғамдық негізде жұмыс атқаратын «Отбасы орталығын» ашу, білім беру ұйымдарында оқушылардың бос уақытын тиімді өткізуді ұйымдастыру, үйірме жұмыстарын жетілдіру.

Форумнан түйген ойымыз, «Мәңгілік елдің» ұланын тәрбиелеуге сіз бен біз, жалпы қоғам ыждаһаттылықпен, аса бір нәзіктікпен іс-әрекетке көшуіміздің қажеттілігі туындап тұр. Ол іс-әрекет әрбір ата-ананың баласының өміріне жауапкершілігі мен уақыт бөле білуінен бастау алады.

Шымкент қаласындағы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектептебінің оқушылары ойлап шығарған ғылыми жобалар кім-кімді де бей-жай қалдырмайды. «Креативті самғау» шығармашылық идеялар фестивалінде қандай жұмыстар таныстырылмады десеңізші?! Байқаудың ашылуында мектеп оқушылары әр түрлі үлгідегі зымырандарды ұшырды. Оны балалар қолдан жасап, ұшыру әдісін жетік меңгерген. Арасында бөтелкеден жасалған зымырандарды да көзіміз шалды.

8 «F» сыныбы оқушыларының қолынан шыққан «Экомобиль» көлігінің өзі не тұрады?!. Үндістанның қоғамдық орындарда жүретін күймелеріне ұқсайтын аталған көлік түрін оқушы жасап шығарды дегенге алғашында сене қоймайсыз. «Пердесі жаздыгүні масадан қорғайды әрі ішіндегі безендірілген заттары эстетикалық әдемі түр береді», – дейді жоба жетекшісі Бақыт Амалбекова. 

7 «А» сыныбының «техникалық кілем-ұшағы», тіпті, кісі қызығарлықтай. Сынып оқушылары оны бар-жоғы екі-ақ сағаттың ішінде жасап шығарған. Ал 7 «F» сынып оқушысы Марғұлан Беркінбаев «Жеңіс» атты экомобиль көлігін ойлап тапқан. Дөңгелек орнына скитбордты, орындық орнына қорапты пайдаланған. Марғұланның айтуынша, бұл экомобиль аса жылдам жүрмесе де, көлік ретінде пайдалануға тұрарлық. 11 «С» сынып оқушысы Әнуар Ардақ болса, «Сары найзағай» атты көлігіне 2 ай уақыт жұмсағандарын айтады. Сынып болып атсалысқан аталған жоба жылдамдығы жөнінен мектеп бойынша алдыңғы орында тұр. Бұл экомобильдердің барлығы да дәстүрлі түрде өтетін «Экомобильдердің креативті айналымы» байқауында бақ сынап отыр. Көліктердің жылдамдығы мен техникалық мінездемесіне қойылатып талап жоғары, қуаты екі немесе одан да көп адамның мінуіне лайықталған, экоотынмен жүретін болуы қажет. 

Экомобильдерден бөлек, «Креативті самғау» фестивалінде 150-ге жуық ғылыми жобалар таныстырылды. Мәселен, 10 «В» сынып оқушысы Назым Зиябек ваннаға арналған сабынды көпіршік жасапты. Дәл осындай көпіршік жасайтын «Bubble mashine» құрылғысы – 7 «Д» сынып оқушысы Жәнібек Омаровтың жобасы. 

Айдана Тұрлыбекова (11 «F» сынып оқушысы) қатты тұрмыстық қалдықтарды қайда өңдеуге арналған биогаз алу жолдарын ойлап тапқан. Биогаз алу үшін өзен суы мен карбонат кальцийі, тыңайытқыш үшеуін қосса, энергия күшейеді екен. Биогаз әлем бойынша пайдаланылғанымен, біздің елімізде әлі де қолданысқа енгізілмеген. 

Ал таза суды үнемдеу үшін бау-бақшаға қажет кезінде жаңбыр суын қолданған қандай жақсы!.. 7 «С» сынып оқушылары Медина Бектөре мен Арайлым Айтжан сондай жаңбыр суын тиімді пайдалану мақсатында «Сужинағыш құрал» ойлап тауыпты. Бұл құралды тамның төбесіне қойып, су өткізгіштер арқылы бақшаны суаруға болады. Жібек Нұржігіт пен Мөлдір Сапарқұл – улы емес акварель бояуының авторлары. Акварель улы болмас үшін қыздар жүгері крахмалы, сода, сірке суы және тағам бояғыштарын пайдаланған. «Бұл бейнелеу өнеріне қызығатын балалар үшін өте пайдалы, арзан әрі тиімді, табиғи түс береді», – дейді авторлар. 

Байқауда ерекше жобалардың бірі 7 «Е» сынып оқушылары Дана Батырбекова мен Әсел Ахаттың күйзеліске қарсы топтамасы болды. Шоколад, пісте, банан, апельсин, таңқурай мен жержаңғақ күйзелістен тез арылуға көмектеседі екен. «Бұл азық-түліктер тек антистресс емес, адам ағзасына өте пайдалы. Әсіресе, шоколадтың құрамында бақыт гормондары бар. Ғалымдар Британияда тегін шоколадтар таратып, оның ағзаға әсерін зерттеген. Осыдан кейін ол жақтағы қылмыс деңгейі 60 пайызға төмендегенін байқаған», – дейді Дана мен Әсел. 

Ғалымдар әйелдер гардеробында синтетикалық киімдерге қарағанда жүннен тігілген киімдердің көп болғанын құп көреді. Өйткені, ол денсаулыққа пайдалы. Жүн жылу ұстағыш қасиетке ие. Тек демікпемен ауыратын адамдарға ғана ұсынылмайды. Ал артрит, артроз ауруларына таптырмас емнің бір түрі. Балаға ойыншық жасап беруге де болады. 7 «А» сынып оқушысы Дариға Түгелбайдың «Жүннен жасалған бұйымдар» жобасынан жүннің осындай тиімді тұстарын білдік. 

«Экокиіз үй». Нұрсұлтан Байжановтың (11 «А» сынып оқушысы) аталған жобасы тек бөтелкеден жасалған. Экокиіз үйді жасау үшін ол 700 бөтелке жұмсапты. 

– Қазір Қазақстанда статистика бойынша қоқыстың 40 пайызын бөтелкелер құрап отыр. Сол бөтелкелерге екінші өмір беріп, игі мақсатта жұмсау – жобаның мақсаты, – дейді жас ғалым. 

– Өз жұмысын өзі атқаратын «Ақылды жылыжай» көріп па едіңіз?! Іштегі температураны да, ылғалдылықты да, су деңгейін де өзі реттеп отырады. «Бұл жобаның маңыздылығы сонда, қазір Шымкентте адам саны көбеюде, яғни, 1 миллионға жуықтайды. Бұл дегеніміз – халыққа сапалы өнім мен су үнемдеуді қажет етеді. «Ақылды жылыжай» арқылы суды да үнемдейміз әрі сапалы өнім аламыз, – дейді Сымбат Қанай мен Дана Нуралиевалар. 

Мектеп директоры Қарагөз Әбдірахманованың пайымдауынша, «Креативті самғау» шығармашылық идеялар фестивалі діттеген мақсатына жетіп келеді. Мектептің ішкі байқауы осымен екінші жыл қатарынан өткізіліп, тақырыбы «ЭКСПО-2017» көрмесіне арналды. Балалар ізденіп, ғылыми жұмыс жасап, тәжірибеге енгізуді үйренді. Тек техникалық пәндерден емес, қазақ тілі мен әдебиетінен де ерекше жұмыстар таныстырылды.

Жарқын болашаққа қадам басқалы отырған түлектердің өмірден өзіне тиесілі орнын адаспай тауып, тәуелсіз еліміздің экономикасы мен мәдениетін көтеруге үлес қосатын  білікті маман болуы - мемлекет үшін стратегиялық маңызды мәселе. 2004 жылы бастау алған Ұлттық Бірыңғай Тест 12 жыл бойында ата-аналар мен оқушылардың емтиханды қалай тапсырамыз және қайда оқуға барамыз деген мәселесін, сондай-ақ мемлекетіміздің жоғарыда айтылған стратегиялық маңызды мәселесін шешуге ат салысқан басты тетіктің бірі болып келеді.

ҰБТ-ның осы жылдар ішінде өзгерістері де болды: сұрақтар ауысып, пәндер қосылды, сұрақтар саны өзгеріп отырды. Сонымен қатар ҰБТ технологиясының өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері де болады. Осы артықшылықтарды ары қарай жетілдіріп, кемшіліктерді жөндеу масатында 2017 жылдан бастап ҰБТ форматына өзгерістер енгізілді.

Биылғы мектеп түлектері үшін ҰБТ тапсыру екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең – қорытынды аттестаттау. Бұл – мемлекеттік бітіру емтиханы. Екінші кезең – ҰБТ. Бұл – жоғары оқу орындарына түсу емтиханы. 

11-сынып оқушысын қорытынды аттестаттау бітіру емтиханы нысанында мектепте 5 пәннен, оның ішінде 4 міндетті (ана тілі, екінші тіл, алгебра, және анализ бастамалары, Қазақстан тарихы) және оқыту бейіні (ҚГБ және ЖМБ) ескеріле отырып 1 таңдау бойынша пәннен өтеді. Барлық емтихандар, оның ішінде тестілеу де білім алушының өзі оқитын мектебінде өтеді. 

Мемлекеттік қорытынды аттестаттаудың емтихан нысанында өткізілуі бітіруші түлектердің жан-жақты ізденуіне, білім мазмұнын тереңдетуіне, мәселенің шешімін шығармашылықпен табуға жетелеп, өз білімін терең әрі жан-жақты сауатты түрде дәлелдей алуына ықпал етеді. Мәселен, эссе жазғанда бала негізгі идеяны анықтауы, проблеманы жинақтауы, дәлелдер жазуы, тіл құралдарын және тілдік әдістерді пайдалануы, эссенің жалпы қорытындысын қалыптастыруы қажет. Бұл жұмысқа дайындалу үстінде оқушының сөздік қоры молаяды, көркем тілде сөйлеуге машықтанады, өз ойын сауатты әрі жан-жақты, терең етіп білдіруді меңгереді, ойлау қабілеті дамиды.

Алгебра және анализ бастамалары пәнінен жазбаша емтиханға дайындалу барысында оқушы математикалық фактілерді, түсініктерді және тәсілдерді меңгереді және оның логикалық тапсырмаларды шешу дағдылары қалыптасады.

Екінші тіл ретінде тапсырылатын қазақ және орыс тілдерінен тестілеу үш блоктан: лексикалық-грамматикалық, тыңдалым және оқылым блогы бойынша 40 сұрақтан тұрады. таңдау бойынша бір пәннен тестілеуде 40 тест тапсырмасы болады, оның 20 сұрағы бір дұрыс жауабын табу арқылы, 20 сұрағы бірнеше дұрыс жауабын табу арқылы орындалады, жалпы 40 сұраққа 60 балл беріледі.

Бұл емтихан нысандары баланы жалаң жаттап алу дағдысынан арылтып, мәселені терең әрі жан-жақты, сауатты әрі мазмұнды түрде шешуге, яғни, шығармашылық талабын ашуға жетелейді.

Екінші тіл ретінде тапсырылатын қазақ және орыс тілдерінен тестілеу үш блоктан: лексикалық-грамматикалық, тыңдалым және оқылым блогы бойынша 40 сұрақтан тұрады. таңдау бойынша бір пәннен тестілеуде 40 тест тапсырмасы болады, оның 20 сұрағы бір дұрыс жауабын табу арқылы, 20 сұрағы бірнеше дұрыс жауабын табу арқылы орындалады, жалпы 40 сұраққа 60 балл беріледі.

Екінші кезең – ҰБТ. ҰБТ жоғары оқу орнына түсу емтиханы және мемлекеттік гранттарды бөлу жүйесі ретінде қолданылады. 

2017 жылғы ҰБТ форматы бойынша 120 сұрақ (20+20+20+30+30=120 тапсырма) 5 пән бойынша, оның үшеуі міндетті және талапкердің жоғары оқу орнына тапсыратын мамандығына байланысты екі бейіні бойынша қарастырылған: бірінші блок – математикалық сауаттылық, оқу сауаттылығы, Қазақстан тарихы болса, екінші блокта екі бейінді пәннен тестілеуден өтеді. Тестілеу уақыты 3 сағат 30 минутты құрайды. Шекті балл 50, өзгеріссіз қалады. ЖОО-ның барлық 175 мамандығы 10 комбинацияға бейінді пәндер шегінде бөлінеді. Бейінді пәндерді бітіруші түсетін мамандығын анықтау үшін өзі таңдауы тиіс. 

Мұндай емтихан нысаны мен тестілеу оқушы үшін де, мұғалім үшін де айта қаларлықтай жаңалық емес, тапсырмалардың барлығы мектеп бағдарламасында оқытылған.
Әрине, өзгеріс болғандықтан көпшілік алаңдап отыр, бірақ 11 жыл бойы тиянақтылықпен, жауапкершілікпен, үнемі сабақ оқып жүрген оқушылардың жетістікке жетіп жүргенін ҰБТ тәжірибесі дәлелдеп, көрсетіп келе жатыр. Емтиханды қай нысанда тапсырсақ та, біздің мақсатымыз - ғылым негіздерін жоғары деңгейде меңгеріп қана қоймай, оны күнделікті өмірде қажеттілікке қарай пайдалана алатын және осы білік пен дағдыларды еліміздің даму жолында қолдана алатын Қазақстан азаматын тәрбиелеу.

Ж. ТӘЖИЕВА,
Шымкент қаласы білім бөлімінің басшысы

Биыл 55 мың бүлдіршін мектепке дейінгі мекемелермен қамтылады. Білім саласындағы жоспарлы жұмыстардың жай-күйі қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың төрағалығымен өткен әкімдік мәжілі-сінде кеңінен талқыланды.

Жиында қалалық білім бөлімінің басшысы Жанат Тәжиева ҚР «Білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының» жүзеге асырылу барысы жөнінде баяндама жасады. Белгілі болғандай, аталмыш бағдарламаның аясында арнайы іс-шаралар жоспары түзіліп, 41 нысаналы индикаторлар белгіленген. Ал 2016 жылдың қорытындысымен белгіленген нысаналы индикаторлық көрсеткіштер толығымен орындалған.

– Өткен жылы қала аумағындағы 386 мектепке дейінгі мекемеде 53 213 бала қамтылған. Оның ішінде, 3-6 жастағы балаларды қамту деңгейі 82,8%, яғни 51 005 баланы құрады. 2017 жылға белгіленген меже 87,5%. Оған жету үшін қосымша 4 500 баланы қамту қажет, – деді Жанат Арысбекқызы.

Сондай-ақ, жиын барысында мектептердегі орынның жетіспеушілігі назарға алынып, үш ауысымда сабақ өткізіп келген мектептердің үлесін азайту жайы талқыланды. Оқушыларды сабақтан тыс уақытта ұйымдастырылатын үйірме жұмыстарына қызығушылығын арттыру және білім беру мекемелерін оқулықтармен қамтамасыз ету мәселелері де жан-жақты сөз етілді.

Қала әкімдігі жуырда іске қосқан электронды журнал жүйесі оқушылар арасындағы қылмыстың азаяуына оң ықпалын тигізгені де атап көрсетілді. 

Жиынды қорытындылаған қала әкімі Ғ.Әбдірахымов күн тәртібіндегі мәселелердің өзектілігіне тоқталып, сала мамандарына нақты міндеттер жүктеді. Берілген тапсырмалардың орындалу барысын өз қадағалауына алатынын жеткізді.

Білім ордаларына, қоғамдық орындарға, көпқабатты тұрғынүйлерге бақылауды күшейту керек. Шаһар басшысы Ғ. Әбдірахымов қала мәжілісінде осылай деген еді.

Қалалық білім бөлімінің басшысы Ж.Тәжиева аталған бөлімге қарасты 119 мектепке 1091 бейнебақылау камерасы орнатылғанын айтады. Оның 565-і ғимараттың ішінде болса, 416 бейнебақылау құрылғысы ғимараттың сыртында.

Қазіргі таңда бұл құрылғылардың 10-ы ескіріп, жарамсыз болып тұр. Алайда, көнерген камералар да жыл сайын жоспарға енгізіліп, жаңалануда. Бір мектепке орта есеппен 6-8 бейнекамера орнатылған.

– Қала бойынша мектептерге бейнебақылау алғаш рет 2012 жылы, екінші кезеңі 2015 жылы қойылды. Орнатылған бейнекамералар заман талабына сай және сапасы жақсы, – дейді Жанат Тәжиева. 

Мектептерден бөлек, 2016 жылы барлық балабақшаларға бейнебақылау орнатылған. Оның ішінде 12 топтан жоғары балабақшаларға 16 нүктеден, 6 топтан жоғары балабақшаларға 9 нүктеден қойылған. Сонымен қатар, балабақшадағы жалпы бейнебақылау камераларының саны – 1238. Оның 918-і ғимараттың ішінде болса, 320 камера сыртында орналасқан.

Шымкент құрылыс бөлімінің басшысы Тәжібай Егетаевтың айтуынша, 2016 жылы 19 әлеуметтік нысанның құрылысына шамасы 8 млрд теңге қаржы бөлініп, оның ішінде 15 білім нысанының құрылысына 7,4 млрд теңге (14 мектеп, 1 балабақша), 3 спорт нысанының құрылысына 300 млн теңге және Бадам өзені бойын абаттандыру жұмыстарына 260 млн теңге қаралған. 

Атқарылған жұмыстың нәтижесінде 2016 жылы 6 мектеп және 1 балабақша пайдалануға берілген. Аталған 7 нысанның екеуі ұлттық қор есебіне, қалған бесеуі (4 мектеп, 1 балабақша) облыс және қала бюджеті есебінен тапсырылды. 

– Ал 2017 жылы жаңа 5 мектептің құрылысын бастау жоспарланған және аталған жұмыстарға шамамен 3,2 млрд теңге қаралған, – деп баяндады құрылыс бөлімінің басшысы әкімдіктің кезекті отырысында. 

Биыл қаламызда 5700 оқушы жаңа оқу ғимараттарында білім алады деп жоспарлануда.

Бүгінгі таңда отандық БАҚ беттерінде мектеп оқушыларының хиджаб  киюіне қатысты мәселе қоғамдағы жиі қозғалатын тақырыптардың біріне айналды. Әсіресе, хиджаб киген оқушылардың сабаққа қатысудан бас тарту оқиғаларының орын алуы мәселені одан сайын ушықтыра түсуде. Аталмыш мәселеге қатысты дінтанушылар, мектеп ұстаздары мен ата-аналар, құзырлы органдардың мамандары әр түрлі пікір айтуда.

Соңғы үш-төрт жылдағы қоғам назарына іліккен «хиджаб мәселесі» мектеп басшылығының оқушылардан бірыңғай мектеп формасын талап етуінен туындады. Мұндағы талап етілген мектеп формасы әр мектептің ішкі жарғысымен бекітіледі. Алайда, бұл талаппен келіспейтін кейбір ата-аналар «Құран мен сүннетте мұсылман әйелдің бүркеніп жүруі міндеттелген» деп уәж келтіруде. 

Осы тұста кейбір азаматтарымыздың еліміздің 25 жылдан бергі зайырлылық ұстанымын әлі де жақсы түсінбейтіндігін және құқықтық, діни сауаты төмен екендігін аңғартады. 

ҚР «Білім туралы» Заңының 43-бабының 3-тармағына сәйкес «ішкі тәртіп ережелерін әзірлеу және бекіту білім беру ұйымдарының құзыретіне кіреді» және 47-бабының 15-1-тармағына сәйкес «Орта білім беру ұйымдарында білім алушылар білім беру саласындағы уәкілетті орган белгілеген, міндетті мектеп формасына қойылатын талаптарды сақтауға міндетті». Яғни, оқушылар мектеп басшылығы бекіткен форманы сабақ барысында киюге міндетті болып табылады. 

Сонымен қатар ҚР Конституциясының 30-бабының 1-тармағына сәйкес ҚР азаматтары орта білім алуға міндеттелген. Яғни, қандай уәж болса да, орта білім алудан бас тартуға жол берілмейді.
Дін тұрғысынан да білім алу – парыз. Оны сауатты дін ғұламалары жақсы біледі. Бұл жайында еліміздің сарапшы-дінтанушылары діни ұстаным мен білімді қатар қойғанда білімнің үстемдігін алға тартады.

ОҚО Дін істері
жөніндегі басқармасы

Еліміздің білім саласына елеулі өзгеріс еніп отыр. Биылғы мектеп бітірушілер енді өз білімдерін ҰБТ-ның жаңа форматы бойынша дәлелдейді.

Қазақпарат агенттігінің мәліметіне сүйенсек, Білім және ғылым министрлігі ұлттық бірыңғай тестілеуді екіге бөлді. Енді, мектепті бітіру емтиxаны оқушының орта білімді тәмамдағанын дәлелдесе, ұлттық бірыңғай тестілеудің қорытындысымен мектеп түлектеріне мемлекеттік гранттар тағайындалады.

Білім және ғылым саласында бақылау комитеті төрағасының орынбасары Нұрбек Оршубековтің айтуынша, ұлттық бірыңғай тестілеу енгізілген соңғы 13 жылдың ішінде оған оқушылардың барлығы бірдей қатысқан жоқ. Мәселен, соңғы тестілеуге мектеп оқушыларының 70 пайызы қатысты. Енді, жаңа форматқа сәйкес, «Алтын белгі» тағайындауды мектептердің өздері жүргізеді. Ұлттық бірыңғай тестілеу кезінде аталған атақты растау қажет емес. Тестілеу тек грант иегерлерін ғана анықтап, жоғары оқу орнына түсу мүмкіндігін береді.

«Сонымен, 2017 жылы түлектер үшін қорытынды аттестациялау өздері оқыған мектепте өткізіледі, яғни келесі жылдың 1-10 маусым аралығында өткізу жоспарланып отыр. Ал ұлттық бірыңғай тестілеу, яғни жоғары оқу орнына түсу емтиxаны 20-шы маусым мен 1-ші шілде аралығында республика бойынша 165 тестілеу бекеттерінде өткізіледі», – деп атап көрсетті Н.Оршубеков Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мәслиxатында.

ҰБТ-ның жаңа форматына сай оқу сауаттылығын тексеру мақсатында міндетті пән енгізілуде. Сондай-ақ екінші таңдау пәні қосылды.

Жаңа ереже бойынша түлектер барлық емтиханды мектепте тапсырады. Қорытынды аттестаттау – мектепті бітіру емтиханы саналса, ҰБТ-ны – жоғары оқу орнына түсу үшін бөлек тапсырады. Қорытынды аттестаттау мектептегі оқыту бейіні ескеріле отырып 5 пән бойынша (4-еуі – міндетті және бір пән таңдау) өткізіледі.

Міндетті пәндер қатарына білім алған тілі – қазақ немесе орыс тілі және әдебиет – эссе түрінде, Қазақстан тарихы – ауызша емтихан, математика – бақылау жұмысы, меңгерген тілі бойынша тестілеу (қазақ тілі – орыс тілді мектептер үшін, орыс тілі қазақ, өзбек, ұйғыр, тәжік тілді мектептер үшін). Ал таңдау пәндері бойынша – физика, химия, биология, география, геометрия, дүниежүзі тарихы, әдебиет немесе шет тілінен тест тапсырады. Бұл жөнінде ҚР Білім және ғылым министрлігінің өкілдері Астанада өткізген баспасөз мәслихатында ҚР БҒМ Мектепке дейінгі және орта білім беру департаментінің директоры Жаңыл Жонтаева мәлім етті. 

Ал ҚР БҒМ Жоғары және ЖОО-дан кейінгі білім беру департаментінің директоры Дархан Ахмед – Закидің мәлімдеуінше, мектеп бітіруші түлектердің жоғары оқу орнына қабылдану үшін тапсыратын ҰБТ форматы үш міндетті пәннен тұрады. Олар – математикалық сауаттылық, оқу сауаттылығы және Қазақстан тарихы. Олардың әрқайсысына 20 сұрақтан, ал екі таңдау пәніне 30 сұрақтан беріледі. Жалпы тестілеу уақытына 210 минут бөлінеді. Сұрақтар санының артқанына қарамастан, ҚР БҒМ ең төмен балл деңгейі 50 балл күйінде өзгеріссіз қалатынын мәлімдеп отыр.

МҰҒАЛІМДЕР ЭЛЕКТРОНДЫҚ ЖҮЙЕМЕН ТАҒАЙЫНДАЛАДЫ

Ел аумағында алғаш болып, Шымкентте мұғалімдерді тағайындаудың электронды жүйесі жүзеге аспақ. Мамандар аталмыш жобаның нұсқасы бүгінде толығымен дайын екенін айтады. Білім беру саласындағы реформаның өзіндік өзектілігі «Фронт офис» орталығында «Білім жүйесін автоматтандыру» тақырыбында өткен жиында кеңінен талқыланды.

Жиынға қала әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай, қала әкімі аппаратының басшысы Рашид Аюпов, қалалық білім бөлімінің басшысы Жанат Тәжиева қатысты. 

Алдымен, «Мектепішілік электронды бақылау жүйесі» тақырыбында SCC компаниясының өкілі Евгений Сатановский баяндама жасап, әлемдік тәжірибеде тиімділігін көрсеткен бағдарламаның нәтижелерімен таныстырды.

– Біз ұсынып отырған жоба педагог мамандардың ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану дайындығын және оқушыға мейлінше мол ақпарат беру мүмкіндіктерін кеңейтуді қарастырады. Яғни, автономды, мобильді оқытуда мұғалімдер ақпараттық-телекоммуникациялық жүйенің көмегіне сүйене алады, – дейді компания өкілі.

Сондай-ақ, жиында «Баланы балабақша мен 1 сыныпқа электронды түрде орнату мен қабылдау жүйесі» тақырыбында КДС Азия компаниясының және «Мұғалімдерді электронды түрде тағайындау жүйесі» тақырыбы аясында IT-invest group компаниясының өкілдері өз жобаларын таныстырды. 

– «Шымкент қаласының 2020 жылға дейінгі даму тұжырымдамасына» сәйкес, сала мамандарына аталған жобалардың нұсқасын дайындау тапсырылған еді. Өз кезегінде, мектепішілік электронды бақылау жүйесі оқушы – ата-ана – мектепті қамтыған үш жақты байланысты нығайтып, оқушылардың оқу үлгеріміне, мектептен тыс уақытын бақылауға оң септігін тигізеді деп күтілуде, – деді қала әкімінің орынбасары Қ. Нұртай.

Баласының білікті азамат ретінде қалыптасуына мүдделі ата-аналар ендігі жерде балабақша мен мектепті таңдауда электронды жүйенің көмегіне сүйене алады. Яғни, оқытушылар құрамының біліктілік деңгейі, қылмыстылық ахуалы, білім ұясының жалпы рейтингісі осы ақпараттық-телекоммуникациялық жүйе аясында бақыланады. Демек, білім ордалары рейтинг үшін жұмыс істеуге дағдыланады. Ең бастысы, ата-аналарға балаларын тұрғылықты тіркелу мекен-жайына тәуелсіз түрде, қалауындағы мектепке беру мүмкіндігі туады. 

Ұсынылған жобаның тағы бірі – мұғалімдерді тағайындаудың электронды жүйесі арқылы үміткерлер бос орындарға өтініштер мен тиісті құжаттарын электронды түрде тапсыра алады. Бос орындардың саны мен үміткерлердің тізімі электронды порталда жарияланатын болады. Жаңа жүйе – үміткерлердің бос орынға тағайындалу конкурсының ашықтығын қамтамасыз етпек.
Айта кетейік, тәжірибеге жаңа енгелі отырған инновациялық жобалар «Фронт-офис» қызметінің аясында жүзеге асырылатын болады.

Өңір басшысы Ж. Түймебаев «Ақжайық» шағынауданындағы №59 жалпы орта мектебінің қосымша құрылысын аралап көрді. 600 орындық білім ошағы жоспар бойынша 2017 жылы пайдалануға беріледі. Мұнан соң, Жансейіт Қансейітұлы бастаған жұмысшы топ «Қайнар-бұлақ» саяжайындағы 1200 орындық мектептің құрылысымен танысты.

Нысанның сапасын қадағалаған аймақ басшысы құрылыс жұмыстарын мерзімінде аяқтап, онда қолданылатын құрылыс заттарының баланың денсаулығына зиянсыз болуы қажеттігін ескертті. Сонымен бірге, әкім өңірімізде әлеуметтік нысандарды салу жұмыстарына кәсіпкерлерді көптеп тартып, мемлекеттік-жекеменшік әріптестігін дамыту керектігіне тоқталды. Жекеменшік ғимараттары бар азаматтарға «Балапан» бағдарламасының екінші деңгейі бойынша шағын балабақшалар ашуға мүмкіндік жасау керектігін айтты. 

Айта кету керек, облыс бойынша 63 мектептің іргетасы қалануда. Оның 37-і бүгінгі күнге дейін пайдалануға берілсе, жыл соңына дейін тағы да бірқатар нысандар ел игіліне тапсырылады деп күтілуде. Нысандардың басым бөлігі, Сайрам, Шымкент, Мақтарал және Қазығұрт аудандарынан бой көтеруде. Ал «Нұрлы жол» мемлекеттік бағдарламасы бойынша Оңтүстік Қазақстан облысында бес мектептің құрылысы жүруде. Оның төртеуі 1200 орындық білім ошағы болса, біреуі 600 балаға шақталған жалпы мектеп.