Шымкент келбеті

Шымкентте «Елбасы медалі» жобасының 60 қатысушысы саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алды. Балалар Қасірет мемориалындағы «Ана мен бала» монументіне гүл шоқтарын қойып, зұлмат заман құрбандарын бір минут үнсіздікпен еске алды. Жиналған қауымға қуғын-сүргін кезіндегі тарихи оқиғалар жайлы таныстыру дәрісі өткізілді.

«Болашақ» халықаралық стипендиясы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен 1993 жылдан бері жұмыс істеп келеді. Содан бері осы стипендия бойынша қаншама жас мұхит асып, шетелде білімін жетілдірді. Бүгінде «Болашақ» бағдарламасының түлектері еліміздің түкпір-түкпірінде өз білімі мен білігін ел игілігіне жаратып, еңбек етуде. Солардың бірі – шымкенттік оториноларинголог-дәрігер, «Medincus» халықаралық есту және сөйлеу орталығының Шымкент қаласындағы филиалының директоры Еркебұлан АБДРАХМАНОВПЕН сұхбаттастық.

– Еркебұлан Қайырұлы, «Болашақ» қазақ жастарына қанат бітіретін бағдарлама дегенді түлектердің өзінен жиі естиміз. Осы туралы өз ойыңыз қандай?
– Расында, «Болашақ» бағдарламасы – біздің жастарға берілген таптырмас мүмкіндік. Бағдарлама өз саласындағы ең үздік оқу орындарында білім алуға немесе тәжірибеңді жетілдіруге жол ашады. Өзім Германияда көш бастап тұрған Фрайбург университеттік клиникасында білімімді жетілдірдім. Неміс оқу жүйесіне сәйкес, дәрігерлер оқуларын тікелей аурухана қабырғаларында алады. Клиникада ғылым мен тәжірибе ұштасып, медицина саласындағы ең озық деген жетістіктер күнделікті қолданыста болады. Бүгінде кез келген адам біліктілік пен аса шыдамдылықты талап ететін жауапты мамандықты жоғары деңгейде меңгеру оңай емес екенін мойындайды. Бұл саланың маңыздылығы сол, дәрігердің жұмыс барысында ешқашан қателесуіне болмайды. Өз салам бойынша мықты мамандардан және озық технологияны қолдануда көп тәжірибе жинадым. Себебі, бізге ол жақта дайын маман ретінде қарады. Әрқайсымыз науқастарды қабылдап, операция жасадық.

– Отоларингология – медицинадағы күрделі саланың бірі. Осы бағытты таңдауға не  себеп болды?
– Медицинаның бұл саласына қызығушылығымды тудырған – әкем. Өйткені әкем – дәрігер-оториноларинголог. Ал түпкілікті таңдау жасауға 12 жасымда гайморит болып ауырып, әкемнің бөлімшесінде емделіп жатқан кезім әсер етті. Дәл сол кезде оториноларинголог мамандығының қаншалықты қызықты екеніне куә болдым. Науқастарды емдеу, ота жасау – бәрі мені қызықтыра бастады. Тіпті бөлімшедегі науқастардан олардың дерттері жайлы сұрадым. Сол кезден бастап, үлкейгенде дәрігер атанып, сырқаттанған барлық адамды емдегім келетінін түсіндім. Осылайша бала арман өмірлік ұстанымыма, дәрігер болып қалыптасуыма көп көмегін тигізді деп ойлаймын. Алғашқы еңбек жолым Жезқазған қаласындағы «Қазақмыс» корпорациясына тиесілі клиникада басталды. Шыны керек, Германияның медицинасымен танысуым осы клиниканың солармен серіктес болуымен байланысты. Өйткені Германияға «Болашақ» арқылы бармас бұрын, «Қазақмыс» корпорациясының өз дәрігерлерін шетелде оқыту бағдарламасы арқылы сол Фрайбург университет клиникасында резидентура аясында 2 жылдық білім алдым. Содан кейін оралып, алған білімімнің жемісі нәтижесінде жаңадан оториноларингология бөлімшесін ашып, жергілікті науқастарды заманауи әдістермен емдеу тәсілдерін енгіздім.

– COVID-19 індетімен ауырған науқастар иіс пен дәм сезу қабілеттерінің төмендегеніне шағымданып жатады. Маман ретінде осы инфекциялық ауру туралы әңгімелеп берсеңіз.
– COVID-19 індеті барлығымызды әуреге салғаны рас. Оның негізгі салдарынан басқа, иіс пен дәм сезбеу, шаш түсу, бас айналу, құлақтың шуылдауы сияқты кері әсерлерін де кездестіреміз. Айта кетейін, иіс сезіну көбінесе уақыт өте келе өздігінен қайта қалпына келеді.

– Құлақ, мұрын, тамақ аурулары адамдарды көктем мезгілінде көбірек мазалайды. Лор дәрігері ретінде қандай кеңес бересіз? Неден сақтану керек?
– Құлақ, мұрын, тамақ аурулары арасында ең жиі кездесетіні, әрине, қабыну аурулары. Бұл дерт көбінесе вирустық инфекция кезінде қозып, әрі қарай асқынып жатады. Қоздырғыш факторларға жалпы суықтау, ауыспалы кезеңде ағзаның әлсіреуін айтуға болады. Сол үшін осы кезеңдерде ауа райына сай киіну, жақсы тамақтану керек. Жазда ауру болмайды деген қате ұғым да бар. Ыстық болғандықтан, адамдар суық су ішіп қояды, желдеткіштің кесірінен суықтап қалып та жатады. Осыған назар аударған жөн. Сонымен қатар, сау кезде де аурудың алдын алу үшін дәрігерге қаралған дұрыс. Кейде тамақ немесе мұрын құрамында қабынуға тез жол беретін өзгерістер табылып қалуы мүмкін. Бұл өзгерістерді алдын ала емдеп, қалпына келтіруге болады.

– Сіздіңше, қазіргі оториноларингологияның өзекті мәселелері қандай? Технология бұл салада қаншалықты дамып жатыр?
– Әрине, біз өз тәжірибемізде тек дәлелді медицина қағидаларына сай әрекет етуіміз керек. Бұл қолданылатын емге ғана емес, сонымен қатар, жүргізілетін зерттеу әдістеріне де қатысты. Ем қолданғанда тек халықаралық және отандық протоколдар мен стандарттарға сүйеніп тағайындау жасаймыз. Өйткені адамдар құлағына, мұрнына, тамағына еш пайдасы жоқ немесе зиян келтіретін заттар (сарымсақ, пияз суы, неше түрлі майлар) тамызатынын тәжірибемізде кездесіп тұрады. Олар емдік әсер көрсетпек түгілі, бұл мүшелердің нәзік шырышты қабаты мен терісін күйдіру қаупі жоғары екенін түсінбейді. Күнделікті тәжірибемізде қазіргі кезде қолжетімді озық технологияларды да пайдаланамыз. Оториноларингология саласынанда кең тараған әдістердің бірі – эндоскопиялық зерттеу жүргізу. Соның көмегімен жай көзге көрінбейтін өзгерістерді анықтау мүмкіндігі бар. Ең бастысы, жай ғана ЛОР-мүшелерінің құрылым өзгерістерін ғана емес, функционалды тұрғыдан да бағалауға мүмкіндік береді.

– Әңгімеңізге рақмет!

«Еңбектiң көзiн тапқан, байлықтың өзiн табады» деген көне тәмсiл тұғырынан еш тайған емес. Бейбіт қоғамда бейнетшіл адамға баюға барлық жағдай жасалған. Қайшы алып шаш қисаңыз да, қамшы алып төрт түлік соңына түссеңіз де, кәсіп ашып нәсібін көремін десеңіз де ешкім бетіңізден қақпайды. Тек бойыңыздағы жалқаулықты жеңіп, жоспарлы жұмыс жасасаңыз болғаны. Қайта адал еңбек адамды нұрландыра түседi.

Шырайлы шаһарда еңбекке епті, қоғамға септігін тигізіп жүрген азаматтар көп. Сондай ізденімпаз және еңбекқор жанның бірі – Ажар Мәмбетәлі. Карантин кезінде қол қусырып отырмай, жаңа кәсіпті меңгерген. Ол алды-артын бағамдап, шығыны мен кірісін есептеп, қиналмастан үйінде отырып-ақ ерекше іске білек сыбана кірісіпті.

– Қазір жолдасым екеуіміз ата-анамыздан бөлек тұрып жатырмыз. Бір перзентіміз бар. Негізі инженер-металлург мамандығы бойынша магистратурада оқимын. Елдегі болып жатқан жағдайларға байланысты сабағым қашықтан. Содан үйде қамалып қалған сияқты күй кешіп, өзімнің бос уақытымды тиімді пайдаланудың жолдарын іздестіре бастадым. Интернет арқылы ақылы курс тауып, оқып алдым. Сөйтіп, сертификатталған фуд-флорист атандым, - дейді кейіпкеріміз.

Ажар Мырзакерімқызы құрғақ жемістен түрлі сыйлықтар жасайды. Қаптамаға оралған тәттілерін интернет дүкен арқылы саудалап көрген ол бұл кәсіптің қолынан келетіндігіне көз жеткізеді. Өзі бұл істі ұршықша иіріп әкеткендігіне іштей қуанып, табысты іспен тұрақты шұғылдануды көздейді.

– Ойлап қарасаңыз көп адам қазір сыйлық таңдарда тығырыққа тіреледі. Мүмкін ұнамсыз сыйлық алып қоямын ба немесе көп жағдайда сыйлыққа алған нәрсені келесі бір адамға сыйлай салу деген сияқты сыйлық алу мәдениетінен кеш қалғандаймыз. Құрғақ жемістерден жасалған сыйлық алған адам ерекшелігіне тәнті болады ғой?!  Әрі оны ешкімге сыйлап жібермей, өзі пайдаланады ғой деп іске кірісіп кеттім, - дейді ол.

Ажар Мәмбетәлі тынымсыз еңбек табыссыз қалмайтына сенімді. Ол кездескен қиындықтарға мойымағанының арқасында елде жоқ кәсібін дөңгелетіп әкеткен. Тұтынушылардың разылығы оны одан сайын шабыттандыра түсетінін айтады.

– Әрине кез келген істің өзіне тән қиындығы болады. Алғашында тауарымды жарнамалау қиындық тудырды,  бірақ ойға алған бастапқы мақсат орындалып сұраныс уақыт өте арта бастады. Менің фуд-гүлдерімді сыйлыққа алған әр бір клиентім міндетті түрде «уау» дейтіндей эмоцияда болды.  Бір рет сатып алған клиенттерім бірнеше рет тапсырыс беріп жүр.Себебі мен тек жоғары сұрыпты кептірілген жемістерді қолданамын. Бағыма орай, тапсырыстар онлайн болғандықтан жеткізу қызметін менің жолдасым өз мойнына алып, үлкен қолдау көрсетті, - дейді жас кәсіпкер.

Коронавирус пандемиясы жекелеген адамдардың санасына ғана емес, мемлекеттің саясатына, экономикалық жағдайына ерекше әсер етті. Індеттің таралуы отандық экономиканың әрбір саласына түбегейлі өзгеріс әкелді. Ажар Мырзакерімқызы замандастарын қолда бар ресурстармен жұмыс істеп, дағдарысқа қарсы тұруға шақырды.

– Қазір инфобизнестің дамып тұрған шағында, карантин салдарынан үйде отырған аналарға нөлден бастап кететін істің қыр-сырын көрсету мақсатында курс жасап шығару ойымда бар. Бастысы жарты жолдан тоқтамай мақсатыңды айқындап алып, өз мақсатыңа барар жолда мойымауымыз керек. Интернет арқылы өніміңізді сатып, мүмкіндігіңізбен еңбегіңізге қарай пайда табуға болады. Жеке кәсіпті жүргіземін деген адамға ешқандай кедергі жоқ. Себебі біздің заман үйден шықпай дүкен аралап,  мейрамхананың тамағын жеп, ұнатқан киіміңді киетін заман. Кәсіп бастағысы келетіндерге тек алға деймін. Ерінбесеңіз болды. Өте ерекше,  денсаулыққа пайдалы букет,  қорап,  бокстар іздесеңіз, @azhar_bouquet парақшасын оқи жүріңіздер, - дейді ол.

«Еңбек атаулының бәрі де бағалы, өйткені ол адамды ізгілендіреді» дейді халық. Ал адал, арлы адам әр кез мемлекетке алақан жаймайды. Өз бетімен тірлігін түзеп, бейнетінің зейнетін көреді. Сіз де ізгі жандардың қатарына іліккіңіз келсе, жантайып жатпай, бел бүгіп,
балақ түріп, іске кірісіңіз.

Шырайлы шаһарда тастың тілін тапқан хас таланттардың бірі Дәурен Әлдеков болатын. Ол – сурет салып, мүсін соғып қана қоймай, тас қашап, бейнелеу өнерінің қыр-сырын әбден меңгерген жан еді. «Жақсының шарапаты жалпақ елге жетеді» демекші, бар ғұмырын ұрпаққа ұлағат етуді мұрат тұтып, жаны ізгілік шуағымен жадыраған жандар артында өшпес іс, өлмейтұғын мұра мен із қалдырады. Тас қашаған шебер Дәурен Жұмабайұлы да әр еңбегінде оқиғаны ерекше тебіреніспен жеткізіп, артына өшпес із қалдыруға тырысты. Қалдырды да.