Шымкент келбеті

Қазір жұрт көлденең қажеттілік шығып, қаржы қол байлағанда бірден банкке бетке алатыны белгілі. Жасыратыны жоқ, бүгінде несиесі жоқ адам кемде-кем.
«Әйтеуір тіршіліктің тезі айналып келіп, несиеге тіреліп тұрған мына заманда банксіз еңбек өнбейтін болды» дейтіндер бар. Тіпті, кейбір банктер жеке куәлігіңіз арқылы да несие рәсімдей береді. Одан қалса, компьютер немесе смартфонның алдында отырып, ешқайда шықпай-ақ, онлайн несие алып жатқандар аз емес. Бұл тиімді болғанымен, «алмақтың салмағын» айтыңыз. Несие алмас бұрын жұрт нені қаперінде ұстауы керек деген сауалды заңгер Жан Абдикешовқа қойған едік.

Трансплантолог-дәрігермен блиц-интервью

Елімізде науқастарға шарапат шуағын шашып, біліктілігін белсенділікпен ұштастырған дарынды дәрігерлер аз емес. Алайда, екінің бірі адам жанының арашашысы болып, ақ халатты абзал жан атана алмасы анық. Бұл ретте хирургия саласында еңбек ететін дәрігерлердің еңбегі қашанда ерен. Гиппократ антына адалдық танытып, еліне зор пайдасын тигізіп жүрген ақ халатты абзал жанның бірі – Рахымжан
Үмбетжанов. №1 клиникалық ауруханасының трансплантолог дәрігерімен әңгімеміз елімізде соңғы жылдары дамып келе жатқан ағза алмастыру отасы жайында өрбіді.

– Рахымжан Жолдыбекұлы, медицина сіздің кәсіби тұрғыда шыңдалуыңызға, өмірлік бағытыңызды табуға ғана емес, шетелде де танылуыңызға ықпал етіпті. Әңгімеміздің әлқиссасын шетелдік БАҚ-та жазылып жатқан 5 айлық сәбидің отасынан, яғни, бауыр алмастырудан бастасақ.

– Иә, біліктілігімді шыңдай түсу үшін, үйренсем деген мақсатпен мемлекеттік бағдарлама аясында Минск қаласына барған жайым бар. Мұнда жүріп туғаннан өт жолдары жоқ нәрестеге бауыр циррозы диагнозы қойылған болатын. Сәби өт жолдары болмағандықтан сарғая бастаған. Бірақ жеткілікті салмақ жиналғанда, яғни 5 айлық кезінде ота жасадық. Оған анасының бауырының бір бөлшегін алып, салдық. Қуаныштысы, 16 сағатқа созылған операция сәтті аяқталып, бір сәбидің өмірін сақтап қалдық. Қазіргі таңда науқас реабилитацияда, анасының денсаулығы да дұрыс. Сәбидің туыстарымен қатар, ақпарат құралдарынан осы жағдайды оқып-білген оқырмандардың көпшілігі алғысын жаудырып жатыр. Өз кәсібімді адамдарға екінші өмір сыйлау мүмкіндігі үшін жақсы көремін.

– «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодекске енгізілген түзетулерден кейін бүгінде қоғамда мәйіттік трансплантацияға еліміздің көп тұрғыны наразылығын білдіруде. Жоғарыда шетелде тәжірибе алмасуға барғаныңызды айтып қалдыңыз. Бұл мәселе Беларусь елінде қалай жүргізіледі екен? Шетелден қандай тәжірибе алуға болады?

– Мәйіттік тарансплантацияға тоқталмас бұрын, жалпы қазіргі таңда донорлық ағзаға мұқтаж жандардың жағдайын маман ретінде баяндап көрсем. Бір ғана Шымкенттің өзінде бауыр циррозына шалдыққан 500-ден астам науқас бар. Ал 800-дей адам бүйрек жетіспеушілігімен ауырады. Бұл науқастар кіші дәретінің шықпауының салдарынан аптасына үш рет диализ аппаратына жүгінеді. Әр процесс 5 сағатқа созылады. Онда адамның ағзасындағы артық сұйықтық пен элементтер алынады. Алайда жоғарыда атап өткен науқастардың көпшілігі донор тапшылығынан көз жұмып кетіп жатыр. Біздің елде тек туыстық трансплантация жасалады. Ал қазір тәжірибе алмасып жүрген Беларусь елінде заң басқа. Мұнда жасалатын ағза алмастыру оталарының 98 пайызы мәйіттік. Туыстық трансплантация жоқ. Екі елдегі заңдық нормалар екі түрлі. Бізде мәйіт ағзасын алуға тірі кезінде рұқсатын берсе ғана оны донор ретінде пайдаланамыз. Ал беларустық әріптестеріміз тірі кезінде донор болудан бас тартып, қағаз қалдырса ғана донор бола алмайтынын айтады. Бізде жиі кездесетіні халық өлген адамның денесіне қол тигізбейді. Бұл жерде заңға да, халықтың түсінігіне де өзгеріс керек. Бір адамның донор ретінде берген рұқсаты 6-7 адамды ажалдан арашалап қалуы мүмкін. Әсіресе, мұндай дәстүрлі діни көзқарас оңтүстік өңірде қатты байқалады. Дегенмен мәйіт ағзасын алуға кері көзқарас қалыптасқанымен, бірқатар мұсылман мемлекеттерінде мәйіттік донорға рұқсат берілгенін атап өткім келеді. Мәселен, Иран мен Сауд Арабиясында жылына 100-ден астам осындай оталар жасалады. Ал әлемде жасалатын операциялардың 70%-ында марқұмдардың ағзасы қолданылады. Айырмашылықты көрдіңіз ғой. Шын мәнінде тірі адамның ағзасына иек арта беруге болмайды. Өйткені оған зардап тигізіп алмауымыз керек. Егер елімізде заң талаптары реттелсе, отандық трансплантологтар бүйрек пен бауыр ауыстыруға әбден маманданған деп айтар ем. Шетелден ғана үйренетін емес, үйрететін жағдайға жетіп қалдық. Бұл ретте нано-технологияларды пайдаланудың артықшылығын атап өтуге болады.

– Бүйрек пен бауыр ауруы жасарып бара жатқаны соңғы кездері жиі айтылып жүр. Бұл қаншалықты рас? Аталған ағзаның қызметінің бұзылуының себептеріне де тоқталып өтсеңіз.

– Мәселе аурудың жасаруында емес, науқасқа тиісті анализдер дер кезінде жүргізіліп, қажетті медициналық сараптамаларды дәл уақытында тағайындалуында жатыр. Ал аталған ағзалардың қызметінің бұзылу себептері әркімде әрқалай көрініс табады. Адамдардың басым көпшілігі денсаулығына жіті көңіл бөлмейді. Содан болар қарапайым тұмаудың арты созылмалы ауруларға алып келіп жатады. Бұл аурулар бұрындары да болды, қазірде бар, алдағы уақытта да кездесе береді. Бүгінгі таңда елімізде медицина саласы қарыштап дамып келеді. Мемлекеттік бағдарламалар да оң жолға қойылған. Қазіргі кезде ақылы қызметтер (оның ішінде оталарды айтуға болады) МӘМС жүйесінде сақтандырылғандарға жолдама арқылы тегін көрсетіледі.

– Тасты холецистит немесе өттасы ауруына әлемдегі әрбір жетінші адам шалдығады екен. Осы жөнінде де аз-кем айтып өтсеңіз.

– «Ауру астан» деген сөз бар. Бойымызды жайлаған дерттің көбі дұрыс тамақтанбаудың салдарынан болатынын көбіміз сезіне қоймаймыз. Өттасы ауруының негізігі себебі – тағам. Бүгінде күн санап адамдар табиғи, таза құнарлы өнімді тұтынуы сиреп барады. Әсіресе, қала халқы түрлі консервіленген, тетропакетте сақталған азық-түлікке үйреніп алған. Қоспалардан жасалған тағамдарды біздің өт қорыта алмай, ол өт қабында жиналып, артынан тасқа айналады. Ал пайда болған тасты хирургиялық жолмен алып тастау керек. Оны ешқандай дәрілік зат еріте алмайды. Мейлінше тастың бары анықталған кезден бастап әрекет ету керек деп санаймын. Ал өттасы ауруын алдын алу үшін құнарлы тағамдар, жеміс-жидектер мен көкөністер көбірек қолдануымыз керек.

– Әңгімеңізге рақмет!

31 желтоқсан – бүкіл әлемде отбасылық мерекеге айналған ерекше күн. Дегенмен кейбір мамандық иелері үшін жылдың соңғы күні кезекті кезекшілігіне тұспа-тұс келеді. Содан болар оларға әсем шыршаның жанында отшашуды тамашалау қызығы немесе жаңа жылды үйде отбасымен бірге қарсы алу бақыты бұйыра бермейді. Жаңа жылды жұмыста қарсы алатын сондай саланың бірі – жедел медициналық жәрдем қызметкерлері.

Шымкент қалалық жедел медициналық көмек көрсету станциясының жүргізушісі Мақсат Қутынбетов Жаңа жыл түнін жедел жәрдем қызметкерлері де қызу жұмыс үстінде өткізетінін айтады. Қиындығы мен қызығы қатар жүретін оның жұмысына жауапкершілікпен қарайтынын байқауға болады.
– Жаңа жыл кешінде кезекшілігім әдеттегіден ауырлау болады. Өйткені сол түні шақыртулар көп түседі. Әдетте бір тәулікте 18-20 шақыртуға барамыз. Әлде бір науқасты жедел ауруханаға аман-есен жеткізген кезде мойнынан ауыр жүк түскендей сезіледі. Кезекшілік мерекелік түнге дөп түскен кезде 70 жастағы анам мен келіншегімді, төрт перзентімді көлікте жүріп құттықтауыма тура келеді, - дейді М.Темірханұлы.
10 жылдан бері жедел жәрдем көлігінің жүргізушісі болып істейтін Мақсат Темірханұлы сары түске боялған жедел жәрдем көліктері діттеген жеріне жедел жетуіне үлкен септігін тигізіп отырғанын айтады. Талай жанды өлімнен арашалап қалуға сеп болып жүрген жедел жәрдем қызметкерлерінің өзі де кейде қауіп-қатерге тап болып жататын жайттар аз емес екен.
Жедел медициналық жәрдем қызметіне жалған хабарлама немесе негізсіз қоңырау шалатындар да аз емес екенін айтады. Әсіресе, мереке және демалыс күндері араққа сылқия тойып алып, ерігіп те қоңырау шалатындар бар деп қынжылады мамандар.
– Аса ауыр халдегі науқасты жедел ауруханаға тасымалдау кезінде көшедегі көліктердің жедел жәрдем көлігіне жол бермеуінің салдарынан кейде кешігіп жатамыз. Мұндайда әрбір секунд біз үшін қымбат. Ал түнгі шақыртуларда кейбір елді мекендерде көшенің аттары берілмегендіктен мекен жайды іздестіруде бірқатар қиындық туады. Дегенмен мерекелік кештердің бірінде есімнен кетпейтін бір қызық оқиға болғаны бар. Айы-күні жеткен жүкті әйелді жедел жәрдем көлігінің ішінде дәрігерлеріміз босандырып, кішкентай бүлдіршіннің кіндік әкесі атанғам, - дейді ол.
Қазіргі пандемия кезінде коронавирусқа шалдыққан науқастарды ауруханаға жеткізу жедел медициналық жәрдем қызметі арқылы қатаң түрде жүргізілетіні белгілі. Кейіпкеріміз көрінбейтін жаумен күресу үшін бекем бірлік пен қатаң тәртіп қажет екенін айтады. «Бұл ретте тазалық пен гигиенаны бірінші орынға қою керек,» - дейді ол.

Үшінші мегаполисте жылдың үздіктері марапат төрінен табылды. Ел Тәуелсіздігінің 29 жылдығына арналған салтанатты шарада қоғамда ізденіспен еңбек етіп, таңдаған саласын алға сүйретуге атсалысқандарға құрмет көрсетілді.

Жастар ресурстық орталығында өткен дәстүрлі «Үздік жастар - 2020» премиясының салтанатты марапаттау рәсімінде түрлі салаларда жетістікке жеткен жастарды қала әкімі Мұрат Әйтенов жеңісімен құттықтап, еңбекте толағай табыстарға, биік шыңдарға жете беруіне тілектестігін білдірді.
– Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Шымкентті жастардың қаласы екенін жиі айтып жүреді. Қазіргі таңда қала тұрғындарының 30 пайызға жуығын жастар құрайды. Бүгінде жастарға мемлекет тарапынан қомақты қолдаулар жасалуда, түрлі гранттар беріліп жатыр. Сонымен қатар әр саладағы жастар тұрғын үймен қамтылуда. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен биылғы жыл «Волонтер жылы» деп жарияланғаны белгілі. Бұл ретте, шымкенттік жастар пандемия жағдайында атаулы жылға орай қоғамдық жұмысқа белсене қатысып, қаламыздың өсіп-өркендеуіне өз үлестерін қосты, шаһар тазалығына да ерекше атсалысты. Елге қызмет ету тек білімді ғана емес, намысты да талап етеді. Жас ұрпақтың ар-намысы жоғары болса, мемлекетіміздің мәртебесі биік болады!, - деді қала әкімі Мұрат Әйтенов.

Салтанатты шарада шаһар басшысы жеңімпаздарға арнайы статуэтка және 100 000 (жүз мың) теңгенің сертификатын табыстады. Жалынды жастарға арналған байқау осымен оныншы мәрте өтуде. «Үздік жастар - 2020» премиясының ережесіне сәйкес, 29 номинация бойынша 14-29 жасқа дейінгі 175 жас байқауға қатысып, іріктелді.
Іс-шараның негізгі мақсаты — қаламызда мемлекеттік жастар саясатының дамуына, елдің саяси және қоғамдық өміріне белсене араласып, зор үлес қосқан жастарды марапаттау, қоғамның түрлі салаларындағы жастарға қолдау көрсету, жетістіктерін насихаттау, жастардың рухын көтеріп ынталандыру.

«Арыстандай айбатты,
Жолбарыстай қайратты –
Қырандай күштi қанатты.
Мен жастарға сенемiн!,» – деп Мағжан Жұмабаев айтқандай, бүгінде біліммен, жігермен қаруланып, қоғамның қайратты үлес қосып жүрген жастармен мақтанамыз.
Сондай-ақ, жыл үздіктерін құттықтау үшін қала әкімінің бірінші орынбасары Шыңғыс Мұқан, ішкі саясат және жастар істері жөніндегі басқармасының басшысы Жанар Бектаева арнайы қатысып, ізгі лебізін білдірді.

Әне-міне дегенше тышқан жылы да соңына таяп қалды. Жауапты сала мамандары жыл бойы атқарылған жұмыстарының есебін беруді де бастады. Қала әкімі М.Әйтенов шаһардың бас ұстазымен білім беру ұйымдарын аралап, олардың бүгінгі тынысымен танысты.

Бүгінде үшінші мегаполисте 31 техникалық және кәсіптік білім беру ұйымында 27 мыңнан астам студент білім алуда. Келер жылы №4, №6, Индустриалды-техникалық, Политехникалық, Жоғары жаңа технологиялар колледждері «Жас маман» жобасы шеңберінде қаржыландырылмақ. Шаһар басшысы М.Әйтенов биыл аталған жоба аясында жаңа жабдықтармен қамтылған жол-көлік колледжіне арнайы барды. Ондағы зертханалар және шеберханаларының жұмыстарымен танысып көрді. Қала әкімі техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының басшыларымен кездесіп, саладағы өзекті мәселелерді талқылады.
Қалалық білім басқармасының басшысы Жанат Тәжиеваның айтуынша, мемлекеттік тапсырыспен 11 412 студент, дуальды оқытумен 1 150 студент қамтылған. 2021 жылдан бастап кәсіптік білім беруде қажеттілік ескеріле отырып, академиялық дербестік аясында мамандар даярлау жүйесі қолға алынады.
Мұнан соң, қала әкімі
Мұрат Дүйсенбекұлы «Sanaly urpaq» клубының және студенттердің белсенді мүшелерімен кездесті. Бейресми жүздесуде «ТОП-100 студент» байқауының жеңімпазы, №6 колледждің 3-курс студенті Хабибула Усманов пен «Sanaly urpaq» клубының белсенді мүшесі, М.Өтебаев атындағы жоғары жаңа технологиялар колледжінің 3-курс студенті Нұрыш Әбілқайыр сөз алып, Еріктілер жылының маңызына тоқталды. Жыл аясында жеткен жетістіктерін әңгімеледі.
Білім саласында атқарылған жұмыстармен танысу үшін қала басшысы А.С.Пушкин атындағы №1 мектеп-гимназияға да ат басын бұрды. Мұнда Мұрат Дүйсенбекұлы қаладағы мектеп басшыларымен кездесіп, білім басқармасының басшысы Ж.Тәжиеваның жылдық есебін тыңдады.
Басқарма басшысының баяндауынша, биыл педагогтерді жұмысқа қабылдауда іріктеу тәртібі автоматтырылған жүйеде жүзеге асырылған. Нәтижесінде қабылданған 354 мұғалімнің 121-і жоғары оқу орнын үздік дипломмен аяқтаған, 125 магистр және шет елде білім алған 17 сапалы кадр іріктелген. Шаһардың бас ұстазы «Білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы» аясында алдағы бес жылдықта мектептегі орын тапшылығын азайту мақсатында 64 900 орынды 85 мектептің құрылысы жоспарланғанын мәлімдеді.
– Бүгінгі таңда қаламыздағы тойхана ғимараттарын қайта құрылымдау арқылы білім ошағына айналдыру тәжірибесі бірнеше тойхана иесіне де ой салуда. Нәтижесінде, апатты мектептер 2021 жылы, сыныптағы бала толымдылығы 35-40 баланы құрайтын 12 мектеп 2022 жылы, үш ауысымдағы 19 мектептің мәселесі 2023 жылы шешімін таппақ. Мектеп салуға ниет білдіруші кәсіпкерлер саны алдағы уақытта арта түседі деп сенемін, - деді әкім.
Өз есебінде Ж.Тәжиева педагогтердің білім сапасына аса мән берілгенін атап өтті. Бұл ретте «Teach for Shymkent» жобасы арқылы ұстаздардың білімін жетілдіру мен ЖОО профессор, оқытушылар құрамын мектептерге 0,25 оқу жүктемесімен жұмысқа тарту қолға алынғанын және педагогтердің баспаналы болуы және оларға көрсетілген әлеуметтік қолдау шаралары қаралғанын айтты.
Басқарма басшысының есебін тыңдаған М.Әйтенов қала мектептерін заманауи жабдықтармен жарақталған STЕМ-зертханасымен, робототехника, химия, физика, биология секілді пән кабинеттерімен бағдарламаға сәйкес қамтамасыз етуді тапсырды.
Қала әкімі мұнан соң құрылысы аяқталған Балалар өнер мектебіне барды. Салтанатты ашылу рәсіміне қатысқан
Мұрат Дүйсенбекұлы өнер мектебінің тұсауын кесіп, ғимаратты аралап көрді. Ол алдымен көркемсурет, қолданбалы өнер шығармаларының көрмесін тамашалап, мектептің хореография залы, домбыра және қобыз сыныбымен танысты.
Мұрат Дүйсенбекұлы, сондай-ақ, мектепке дейінгі, мектептен тыс білім мекемелерінің басшыларымен кездесіп, өзекті мәселелерді тыңдады. Қалада балабақшалар саны 2018 жылмен салыстырғанда 28-ге артқан. Бүгінде жан басына қаржыландыру жүйесі аясында балабақшалардың әлеуетін арттыруда класстерлер құру жоспарлануда.
Сондай-ақ, қала әкімі білім ұйымдары арасында өткен отбасылық «Бақыт отбасынан басталады» атты республикалық байқауының жеңімпаздарын марапаттады.

Тәуелсіздіктің 29 жылдығы қарсаңында Асар-2 шағынауданында 1200 орындық жаңа мектеп ашылды. Білім беру ұясының ашылу салтанатына zoom бағдарламасы арқылы қатысқан қала әкімі М.Әйтенов аудан тұрғындары мен жиынға қатысушыларды Тәуелсіздік мерекесімен құттықтады.

№138 жалпы білім беретін орта мектептің ашылу салтанаты концерттік бағдарламамен басталды. Оқушылар өз өлеңдерін оқып, мектеп туралы әндерін шырқады. Сондай-ақ, білім ошағына символикалық кілт табыс етілді. Жаңа білім ордасының лентасын кескен аудан тұрғындарының қуанышында шек жоқ. Жаңа мектепті жергілікті тұрғындар көп жылдан бері армандағанын айтады.
Енді, оқушылар үш қабатты зәулім нысанда сапалы білім алып, үлкен көрсеткіштерге жетуді мақсат етеді. Жаңа ғимаратта оқушылардың сапалы білім алуы үшін барлық жағдай жасалған.
Шымкент қаласы білім басқармасының басшысы Жанат Тәжиеваның айтуынша, мереке қарсаңында шаһарда 5100 орындық 8 мектептің (4 жаңа, 4 қосымша) және 300 орындық 2 өнер мектебінің құрылысы пайдалануға берілді.
Нәтижесінде, апатты мектептер саны 2-ден 1-ге, үш ауысымды мектептер саны 19-дан 14-ке азайды. Сонымен қатар, 15 мекеме күрделі жөндеуден өтіп, 17 мектепке спорт алаңдары салынып, 16 мектепке турникет қойылды. Мектеп парталары 18 000-ға жаңарып, 4 мектеп STEM-зертхана кабинеттерімен жабдықталған.

Ел аумағындағы еріктілердің жыл бойы атқарылған игілікті істері еленді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен онлайн форматта өткен «Волонтерлер жылының» жабылу салтанатында көптің көңілін жақсы істерге бағыттап жүрген азаматтарға құрмет көрсетілді.

Онлайн өткен іс-шарада сөз алған қала әкімі Мұрат Әйтенов жыл аясында шаһарда еріктілік қозғалыстың қарқыны өсіп, волонтерлік акциялардың саны бірнеше есеге артқанын айтты.
– Шымкент қаласында 20 қоғамдық ұйым еріктілікпен белсенді айналысады. Бұл ұйымдар 3000-нан астам еріктілермен жұмыс істейді. Қаламызда Волонтерлер жылында «Birgemiz» жалпыұлттық жобасы, балалар үйлерінің тәрбиеленушілеріне бағытталған «Тәлімгер», «Шымкент – қайырымды қала», «ECO SANA», «Шымкент – ТМД елдерінің мәдени астанасы», «Ізгілікте жарысайық», «Мейірім» жобалары ұйымдастырылды. Жоба аясында тарихи-мәдени іс-шаралар, сенбіліктер, балалармен, қарт адамдармен және мүгедектермен әлеуметтік жұмыстар, қайырымдылық акциялары өткізілді. Туған өлкесінің әлеуметтік мәселелерін шешуге атсалысқан жомарт азаматтардың ісі көпке үлгі, – деді қала әкімі.
Салтанатты жиын барысында «Жыл волонтері»
халықаралық сыйлығының жеңімпаздары марапатталды. Атап айтсақ, «Тұрақты даму мақсаттарының көшбасшысы» номинациясының иегері Әбдімәлік Балбаев, «Денсаулық сақтауды дамытуға белсенді қатысқаны үшін» номинациясының иегері Оксана Янченюк, «Әлеуметтік міндеттерді шешуге қосқан үлесі үшін» номинациясының иегері, «Шымкент қаласы ACCESS бітірушілерінің «ASAA» жастар қоғамдық ұйымының төрайымы Данара Саранова «Жыл волонтері» премиясының иегерлері атанды.
Айтулы іс-шарада қайырымдылық пен бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін арқалап, еліміздің дамуы мен өркендеуіне үлес қосып жүрген жаны жомарт жандар «Жомарт жүрек» сыйлығына ие болды. Бұл ретте «OtauGroup» холдингінің президенті Қайрат Молдасейітов «Жыл меценаты» атанды. Ал қала әкімі жанындағы гендерлік комиссия төрағасының орынбасары, «Береке А» корпорациясы» ЖШС-і бас директорының кеңесшісі Рәшкүл Оспаналиеваға «Жыл тұлғасы» номинациясы бұйырды. «Туған өлке» номинациясының иегері – «Ақ Ордасы корпорациясы» ЖШС-нің директоры Садулла Қалыбеков болды.
Айта кетейік, ел көлемінде «Волонтерлер жылы» аясында 2 мыңнан аса түрлі қайырымдылық іс-шаралары ұйымдастырылып, техногендік табиғи апаттардан зардап шеккен 1 миллионнан астам қазақстандыққа көмек берілген.