Версия для печати

Үмітхан МҰҢАЛБАЕВА: «Елдің атын тұлғалар биіктетеді»

Пятница, 19 Июнь 2020 04:23 Автор  Опубликовано в Мәдениет Прочитано 3344 раз
Оцените материал
(0 голосов)

22658735669776280 67ed

Шымкенттегі «Отырар» кітпханасының атауы шаһар басшылығы мен мәслихатының шешімімен Әл-Фараби атындағы кітапхана болып өзгерді. Қоғам белсенділері әлеуметтік желілерде осы мәселеге орай алуан-алуан пікір білдіруде. Байқағанымыз, солардың басым көпшілігі кітапхана атауының бұрынғысынша «Отырар» болып қалуына ниеттес. Осы орайда Шымқалаға Нұр-Сұлтаннан іс-сапармен келген Қазақстан Республикасы Ұлттық академиялық кітапханасының басшысы, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Үмітхан Мұңалбаеваның пікірін білуді жөн санадық.

45ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің қолдауымен

Үмітхан Дәуренбекқызының бастамасымен әлемнің 33 мемлекетінің төрінде Қазақстан әдебиеті мен мәдениетінің орталығы ашылды. Қазіргі таңда осы орталықтар айрықша қатты қарқынмен жұмыс істеп тұр. Сонымен қатар халықаралық ынтымақтастықта және ғаламдық кітапхана кеңістігінде кітапханалық жобалардың жүзеге асырылуына септігін тигізуде. Шет елдерге іс-сапармен барған қазақ қаламгерлері мен мәдениет қайраткерлерінің барлығы дерлік осы орталықтарға ат басын бұруда.
Биыл хакім Абайдың туғанына 175 жыл! Осы орайда Үмітхан Мұңалбаеваның ұлы ақынның мерейтойына орай Еуропаның Чехия, Словакия, Венгрия, және Германия мемлекеттерінде Абай орталығын ашқанын көбіміз білмеуіміз мүмкін. Қазақстан Республикасының Чехиядағы Төтенше және Өкілетті елшісі Марат Тәжиннің қолдауымен Чехияның астанасы Прага қаласындағы Клементинум кітапханасының басшылығы орталыққа арнап үлкен ғимарат бөліпті. Орталықты ашуға Қазақстан кітапханашылары, зиялы қауым, белгілі ғалымдар, елшілік өкілдері ат салысқан.
Аталмыш орталық қазақ әдебиеті мен руханиятының дамуына үлес қосу, Абай шығармаларын оқу мәдениетін қалыптастыру, сонымен қатар ақын мұраларын шет елдердегі ғалымдардың зерттеуіне және ғылыми еңбектердің көптеп жазылуына әсер ету міндеттерін жүктейді. ҚР Ұлттық академиялық кітапханасымен тікелей байланыс орнататын жетекші рухани орда ретінде қазақ әдебиетінің оң имиджін қалыптастыру, ақын шығармаларына деген сұраныс пен ақпарат ағындарын бағыттау және реттеу, орталықтың ғылыми және мәдени қызметіне байланысты өткізілетін іс-шараларды бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау және ақпараттық қолдау көрсету болып табылады.
Сөйтіп, Еуропаның төрінде Абай шығармашылығын, мұраларын насихаттау қазақ рухын аспандатқаны кәдік. Ал, Германияның ең ірі кітапханасына Абайдың 1909 жылы шыққан кітабының көшірмесін тапсыру да ұлт әдебиетінің үлкен жетістігі дер едік. Яғни, Абай атын шығару үрдісі Қазақстанның әрбір қаласында, мектептер мен кітапханалардан бөлек, шетелде де жаңғырып жатыр.
- Қазақтың рухани атасы Абай болса, Әл-Фараби бабамыз да қазақ халқының руханиятына өлшеусіз үлес қосқан ірі тарихи тұлға. Аристотель мен Сократпен тең түсетін Әл-Фарабиді қалай көтереміз? Жалпы, менің жеке пікірім, ұлттың атын сол ұлттың перзенті шығарады. Мәселен, Отырар ол - қала. Ал, ол қалада кіндік қаны тамған ұлы перзент кім? Соған да баса мән беруіміз керек. Елдің атын қала аты емес, сол елге еңбек сіңірген тұлғалар шығарады, - дейді Үмітхан Дәуренбекқызы.

«Китаб әл-мусики әл-кабир» трактатының түпнұсқасы –Шымкентте

Кітапхананың Әл-Фараби атын иемденуіне нұр-сұлтандық кітапханашылардың қатысы қанша деген заңды сауал туындайды.
«Біз Әл-Фарабидің «Китаб әл-мусики әл-кабир» деген кітабын шетел қорларынан екі жыл көлемінде келіссөздер жүргізіп, сіздердің кітапханаға жеткіздік. Бұл, біріншіден, қала әкімі М.Әйтеновтың тапсырмасы. Аталмыш басылым дүние жүзіндегі ең толық қолжазба болып саналады. Мекеме Әл-Фараби атын иеленгеннен кейін түпнұсқасы бұдан былай сіздерде болады. Бұл жерде басқа да құнды кітаптар мен қолжазбалар сақталуы тиіс. Ғалымның басқа тілге аударылған кітаптары мен қоры жиналуы керек. Әлемдік стандартқа сай сайт ашу қажет. Мәселен, оқырман Италияда отырып көргісі келсе, электрондық кітаптар сол жерде де қолжетімді болуы тиіс».
Республикалық кітапханашылар қауымдастығын басқаратын Үмітхан ханымның ұсыныс, ой-пікірі мұнымен шектелмейді. Оқу залдарын жасақтауға негіз ретінде Әл-Фараби еңбектерінің классификациясы алынды. Әрбір залдарда оның түрлі ғылым салалары бойынша тақырыптық еңбектері қамтылмақшы. Алматыдағы Ұлттық кітапханада сақталған 20 мың, Нұр-Сұлтандағы Ұлттық академиялық кітапханада сақталған 13 мың қолжазба, басқа да сирек кітаптар көшірмесі осында жеткізілмекші екен. Мәселен, Италияның кітапханасынан алынған VII ғасырдан бері сақталған Құран кітабының көшірмесі әлем бойынша үш-ақ адамға берілген. Оның бірі – АҚШ-тың экс-президенті Б.Обамаға, екіншісі – Елбасы Н.Назарбаевқа, үшіншісі – Қазақстан Республикасы Ұлттық академиялық кітапханасында сақталыпты.
Жалпы, кітапхана атауын ауыстыру бір күнде қабылданған шешім емес. Бұл ұсынысты жергілікті Мекемтас Мырзахметов, Әбсаттар қажы Дербісәлі және басқа да зиялы қауым өкілдері білдіріпті.
– Бұл зиялы қауымның қалауы, елдің шешімі. Бұл іске «оң болсын!» деп айтамыз. Әл-Фарабидің еңбектері, кітаптары өскелең ұрпаққа жетсін. Ұлы бабамыздың туған жерге оралу деген бір ғана арманы болыпты. Сол арманын бүгінгі ұрпақ туған жерінің төрінде іске асырып жатыр. Фараби бабамызды бүкіл әлем мойындаған, біз ғана бағасын білмей жатырмыз», - дейді Ү.Дәуренбекқызы.
Ал, кітапхананың сыртқы логотипін, құжат мәселелеріне кететін және нысан алдына қойылатын ескерткіш-мүсіннің шығындарына жергілікті кәсіпкерлер қолдау көрсетпек.
Үмітхан Дәуренбекқызының сөзінше, ең бастысы адами ресурс – кітапханашылар Әл-Фараби кітапханасында қызмет етуге, оны оқырманға тиісті деңгейде жеткізуге дайын.
Сөз соңында Үмітхан ханым Шымшаһарға келіп, көптеген оңды өзгерістер орын алғанын көріп, көңілінің шарықтағанын айтты. Бірақ, мұндағы Балалар кітапханасының жағдайы аянышты халде екенін көріп, ұнжырғасы түсіп кетіпті.
– Шымкентте не көп, мейрамхана көп. Ал, кітапхана саусақпен санарлықтай ғана. Сіздердегі Балалар кітапханасының жағдайы көңіл көншітпейді. Ал, ресторандардың жағдайы керемет. Неге соның бірін Балалар кітапханасы етпеске?! Жергілікті билік мейрамхана көбейткенше, кітапхана көбейтсе ғанибет қой. Бір өжеттік жасап сол той-думан орталығының біреуін кітапханаға берсе, тамаша болар еді. Әсіресе, қазіргідей карантин кезінде балалар баратын кітапхананың жағдайын қарастыру толғағы жетіп тұрған өзекті мәселе», - деген де пікірін білдірді.

 

Мөлдір КЕНЖЕБАЙ

2012 жылы әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетін тәмамдаған. 2014 жылы аталған факультеттің магистратурасын бітірген. Бұған дейін «Болашақ-Жасар», «ALASH» ұлт патриоттары жалғасы»  басылымдарында, «Жас қазақ» ұлттық апталығында жұмыс істеген. 2016 жылдың қараша айынан бастап «Шымкент келбеті» қоғамдық-саяси газетінің тілшісі. 

«Жастарға – Respect» қосымшасының редакторы.