Шымкент келбеті

Бүгінгі алғашқы зияткерлік транш АҚШ, Ресей, Ұлыбритания, Франция және Швейцария сияқты алдыңғы қатарлы елдердің ең үздік ғылыми еңбектерін қамтиды. Бұл кітаптармен танысуға мүмкіндік алған жастарымыз көп емес...»

Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ

Жобаны жүзеге асыру үшін коммерциялық емес «Ұлттық аударма бюросы» құрылып, шығармашылық ұжым әлемнің ең үздік жоғары оқу орындарына белгілі 18 оқулықты қазақ тіліне аударып шықты. Енді қазақ жастары әлемге әйгілі кітаптарды туған жерінде, өз ана тілінде оқи алады.

Жуырда Елордада өткен тұсаукесер рәсімінде шығармашылық ұжым жарық көрген 18 кітапты ел Президентіне таныстырды. Оның 4-і философия, 3-і психология, 2-і социология, 2-і лингвистика бағытында жарық көрсе, қалған 7 кітап экономика, менеджмент, кәсіпкерлік, дінтану, антропология, инновация және медиа салаларына арналған.
– Ғылыми таным – заманауи ұлттың бәсекеге қабілетті болуының басты шарты. Жаңа оқулықтар білімнің нағыз энциклопедиясы болып саналады. Бүгінде оқу әдісі ғана емес, сондай-ақ оның мазмұны да маңызды, – деген Мемлекет басшысы әлемдік тәжірибеде мұндай кешенді бағдарламаның іске асырылуы сирек кездесетінін атап өтті.

Бес тапсырма

Жаңа оқулықты таныстыру жиынында Елбасы үштілділік қағидатын сақтап, бірнеше шетелдік оқулықты орыс тіліне де аудару мәселесін қарастыруды тапсырды. Сондай-ақ, Қазақстан Үкіметі мен Ұлттық аударма бюросына бірқатар нақты тапсырма берді:
1. 2018 жылға жоспарланған 30 кітаптың әрі қарай сапалы аударылуын және басылып шығуын қамтамасыз ету;
2. Бұл оқулықтарды білім беру үдерісіне тиімді түрде енгізу;
3. Ғылыми тәжірибеде қолданылатын барлық терминдерді жүйелендіріп, гуманитарлық және экономикалық лексиканың жаңа түсіндірме сөздігін шығару;
4. Оқулықтардың кітап түрінде басылуы және виртуалды университеттер тәжірибесі үшін онлайн білім беру ісін дамыту;
5. «100 жаңа оқулық» жобасы ғылыми аударма мектептерін, аударма саласында тәжірибенің, білімнің және кәсіби дағдыны жүйелі дамыту.

Латын қарпінде де қолжетімді болмақ

Таяуда ғана Шымкент қаласында өткен жастар саясаты жөніндегі кеңестің ХХІ көшпелі пленарлық отырысында студенттер бұл оқулықтарды қайдан, қалай табуға болатынын сұраған. ҚР Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы «100 жаңа оқулық» жобасы аясында жарық көрген әр кітап 10 000 данамен басылып, алдағы уақытта жоғары оқу орындары мен кітапханаларда таратылады» деп жауап берген.
Оқулық тек кітап түрінде емес, электрондық онлайн нұсқада және видеотека форматында да қол жетімді болмақ. Сондай-ақ, шетелде тұратын қазақ жастары да латын қарпінде басылған нұсқасын оқи алады.

Редакция құрамы

«Ұлттық аударма бюросы» редакциялық алқасының төрағасы – Марат Тәжин. Оқулықтарды қазақ тіліне аудару жұмысына Қазақстанның алдыңғы қатарлы оқу орындары, белгілі ұстаздар, ғалымдар мен аудармашылар, жалпы саны 90-нан аса маман қатысуда. Олардың қатарында М.Жолдасбеков, Ж.Алтаев, С.Қасқабасов сынды тағы бірқатар профессорлар бар. Аталған жаңа оқулықтарды 2018-19 жаңа оқу жылынан бастап, жоғары білім беру жүйесіне енгізу жоспарлануда. Ал шығармашылық ұшым жоба барысында тағы 24 кітапты аудару жұмыстарына қызу кіріскен. Аударылған кітаптардың ішінен біреуіне тоқтала кетсек.

«Медиа этика»

Бұл кітаптың авторлары – Ли Энн Пек және Гай С. Рил. Ли Энн Пек – Грили қаласындағы Солтүстік Колорадо университеті Коммуникация мектебінің журналистика және медиа зерттеулер профессоры. Ағылшын журналистикасы және коммуникация курстарынан сабақ береді. UNC университетіне ұстаздық қызметке орналаспас бұрын Швейцарияның Лугано қаласындағы Франклин университетінде халықаралық коммуникациялар департаментінің ассистент профессоры болған. Ол өз зерттеулерінде студенттерге этикалық шешім қабылдаудың тиімді жолдарын көрсете алған. Ал Гай С. Рил – Оңтүстік Каролинаның Рок-Хилл қаласындағы Уинтроп университетінің бұқаралық коммуникация профессоры. Мемфис қаласындағы (Теннесси штаты) The Commercial Appeal басылымында тілші және редактор қызметтерін атқарған. Журналистикадағы проблемалар мен коммуникация тарихы туралы еңбектер жазған Рил журналистика және бұқаралық коммуникация бойынша дәріс береді.
Ақпараттық саланың үздіктері жазған туындыға жаңалықтар, қоғамдық қатынастар, жарнама саласының жас мамандары көрген қиындықтар арқау болған. Оқиғаны шынайы суреттей отырып, әрбір жағдайды кеңнен баяндап, оны жеңудің жолын жан-жақты ашып бере алған. Оқырманға «Мұндай жағдайда мен не істер едім?» деген ой салатын туынды бұқаралық ақпарат құралдары саласында кездесетін этикалық мәселелерді шешу жолдарын көрсетуге арналған. Қазақ тіліне аударылған «Медиа этика» кітабын Harvard, Oxford, Cornell университеттерінің студенттері оқулық ретінде пайдаланады. Бүгінгі ақпараттық қоғамда бізге қажетті оқулықтың бірі де бірегейі болған бұл кітап та жақын күндері 10 000 мың данамен жарық көреді.

Сонымен, «100 кітап» жобасы аясында қазақ тіліне аударылған 18 кітаптың тізімі:

1. «Философияның қысқаша тарихы. Сократтан Дерридаға дейін», Дерек Джонстон.
2. «Батыс философиясының жаңа тарихы. Антика философиясы», І том. Энтони Кенни.
3. «Батыс философиясының жаңа тарихы. Орта ғасыр философиясы», ІІ том Энтони Кенни.
4. «Философияның таңдаулы 25 кітабы», Реми Хесс
5. «Әлеуметтану негіздері» Дэвид Бринкерхоф, Роуз Уейтс, Сюзан Ортега.
6. «Әлеуметтану теориясы» Джордж Ритцер, Джеффри Степницки
7. «Көпке ұмтылған жалғыз. Әлеуметтік психологияға кіріспе» Эллиот Аронсон.
8. «Қазіргі психология тарихы» Дуэйн Шульц, Сидней Эллен Шульц.
9. «Әлеуметтік психология» Дэвид Г. Майерс, Жан М. Туенж.
10. «Экономикс» Н. Грегори Мэнкью, Марк П. Тейлор.
11. «Кәсіпкерлік: теория, процесс, практика» Дональд Ф. Куратко.
12. «Менеджмент» Рикки У. Гриффин.
13. «Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны» Карен Армстронг.
14. «Тіл біліміне кіріспе» Виктория Фромкин, Роберт Родман, Нина Хайамс.
15. «Тіл және мәдениетаралық коммуникация» Светлана Тер-Минасова.
16. «Антропология тарихы мен теориясы» Алан Барнард.
17. «Төртінші индустриялық революция» Клаус Шваб.
18. «Медиа этика», Ли Энн Пек, Гай С. Рил.

Дереккөз: 100kitap.kz

бүгінгі оқырманның талғамы қандай?

Француз жазушысы Гюго кітапты асып-таспайтын асыл досқа теңеген. Ал Карл Маркс оқыған кітаптарынан үзінді жазып жүрген болса, Шекспир үшін кітап тақтан да қымбат саналды. Бұл өткен ғасырлардағы кітап туралы қалыптасқан көзқарастар. Бүгін кім қандай пікірде? Қазір кітапты қайдан сатып аласыз? Шымкентте қанша кітапхана бар? Қаламызда сирек кездесетін кітаптардың қайда екенін білесіз бе? Соңғы рет қашан кітап оқыдыңыз? Міне, осы сауалдарға жауап іздеп, журналистік зерттеу жүргіздік.

Шымкентте қанша кітапхана бар?

Қалалық мәдениет және тілдерді дамыту басқармасының мәліметі бойынша, Шымкентте 38 кітапхана бар. Жалпы 921 300 кітап қоры болса, оның ішінде ең үлкені – «Абай атындағы қалалық кітапхана». Алып шаһар үшін бұл аз дүние емес. Тағы осы тізімге облыстық ірі кітапханаларды қосыңыз. 379 000-ға жуық кітабы бар «Отырар» кітапханасының оқырман саны 12 000. Бұл ретте оқырман көптігінен А.С.Пушкин атындағы кітапхана көш бастап тұр. 30 000-нан астам оқырманы бар кітапханада 217 000-ға жуық кітап бар. Ал Ы.Алтынсарин атындағы балалар кітапханасында 253 209 кітап, оларды оқитын 26 778 оқырман бар екен.

Болашақ books

Уақыт пен кеңістіктің тынысына толы адамзат ойының жемісі тоқтаған ба?! Шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті арттыра түсуде. Заманауи технологиялар дамыған сайын жастардың кітап оқу процесі де бәсеңдегені жасырын емес. Бұдан арылудың бір ғана жолы осы технологияларды ұтымды қолдана білу. Осыны саралап қарасақ болашақтың кітаптары – электронды кітаптар деуге әбден болады. Қазірдің өзінде, әлемде 2017 жылдың алғашқы 7 айында электронды кітаптарға сұраныс 2,5 есе артқан.
Осы бағытта дүкен сөрелерінде электронды кітаптар да пайда болғанына біршама уақыт өтті. Тіпті, кей жастар кітапханаға барып кітапты смартфоннан оқуды артық санайды.
Біле жүріңіз. Электронды кітаптың түрлі модельдерін «Технодом», «Эврика», «Алсер» т.б. сауда үйлерінен 20 – 90 мың теңге аралығындағы бағаларда сатып ала аласыз.

Кітапты қайдан сатып аласыз?

Қазақ тіліндегі кітаптардың басым көпшілігі Шымкент қаласындағы «Төле би» кітап дүкенінде сатылады. Мұндағы сатылымда 1 млн-ға жуық кітап бар. Одан басқа
MARWIN дүкендер желісінің ішіндегі «Меломан» кітап дүкендерінен де түрлі топтамалар табасыз. Кітаптары қаламыздың ең үлкен сауда үйлері: Shymkent Plaza, Фиркан сити және Mega planet-те орналасқан. Кітаптар 25 түрлі бөлімге бөлінген. Әлем әдебиеті мен Нобель сыйлығының иегерлерінен бастап, аудиокітаптар, «100 негізгі кітап», «Әлем классикасының алтын қоры», «Азбука-классика», «Бүкіләлемдік әдебиет кітапханасы», «Покет-бук» секілді сериялармен шыққан кітаптарды да аталған жерден кездестіресіз.

Дерек пен дәйек

MARWIN дүкендер желісінің қаламыздағы: Mega planet бөлімшесінде – 25 000-ға жуық, Shymkent Plaza бөлімшесінде – 15 000-нан аса және Фиркан сити бөлімшесінде – 10 000 кітап сатылымда. Бағаларына келсек, бір ғана балалар әдебиеті бөліміндегі кітаптың ең төменгі бағасы 100 тг. Ал жоғары бағада Питер Пэн туралы кітапты 21000 тенгеге сатып ала аласыз.

Түнгі кітапхана

Көпшіліктің кітап оқуға уақыт тапшылығы мен жұмыстан қол босамайтындығы белгілі. Осы мақсатта түнгі кітапханалар жүйесін дамыту қажет. Әлем елдерінде бұл дамыған үрдіс. Мысалы, Германияның Штутгард қалалық кітапханасы кешкі 21.00-ге дейін жұмыс істейді. Тіпті кітапхана жабылғаннан кейін оқырмандарға арнайы бұрыш дайындалған. Ол жерден қалаған кітабыңызды алып кете аласыз. Мәскеуде Ф.Достоевский атындағы кітапхананың есігі таңғы 5:30-ға дейін ашық. Ал одан басқа кей кітапханалар түнгі 22:00-ге дейін оқырмандарға қызмет көрсетеді.

Қай ел көп кітап оқиды?

Әлемдегі әлеуметтік, маркетингтік, сондай-ақ психологиялық т.б. зерттеу жүргізетін орталықтардың бірі GFK (неміс зерттеу компаниясы) 2017 жылы кітап көп оқитын елдердің көш басында Үндістан тұр. Тізімді Тайланд, Қытай, Филиппин және Еуропа елдері жалғастырған.

BOOKCROSING −бүкіләлемдік қозғалыс

BOOKCROSING бүкіләлемдік кітап қозғалысы да кітап оқушылар санын арттыра түседі. 2001 жылы мамыр айында Рон Хорнбекер есімді азамат өз үйінің есік алдына жиырмадан аса кітап қалдырады. Дәл осылайша осы қозғалыс басталады. Сонан бері BOOKCROSING қозғалысының ресми сайтында 13 млннан астам кітап «бостандыққа» жіберілген. Қозғалыстың мақсаты өзің оқыған кітапты, қауіпсіз қоғамдық орындарға тастап кету арқылы өзге біреуге тарту ету немесе «бостандыққа» жіберу. Қозғалыс қатысушыларын буккросерлер деп айтады. Қозғалыс Итальяда PisaLibro деген атаумен қарқынды дамыды. Ал Флоренцияда үкімет 5000-ға жуық кітапты осы қозғалыс негізінде «бостандыққа» жіберген. Германияда болса бейресми мәліметтерге сүйенсек 10000 кітап күн сайын «азаттыққа» ие болады. Аталған елдерде қауіпсіз жерлер: аялдамаларда, қоғамдық көліктерде, оқу ғимараттарының алдында жатқан кітаптарды оқуға алып кетсеңіз болады.
Астанада осы қазан айында Болашақ ассосиациясының бастамасымен көпшілік орындарда қауіпсіз сөрелер пайда бола бастады. Ал Талдықорғанда аялдамалардағы QR кодты кітапханалардан кітап оқи аласыз. Бұдан бұрын мұндай кітапханалы аялдамалар елордамызда пайда болған еді.

Ең көп оқылатын кітаптар

Kitap.kz арнайы сайтының мәлеметіне зер салсақ, ең көп оқылған кітап Ә.Нұршайықовтың «Махаббат қызық мол жылдар» туындысы. 51770 рет оқылған. Ал «Меломан» кітап желілерінде Антуан де сент-Экзюперидің «Кішкентай ханзада» шығармасы мен детективтік, мотивациялық кітаптар көбірек сатылады. Қазақ тіліндегі көркем әдебиеттен Төлен Әбдіктің «Оң қол» кітабын сұраушылар көбірек екен.

Түйін

Нарықтық заманда рухани байлықты таразыға салатын адамдардың азаюы, әрине жақсылықтың нышаны емес. Рухани жаңғыруға бастар бірден-бір жол − кітап оқу. Мегаполис атанғалы отырған Шымқалада кітап жеткілікті, тек оны оқитын оқырман аз болып тұр. Кітап оқиық, қадірменді оқырман!

 

Зоя ОРАЛБАЙҚЫЗЫ,
Ы. Алтынсарин атындағы балалар кітапханасының директоры:

– Бәсекеге қабілетті ұлт ең алдымен біліммен сусындап өсуі қажет. Жастарды кітап оқуға баулу үшін түрлі іс-шаралар ұйымдастырамыз. Кітапханамыз «Кітап – жетістікке апарар жол», «Көркем әдебиет дала мен қала кітапханаларында» т.б. жобалар бойынша жұмыстар атқарып жатыр. 2015 жылдан бастап «Әлемді кітап арқылы танимын» атты үлкен байқау өткіземіз. 2015 жылы 187, 2016 жыл 216, 2017 жылы 297 үміткер қатысты.
Жаңадан І.Есенберлин, С.Сейфуллин, А.Құнанбаев, М.Мағауин, М.Шаханов, И.Байзақов т.б ақын-жазушылардың кітаптары түсіп жатыр. Кітап оқимын деген өскелең ұрпақ үшін барлық жағдай жасалған.

Әсемай ҚУАНЫШЕВА,
Электронды кітап қолданушы, №2 «Білім-инновация» қыз балалар лицей-интернатының 11-сынып оқушысы:

– Уақытымды тиімді өткізу үшін бос уақытымның бәрінде кітап оқуға тура келеді. Жолда, қоғамдық көлікте кітаптарды алып жүру мүлдем ыңғайсыз, ал оқу тіпті мүмкін емес. Ал кітаптарды телефоннан, планшеттен оқу өте қолайлы. Өзіңмен бірге алып жүруге де жеңіл. Оның үстіне он кітап дейсіз бе, жүз кітап болсын жүктеп ала бересің. Егер телефон, планшет көзге зиян десеңіз қазір арнайы электронды кітаптар да шыққан. Олардың радиосәуле бөлуі төмен болғандықтан денсаулыққа да қатты зиян емес. Мұнан басқа, қаламызда BOOKCROSING бүкіләлемдік кітап қозғалысын да жандандырсақ игі бастама болар еді. Бұл туралы мен ғаламтордан бірнеше мәліметтер оқыдым. Осы жоба жастардың кітапқа қызығушылығын артырады деп білемін.

Бағдәулет НҰРМАТ

Қазақстан Жазушылар Одағы ОҚОФ төрағасы, белгілі ақын Бақытжан Алдиярдың «Ақ парақ» атты жаңа кітабы жарыққа шықты. Онда ақын өлеңдерінің топтамасы мен аудармалары жинақталған.

– Әлемге әйгілі түрік ақыны Мәулана Атаи мен Бабыр шаһтың ғазалдары қазақ тіліне алғаш рет аударылып отыр. «Ақ параққа» осы еңбегімді де толық қостым, – дейді Б. Алдияр.
Кітаптың тұсаукесері 20 қазан күні сағат 11:00-де Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық институтының 317 кабинетінде өтеді.

Қала мерекесіне орай Шымкентте балалар кітапханасы пайдалануға берілді. Қалалық орталықтандырылған балалар кітапханасы жүйесіне қарасты №2 кітапхана бөлімшесі 112 орамда орналасқан, іргетасы 1977 жылы қаланған.

Қырық жылдық тарихы бар мекеме 2013 жыл апатты деп танылып, жарамсыз болған. Десек те, кітапханада 34 мыңға жуық кітап қоры және 2 мыңға жуық оқырманы болған. Келушілер саны да аз емес, 20 мыңға жеткен.

Мерекеде рухани мекен оқырманымен қайта қауышуына мүмкіндік алды. Биыл бюджеттен 44 млн теңге қарастырылып, сәуірде кітапхана іргетасынан бастап қайта салынды. Құрылысты мердігер «Нұр таңстрой» ЖШС жүргізіп, қыркүйек айында мекеменің кілтін табыстады. 

Балалар кітапханасының ашылу салтанатына қала әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай, белгілі жазушы, халықаралық Алаш сыйлығының иегері Мархабат Байғұт қатысып, лентасын қиды. Мерекеге кітапханашылар, оқушылар мен елдімекен тұрғындары қатысты. Қайрат Ырзақұлұлы: Кітапхана нағыз – білімнің құдығы. Бұл кітапхананың қоры аз емес, енді балаларымыз кітапты электронды түрінде оқуына мүмкіндігі бар. Оқушылардың бүгін көп жиналғанына қуанып тұрмын», – деп игі тілегін жеткізіп, қуанышын жасырмады.

– Бүгінде адамзат кітапқа салқындап, интернетке бет бұрды. Бірақ, бұл уақытша құбылыс. Кітап қазақтың қара наны секілді қала береді. Әлеуметтік желі, интернетті білген, үйренген жақсы, бірақ кітап қатар жүруі тиіс. Текетіреспей, екеуінің арасына соғыс жүрмей, қайшылық тумай, бір-бірімен ықпалдаса, ынтымақтаса, үйлесімді әрекет жасау керек. Оны жасайтын мына жастар. Елбасының өзі болашақты кітап оқыған жастар басқарады деді. Мына 112 орамда қалың тұрғындар арасында жарқыраған үй пайда болды. Мұны игілікке жарата білейік, – деді құттықтау сөзінде жазушы-журналист Мархабат Байғұт.

Қонақтар ғимаратты аралап, танысты. Жаңа кітапхана жиһаз, компьютерлік техникамен жабдықталған. Интернет желісіне қосылып, «РАБИС» электронды бағдарлама бойынша жұмыс жүргізіп келеді.

Биыл шымкенттік шәкірттер оқулықтан тарықпайды. Бұл үшін қаламыздағы білім ұяларына 1 миллион 4849 кітап жеткізілмек. Бір емес, ондаған баспаханадан жарық көрген кітаптар қазір арнайы жүк көліктеріне тиеліп, мектептерге үлестірілуде.

Қаламызда барлығы 128 мектеп бар болса, биыл білім ұяларының кітаптармен жасақталуы үшін 12 бірдей баспаханамен арнайы келісім-шарт түзілген. Шымкент қалалық білім бөлімі басшылығының айтуынша, шаһарамызға тиісті оқулықтар тамыз айының соңғы күндеріне дейін тасымалданады.

Оқулықтардың кімдерге берілетіні жайлы Шымкент қалалық білім бөлімінің басшысы тарқатып айтып берді. 

– 25 тамызға дейін оқулықтар бізге толығымен жеткізіледі. 2, 5 және 7 сыныптардың оқушылары 100 пайызға кітаппен қамтылады. 1 және 8 сыныптың оқушылары да кітапты мектептен тегін алуға мүмкіндіктері бар. Ал 3, 4, 5, 6 және 11 сыныпқа дейінгі өзге де оқушылар – әлеуметтік аз қамтылған отбасылардың балалары және көмекке мұқтаж шәкірттерге оқулықтар түгел беріледі. Ал қалған оқушылар сауда нүктелерінен сатып алатын болады, – деді Жанат Тәжиева. 

Айта кетейік, биыл үлестірілуі тиіс миллионнан асып жығылатын кітаптар үшін қазынадан қомақты қаржы қаралған. Яғни мектеп оқушыларының оқулықтарына 1 млрд 300 миллион теңге бөлініп отыр.

Шымкент қалалық білім бөлімі 2016-2017 оқу жылына 1 жəне 8 сынып оқушыларын жүз пайыз оқулықпен қамтамасыз ету үшін 13 баспамен келісім-шарт жасасты.

Атап айтар болсақ, 4-сыныптың «Ағылшын тілі», 9-сыныптарға арналған «Зайырлы этика және дінтану негіздері» оқулықтары жаңа оқу маусымында оқытылуға беріледі. Сонымен қатар, қосымша 1-сыныптар үшін сыйлық ретінде «Менің Отаным-Қазақстан» оқулығы алынуда. Бұл қажеттіліктер үшін 837 192,0 мың теңге қаржы қаралған. Оған, қаладағы 1-сыныптардағы 21 046 оқушыға, 8-сыныпта оқитын 12 753 оқушыға жалпы 823 519 дана оқулық сатып алу көзделген. Тапсырыс берілген оқулықтарды баспалардан «Smart jet», «Бекзат-2001» ЖШС тасымалдауда.