Көпбалалы аналарды ардақтады
Пятница, 06 Май 2016 10:17Әл-Фараби ауданының әкімі Бауыржан Ахметәліұлы көпбалалы аналарға «Алтын алқа» және «Күміс алқа» табыстады. Марапаттау сәтінде аудан әкімі халық санын көбейтуде ерекше үлес қосқандары үшін алғысын айтып, гүл шоқтарын тарту етті.
Марапатқа ие болған аналардың бесеуіне, яғни, Г. Адахамоваға, Г. Жүнісоваға, А. Қамбароваға, Ж. Тағаеваға және Ш. Трояновскаяға «Күміс алқа» берілсе, ал Гүлвира Халтаеваға «Алтын алқа» табысталды. Г. Халтаева 3 қыз бен 4 ұлдың анасы. 19 жасында тұрмыс құрған ол бүгінгі таңда екі қызын қияға қондырып, бір немере сүйіп отыр. Кенжесі 2 жаста. Бірнеше айдан соң, сегізінші перзентін бауырына баспақ.
– Баланың көп болғаны жақсы, бауырмалдығы артады. Өмірдің қиын сәттерінде бір-біріне демеу бола біледі, – дейді көпбалалы ана.
Айта кетейік, Әл-Фараби ауданы бойынша 4192 көпбалалы ана бар. Олардың 436-сы «Алтын алқа», ал 1183-і «Күміс алқа» иегерлері. Жыл басынан бері 8 анаға «Алтын алқа», ал 28 анаға «Күміс алқа» ресми түрде беріліп, құрмет көрсетілді.
Елбасының алғыс хаты табысталды
Пятница, 06 Май 2016 09:48
«Нұр Отан» партиясының қалалық филиалында Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі мен жергілікті мәслихаттардың депутаттарын сайлау науқаны кезінде белсенді еңбек етіп, зор үлесін қосқан 34 азаматқа алғыс хат табысталды.
Шымкент қалалық «Нұр Отан» партиясының төрағасы Өмірзақ Мелдеханов және қалалық мәслихаттың хатшысы Нұрлан Бекназаров белсенділерге салтанатты түрде құрмет көрсетіп, алғыстарын айтты.
– Біздің партиямыз сайлау барысында халық тарапынан мол сенімге ие болды. Сайлау қорытындысы бойынша, облыстық мәслихатқа 50 депутат сайланса, соның 48-і біздің партиямыздың мүшелері. Ал қалалық мәслихаттағы 29 халық қалаулысының 27-сі «Нұр Отан» партиясының қатарында. Халық билік партиясына және болашақтың жарқын болатынына зор сеніммен қарайды, – деді Ө.Мелдеханов.
Белсенділер «Нұр Отан» партиясы төрағасының, сондай-ақ, партия төрағасының бірінші орынбасары А. Мырзахметовтың, партияның ОҚОФ төрағасы Б.Атамқұловтың және партияның ОҚОФ төрағасының орынбасары Б.Қыстауовтың арнайы алғыс хатына ие болды.
Олар – тыныштық сақшылары
Пятница, 29 Апрель 2016 06:41102 желiсiне – шұғыл хабарламалар
Шымкент ҚІІБ-ның Жедел басқару орталығының бастығы Қайрат Әбдіжәлілұлы өзі бастап, қызметкерлерімен таныстырып өтті. Олардың барлығы да арнайы құрылғының алдында тоқтаусыз келіп жатқан хабарламаларды қабылдауда. Ең алдымен Жедел басқару орталығының құрамындағы 102 желісіне келіп түсетін хабарламаларды қабылдайтын топпен таныстырды. Онда 4 қызметкер жұмыс істейді. Арасында екі қыз-келіншек те бар. Құлаққаптарын киген олар телефон тұтқасын көтеріп, қоңырау шалған азаматтардың қандай мәселемен және қай жерден хабарласып тұрғандарын жіті жазып алуда. Жұмыс барысы болған соң, оларға кедергі келтірмедік. Қандай да бір жағдайға ұшыраған кезде 102 шұғыл нөмірін теруді білеміз. Міне, сол кезде біздің қоңырауымызды осындағы қызметкерлер көтеріп, тиісті орындарға хабар береді. Мұнда 75 категория бойынша хабарламалар келіп түседі. Осындағы төрт қызметкердің бірі – Сүлеймен Ахметәлиев көп ретте отбасылық дау-жанжал, қоғамдық тәртіптің бұзылуы, көлікті дұрыс немесе тиісті орынға қоймау секілді көптеген хабарламалардың келіп түсетінін айтады. Әсіресе, түнгі уақытта қоғамдық тәртіпті бұзушылар бойынша жиі хабарлайды. Бірақ, бұрыш-бұрышта бейнекамера барын және орталықтағы қызметкерлердің әр қимылын бақылап отырғанын енді біліп жүрер.
100 монитор орналасқан орталықта жұмыс қызу
Мұнан соң, жедел басқару орталығы қызметкерлері отырған үлкен залға кірдік. Бір қарағанда жоғарғы оқу орындарындағы аудиторияға ұқсайды. Үлкен аумақты алып жатқан орталықта 8 қызметкер отыр. Әрқайсысының алдында бір монитордан. Онда қаланың көшелері мен қиылыстары анық көрінеді. Бәрі құдды алақандағыдай дерсіз. Пульт басында отыратын тәртіп сақшылары камераны айналдырып қарап, көшенің жан-жағын түгел шолып шығады. Тіпті, алыстағы адамдарды жақындатып, олардың бет-бейнесін анық көруге мүмкіндік бар. Оған қоса, қарсы беттегі қабырғаның ортасында алып монитор ілінсе, ал оның айналасын қоршай орналасқан тағы көптеген теледидарларды көруге болады. Қайрат Оспановтың айтуынша, мұнда 100 монитор бар. Қаладағы төрт ауданның аға инспекторларына 102 желісіне келіп түскен хабарламалар жолданады. Аға иснпекторлар өз аудандарындағы учаскелік полицейлерге рация арқылы хабарлап, оқиға орнын және оның сипатын айтады. Абай ауданы қаланың ең үлкен және халқы көп ауданы болғандықтан, мұнда түрлі оқиғалар көптеп орын алады. Осы ауданның аға инспекторы Төлеген Баубековтың қолы рациядан, ал көзі монитордан босар емес. Десек те, жұмыс барысын таныстыру үшін қысқаша әңігемеге тарттық.
– Шымкент қаласының аумағы күннен-күнге кеңейіп, өсіп келеді. Сондықтан, тәртіпті қадағалауға үлкен мән берілуде. Мәселен, маған 102 арнасынан хабарлама келіп түседі. Мен өз кезегімде учаскелік полицейлерге рация көмегімен оқиға туралы хабарлаймын. Онда автоэкипаж бен жедел тергеу тобын жіберемін. Егер ауыр қылмыс болса, басшы құрамға хабар беріледі, – дейді Т. Баубеков.
Аға инспектордың бізбен сөйлесіп бола бергені сол, «Қатын көпір» шағынауданындағы дүкен алдында А. есімді жігітті дүкен иесі мен тағы өзге де азаматтың соққыға жыққаны туралы хабарлама келіп түсті. Т.Баубеков бұл оқиға туралы лезде учаскелік полицейге хабар берді. Сағатқа қарағанымызда бұл оқиға 15 сағат 50 минутта орын алған екен. Яғни, барлық мәлімет компьютерге тіркелген. Күн сайын орын алған мәліметтердің компьютерде 30 күн сақталатыны тағы бар.
қырағы полицей – үшемнiң анасы!
Жедел басқару орталығында қызметкерлер тәуліктік кезекшілікке түседі. Яғни, жұмыс күні таңғы сағат 8-де басталып, келесі күні осы уақытта аяқталады. Мұнда да қыз-келіншектер жұмыс істейді. Олар отбасындағы қым-қуыт тіршіліктің де, жұмыс орнындағы қауырт қызметтің бабын тапқан. Солардың бірі – бейнебақылау инспекторы, аға лейтенант Динара Искакова. Мамандығы заңгер. Осында 2013 жылдан бері қызмет етеді. Жұмысқа жауапкершілікпен қарайтын Динара отбасын құрып, бала сүйген бақытты ана. Оның 3,5 жасқа келген әп-әдемі үшем қыздары бар.
– Біздің жұмысымыз бір қарағанда оңай көрінер. Бірақ монитордан көз алмай, әрбір қимыл-қозғалысты бақылап отыру біз үшін үлкен жауапкершілік. Қаланың қай тұсында не болып жатқанын монитор арқылы көріп отырамыз. Әр кадрды қалт жібермеуге тырысамыз, – дейді күлімдеп.
Нәтиже қандай?
Шымкент қаласында сыртқы бейнебақылау камераларының көмегімен жыл басынан бері 67 қылмыс пен 13 мыңнан астам әкімшілік құқық бұзушылық деректері ашылған. Қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін 242 сыртқы бейнебақылау камералары орнатылған. Заманауи талаптарға сай бұл камералардың 220-сы 360 градусты қамтып, айналасындағы аумақты да қамтуға мүмкіндігі бар. Жедел басқару орталығының кезекшілері полицейлермен тығыз онлайн байланыста. Орталық қызметкерлерінің қырағы жұмысының арқасында түрлі қылмыстарды, іздеуде жүрген күдіктілерді және басқа да жедел ақпараттарды полицейлерге хабарлап, орын алған қылмыстардың ізін суытпай ашуға септігін тигізуде. Сонымен қатар, қала бойынша, ОҚО ІІД Жергілікті полиция қызметі Жол-патрульдік полиция полкының 17 стационарлық бекеті жұмыс істеуде. Олар да Жедел басқару орталығымен біріктірілген 120 сыртқы бейнебақылау камераларын қадағалап отырады.
Биыл жыл басынан бері бейнекамералардың көмегімен қоғамдық орындарда жасалған 67 қылмыс анықталды. Оның ішінде 37-сі бөтеннің мүлкін ұрлау, 5-уі тонау, 4-уі бұзақылық, ал 3-уі автокөлік ұрлығы және оннан астам басқа да қылмыстардың беті ашылды. Сонымен қатар, 13 мың 600-ден астам әкімшілік құқық бұзушылық тіркеліп отыр. Оның ішінде 548-і бұзақылық, 282-сі қоғамдық орындарда алкогольді ішімдік ішу, 7470-сі жеке және қоғамдық автокөлік жүргізушілері тарапынан жол қозғалысы ережесін бұзу деректері және 5 мыңнан астам басқа да әкімшілік құқық бұзушылықтар.
Шымкент қалалық Жедел басқару орталығы 2006 жылы жұмысын бастаған. 10 жылдан бері қала ішінде тәртіп нығайған. Сондықтан, барша тұрғындарға айтарымыз, қоғамдық орындарда тәртіп бұзбаңыздар. Ешкім көрмейді демеңіздер. Шымкентте аула ішінде де камералар орнатылған. Сіздерді жан-жақтан бейнекамера бақылап тұр!
Иесiз иттен сақ болыңыз
Пятница, 29 Апрель 2016 06:3922 сәуір күні Шымкент қаласының 64 жастағы тұрғынын көршісінің қабаған иті талап тастады. Зейнеткер оқиға орнында көз жұмды. Қабаған ит өлтіріліп, денесі сараптамаға жіберілді. ҚР Әкімшілік Кодексі бойынша, ит иесіне 10 АЕК (21 210 теңге) айыппұл салынады. Кейін белгілі болғандай, көршілес үйлердің арасында қоршау жоқ және қабаған ит бос жүрген.
%20(2).JPG)
Осы оқиғадан соң, иті бар әрбір азаматтың жауапкершілігінің артқаны жөн. Өйткені, олардың өзге адамдардың да өміріне жауапты екенін сезінуі қажет. Айта кетейік, облысымызда 2013 жылдан ит пен мысық асырау және оларды серуендету Қағидалары бекітілді. Құжат Қазақстан Республикасының «Ветеринария туралы» Заңына сәйкес әзірленген және осы ретте облыстық мәслихаттың шешімі шығып, Әділет департаментінде тіркелген. Бұл ережелердің қызметтік иттері бар, қылмысқа қарсы күрес, қоғамдық тәртіпті сақтау және құтқару қызметін атқаратын кәсіпорындар, ұйымдар мен мекемелерден басқа, ит пен мысық асырайтындарға да қатысы бар. Шымкент қаласының ауыл шаруашылығы және ветеринарлық бөлімі басшысының орынбасары Төреәлі Жұбановтың айтуынша, ит пен мысық асырағандар көршілеріне зиянын тигізбеуі шарт.
Сонымен қатар, тек үй жануарлары ғана емес, көшеде иесіз жүрген ит пен мысықтардың да келтіретін залалы көп. Мәселен, олар адамды тістеген кезде құтыру ауруын жұқтыруы мүмкін. Осы ретте, Шымкент қаласында қаңғыбас ит пен мысықтарды аулап, жою үшін жергілікті бюджеттен 38 млн теңге бөлінген. Бүгінгі таңда қала бойынша барлығы 11 мың 700-ден астам ит пен мысық жойылып, комиссия мүшелерінің қатысуымен «Беккари» шұңқырында залалсыздандырылды. Биылғы жылдың үш айында иттерді құтыру ауруына қарсы бақылауға алып, 781 ветеринариялық анықтама берілген.
Шымкент қаласының ауыл шаруашылығы және ветеринария бөлімі жануарлар мен адамға ортақ аусыл, құтыру, күл секілді 15 түрлі аса қауіпті жұқпалы ауруларға қарсы екпе егеді. Сондай-ақ, қан сынамасын алу, кенеге қарсы көктемгі және күзгі заласыздандыру іс-шаралары, қаңғыбас ит пен мысықтарды аулау жұмыстары мемлекет бюджеті есебінен тегін жүргізіледі. Айта кетейік, кенеге қарсы залалсыздандыру тек малы бар және ауыл шаруашылығы жануарларын ұстауға арналған қоралары бар үйлерге ғана жасалынады.
Құтыру ауруына қатысты мамандардың пікірі көңіл көншітпейді. Біздің облысымызда аурудың эпизоотиялық жағдайы нашар. Облыстық «Ветеринарлық зертхана» мекемесінің мәліметі бойынша, өткен жылы 194 патологиялық материалдар құтыру ауруына тексерілген. Екі сынама оң нәтиже берген. Мәселен, Сарыағаш ауданында 1 ит пен 1 шиебөрі, Қазығұрт ауданында 1 мүйізді қара мал, 1 ит, Шымкент қаласының Еңбекші ауданында 2 ит, Отырар, Сайрам, Төлеби аудандары мен Кентау, Түркістан қалаларында бір иттен, ал Ордабасы ауданында бір мысықтан құтыру ауруы анықталыпты.
Облысымызда ит, мысықтан және өзге де жануарлардан жарақаттанған адамдардың қатары азаймай отыр. 2015 жылы 15 387 адам дәрігерлерден көмек сұрап келген. Ал 2014 жылы бұл көрсеткіш 16 398-ді құраған. Мамандардың айтуынша, аурудың 60 пайызы иттен, 24 пайызы түлкіден, 10 пайызы мысықтан, қасқыр және басқа да жануарлардан жұғады. Әсіресе, иесі жоқ ит пен мысық қауіпті. Сондықтан оларды аулау жұмыстары қолға алынған. Қазір ит аулайтын 7 бригада жұмыс істеп жатыр.
Мыңға жуық адамды кене шаққан
Пятница, 29 Апрель 2016 06:36Облысымызда кенеге қарсы залалсыздандыру жұмыстары басталды. Санитарлық қорғау аймақтарын құру мақсатында 119 елді мекенде кенеге қарсы залалсыздандыру жұмыстары жүргізілуде.
Бүгінгі таңда облыс бойынша кене шағу көрсеткіші өскен. Биыл күн жылынған сәттен бастап-ақ, 983 адамды кене шаққан. Өткен жылы осы уақытта кене шағу жағдайымен 490 адам тіркелген еді. Мамандардың айтуынша, Конго-Қырым қанды қызбасы ауруы салдарынан өңірімізде эпидемиологиялық қолайсыз жағдай сақталуда. 2015 жылы бұл дертпен 6 адам ауырып, оның 2-і өлім жағдайымен аяқталған.
Өткен жылы облыста 57 694 кене жиналып, оның ішінде Конго-Қырым қанды қызбасының вирусы 131 сынамадан анықталған. Ал биыл 7 650 дана кене жиналып, оның ішінде 58 сынамадан оң нәтижелер анықталды. Атап айтқанда, Арыс ауданында – 2 сынама, Мақтаралда – 2, Отырарда – 12, Сайрамда – 2, Сарыағашта – 12, Төлебиде – 1, Түлкібаста – 1, Шардарада –13, Кентау қаласында – 1, Түркістан қаласында – 11, ал Шымкент қаласының Әл-Фараби ауданында – 1 сынама анықталған. Кез келген шұғыл жағдай үшін облыстық қан орталығында иммундалған плазма қоры жасақталған және вирусқа қарсы «Рибавирин» препаратының жеткілікті қоры сақталуда.
Ардагерлерге қолғабыс етті
Среда, 27 Апрель 2016 06:08Шымкентте «Ардагерлерге құрмет» акциясы басталды. Шара аясында Әл-Фараби ауданы әкімдігінің ұйымдастыруымен аудан аумағында тұратын Ұлы Отан соғысына қатысқан ардагерлердің үйінде тазалық жұмыстары жүргізілді.
Сенбілікке Әл-Фараби ауданы әкімдігінің қызметкерлері, ОҚО «Нұр Отан» партиясы Шымкент қалалық филиалы «Жас Отан» жастар қанаты және «Билайн» байланыс орталығының 40-қа жуық жастары қатысты. Олар бір күннің ішінде 5 ардагерге, атап айтқанда Ұлы Отан соғысының ардагерлері С. Әбдінұров, Ө. Әденов, А. Бабаев, М. Ырысметов, В. Пашутина және А. Шаляның үйіне арнайы барып, қолғабыс етті. Жастар ардагерлердің ауласын тазалап ретке келтірді. Яғни, шөп ору, жер аудару, ағаштарды әктеу, сәкі мен қақпаны сырлау, қоқыс шығару жұмыстарын ауызбіршілікпен атқарды.
Әл-Фараби ауданында тұратын 42 ҰОС ардагері бар болса, соның 17-сі жеке үйде тұрады. «Ардагерлерге құрмет» акциясы 9 мамырға дейін жалғасады. Осы уақыт аралығында жастар қалған 12 ардагердің ауласын ретке келтіреді.
Он мыңнан аса ота жасаған
Пятница, 22 Апрель 2016 07:53Ол көп сөйлемейтін, нақты істің адамы. Өз жұмысына берілген азамат. Бос уақыты да аз. Қашанда шұғыл түрде ауруханаға жеткізілген науқастарға көмек қолын созуға даяр. Оны әріптестері «алтын дәрігер» деп атайды. Біздің кейіпкеріміз – Шымкент қалалық жедел жәрдем медициналық ауруханасының жоспарлы нейрохирургия бөлімінің меңгерушісі Әбсаттар Пайзахметов.
Әбсаттар Хәшімұлы өткен жылы ең көп ота жасаған хирург. Ол бір жылда 279 науқастың дертінен арылуына көмек берген. «Отасыз өткен күнім жоқ» дейді абзал жан. Күніне бір ота жасалынады. Кейде, жоспардан тыс шұғыл түрде хирургиялық әрекетке көшуге тура келеді. Медицинада еңбек сіңіргеніне 36 жыл болғанын ескерсек, осы уақытқа дейін орташа есеппен 10 мыңнан астам ота жасап үлгерген екен. Бұл статистикаға ой жүгіртсек, оның артында қаншама адамның алғысы мен қуанышы жатыр.
«Хирургтың қолы – нәзік, көзі – қырағы, жүрегі – айбатты болуы керек» деген талаптар халық арасында кең тараған. Бұл қасиеттердің барлығы да Әбсаттар Хәшімұлының бойында бар. Оған қоса, аз сөйлеп, көп іс тындыру қанына сіңген. 1980 жылы Ташкент қаласындағы Орта Азиялық медицина университетін бітіріп келген соң, алғашқы еңбек жолын Шымкент қалалық жедел жәрдем медициналық ауруханасының жансақтау бөлімінен бастаған. Әлі күнге дейін алғаш рет жасаған отасы есінде. 1985 жылы Түркістан қаласында бір отбасына қарақшылық шабуыл жасалып, қанды оқиға тіркелген еді. Онда күйеуі мен әйелін аман алып қалу үшін санавиацияның көмегімен ұшып барған
Әбсаттар Хәшімұлы мен бір топ дәрігерлер әл үстінде жатқан жергілікті тұрғындарға ота жасап, аман алып қалды.
– Алғаш рет ота жасаған кезде бойымда үрей болды. Өйткені, мен сол адамдардың өміріне жауапты едім. Тәжірибесі мол дәрігерлердің арқасында білімімді одан сайын толықтыра түстім. Ондай кісілер барда өзіңді әрқашан сенімді ұстайсың. Атап айтсам, Антон Дмитриевич және Марат Әшірұлы деген ұстаздарым болды. Ұзаққа созылатын ота кезінде де хирургтердің шаршайтыны рас. Бірақ науқастың өмірі үшін күресуіміз қажет. Шүкіршілік етемін, ота кезінде көз жұмған пациенттер болған емес, – дейді дәрігер.
Ауруханадағы нейрохирургия орталығында омыртқа мен жүйке жүйесінің аурулары бар, нерв талшықтары кесілген науқастар емделеді. Ал диагнозы күрделі, мысалы бас миында ісігі бар науқастарды Астана қаласына жібереді. Онда жол апатынан зардап шеккендер де жиі түседі. Бір ай бұрын Қазығұрт ауданына барар жолда көлік апаты орын алып, бірден алты адам ауруханаға жеткізілген. Олардың барлығына ота жасалып, аман қалды.
Әбсаттар Хәшімұлы қазір медицинаға көп көңіл бөлінетінін және құрал-жабдықтардың диагноз қойып, емдеуде зор көмекші екенін айтады. Ол медицинаға араласа бастаған сәтте рентген аппараты ғана болатын. Әрбір сәтті жасалған ота – хирургтың білімділігін дәлелдейтін емтихан іспетті еді. Осындай сынақтардан сүрінбей өткен дәрігердің марапаттары көп. Өткен жылы «Алтын дәрігер» деген номинацияға ие болып, өзі жұмыс істейтін аурухананың беделін асқақтатты.
Кейіпкеріміз медицинаға тектен-тек келген жоқ. Жастайынан анасының инсульт алып, қиналғанын көріп өсті. Сол кезде «бір отбасына бір дәрігер керек екен» деген тұжырымға келеді. Ол әулетіндегі жалғыз дәрігер екен. Ұл-қыздары басқа саланы таңдаған. Тәжірибелі нейрохирург алты немересінің бірі болашақта дәрігер болады деп сенеді.
Ақылы автотұрақтар қаншалықты тиiмдi?
Пятница, 22 Апрель 2016 06:32Жуырда қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов төрт аудан басшыларының наурыз айында атқарған жұмыстары туралы есебін тыңдаған еді. Соның ішінде Еңбекші ауданы әкімінің есебінде көше бойындағы заңсыз автотұрақтармен жұмыс жүргізіліп жатқаны, атқарылып жатқан жұмыстар сараланды. Әрине, бұл мәселе өзге аудандарда да өзекті болып тұрғаны жасырын емес. Осы ретте шаһар басшысы аудан әкімдері мен жауапты мамандарға заңсыз автотұрақтар мен ретсіз сауда нүктелерін жою бойынша арнайы іс-шаралар жоспарын бекітіп, жұмыс жүргізуді тапсырған болатын.
Тұрақтан пайда тапқандар
Осы мәселені зерттемек болып, қаланың бірқатар аумағын аралап шықтық. Айтса айтқандай-ақ, шымкенттіктер үшін автокөлік тұрағы қазіргі таңда өзекті мәселелердің бірі болып тұр. Қарға адым қадам бассаңыз, жол жиегін бойлай орналасқан ақылы автотұрақтарға немесе тек сауда нысандары мен мейрамхана клиенттеріне ғана арналған орынға кез боласыз.
Бүгінде қалада көлік саны артып отыр. Соңғы деректерге сүйенсек, Шымкентте 200 мыңнан астам көлік тіркеліпті. Темір тұлпарлардың көбеюі автотұрақ мәселесін де көкейтесті ете түскендей. Мұндайда тегін пайдалануға арналған жол жиектері ақылы тұраққа айналып шыға келді. Базарға бара қалсаңыз да көлік қою орындарында қыж-қыж қайнаған сауда. Алатаяқ ұстап, арнайы кеудеше кигендерге 100-150 теңгеңізді берсеңіз болғаны. Сұрай қалсаңыз, бір реттік талоны да дайын. Автотұрақтардың бұл әрекетінің қаншалықты заңды екенін анықтауға тырыстық. Мәселен, Төлеби көшесіндегі құрылыс материалдарын сататын дүкендердің алды ақылы автотұраққа айналғалы біраз уақыт болған. Қаз-қатар тізілген дүкендер алдында көлігіңізді қойғаныңыз үшін ақша төлеуге міндеттісіз. Оған қоса, сауда орындары орналасқан көшенің бойында «ақылы автотұрақ» деген жазуы бар бірнеше тақтайшалар орнатылған. Осы жердің «қызметкерлері» көлігін қойған барлық жүргізушілерден ақысын алған соң, кедергісіз кіріп-шығуына көмектеседі. Барлығы дерлік арнайы кеудеше киіп, ала таяқ пен ысқырықты серік еткендер өз жұмыстарын атқарып тұр. Мұнда келушілер олардың сұрағанын беруде. Бірақ кейбірі ақы бермейтінін айтады. Солардың бірі – жеке кәсіпкер Нұрғиса Ержігітов.
– Мен не үшін көлігімді қойғаным үшін ақша төлеуім керек? Оған қоса, олар «қызыл сызықтың» үстіндегі учаскеден пайда тауып жатыр. Мен базарға барғанымда да төлемеймін. Өйткені, жолдың бойы базар меншігі емес. Олардың бұл әрекеті заңсыз, – дейді жеке кәсіпкер.
Көлiктi кедергiсiз қоюға болады
Мұнан соң, Түркістан көшесіне бет алдық. Онда да осы көрініс. Мысалы, «Дуэт» дүкені жанында жол жиегі де ақылы тұраққа айналған. Ол жерде де «Тұрақ тек «Дуэт» сауда үйінің клиенттері үшін» деп жазылған тақтайша ілінген. Мұнда Сламбек Тұрданов
есімді «стоянщик» өз қызметін мінсіз атқарып жүр. Оның айтуынша, дүкен иесі айына 30 мың теңге төлейді екен.
– Нақты мынанша бер деп ақша сұрамаймын. Бергенін аламын. Кейбірі 100 теңге, енді бірі 50, тіпті 20-30 теңге беріп кететіндер бар. Осы аумақты сыпырып, таза ұстаймын. Құжаттарды көрсете алмаймын, өйткені, ол дүкен иесінде, – дейді С. Тұрданов.
Қаланың біраз аумағын аралағанымызда, жоғарыдағыдай көріністерге куә болдық. Кафе мен дүкен иелері көпшілік пайдаланатын жер учаскесін жеке меншігіндей көретінін байқадық. Тіпті, кейбірі кіреберістеріне темір сым тартып, оны ешкім аша алмасын деді ме екен, құлыптап тастаған. Осындай көрініс Тәуке хан даңғылы, «Кең-баба» саябағына қарама-қарсы орналасқан кафеде орын алған. Сондай-ақ, Әл-Фараби аудандық соты мен облыстық клиникалық ауруханасына бара қалсаңыз да, көлігіңізді қоюға ақы төлейсіз. Өйтпеске амалыңыз жоқ, өйткені, мұнда да «ала таяқ ұстағандардың» бір емес, бірнешеуін көресіз. Бірақ бізге олар ешқандай ақша алмайтындарын, осында «тәртіпті реттеп» жүргендерін айтып ақталды.
Клиенттерді көптеп тарту үшін автотұрақ мәселесін бір жолға қойып, жағдай жасау қажеттігін шымкенттік кәсіпкерлер түсіне бастады. Әсіресе, ірі ойын-сауық сауда орындарының тұрақтары келушілер үшін тегін және ыңғайлы. Мәселен, «Әл-Фараби», «Баян сұлу», «Метро», «Магнум» секілді басқа да сауда орындарындағы паркингтерде көлігіңізді тегін қоюға болады.
Ақылы автотҰраҚтардың әрекетi заңға қайшы
Жылдан-жылға темір тұлпар тізгіндегендер саны артқандықтан, осындай сәтті ұтымды пайдаланып жүргендер де жоқ емес. Осы орайда, қалалық жер қатынастары бөлімі басшысының орынбасары Нариман Қасымбеков жол бойында ақылы автотұрақ ұйымдастырудың заңсыз екенін айтады.
– Олардың әрекеттері заңға қайшы. ҚР-ның Жер кодексінің 109 бабына сәйкес, ақылы тұрақты ұйымдастыру тек Астана мен Алматы қалаларында ғана рұқсат етілген. Кәсіпкерлерге автотұрақ ұйымдастыру үшін берілген жер учаскелерін ақылы тұраққа айналдыру заңсыз әрекетке жатады. Егер, қала тұрғындары осындай жағдайға тап болып жатса, онда талон талап етіп, құзырлы мекемелерге шағымданса болады. Ақысыз автотұрақты мақсатсыз пайдаланғаны үшін жуырда ғана құрылған облыстық жер инспекциясына, Мемлекеттік кіріс басқармасына және қалалық жер қатынастары бөліміне шағымданғаны жөн. Жер учаскесін пайдаланғаны үшін кәсіпкерлер жалға алу құнын төлейді. Олар дүкенге немесе кафеге келушілерге ыңғайлы жағдай жасауға міндетті. Ал ол үшін ақша сұрауға құқылы емес. Менің айтарым, мұндай жағдайда болған жайды суретке түсіріп, қала әкімдігінің
8 777 885 85 13 нөмірлі WhatsApp жүйесіне жазуға мүмкіндік бар. Ақылы автотұрақтар жол бойында емес, арнайы белгіленген, ешкімге кедергі келтірмейтін аумақта жұмыс істей алады, – дейді Н. Қасымбеков.
Шымкент қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің сектор меңгерушісі Наурыз Сүгірәлиевтің айтуынша, тіпті базар маңындағы тұрақтардың да ақылы болуы заңсыз. Өйткені, базар иесі онда келушілер үшін базар аумағының 30 пайызын автотұрақ үшін бейімдеуі қажет. Базар демекші, ондағы автотұрақтарда кәдімгі «жүйе» қалыптасқан. Көлігіңізді қоясыз да, телефон нөміріңізді қалдырасыз. Сіздің алдыңыздағы көлік шығатын болса, ұялы телефоныңызға қоңырау шалып, шақырып алады. Осы олқылықты да жүйеге келтіретін кез келгендей.
Бұдан бөлек, кейбір мейрамханалардың алдында «форма киген арнайы қызметкерлер» емес, қару асынған күзетшілер тұраққа оңайлықпен жолатпайды. Қаланы аралай берсеңіз, осы секілді көріністерге куә боласыз.
Шешiмi табылатынына сенiм бар
Айта кетерлігі, өткен жылы Алматы қаласында 77 арнайы алаңда ақылы автотұрақ ашылды. Жеңіл көліктер үшін мұндай тұрақтың құны сағатына 100 теңге болып бекітілген. Көлікке арналған үлкен ақылы тұрақтарда арнайы инспекторлар жұмыс атқарады. Олар жылжымалы паркоматтар арқылы ақыны қолма-қол жинайды. Ал жүргізушіге чек беріледі. Төлемнен бас тартқандарды сол маңда орналасқан арнайы бейнебақылау камералары тіркейді. Көлік тұрағы үшін ақы төлемейтіндерге 5 пен 10 айлық есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл салынады. Алматыда көше бойындағы автотұрақ мәселесі көп жылдан бері даулы мәселе болып келді. Көлік иелерінен қаржы жинайтын алаяқтық әрекеттердің жиілеуі салдарынан, жанжалдасқан топтар қарулы қақтығысқа дейін барыпты.
Шымкентте 2011 жылы 76 автотұрақ ашылған. Онда көлік тегін қойылады. Алайда ол жерде тиыннан теңге жасап, табысын еселеп жатқандар да бар. Бұл ретте қаладағы сауда және ойын-сауық орындарының келушілеріне жағдай жасамақ болып, «тек клиенттер үшін» деп жазылған тақтайшалардың да заңсыз екенін тұрғындар білуі тиіс.
Қала әкімі сала жетекшілеріне заңсыз автотұрақтар мен ретсіз сауда нүктелерін жою бойынша жұмыс істеуді тапсырғанын және тұрақтардың ақылы болуы заңсыз екенін ескерсек, алдағы уақытта бұл мәселенің шешімі табылатын уақыт жақындаған сыңайлы.