Бүгінде ауру да, сырқат адам да көбеюде. Тіпті кейбір кесел жас талғамай тұр. Тері аурулары неден туындайды? Пайда болу себептері қандай? Облыстық тері-венерологиялық аурулар диспансерінің бас дәрігері Гүлмира Нұрмағамбетовамен тері ауруларының пайда болу себептері мен сауықтыру шаралары жөнінде әңгімелескен едік.

– Гүлмира Бақытқызы, жаз маусымында ағзамызда түрлі құбылыстар жүріп жатады. Аллергияның мазалайтыны осы кез. Жалпы тері ауруларының көбею себебі неде?

– Пайда болу себептері әртүрлі. Дұрыс тамақтанбау, гигиенаның сақталмауы, генетикалық қандай да бір ауруға бейімділік, қоршаған ортаның зиянды факторлары, сондай-ақ денсаулыққа салғырт қараудың салдарынан тері ауруларының түрлері көбейіп келеді. Қазіргі кезде қабыршақты теміреткі, қызыл жазық теміреткі, күлдіреуік (пузырчатка), экзема секілді тері аурулары алдыңғы қатарға шықты. Мұндай сырқаттармен өңірдегі аудан-қалалардан емделіп жатқан адамдардың саны басым. Айта кету керек, шаш аурулары, атопиялық дерматит, саңырауқұлақ (грибок), қотыр және жыныстық жолмен жұғатын – мерез (сифилис), соз (гонорея), хламидиоз, трихомониаз секілді аурулар жастар арасында жиі кездеседі. Бұл кеселдер жастардың дүниеге дені сау бала әкелуіне қатер туғызып жатыр. Негізінде әрбір аурудың бастапқы сатысында уақытылы маманға тексерілсе, себебін дер кезінде анықтауға болады.

– Жалпы, облыстық тері-венерологиялық диспансерінде қанша бөлімше бар?

– Біздің диспансерде 3 стационарлық және 3 поликлиникалық бөлімше қызмет көрсетеді. Стационар 140 орынға арналған. Жыл басынан бері, яғни 6 айда 1695 астам адам емделіп шықты.

– Тері ауруларын дер кезінде анықтамаса, адам өміріне қауіпті ме?

– Аурудың кейбір түрлері өте ауыр түрде жүруі мүмкін. Мысалы күлдіреуік науқастың әрдайым дәрігердің бақылауында болуын талап етеді. Яғни күнделікті тағайындалған емді алып отыру қажет. Дұрыс қабылданбаған немесе себепсіз үзілген ем ауыр жағдайға алып келуі мүмкін. Ал псориаз ауруы асқынған жағдайда адамның тірек қимыл қозғалысын зақымдап, еңбекке жарамсыз жағдайға алып келеді. Жалпы барлық тері аурулары (қышу, сулану, қызару, іріңдеу және т.б.) науқасқа қалыпты өмір сүруіне едәуір зиянын тигізеді.

– Қазір елімізде ақтаңдақ дерті асқынып барады. Алайда оны емдеу қиын дейді. Ол қалай пайда болады және одан айығудың жолы бар ма?

– Сауалыңыз орынды. Ақтаңдақтың көбейіп келе жатқаны рас. Оған түрлі фактор әсер етуде. Витилигоны емдейтін қондырғы Астанадан кейін біздің диспансерде бар. 2006 жылы Германиядан әкелінген UV 7001K деп аталатын ультракүлгін кабина науқастар үшін оң нәтижесін беруде. Біздің дәрігеріміз осы қондырғымен жұмыс жасап, кандидаттық диссертация қорғады. Білікті дәрігерлер бірегей құрылғының арқасында витилигоны емдеуді жолға қойды. Мамандар сырқаттанған адамға алдын ала зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Міндетті түрде ішкі ағзалар – асқазан, ішек, ұлтабар, өт, бауырды тексеруге терапевтке жібереміз.Себебі, науқастың толық ауруларын анықтамай, дақты кетіру мүмкін емес. Ішкі құрылысы дұрыс жұмыс істемеген адамға ақтаңдақ қайтып шығады. Кейде науқастар тез сауығуды ойлап, «ішкі құрылысым ауырмайды, терідегі ауруды жазып бер» дейді. Сондықтан ақтаңдақты емдеу тек техникалық құрылғығымен бітпейді. Ауырған адамға алдымен кешенді ем жүргізілуі тиіс. Ал сырқатта «мен жазыламын» деген сенім болса, ол міндетті түрде жазылады. Өкінішке қарай, кей науқастар емнің ұзақтығына байланысты төзімділік танытпайды. Аяғына жеткізбей, тастап кетеді.

– Витилигомен қанша адам ауырады?

– Диспансерде витилигомен ауыратын 400 адам тіркеуде тұр.

– «Жаз мезгілінде суға көп түсіп, жағажайда құмға көмілгеннен адамға саңырауқұлақ (грибок) жұғады» деген әңгімелер бар. Одан сақтану үшін не істеу керек?

– Саңырауқұлақ аурулары негізінен бассейндер мен сауна, моншалардан жұғады. Сол себепті шомылуға барған адам тазалықты сақтағаны жөн. Міндетті түрде жеңіл аяқ киімді өзімен бірге алып жүруі керек. Суға шомылып болған соң, аяқты, башпайлар арасы мен өкшені құрғатып сүрткен дұрыс. Негізінен тері аурулары ішкі және сыртқы факторларға байланысты жұғады. Зат алмасудың төмендігі, дұрыс тамақтанбау, ағзада дәрумендер мен микроэлементтердің жетіспеушілігі терінің қорғаныш қызметін төмендетіп, сырттан кездесетін әр түрлі паразиттерге төзімсіз жағдайға әкеледі. Соның салдарынан қышыма, теміреткі аурулары пайда болады. Соңғы кезде тұрғындар арасында саңырауқұлақ сияқты жұқпалы тері аурулары азаймай тұр. Ауырған адам мән бермей, уақытты өткізіп алады. Дәрігердің емін дұрыс қабылдамайды. Әйтпесе, бұл ауру жазылады. Тек емдеудің толық курсынан өтуі тиіс.

– Кейде венерологиялық ауру жұқтырғандар өз бетінше емделіп жатады. Бұл келешекте қаншалықты қауіпті болуы мүмкін?

– Қазір медицина саласы қарқынды дамып жатса да, өз бетінше ем-дом жасайтындар бар. Тіпті жұқпалы аурудың өзін «көз жара ғой» деп мән бермейді. Ал дәрігердің ақыл-кеңесінсіз дәрі-дәрмектерді пайдалану өте зиян. Мысалы, антибиотиктерді дұрыс пайдаланбау микробты мутацияға ұшыратып, дәріге төзімді болып алады. Яғни, дәрі-дәрмектердің әсерінен тірі қалған бактерияларға дәрі мүлдем әсер етпейді. Бұдан сырқат ұзаққа созылып, асқына түседі, өйткені дәрі әсер етпейтін бактериялар одан әрі дамуын жалғастырады. Сонымен қатар жастардың арасында белсіздікке, нәрестенің мезгілінен ерте туылуына немесе нәрестенің өміріне қауіп төнуіне алып келеді. Кей асқынған жағдайда науқастарға ота жасауға тура келеді. Егер сырқатын байқаған адам дер кезінде дәрігер маманға келсе, өзінен бөлек, бөгде адамдарға жұғудың да алдын алады. Бізде емхана жолдамасымен келгендерге емделу тегін. Пациент туралы мәлімет таратылмайды, құпиялылық сақталады.

– Медицина саласына айтылатын сын аз емес. Сала жұмысында кездесетін мәселелерді өзіңізден естісек…

– Елбасымыз медицина қызметкерлерінің алдына халқымыздың дені сау, өмір сүру жасы ұзақ болуы үшін үлкен міндеттерді қойды. Соның негізінде «Саламатты Қазақстан» бағдарламасы жүзеге асты. Дегенмен, облыстағы тері-венерология диспансерлерін жауып, әрбір аудандық емхананың ішінен бөлімдер ашу керек деген мәселелер жиі көтеріліп жүр. Шетелдік тәжірибеге сүйенсек, өркениетті елдерде тері ауруларының институты жоқ. Бірақ әрбір науқас емхана, ауруханалардағы ашылған бөлімшелерде емделеді. Әрине, дамыған елдердің тәжірибесіне сүйенгеніміз, бой түзегеніміз жақсы-ақ. Бірақ облыстағы диспансерді жабуды жөн көрмеймін.

– Неге?

– Біз қаншама жұмыстарды атқарып, талап үдесінен шығып жатырмыз. Бірақ аурудың алдын алу жолдары әлі де жолға қойылмаған. Бірінші кезекте жастар арасында түсіндірме жұмыстарын жүргізу керек. Оқу орындарына барып, асқынып бара жатқан ауру түрлерін, сақтану жолдары жайында түрлі тренингтер өткізсек деймін. Өйткені жасөспірімдер абайсызда тері және жыныстық ауруларды жұқтырып алып жатыр. Жастар мұндай ауру түрлерін білмейді және айтуға ұялады. Менің тәжірибемде мұндай жағдайлар өте көп. Бұл – өте өзекті мәселе. Ал интернетте ауру түрлері, айығу жолдары толық берілмейді. Сондықтан диспансер жабылмауы керек.

– Өңірде тері ауруларын емдейтін шипажайлар бар ма?

– Арнайы шипажай болмағанымен, Бәйдібектегі «Ақтас» емдеу орталығының болашағы зор. Суы шипалы, дертке қуат деп естиміз. Бірақ жер астынан шығып жатқан бұлақ әлі де зерттеуді қажет етеді. Егер «Ақтасты» кешенді ем орталығына айналдырсақ тұрғындар нәтижелі емге қол жеткізер еді.

– Қазір диспансерде мамандар шетелдік дәрігерлермен онлайн-конференция арқылы тәжірибе алмасады екен. Жетістіктеріңіз жайында не айтасыз?

– Бұл – біздің дәрігерлерімізге берілген үлкен мүмкіндік деп ойлаймын. Мамандар науқасқа құлан-таза айығуына бар жағдайды жасап отыр. Заманауи технология, медициналық құрал-жабдықтар арқылы ауруды дер кезінде анықтап, алдын алатын жағдайға жеттік. Шетелдік мамандармен тұрақты тәжірибе алмасып тұрамыз. Соның нәтижесінде бір сырқатымыздың белгісіз ауруын тауып, емін анықтадық. Жуырда үш дәрігер Үндістан, Израиль, Түркия елдеріне барып, біліктіліктерін жетілдіріп қайтты. Енді диспансерімізде шаш егуді қолданысқа енгіземіз.

– Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан
Құттыбике НҰРҒАБЫЛ