Нұрлан Бекназаров – бұған дейін де өкілетті билікте қызмет етіп, көптеген игі істердің атқарылуына үлес қосқан абыройлы азамат. Осыған дейін Шымкент қалалық мәслихатының үш рет хатшысы болса, екі шақырылымда мәслихатта тексеру комиссиясының төрағасы болған, яғни депутат болып бес рет сайланған. Бүгінгі әңгімемізде Нұрлан Құдиярұлы қаланың қазіргі әлеуметтік-экономикалық даму бағыты бойынша атқарылған жұмыстар мен алдағы жаңа міндеттерді баяндап берді.
– Нұрлан Құдиярұлы, жуырда ғана Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың билік тармақтарының өкілеттіктерін қайта бөлу туралы Үндеуі жарияланды. Елбасы Үндеуінің маңызы мен мәні неде?
– Елбасының Үндеуде айтылған бастамалары өте дер кезінде көтеріліп отыр. Бұл – егемен еліміздің тұрақты дамуын қамтитын жаңа жоспар және келешек ұрпақтың болашағын ойлағаннан жасалған қадам. Үндеудің негізгі мәні – Қазақстан Республикасының Президенті өзінің бірқатар өкілеттілігін Парламент пен Үкіметке беру. Бұл реформа басқару жүйесінің тиімділігін арттыруды көздейді. Ұсынылып отырған реформаның ерекшелігі билік өкілеттіліктерін сарабдалдықпен қайта бөлуде, тұтастай саяси жүйені демократияландыруда жатыр деп Елбасының өзі де атап өтті. Біріншіден, бұл дегеніміз – Президенттің әлеуметтік-экономикалық процестерді реттеудегі біршама өкілеттіліктерін Үкіметке және басқа да атқарушы органдарға беру. Сонда бұл салаға Үкімет, министрліктер және әкімдіктер толықтай жауап беретін болады. Екіншіден, одан да күрделі міндет – билік тармақтары арасындағы қарым-қатынасты конституциялық деңгейде теңгерімді ету. Яғни, осы реформаның аясында Үкіметті жасақтаудағы Парламенттің рөлін күшейту. Елбасы Үндеуінде айтылғандай, Парламент сайлауында жеңген партия Үкімет құрамын анықтауда түбегейлі ықпал ететін болады. Бұл министрлер кабинетінің өкілетті билік алдындағы жауапкершілігін арттырады. Тиісінше, биліктің заң шығарушы тармағының атқарушы билікке бақылауын күшейтеді. Елбасының мемлекеттік басқаруды жаңғырту туралы бастамасы өте құптарлық. Бұл – жеткен жетістіктерімізді сақтап, одан әрі үздіксіз дамуға бағытталып отыр.
– Қазір жер-жерлерде Елбасының биылғы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауы жан-жақты талқылануда, ел дамуына серпін берген маңызды құжатты түсіндіру шаралары жүргізілуде. Биылғы Жолдаудың басты ерекшелігі неде деп ойлайсыз? Оның еліміз үшін стратегиялық маңыздылығы қандай?
– Елбасы Жолдауы – еліміздің даму жолын айқындаған өте маңызды құжат. Мемлекет басшысы қай Жолдауында болмасын халықтың жағдайын бір сәтке де ұмытқан емес. Бүгінде межеленген міндеттердің бәрі жыл өткен сайын бірте-бірте орындалып келе жатыр. Әрине, биылғы Жолдаудың маңыздылығын тақырыбынан-ақ аңғаруға болады. Қазір әлем жаңаруға бет бұрды. Президент бұл ретте Жолдауда негізгі бес басымдықты баса айтты. Мәселен, экономиканың жеделдетілген технологиялық жаңғыртылу мәселесіне ерекше назар аударуы еліміз үшін аса маңызды дер едім. Елбасымыз атап өткендей, елімізде 3D-принтинг, онлайн-сауда, мобильді банкинг, цифрлық қызмет көрсету секілді денсаулық сақтау, білім беру ісінде қолданылатын және басқа да перспективалы салаларды дамыту керек. Осыған орай, Үкіметке «Цифрлы Қазақстан» жеке бағдарламасын әзірлеуді тапсырды. Бұл өз кезегінде экономиканы барынша дамытумен бірге қолданыстағы құрылымдарды жетілдіруге мүмкіндік береді. Отбасылық бизнес, қаржылық сауаттылық, тағы басқа қажетіліктер осыдан бастау алады. Елбасы айтқан тағы бір маңызды басымдық – бизнес ортаны түбегейлі жақсарту және кеңейту. Біздің стратегиялық мақсатымыздың бірі – елдің ішкі жалпы өніміндегі шағын және орта бизнестің үлесі 2050 жылға қарай кем дегенде 50 пайыз болуын қамтамасыз ету керек делінген. Жалпы алғанда, Елбасы өз Жолдауында Қазақстан дамуының жаңа бағыттарын айқындап, белгілеп берді. Түптеп келгенде, бұл ең алдымен халықтың әлеуметтік жағдайын күшейтуге ықпал етеді.
– Енді Шымкент қаласының бүгінгі әлеуметтік-экономикалық даму бағытына тоқталсақ. Қазіргі таңда қаламызда Ұлт жоспары «100 нақты қадам» бойынша атқарылған жұмыстар барысы қалай?
– Шымкент – еліміздегі даму көрсеткіші қарқынды, миллионға жуық тұрғыны бар үш мегаполистің бірі. Қаланың әл-ауқаты да жылдан-жылға артып, жақсарып келеді. Тіпті, Шымкентке келген әр сапарында Президент мұндағы оң өзгерістерге ризашылығын білдіреді. Елбасымыз: «Шымкент – шырайлы шаһар. Экономикасы, кәсіпорындары дамыған қонақжай қала» деп жоғары баға берген болатын. Өздеріңізге мәлім, осы аптада қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов 2016 жылы атқарылған жұмыстардың қорытындысы бойынша және қаланың алдағы 5 жылға арналған даму жоспары жөнінде тұрғындар алдында есеп берді. Әрине, шаһар басшысы Ғабидолла Рахматоллаұлының тұрақты қадағалауының арқасында қаламызда соңғы кездері шешімін тапқан шаруалар аз емес. Қала жаңарып, игі істер молайып жатыр. Жалпы, Шымкент соңғы бесжылдықта әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан өрлеу мен жаңғырудың жаңа кезеңін өткеруде. Бұл ретте қаланың 2020 жылға дейінгі әлеуметтік-экономикалық даму тұжырымдамасы іске асырылуда. Қала аумағы кеңейіп, шаһарға 40-тан астам елдімекен қосылғалы бері жұмыс ауқымы да айтарлықтай артты. Қазір Бас жоспарға сәйкес, қала шекарасы 3 есеге ұлғайды. Соңғы санақтың қорытындысы бойынша қазір мұнда 910 мыңдай адам тұрады. Биыл бірінші жартыжылдықта халық саны миллионға жетеді деп жоспарланып отыр. Әрине, ең негізгі міндет – қала тұрғындарын толғандырған өзекті мәселелерді шешу, инфрақұрылым жұмыстарына басымдық беру. Бұл өз уақытымен орындалуда.
– Тұрғындарды алаңдатқан мәселелер рет-ретімен шешімін табуда дедіңіз. Осыған кеңірек тоқталып өтсеңіз.
– Бүгінде қалада ең бірінші кезекте инфрақұрылым жұмыстарына ерекше екпін берілуде. Елбасы белгілеген тапсырмаға сәйкес, қаланың көркеюі жолында мемлекеттік бағдарламалар аясында жүйелі жұмыстар жүзеге асып жатыр. Осы мақсатта Шымкент қаласы әкімдігі тарапынан қала тұрғындарына көрсетілетін қызметтердің барлық түрін «бір терезе» жүйесі арқылы атқаратын «Фронт-офис» орталығы ашылды. Сөз реті келгенде айтарым, жуырда қала әкімінің есебінде тұрғындар тарапынан осы орталықтың атауын өзгерту туралы ұсынысқа орай бұдан былай ол «Халық кеңсесі» деп аталатын болды. Көпшілікті мазалаған мәселенің бірі ол – ауызсу. Осы орайда 2016 жылы 98 мың халқы бар 7 елдімекен ауызсумен қамтылып, таза суға қосылған халық саны 83 пайыздан 92 пайызға жетті. Сондай-ақ осы жылы 68 мың халқы бар 6 елдімекен электр желілерімен қамтылып, оның көрсеткіші 84 пайыздан 88 пайызға өсті. Ал көгілдір отынға келсек, 2016 жылы 30 мың халқы бар 4 елдімекен газбен қамтылды. Яғни, қамту деңгейі 82 пайыздан 90 пайызға артып отыр.
– «Қала таза болса, көңіліміз таза болады» деп жиі айтып жатамыз. Шымкенттің тазалығына қаншалықты мән берілуде? Қаланы көріктендіру бойынша жұмыстардың нәтижесі қандай?
– Қала тазалығы – әкімдіктің басты назарында. Бұл бағытта қала әкімдігі арнайы жоспар бекітіп, сол бойынша жұмыстар атқаруда. Қазіргі таңда қаланың орталық бөлігімен қатар, 4 аудан әкімдігі тарапынан шағынаудандардың ішкі орамдық санитарлық тазалығына мән берілуде. Қомақты қаражат бөлінген. Бөлінген қаржыға шет аймақтардағы елдімекендердің санитарлық тазалығы қадағаланады, бей-берекет қоқыстарды шығару, аулаларда тазалық жұмыстары жүргізіледі. Білесіздер, Шымкент қаласының әкімдігі мен «ОҚО Азаматтық Альянсы» қауымдастығы бірлесіп, «Таза қала» байқауын ұйымдастырып келеді. Жалпы соңғы жылдары тазалық мәселесіне қолдау жоғары деңгейде деп айтуға болады.
Былтыр қалада 24 мыңнан астам қылқанжапырақты, 50 мыңдай жай жапырақты және 24 мыңнан астам бұтақшалар егілді. Жасыл желектерді суару үшін 3 скважина орнатылды. Тағы бір ерекше айта кетерлігі, бүгінде облыс әкімі Жансейіт Қансейітұлының бастамасымен өңірімізде «Шатқал» бағдарламасы қолға алынуда. Бұл бағытта Шымкентте 5 саябақ салыну жоспары іске аса бастады. Бағдарламаның бірінші кезеңінде «Шымсая» саябағына 1718 түп көшет егілсе, «Самал» саябағына 5 мың түп ағаш көшеттері отырғызылды. Бұл жұмыстар әлі де жалғасын табатын болады. Тазалық мәселесінде тұрғындар да бейжай қарамаса деймін. Әрбір игі іске қолдау білдіріп, тазалық шарасында белсенділік танытып үлес қосса, міне ол – азаматтық белгісі. Меніңше, әркім өзінің тұрған жерінің патриоты болу керек. Бүгінде аймақ басшысы Жансейіт Қансейітұлы облыс орталығы Шымкентті еліміздегі ең үлгілі қалаға айналдыру бағытында жинаған тәжірибесі мен бар күш-жігерін жұмсап, барлық саланың өркендеуіне ерекше көңіл бөлуде.
– Қала әкімі халыққа есеп беру кездесуінде шаһардың қарқынды дамуы үшін қомақты қаражат бөлініп жатқанын айтып өтті. Биылғы жоспар бойынша ол қаржы қай салаларға көбірек бөлінбек? Осы туралы толығырақ айта кетсеңіз.
– Әрине, бөлінген қаражат ел игілігіне жұмсалатыны анық. Ол қаражат ең алдымен қаланың инфрақұрылым жұмыстарын жақсартуға бағытталмақ. Көшелер мен аулаларды жарықтандыру – кезек күттірмейтін мәселелер. Сонымен қатар шалғай елдімекендерде өзекті мәселелер бар. Қазір жаңа мектептердің құрылысы жүруде. Биыл күзде бірнеше білім шаңырағы пайдалануға берілмек. Алдағы екі жылда үш ауысымды мектептер мен ирригациялық жүйелер мәселесі толық шешіледі деп отырмыз. Биыл Шымкенттегі металлургтер стадионы қайта жаңғыртылады. Сосын қалаішілік жолдарға ерекше мән берілуде. Былтыр тек қана аяқжолдарды салуға 1 млрд теңге жуық қаражат бөлінді. Бұған дейін ондай қолдау болған емес. Көшелер мен саябақтарда спорт алаңшалары көбеюде. Аулаларды жаңарту жұмыстары жалғасуда. Міне, мұның бәрі де тұрғындардың жайлы қалада өмір сүруі жолында атқарылып жатқан игі жұмыстар. Негізгі мақсат – Шымкентті ең қауіпсіз қалаға айналдыру. Биыл көшелер мен аулаларға видеобақылау құрылғылары орнатылады. Бұл әрине, шымкенттіктердің қаланың кез келген жерінде күндіз де, түнде де емін-еркін жүруіне қолайлы жағдай туғызу. Қаланың 2016 жылғы бюджетіне тоқтала кетсек, былтыр 69 млрд теңгені құрады. Қаржының басым бөлігі, қалада инженерлік жүйелер өзекті болғандықтан, осы саланы дамытуға бағытталды. Қуантарлығы сол, биыл бюджет қаржысы еселеніп, ел қазынасынан қаланы дамытуға қосымша 40 млрд теңгеге жуық қаражат бөлінуде. Қазірдің өзінде бюджет қаржысы 110 млрд теңге деп бекітіп отырмыз. Жыл соңына дейін қаражат мәселесі тағы төрт мәрте қосымша бекітіліп, нәтижесінде бұл қаражат одан да көбейеді деген жоспар бар.
– Қалалық мәслихат құрамының жаңарғанына да көп бола қойған жоқ. Халық сенімін арқалаған депутаттарға сайлаушылар аманаты қандай жауапкершілік жүктейді?
– Қалалық мәслихатқа 29 депутат сайланған. Барлығы да білімді, тәжірибелі азаматтар. Мәслихат депутаттарының негізгі міндеті – халық пен билік арасындағы алтын көпір қызметін атқару. Бұл міндетімізді мүлтіксіз орындап келеміз деп сеніммен айта аламын. Елімізге белгілі ғалым Мырзатай
Жолдасбеков: «Мемлекетке қызмет ету дегеніміз – Отанға, келешекке қызмет ету» дейді. Бұл орайда халық қалаулылары өздеріне жүктелген депутаттық міндеттерін қал-қадірінше адал атқарып жатыр.
– Әңгімеңізге рахмет!
Сұхбаттасқан
Сәбит ТАСТАНБЕК
