Таза аула тұрғындары
байқаудан жүлде алуға үмiттi
Мамыр айынан бастау алған «Таза қала» акциясы Шымкенттің тазалығын ғана жақсартып қойған жоқ. Байқау тұрғындарды бірлік пен еңбекқорлыққа, туған қаламызды көркейтуге шақырған бастама болды. Шымкент қаласының әкімдігі мен ОҚО Азаматтық Альянс қауымдастығы ұйымдастырған байқауға Еңбекші ауданының тұрғындары да белсене қатысуда.
Тастақ жердi көркейткен
«Үлгілі аула» номинациясы бойынша №18 шағынауданның №51, 57, 62, 64 үйлерде байқауға дайындық қызу жалғасуда. Қызу еңбек пен баптаудың нәтижесі көз қуантады. Кейіпкеріміз Кенже Байтакова үй сыртын абаттандыру жұмысын үш жыл бұрын бастаған. Алғашқыда бос жатқан тастақ жерді көгалдандыру оңай болмапты. Бірақ ұйымшыл тұрғындар кездескен қиындықты еңсеріп шығады. Қазір пәтер иелері үйлердің маңын мұнтаздай таза ұстайды. Биыл баспана ауласында жас көшеттер отырғызып, алуан гүлдер егіпті. Бұл үйлерде негізінен зейнеткерлер мен қарт адамдар тұрып жатыр.Соған қарамастан аула тазалығына да бей-жай қарамайды. Қолдарынан келгенше аулаға жасыл желек отырғызып, күтіп-баптауды өз мойындарына алған.
– Қаламыз жыл сайын көркейіп келеді. Бой жазып, серуендеу үшін қозғалыс бұрынғыдай емес, күрделене түскен. Өзімізге жайлы жағдай жасау үшін ауланы абаттандырудамыз. Сондықтан көршілерім көктем келгеннен бастап, тыным таппайды. Қоңыр күзге дейін үй маңының тазалығына қарайды. Жуырда ғана балалар ойнайтын алаңқайды ретке келтіріп, сырлап қойдық, – дейді үй төрайымы Кенже Байтакова.
Айтқандай-ақ үй тұрғындары аулаларын барынша таза ұстап, көріктендіруге тырысқан. Олар аулаларға маусымдық гүлдер егіп, жеміс ағаштары мен талдарды күтіп баптағаны байқалады. Үйлердің кіреберістері де тап-таза. Әктеп, сырланған. Әр үйде арнайы кодпен жабдықталған есіктер жұмыс істеп тұр.
Үй төрайымы оңай жұмыс емес
Үй төрайымы Кенже Байтакова үй салынғаннан бері осында тұрады. Содан бері пәтер ауыстырып, қоныс аудармаған. Өндіріс орындарынан осы үйлерге көшіп келген тұрғындардың бәрі ұйымшыл, ауызбіршілігі мен ынтымағы мол. Тазалық мекемелерінің де, аула сыпырушының да көмегіне жүгінбейді. Тазалық, күтіп-баптау, жөндеу жұмыстарының бәрін өздері атқаратын болып шықты. Алғашқыда таңырқанымыз рас. Негізінен ұйымшыл аула тұрғындарының аз екенін білеміз. Бірен-сараны болмаса, ауласына жанашырлықпен қарайтындар некен-саяқ. Ал №18 шағынаудан тұрғындарының ұйымшылдығы, туған қалаға деген шексіз сүйіспеншілігі таңданысымызды арттыра түсті.
Қазір бұл аулада 4 үй, 70 пәтер бар. «Таза қала» акциясына бірінші рет қатысып отыр.
– Үй төрайымы болу оңай емес. Әрбір тұрғынмен тіл табысу, жақсы жұмыс жүргізу үлкен жауапкершілікті жүктейді. Пәтер болғандықтан, коммуналдық мәселелер аз кездеспейді. Қыс кезінде екі су құбыры жарылды. Ыстық су үйлердің терезелеріне дейін (атқылай ақты. Шамадан тыс ыстық пәтерлердің терезелеріне айтарлықтай шығын келтірді. Күні-түні 70 пәтерге ие болу, мәселесін шешу жеңіл емес, – дейді К. Байтакова.
Негізінде үй төрайымдарының жұмысы ескеріле бермейді. Бұрын оларға коммуналдық төлемдерге жеңілдік берілетін. Қазір оның бірі де жоқ. Олардың еңбегі бағаланлануы тиіс. Аудан, қала әкімдіктерінің тарапынан жеңілдік қарастырылмасқа? Сонда таза аулалар көбейіп, қаланың ажары кірер еді.
Оралкүл ананың өнегесi
Ал ауласының таза, ұқыпты болғанын кім қаламайды?! Үлкен де, кіші де әдемі жерде тұрғанды жақсы көретіні сөзсіз. Осы орайда үй тұрғыны Оралкүл Айтжанованың да еңбегін атап өтуге болады. 64 жастағы зейнеткер тазалық жұмыстарына ұқыпты болып шықты. Балалар ол кісінің айтқанын екі етпейтін көрінеді. Соның арқасында ойын балалары есік алдын ластамайды. Аулаға бей-берекет қоқыс тастамайды. Ойын алаңшалары да тап-таза. Бүлінген-сынған жерлері жоқ. Денсаулығы сыр берсе де, Оралкүл апа үйінде отырмайды. Күн сайын ауланы аралап, тазалығын бақылайды.
– Адам үшін жасыл желектің барлық жағынан пайдасы бар. Бұл біріншіден кислород береді. Шаң– тозаңнан сақтайды. Ыстықта көлеңке, жақсы дем аласың. «Таза қала» акциясына біркісідей атсалысып жатырмыз. Алдағы уақытта ағаштардың санын көбейтіп, жеміс ағаштарын отырғызсақ, тұрғындар тынығатын шағын баққа айналдырсақ деген жоспарымыз бар, – дейді Оралкүл Айтжанова.
Зейнеткер айтқандай, балалардың аулаға деген көзқарасы ерекше. Олар бала болса да, тазалықты жақсы көреді. Үй төрайымының айтуынша, жаңадан көшіп келген тұрғындардың да белсенділігі жаман емес. Алғашқыда таңырқай қараған олар, көркейту, тазалық жұмыстарына белсене араласып кетіпті.
– Әрбір тұрғын үйлерінің аулаларын көгалдандырса, көкке оранған жасыл желек қаланың ажарын келтіреді дейді Кенже апай.
«Жұмыла көтерген жүк жеңіл» деген ұранды ұстанатын тұрғындар енді мемлекет тарапынан жаңадан балалар ойнайтын алаңқай салуға қолдау болса екен дейді. Себебі, бұрынғы балалар алаңшасы жеке кәсіпкердің меншігіне өтіп, автөлік тұрағына айналған.
Аулалары мен үй кіреберістерін көркейтіп қойған тұрғындар байқаудан жүлде алуға үмітті. Еңбекші ауданы әкімдігінің халықпен жұмыс жүргізу бөлімінің басшысы Бақыт Сыздықовтың айтуынша, биыл байқауға 64 аула, 12 көше қатысуға өтініш берген. Ал өткен жылы үздік 3 аула жеңімпаз атаныпты.
Әр үйдiң алдында жылыжай
Алыстан менмұндалаған көк үйлерді көріп көз сүйсінеді. Бұл – Шымкенттің шығысынан бой көтерген «Асар» шағынауданы. Көз тартар көрікті үйлерге мемлекеттік «Нұрлы көш» бағдарламасы бойынша Өзбекстаннан атамекенге оралған ағайындар қоныс тепкен. Бүгінде «Асарда» 19 мыңға жуық халық тату-тәтті ғұмыр кешуде. Шырайы кірген шағынауданның басқалардан бір ерекшелігі – əрбір үйдің іргесінде 300 шаршы метр жерге жылыжай орналасқан.
Бүкіл үйдің тұрғындары жылыжай шаруашылығымен айналысады. Әр жылыжайдан жылына 2 рет өнім жиналады екен.
– 2010 жылдан бастап тұрғындар көшіп келіп, қоныстана бастады. Ал 2011 жылдың соңында газ, жарық, ауызсу берілді. Бүгінде ауылымыздағы 1550 үйде жылыжай бар. Бұдан бөлек, екі мектеп, үш балабақша, аурухана, тағы басқа мекемелер ел игілігі үшін қызмет етуде. Арыз-шағымы, өтініші, мәселесі бар адам бізге келеді. Біз тиісті сала мамандарына ол өтініштерді жеткізіп, мәселесінің оң шешілуіне ықпал етеміз, – дейді «Ел аманаты» қоғамдық бірлестігі төрағасының орынбасары Сейдахмет Мамырбаев.
«Асарда» 72 көше, 6 учаскі, әр учаскінің ауыл билері бар. Олар әрбір тұрғынның мәселесіне жіті назар аударып, өздеріне бөлінген аумақтың тазалығына, көгалдандырылуына жауап береді. Ауызбіршілікке, ынтымаққа ұйытады.
Өзгелерден тағы бір ерекшелігі – 2014 жылы бой көтерген аллея. Бұл аллеяға отбасында бір сәби жарық дүние есігін ашса, ата-анасы, ата-әжесі келіп көшет отырғызады. Немесе жас отбасы үйлі-баранды болып, отау құрса, олар да саябаққа шыбық қадайды. Аллеяны аралап жүріп байқағанымыз, әр көшеттің жанындағы тақтайшада еккен адамның аты-жөні, арнауы мен уақыты көрсетіліпті. Тіпті белгілі әнші Заттыбек
Көпбосыновтың қызы Айзереге арнап отырғызған көшетін де кездестірдік.
Сондай-ақ, былтыр «Таза қала» акциясында Қаратау ауданы бойынша «Асардағы» №6 көше үздік шығып, І орын жеңіп алды. Тап-таза, көше бойы жасыл-желек пен жұпар иісі аңқыған гүлдермен көмкерілген. «Ел аманаты» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Мінәйімбек Салибаев биыл да «Таза қала» акциясына қатысуға сақадай-сай екендіктерін айтады. Шағынаудан бойынша үш көше қатысып, бақ сынамақ.
«Асардағы» жылыжайға қажеттi құралдарды, пластикалық өнiм және модульдiк үйлер өндiрiсi, бетон блоктарын шығаратын зауыт 500-ге тарта тұрғынды жұмыспен қамтып отыр. «Асарлықтардың» арманы жоқ. Тарихи отанына оралған қандастарға барлық жағдай жасалынғанына көз жеткіздік.
«Асар» шағынауданының тұрғындары – еңбексүйгіш. Еңбексүйгіш емей не дейік, 1550 отбасы үйінің алдындағы үш соттық жылыжайға қысы-жазы көкөніс өсіріп, мол өнім алып отыр. Ерте көктемнен бастап-ақ қияр, қызанақ, болгар бұрышы, тағы басқа өнімдерін қала базарларына шығарып сатуда. 66 жастағы Қожаназар Байзақов атаның отбасы биыл жылыжайға бірінші рет болгар бұрышын егіпті.
– Жыл сайын қияр, қызанақ егіп, мол өнім алатынбыз. Балалармен ақылдасып, биыл болгар бұрышын егіп көрейік деп шештік. Өнім жаман емес. Жылыжайдағы өнімнің жартысына жуығын сатып үлгердік. О баста 600-700 теңгеден өткізгенбіз, қазір 250-300 теңгенің айналасында сатылып жатыр. Бір жылыжайға мың көшет кетеді. Уақытылы дәрумені мен суын беріп, оған да өз балаңа қарағандай қарау керек. – дейді Қожаназар ата.
Сырдария ауданынан қоныс аударған ақсақал 24 жыл мақта шаруашылығында еңбек еткен екен. Кейіннен он жылға жуық ауыл әкімі қызметін атқарып, тұрғындардың атамекенге оралуына жәрдем береді. Ұйымдастыру ісінің басы-қасында жүріп, «жұртым» деп жұмыла іс атқаруға бастамашы болады.
2010 жылы «Асарға» көшіп келгеннен бастап, №3 учаскенің биі. Аумағындағы 250-ге жуық үйдің тазалығына, көгалдандыруына жауап береді, той-думан мен түрлі іс-шараларды абыройлы өткізу – ақсақалдың мойнында.
«Ынтымақ қайда болса, ырыс-құт сонда барады» деген ұранды ұстанған Қожаназар атаның үйінде бүгінде екі баласы мен екі келіні берекелі ғұмыр кешіп жатыр. 5 ұл, 2 қызынан немере сүйіп, жұбайы екеуі олардың қуанышына кенеліп отыр.
– Екі ұлымнан өзгесі үйлі-баранды. Өз жолдарын, өмірлік серіктерін тапты. Қолымызда екі келініміз бар. Кейде өзге адамдар «қазіргі заманда қолда бір келіннің тұруы қиын. Екі келін бір үйде қалай тату-тәтті ғұмыр кешіп жүр?» деп таңғала сұрайтындар бар. Бәрі тәрбиеге байланысты. Оларға дұрыс бағыт, жол көрсетіп тұру керек. Үйде бірлік, ынтымақ болса, бәрі де өз ретімен болады, – дейді
Қожаназар ақсақал.
Жуырда баспанасыз жүрген 900 отбасы қуанышқа кенеліп, көптен күткен пәтер кілтіне қол жеткізеді. Өйткені «Асарда» бес қабатты, 30 үйдің құрылысы қызу, қарқынды жүргізілуде. Мерзімінен бұрын тапсыруға тырысқан құрылысшылар күні-түні еңбек етуде.
– Алдымен алты үйді алтыншы шілде Астана күніне орай тапсырамыз деп жоспарлап отырмыз. Пәтердің ішкі қабырғасы мен кішігірім сантехникалық жұмыстары қалды. Ал қалған пәтерлерді өз ретімен желтоқсан айына дейін аяқтаймыз деген жоспар бар, – дейді учаске басшысы Нұржан Қауысбеков.
«Ақ орда корпорациясы» ЖШС-і салып жатқан бұл үйлер 1, 2 және 3 бөлмелі.
Тақтайдай түзу жол, электр жарығы, көгiлдiр отын, әр аулада атқылаған ауыз су, әлеуметтiк нысандар, жалпы әдемi өмiр сүру үшiн «Асарда» қажеттiнiң бәрі бар. Мұның бәрі Отанынан жыраққа кетiп, қайтып оралған қандастар үшiн жасалынып жатқан зор игi жұмыстардың айғағы болса керек.
Түнгi Шымкент тамашалары...
Шымқаланың түнгі шырайы артып, қауіпсіз қалаға айнала түскенін газетіміздің өткен нөмірлерінде жазған едік. Қаланың түнгі келбетін көріктендіру, жарықтандыру ісі одан әрі жүзеге аса бермек. Бүгінгі қаланың түнгі келбеті қандай? Тұрғындар қайда серуендейді? Біз де кешкі қалаға көз салып, сейіл құрып қайтқан едік.
Қала көрiктене түсуде
Қаланың қай орталық көшесі болсын, жарқыраған шамдар шуақ шашып тұр. Көше бойларындағы ою-өрнектер еріксіз назар аудартады: ұлттық нақыштармен безендірілген өрнектерге, көше бойындағы атрибуттарға көзіңіз түседі. Мәселен, Тәуке хан даңғылы, Б.Момышұлы көшесі бойында, «Колос» аялдамасы маңында да түрлі нақышта безендірілген өрнектер ілінген.
Д. Қонаев, Бәйдібек би даңғылы бойымен жүргендердің бірден жарық шамдарына көзі түсер. Бұл – диодты шамдар. Энергия көзін аз қажет етеді әрі жарықты молырақ түсіреді.
Жастардың негізінен барар жері – демалыс орындары. Барлық саяжайлар мен аллеяларда бозбала мен бойжеткендердің шүйіркелесіп, салауаттылықты насихаттап жүргенін көресіз.
Алғашқы бағытымыз – «Тәуелсіздік саябағы». Желбіреген көк Ту алыстан көрінеді. Жарық шамдары сәулесін төгіп тұр. Бұл орынды демалыс орнына айналдырған бір топ жастардың бас қосу сәтіне кезіктік. Гитараны нақышына келтіре тартып, жастарды ұйытып отырған белсенді жас – Әли Мұстафа. М. Әуезов
атындағы ОҚМУ-дің филология факультетінің 1 курс студенті. Жанында қошеметтеп отырғандар – Жаңа технологиялар және «Авиценна» колледжінің шәкірттері екен. Осында келіп жүргендеріне екі жылға жуықтаған. Кешкі сағат тоғыздан түнгі 00.00-ге дейін осында сейіл құрады. «Сағыныш сазы» әнін әуелетіп еді, бәрі қосыла шырқап кетті. Патриоттық әндерді де орындап, бойда намыс, жүректе жалын лаулағанын да байқатты.
Демалыс орындарындағы жаттығу алаңын тұрғындар мен қонақтардың жиі жағалайтыны бұған дейін де айтылып, жазылды-ақ. Бастысы, тегін әрі заманауи үлгіде жабдықталған. Айлы түннің саясында жаттығатын жастарды көріп қуандық біз. Жаттығу алаңшасында дене әлеуеттерін шынықтырып жүрген жастарды да әңгімеге тарттық. Бәрі де фармацевтика академиясының колледжінде оқитын шәкірттер екен. Оразхан Әбу мен Ерлан Нахановтың күнделікті жүздесетін орны осы жер.
– Күнде кемінде екі сағат уақытымыз осында өтеді. Ара-тұра айналып жүгіреміз де. Үшке дейін қыдырсақ та, уақыттың қалай өтіп кеткенін аңғармай қаламыз. Осында келіп жүргенімізге үш жыл болыпты. Түнгі қала әдемі. Әсіресе Туды осы жерге қойғаны дұрыс идея. Замандастарым мұндай мекенді қадір тұтулары керек, – дейді олар. Айтар уәждері де бар екен. 50 метр биіктіктегі қасиетті туды қараңғылық көлегейлеп тұрғандай. Астындағы жарық түсіретін фонардың қуатын арттыру керек дейді олар. Желбіреген рәміз айшықтана түсіп, тұрғындардың көзайымына айналар еді сол кезде.
Саябақты шыр айналып жүр
Түнгі серуен қызықтарының бірі – велосипед ершігіне отыру. Жаз шықты дегенше, кеш батысымен саябақтарда велосипед жалға берушілер де көбейе түседі. Мұндай іспен шұғылданып жүргендерді «Тәуелсіздік» және «Абай» саябағында кездестірдік.
«Ордабасы» алаңындағы жігіттер бұл ісін жастарды спортпен шұғылдануға, салауаттылықты насихаттау екенін айтады. Үш-төрт жылдан бері сергектік пен салауаттылыққа үндеп жүр.
Темірхан Сыбанбаевтың айтуынша, велосипедті жалға алатындар негізінен жастар. Бір сағат серуендегеніңіздің құны – 500 теңге. Екі сағаты – 800 теңге. Жалпы, велосипедті күніне 30-ға жуық адам жалға алады. Өздерінің тұрақты тұтынушылары да бар. Болашақта кәсібін заңды етпек. Сағат 11-ден асқанда жастардың қарасы көбейе бастағанын аңғардық.
Күнделікті осы көрініс: «Тәуелсіздік» саябағында шыр айналып жүрген қыз-жігіттер шаршамайды да, шалдықпайды. Салауаттылықты насихаттап жүргеніне тәнті боласыз.
Скейтборд алаңшасы болса...
Әрі қарай «Жастар» аллеясына бағыт бұрғанымызда бір топ жастардың скейтборд теуіп жүргенін байқадық. Олар аптасына үш күн осы «Қызғалдақ» субұрқағы алдына жиналады. Күндіз аптап ыстық. Түнгі самалдың лебінен қуат алған олар сағат онға дейін шұғылданады. Әр демалыс сайын «Орталық саябақта», «Абай» саябағында жүргені. Бүгін ауа райы қолайлы. Скейтбордшылардың көңіл күйі жақсы. Өйткені, демалыстың қызықты өтуі ауа райына байланысты.
– Бізде скейтпарк жоқ. Ол әзірге Алматыда ғана бар. Бізде жоқ болғандықтан осы жерде амалдап жүрміз. Шымкенттің түнгі келбеті көріктене түскен. Бәрі жақсы. Тек осы мәселені шешіп берсе екен, – дейді жиырма жасар бозбала Темірлан Атауов.
«Шымкентте өмiр сүрiп жатқаныма шүкiр деймiн»
Жарық қала – қауіпсіз қала екені белгілі жайт. Қаланың ең биік нүктесі саналатын Бәйдібек баба ескерткіші де тұрғындар көп жиналатын орын. Бергі жағында «Наурыз» алаңы, этносаябақтың шырайы артқан. Зәулім ескерткішке апарар Бәйдібек би даңғылы бойы да сүттей жарқырап тұр.
Әйгілі орынға түнде де қызықтап келушілер аз емес. Қараңғы түсе бастағаннан жастар көңіл көтеруге сол жаққа ағылады. Сейілбақта сейіл құрушылары бар, сөз байласып жүргендері бар дегендей. Бірі суретке түсіп мәз-мейрам. Бірі қауқылдасып, қаланы жоғарыдан қарағандарына қуанышты.
Сағат тілі он екіге таяғанда тойдан шыққан біршоғыр жас бет алды. Серуендеп жүр. Қаланы жоғарыдан тамашаламақ.
– Мұнда бірінші рет келіп тұрмыз. Қаланың сәулеті артып келеді. «Жеңіс» саябағына, Дендросаябаққа аптасына бір рет барамыз. Қаламыз көркейе берсін. Шымкентте өмір сүріп жатқаныма шүкір деймін. Осының қадірін білсек, – деп жас отау иелері Абзал Мінтаев пен Динара Әбенова ағынан жарылды. Келешекте алтыбақан қойылса деген ұсынысын да айтты.
Такси құны – 350 теңге
Түнгі мезгілде кәсібін қыздыратын таксистер қауымының да жұмысымен таныстық. «Экотакси» компаниясының өкілі Иманбек Сыздықов сегіз айдан бері тек түнде жұмысқа шығып жүр. Қаладағы ең арзан таксиіңіз осы. Өзінің айтуынша, дүйсенбі күні адам аз болады. Жұма, сенбі күндері жұмыс қыза түседі екен.
Басты көшелердің бәріне жарық қойылуы олардың да жұмысын жеңілдеткен. Бәйдібек баба ескерткішінен «Теріскей» шағынауданына дейін жеткізіп салған ол 350 теңге сұрады. Сөйтсек, тарифке ілініппіз. Олардың жеңілдіктері бойынша «Нұрсәттен» шеткері шағынаудандарға қарай мінсеңіз 400 теңге төлейсіз. Ал орталықтың ішінде әлгіндей баға.
Тәртiп сақшылары бақылап тұр
«Теріскей» шағынауданына келсек, мұнда Лаваш орталығының жұмысы қайнап жатыр екен. Олар түні бойы жұмыс істейді. Әсіресе, жастар көп келеді. Тағамдары арзан әрі сапалы. Көпшіліктің қалтасы көтеретіндей жағдай жасалған. Бес жылдан бері күндіз-түні тұрғындарға өз өнімдерін ұсынып келеді.
Мадина Абдукаримованың айтуынша, түнде әсіресе шаурма жақсы өтеді. Сағат он екіден кейін жастардың қарасы қалыңдай түседі. Түн мезетінде тамақ іздеп сабылғандарға жағдай жасап отырған олардың бұл талабын құптарсыз.
Біз куә болған түнгі қаланың келбеті осындай. Инспекторлар қала тыныштығын бақылап тұр. «Нұрсәт» аллеясындағы жергілікті полиция қызметі стационарлық бекеттің старшинасы Әділ Исабаев жастар тәртібі түзеле түскенін айтады.
– Күні-түні қала қауіпсіздігі басты назарда. Көпшілік жерлерде құқық бұзушылық болып тұрады. Әсіресе, тойдан шыққандар ішкен шөлмектерін лақтырып кетеді. Бүгін көріп тұрғаныңыздай, біздің аумақ тыныш. Құрал-жабдықтардың бәрі жеткілікті, – дейді тәртіп сақшысы.
Иә, жастық шақ – елең-алаң кезең. Қоғамның белсенділер қауымына жалындаған жарасады. Олардың бос уақытын тиімді өткізу – өзекті мәселенің бірегейі. Әсіресе, түнгі уақытта дұрыс тәрбиеге бастайтын іс-шаралар көбейсе құба-құп. Түнгі бақылауда осындай жағдайлар ұшырасты.
Таза қаланың тынысы кең
Қала келбеті тек сәнді үйлермен, сәулетті ғимараттармен, жасыл желекпен ғана өлшенбейді. Көркейіп келе жатқан Шымқаланың ажары тазалығына да байланысты. Ал туған қалаға деген сүйіспеншілік тазалықтан басталады. Өйткені, ұқыптылық бар жерде тәртіп пен реттілік болатыны анық. Осы орайда Шымкент қаласының әкімдігі мен «ОҚО Азаматтық Альянсы» қауымдастығы «Таза қала» акциясын жариялаған болатын. Қазіргі таңда байқауға қатысуға ниет білдірушілер көп. Әл-Фараби, Абай, Еңбекші, Қаратау аудандарының тұрғындары шараға белсенді қатысуда. Осы орайда Әл-Фараби ауданы әкімі аппаратының «Таза қала» байқауы бойынша жұмысшы топ құрамымен өтініш берген аулаларды аралап көрдік.
Шымкенттіктер байқау өткізілгелі тазалыққа бей-жай қарамайтын болды. Бұрынғыдай емес, көшелер мен көпқабатты үй аулаларында тәртіп пен жинақылықтың қалыптасқаны байқалады. Жапон елінде «Сенiң жерiң – сенiң ұрпағыңның мәңгiлiк мекенi!» деген ұғым қалыптасқан. Соның нәтижесiнде балабақшадағы бүлдiршiн қағазды көшеге тастамайды. Олар келер ұрпаққа таза, жасыл мекен қалдырамыз деген ұранды ұстанады. Акция өткелі ауласын жасыл-желекпен көмкеріп, жайнатып отырған жандардың қатары көбейіп келеді. Соның бірі – Ш. Қалдаяқов көшесі 1/5 үйдің тұрғыны Фархад Исмайлов. Зейнеткердің мұнда қоныстанғанына 2 жыл болыпты. Аз ғана уақыт ішінде бір өзі ауланы адам танымастай өзгертіпті. Әу баста тосырқай қараған көршілер кейін көгалдандырудың отбасы үшін де пайдасын түсініп, көмек беретін болған. Фархад ағай аула қоршауын өзі жасапты. Мұнда иран розасының 10 түбі, 2 сирень және гүлдердің 15 түрі егілген.
– Мен ауланың көркі мен тазалығына көңіл бөлемін. Себебі, аула арқылы үйімізге кіреміз. Ал үйдің тазалығы кіре берістен басталатыны анық. Таңертеңмен тұрып, есіктің алдын жинаймын. Гүлдерім мен жеміс ағаштарын суарамын. Мұны туған қалама құрметтің белгісі деп білемін. Келешекте шымкенттіктердің де тазалыққа мән беретініне сенімдімін,-дейді Фархад Исмайлов. Мұнан соң, Ә. Жангелдин көшесіндегі №22 үйге бет алдық. Мұнда тұрғындардың сенбілігінің үстінен түстік. Үй төрайымы Зухра Сәрсенбаеваны ауланың кіреберісінен жолықтырдық. Көпқабатты үйде тұрса да тұрғындардың табиғатты сүйетініне, қаламызды шексіз құрметтейтіне тәнті болдық. Табиғат сырына қанық жандар біршама жұмысты атқарыпты. Мұнтаздай таза аула. Көкпен бой тіресіп өскен талдар, құлпырған гүлдер адамның жан-дүниесін байытады екен. Қазима Төлемұратова ауланы әктесе, Шарапат Ерманова орындықтарды сырлап жатыр. Мұнда тұратын тұрғындар сондай белсенді әрі ұйымшыл. Үлкен-кіші демей, ауланы таза ұстап, жасыл желекке күтім жасайды.
– Көктем келісімен тұрғындармен тазарту жұмыстарын қолға аламын. Әрбір өсімдік пен ағаштың өзіндік ерекшелігі болғандықтан, әрқайсысына бап керек. Аптасына көршілеріммен бірге гүлдерді суарып, ауланы тазартамыз. Мен үшін бұл әрі еңбек, әрі демалыс. Зейнетте болсам да, бос уақытымды аулада өткіземін. Күтіп-баптағаннан шексіз әсер аламын, -дейді үй төрайымы Зухра Сәрсенбаева. Тұрғындар тек аула тазалығымен ғана шектелмейді. Үй кіре-берісіне күтім жасайтын болып шықты. Әктеліп, сырланған тұрғын үй мұнда ұқыпты жандардың тұратынын айқындап тұр. Біз табиғат сырына қанық адамдардан қала тұрғындарының үйренетіні көп екенін аңғардық. Ал Диваев көшесі №18 үйдің ауласы дендрарий десе болады. Үш қабатты үйдің ортасы өзгеше бір әлем секілді. Балалар ойнайтын әткеншек пен демалып отыруға арналған орындықтар өз алдына үйлесім тапқан. Аулаға қарап, ерекше әсер аласың. «Шебердің қолы ортақ» демеске лаж жоқ. Есік алды тап-таза. Қоршаулары сырланып, ағаштары әктелген. Жасыл желектің де мұнда түр-түрі бар. Қызылды-жасылды гүлдерден көз тұнады. Жапон розасы дейсіз, қытай розасы ма, ауладан бәрін табасыз. Ауланы абаттандырып жүрген үй төрайымы Калима Өтегенова екен. Бұл үйде Қазақстанның мемлекет қайраткері Санжар Жандосов тұрған. Ол кісінің отырғызған тал-ағаштары мен гүлдерін Калима апай әлі күнге көз қарашығындай күтіп-баптап келеді.
– Бүгінде қаламыз күн санап көркейіп келеді. Ертеден келе жатқан ескі үйлер жөндеуден өтіп жатқанын көріп қуанамын. Дегенмен, әр адам ауласына көңіл бөліп, бір-екі сағат еңбектеніп, ағаш отырғызса, қоқыстан тазаласа қандай ғанибет?! Одан адам шаршамайды. Біздің ауламыз көптің көңілінен шығады. Келген қонақтар ауламызға сүйсініп, таңырқап жатады. Ал балалар баққа тиіспейді. Қоқысты да кез келген жерге тастамайды. Қала – біздің ортақ үйіміз. Сондықтан, тазалыққа бей жай қарамағанымыз дұрыс Шымкенттіктерге айтарым: мұнда топыраққа шыбық қадасаң да жайнап шығады. Сондықтан туған қаламызды таза ұстайық, бірге көркейтейік.,-дейді Калима Өтегенова.
Калима апайдың қалаға деген жанашырлығын, аулаға деген шексіз тазалығын көршілері жоғары бағалайды. Өздеріне үлгі тұтады.
Иә, тазалықтың осындай қайталанбайтын үлгісін көргенде «осындай жанашыр, тазалықты сүйетін жандар көп болса ғой дейсің. Ал ауласын таза аураға бөлеген, қала тазалығына үлес қосып жүрген жандар қашанда құрметке лайықты.
Дегенмен, Шымкенттің аулаларының бәрі таза, мін жоқ деп айта алмаймыз. Әлі де тақыр, қыбыр еткен тіршілік иесі байқалмайтын аулалар кездеседі. Есіктерін тарс жауып алып, үй тазалығын ғана ойлайтын тұрғындарға қынжыласың. Немқұрайлылығына амалсыз бас шайқайсың. Тазалығы жоқ жерде берекенің болмайтыны аян. Биыл «Таза қала» байқауына әзірге Әл Фараби бойынша 58 аула, 24 көше өтініш берген. Абай ауданы бойынша үздік аулаға 55, үздік көшеге 32 өтінім келіп түсіпті. Еңбекші ауданы 64 аула, 12 көше болса, Қаратау ауданынан 27 аула мен 43 көше бойынша қатысуға ниет білдіріпті. Айта кетейік, байқаудың жүлде қоры да қомақты – 4 миллион теңге.
Халық даналығы «адамзаттың табиғатсыз күні жоқ, табиғаттың бұны айтуға тілі жоқ» деп бекер айтпаса керек. Тазалық – денсаулық кепілі. Таза ауада тыныстап, көркем табиғатта демалғыңыз келсе, тазалықты өз аулаңыздан бастағаныңыз дұрыс.
