Шымкент келбеті

Сахна саңлағы, Қазақстанның халық әртісі, «Құрмет белгісі», «Парасат» ордендерінің иегері, Оңтүстік Қазақстан облысының «Құрметті азаматы» Айша Абдуллина – 100 жаста. Осыған орай өзі 64 жыл тер төккен Ж.Шанин атындағы облыстық академиялық қазақ драма театры ұжымы «Ғасырға ұласқан ғұмыр» атты өнер кешін өткізді. Қазақстанның халық әртісі, Қазақстан Театр қайраткерлері Одағының төрағасы Тұңғышбай Жаманқұлов пен Қырғызстаннан арнайы қонақтар құттықтауға келді. Облысымыздың кәсіби 8 театры өнер қайраткерінің ойнаған рөлдерінен үзінділер сомдап, сый-сияпаттарын тарту етті. Игі жақсылар бас қосқан бұл кеште мерейтой иесі «Гәккуді» әуелетті. Естеліктермен бөлісті. Көптеген қойылымда сан алуан кейіпкердің образын жасаған Айша апамызбен аз-маз сұхбаттасқан едік.

– Айша әже, мерейтойыңыз құтты болсын! Шымкентке қош келдіңіз! 

– Рахмет, айналайын! Үш-төрт жылдан бері қызым Айгүл мен күйеу балам Сейіттің қолында Бішкекте тұрып жатырмын. Балдай тәтті немере-шөберелерім бар. Театрды сағынсам, Шымкентке келемін. Қала бұрынғыдай емес, көркейіп, гүлденген. Жұмат Шанин
театры ұжымы кең де зәулім ғимаратқа көшіпті. Өнерге деген жанашырлық, қамқорлық мені қатты қуантады.

– Қандай отбасында тәрбиелендіңіз? Балалық шағыңыз қалай өтті? Өнер сізге кімнен дарыған?

– 1916 жылы Алматы қаласында қарапайым отбасында дүниеге келіппін. Анамнан кішкентай кезімде көз жазып қалғанмын. Сондықтан болар, түр-тұлғасы, кескін-келбеті мүлдем есімде жоқ. Тіпті қолымызда фотосуреті де қалмапты. Көзін көргендер өте көрікті, ақылды келіншек болғанын айтады. Екі ағам және мен, атам Абдолла, әжем Биябанның қолында тәрбиелендік. Олар бізге жетімдіктің тауқыметін сездірмеді. Әкем Төкебай ән мен күйден хабары бар, өнерге жақын кісі еді. Сондай-ақ, әйгілі әнші Күләш Байсейітовамен бір көшенің бойында тұруымыз да өнерге келуіме сеп болған шығар. Үлгі етіп, бой түзеп өстік. Екі үй тату-тәтті еді, жақын араласатынбыз. Оқушы кезімде өте белсенді болдым. Мектептегі көркемөнерпаздар үйірмесіне қатысатынмын. Арманшыл едім. Бірақ әртіс боламын деген ой үш ұйықтасам түсіме кірген емес.

– Қалай әртіс болып кеттіңіз? М. Әуезов атындағы қарашаңыраққа қалай қабылдандыңыз?

– 1933 жылы Ахмет Байтұрсын-ов атындағы №18 орта мектепті аяқтағаннан кейін өзімнен екі жас үлкен ағам драма театрға ертіп әкелді. Ол Халық әртісі Камал Қармысовтың қасында жүретін. Бір күні «мен бір жақсы оқу таптым. Музыкалық аспапта ойнауды, әртістік қабілетті шыңдауды үйретеді екен. Жүр, барып емтихан тапсырамыз» деп үйден ертіп әкетті. Емтиханды қалай тапсырғанымыз да әлі күнге дейін көз алдымда. Театрдың сол кездегі режиссері Носонов, директоры Беков және Мұхтар Әуезов пен Елубай Өмірзақов қабылдаған. Бізге ән айтқызып, би билетті. Ағам енді ғана қаз-қаз тұрып, тәй-тәй басқан баланың жүрісін салды. Сөйтіп, екеуміз де театр жанындағы екі жылдық студияға оқуға қабылдандық. Оқып жүріп, түрлі образдарды сомдай бастадым. Студияны үздік үлгеріммен аяқтаған ағам Әмина Өмірзақова, Хадиша Бөкейова,ағайынды Абдуллиндер, тағы басқа да талантты адамдармен бірге Ленинградтағы М. Щепкин атындағы өнер училищесіне оқуға аттанды. Мен де бірге бармақшы болғанмын. Бірақ сол кезде драма театрда басты рөлдерді сомдап жүрген атақты Күләш Байсейітова опера театрына ауысып жатқан. Ұстаздарым «сенің дауысың қойылған, біз сені өзіміз тәрбиелейміз, Күләштің орнын басасың» деп алып қалды. Осылайша менің театрдағы жарқын күндерім басталды.

– Алғашқы рөліңіз есіңізде ме?

– Әрине, әр актер театр сахнасына қадам басқандағы тұсауын кескен ең алғашқы рөлін ұмытпайды. Мен де сол кездегі сезімді, көңіл күйімді жадымнан шығарған емеспін. Ең бірінші ойнаған басты рөлім «Еңлік-Кебек» қойылымдағы Еңлік еді. 18 жасымда ойнадым. Қобалжып, іштей уайымдап тұрғанымды көрген Күләш Байсейітова «Қорықпа, өзіңді еркін ұста, әрбір сөзіңді айқын айт. Сенің сөзіңді ең соңғы қатарда тамашалап отырған көрермен де анық еститін болсын», – деп ақыл-кеңесін берді. Бұл маған серпін берді. Кебектің бейнесін Жағда Өгізбаев сомдады. Жабалдың рөлін ойнаған Оразғали Жұмағұлов қан майданнан қайтпай қалды.

– Театр сахнасында қанша рөл сомдадыңыз? Қай рөліңіз жаныңызға жақын еді?

– Осы уақытқа дейін ойнаған рөлдерімді санап көрмеппін. 200-ден асатын болар. Әр рөл жаныма жақын. Оны сенімді шығару үшін қаншама ізденесің, тер төгесің. Сол кейіпкер болып өмір сүресің. «Қыз Жібекте» – Жібек, «Қозы Көрпеш Баян сұлуда» – Баян», «Айман-Шолпанда» – Айман, «Ер Тарғында» – Ақжүніс, тағы басқа көптеген қойылымдарда басты рөлді сомдадым. Сондай-ақ, елімізде тұңғыш рет қойылған У. Шекспирдің «Отелла» қойылымында Дездемонаны ойнадым. Бұл екінің біріне бұйыра бермейтін бақ. 1947 жылы Шымкенттегі Жұмат Шанин театрына ауысып келдім. Шынымды айтсам, рөл таңдамайтынмын. Үлкен, кіші деп те бөлмейтінмін. Қандай рөл бұйырса да, барымды салдым. Кейде рөл тимей қалса, сол кейіпкерлердің сөзін іштей жаттап жүретінмін.

– Кіл марқасқалардың жанында жүрдіңіз. Олар сіздің есіңізде қандай жақсы жақтарымен қалды?

– Бейімбет Майлин киіз үй тігіп, қой сойып, әртістерді жиі қонаққа шақыратын. Ұлы арқасына мініп ап, ойнап отырса да, сол қолымен шашын артқа қайырып қойып, жазуын жазып отыра беретін. Мұхтар Әуезов «қазақтың қызы шашын екі өрім етіп өріп жүреді» деп ескерту берген. Зілсіз ғана айтқан бұл кеңесін ешуақытта ұмытқан емеспін. Серке Қожамқұлов көсемсөз оқығанда көпшілік сілтідей тынып тыңдайтын. Елубай Өмірзақов арнайы тапсырыспен жасалған домбырасын ешкімге ұстатпайтын. Тіпті туған інісі талантты әнші Керейге де. Қалибек Қуанышбаев ұзатылып бара жатқан қыздың сыңсығанын, оны қимай жылаған кемпірдің дауысын, бұдан бөлек жан-жануарлардың дауысын айнытпай салатын. Қазақ өнерінде өшпес қолтаңбасын қалдырған Шәкен Айманов, Манарбек Ержанов, Жұмат Шанин, Ришат пен Мүсілім Абдуллиндер, Сәбира Майқанова сияқты сахна саңлақтарымен бірге сахнада басты рөлдерді ойнадым. Бәрі бір-бір театр еді. Қазақтан шыққан тұңғыш әйел режиссерлердің бірі Ғайнижамал Хайруллинамен бірге жұмыс істедім. Ол «Халық әртісі» атағын алуыма үлкен үлес қосты. Оның 1958 жылы қойған төрт бірдей қойылымын мәскеулік мамандардың өзі мойындап, жоғары баға берді. Күләш Байсейітова театрдағы барлық қойылымдардың репитицияларына қатысатын. Актерлардың әр сөзді анық, айқын айтуына мән беретін. Сөйлеу мәнерін қадағалайтын. Ән үйрететін. 1936 жылы Мәскеуде қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігі болды. Оған мен де бардым. Сонда небәрі 24 жасында Күләш Байсейітова КСРО Халық әртісі атанып, Еңбек қызыл ту орденін иеленді. Ал, Жұмат Шанин театрында Мұхтар Найманбаев, Сейiт Досмағамбетов, Мұхтар Өтебаев, Отызбай Жұмабеков, Ағман Ысырайылов, Жұмабике Серiкбаева, Ақсақал Қалмырзаев секiлдi сахна саңлақтарымен бірге жұмыс істедім. Тізе берсем, кілең жақсы-жайсаңның жанында жүрдім. Олардың мейірім-шапағатын көрдім. Осындай бақытты күндерді нәсіп еткен Аллаға мың да бір шүкіршілік айтамын.

– Соғыс жылдары да майдан даласын аралап, концерт қойған екенсіздер?

– Иә, оқ пен оттың ортасында жүріп, 1942 жылы екінші Беларусь майданында, 1945 жылы Қиыр Шығыста өнер көрсеттік. Үйдің бетін көрмей, айлап жүретінбіз. Сарышұнақ аяз бетімізді қарыса да, жан-жағымызда бомба жарылып жатса да, жауынгерлерге рух беру үшін жертөледе, әскери көліктердің үстіне ән айттық. Сонда қаңғыған оқ тиіп кетеді деп те қорықпаппыз. Қайтарда туған елін, ата-ана, сүйген жары мен қарындасын сағынған жауынгерлер хат жазып, бізден беріп жіберетін. Біз оны жол-жөнекей поштаға жөнелтумен болдық. Сондай-ақ, Манарбек Ержанов, Күләш Байсейітова, Роза Бағлановалар да концерттік бригада құрамында майдан шебіне аттанды. Енді біздің ұрпақ ондай зұлмат заманды көрмесін деп тілеймін.

– Айша әже, «Шымкент келбеті» газетінің оқырмандарына қандай тілек айтасыз?

– Ел іргесі берік болсын, халқымыз аман болсын. Қиын-қыстау күндерді бастан кешсек те, мойыған жоқпыз, мұқалған жоқпыз. 1950 жылға дейін арнайы көлігіміз болмағандықтан астық бастыру, төл алу науқандарында ат арба, өгіз арбамен жүріп, ауыл-ауылды аралап, концерттік бағдарлама қоятынбыз. Ол кезде қазіргідей зәулім мәдениет үйлері де жоқ еді ғой. Егін алқаптарының басында, мал қамайтын қораларда концерт беретінбіз. Шаршап-шалдығу дегенді білмейді екенбіз сол кезде. Қаршадайымнан сахнаның киесін ұғындым. Бұл күндері ойлап қарасам, жұмысқа кешігіп немесе басқа да себептермен ескерту алмаппын. Ісіме, өнерге адал болдым. Ешкімді сыртынан ғайбат айтып, күндемедім. Өсек, өтіріктен алыс жүрдім. Қазіргі жастар жауапкершілікті терең сезінсе екен. Қиындықтан қашпаңдар! Театр сахнасында жүрген ұл-қыздарға әлеуметтік жағынан көбірек қолдау көрсетілуі керек. Мейірім азаймасын. Қазақ өнері, қазақ театры өрлей берсін!

– Әңгімеңізге рахмет! Көрер қызығыңыз көп болсын!

Сұхбаттасқан
Әйгерім БЕГІМБЕТ

Бүлдіршіндердің бойына ұлттық салт-дәстүрді сіңіріп, танымдық жұмыстарды жүйелі түрде жүргізу бағытында «Халықаралық тәй-тәй» технологиясының маңызы зор. Бүгінде елімізде 77 балабақшада осы технология негізінде эксперименттік алаңға айналса, оның 5-і біздің қаламызда.

Жуырда №97 «Ақмарал» балабақшасында «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жаңа бағдарламасы іс-тәжірибеде» атты облыстық семинарда облыстық, қалалық балабақша меңгерушілері мен тәрбиешілері бас қосып, «Тәй-тәй» технологиясының мән-маңызын талқылады. Оған республикалық «Балалық шақ» орталығының директоры Бижан Игенбаева келіп қатысты.
– Бұл семинардың басты мақсаты – «Халықаралық тәй-тәй» технологиясын насихаттай отырып, мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс істеу саласына жаңаша педагогикалық және ақпараттық технологияларды енгізу арқылы, білім беру жүйесінің жаңа түрін ұсыну. 2007 жылдан бастап осы технология негізінде балаларды тәрбиелеп келеміз. Байқағанымыз, эксперименттік топтағы балалар өз ойларын еркін жеткізеді. Өнерге деген қызығушылықтары оянды, – дейді Шымкенттегі №97 «Ақмарал» бөбекжай-балабақшасының меңгерушісі Гүлмира Жаңабаева.

Семинарға жиналғандар топ-топқа бөлініп, әр топтың сабағына қатысты. Мәселен, «Қарлығаш» ІІ-ші кіші тобы «Алма бақтың кереметі» тақырыбында қағаздан қолөнер бұйымдарын жасап, жеміс-жидектен ас мәзірін ұсынды. Ал, «Әсел» ортаңғы тобындағы балақайлар «Аққұмдағы өнер құпиясы» тақырыбында әңгіме өрбітіп, сусымалы заттармен жұмыс жасады. «Остров сохровищ» ересектер тобы моншақтардан әшекей заттарын жасаса, «Балауса» ересектер тобы оюлы текемет басты. «Тәй-тәй» технологиясы бойынша жұмыс істейтін тәрбиешілер балаларды көпшіл болуға, өз пікірін қалыптастыруға, жан-жантылыққа тәрбиелейтінін айтады. Сондай-ақ, ата-анамен тығыз байланыс орнатуға да септігі көп екенін жеткізді.

Әл-Фараби ауданында 42 Ұлы Отан соғысының ардагері мен 1600-ге жуық тыл еңбеккері бар. Аудан әкімі Бауыржан Қалжанов майдангерлерге дастархан жайып, сый-сияпат тапсырып, құрмет көрсетті.

– Уақыт өткен сайын кешегі күндей күркіреп өткен сұрапыл соғыстың дүрбелең оқиғалары да арасын аулақ салып, алыстап барады. Бірақ қаншалықты алыстағанмен ол көңілден кетіп, жүректерден өшпек емес. Өйткені ол соғыс қаншама ұрпақты қайғы-қасіретке душар етіп, өмірін өксітіп кетті. Туған елдің тәуелсіздігі мен бостандығы үшін жанын қиған боздақтарымызды мәңгі есте сақтаймыз. Отан үшін отқа түсіп, қан майданнан аман оралған аталарымыздың алдында бас иеміз, – деді Бауыржан Ахметәліұлы.
Шара аясында қарт майдангерлер жүрек сыздатар естеліктерімен бөлісіп, ел тәуелсіздігінің баянды болуын тілеп, ақ баталарын берді.

Жоғары қарқынмен дамып жатқан әлемдік технология дәуірінде жаңашылдығымен, ізденгіштігімен танылған жастар Шымкентте де көп. Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ-дың студенттері Владислав Макушев пен Владимир Лукачев сондай білімді жастардың бірі. Олар бүгінде әлемнің технология саласындағы беталысын тұтастай өзгертуге бағыт алған 3D принтерінің қыр-сырын ұғуға талаптанып жүр.

«Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығының III курсында білім алатын жастар былтыр «Шымкент Инновация» ЖШС ұйымдастырған байқауға қатысып, 3D протиптеу бойынша грант жеңіп алған. Грант қаржысына Голландияда жасалған 3D принтерін арнайы алдыртады. Әрқайсысының құны 3500 АҚШ доллары тұрады.
– Бізден «Бұл аппараттың кәдімгі қағаз басып шығаратын принтерден не айырмашылығы бар?» деп сұрайтындар көп. Айырмашылығы сол, біз қағаз емес, кәдімгі қолға ұстап, қажетке жаратуға, кем-кетіктің орнын толтырып, өндіріске, тұрмысқа пайдалануға болатын заттар шығарамыз, – дейді Владислав.
Бүгінде 3D принтері арқылы алпауыт елдер үй салуға қажетті заттар басып шығаруға кіріскен. Медицина саласында түрлі құрал-жабдықтар мен протездер де осы бір аппараттың көмегімен жасалуда. Ал біздің Шымкентте бүгінде бар-жоғы бес 3D принтер бар көрінеді.
– Бізге станоктардың деталін жасатуға қатысты бірнеше тапсырыс түсті. Зауыттағы станоктар шетелден келеді. Біраз уақыт жұмыс істегеннен кейін бір бөлшегі сынып, істен шығуы мүмкін. Оны шетелге қайта тапсырыс беріп, алдырмасқа амал қалмайды. Бағасы да қымбатқа түседі. Сол кезде 3D принтері көмекке келеді. Біз бөлшекті айна-қатесіз жасап бере аламыз. Сондай-ақ, зергерлер де жиі тапсырыс береді, – дейді Владимир
Владимир мен Владислав сабақтан тыс кезде сайт жасаумен, электроника заттарының бұзылған жерін жөндеумен айналысады. Сондай-ақ, университет ішінен ашылған бизнес-инкубаторда да жұмыс істейді.
Технологияның соңғы жетістіктерін меңгеріп, Шымкентте 3D принтерлерде зат басып шығару өндірісін дамытуға үлес қосып жүрген жалынды жастарға сәттілік тілейміз.

Бізде не көп, дәмхана мен мейрамхана көп. Адам қарасы үзілмейді. Бағалары да қалтаңызға қарай әртүрлі. Тағамдардың дәмі тіл үйіретіндігінен бөлек, олардың бағасының арзандығын да Шымкенттің топырағына табаны тиген кез келген адам сүйсіне еске алады. Қонақжайлылығын, даяшылардың жүзі жылы, жылдам қызмет ететіндігін сөз етеді. Біз де Шымкенттің көшелерін аралап, жұрт жылы пікір білдірген бірнеше дәмханалардың ас мәзірімен танысқан едік.

Мейманың болса, «Мұзтауға» келiңiз!

Шымкенттен корей дейсіз бе, өзбек дейсіз бе, грузин дейсіз бе, барлық ұлттың дәмханасы мен тағамын табасыз. Өкініштісі сол, тек ұлттық тағам мен сусын дайындайтын орындар жоқтың қасы. Жолай тоқтатып, біреу сұраса санаулы дәмхананың аты ғана тіліңіздің ұшына оралады. Сол санаулылардың қатарында ойып орын алған, бүгінде алыс-жақын аймаққа аты танымал болып үлгерген мейрамхананың бірі – «Мұзтау». Бұл мейрамхана сегіз жылдан бері қала тұрғындары мен қонақтарына қазақ тағамының сан түрін ұсынып келеді. Кез келген орында әзірлене бермейтін, бие сүтіне тоқты етін бұқтырып жасалған сырбаз қуырдақты, қойдың сүр еті мен жылқының балғын етін араластырып, пісірілген «сарыаланы», марал етінен дайындалған сорпаның дәмін осы мейрамханадан татасыз. Бұдан бөлек ұлттық нақышта өрнектеліп, бедерленген мейрамханада оюлы киім киген қазақтың ұл-қыздары қарсы алады сізді. Мейрамхана директоры Нұрахмет Шабатаевтың айтуынша, «Мұзтау» аталуының да өзіндік себебі бар.

– Бұл мейрамхананың ашылуына Шығыс Қазақстан өңірінің азаматтары түрткі болды. Өзім де белгілі жазушы Оралхан Бөкеймен бір ауылда өстім. Жақын араластым. Оның 1975 жылы шыққан «Мұзтау» атты кітабы бар екенін білетін боларсыз. О баста «Тау» деп аталған дәмхананы кейіннен Алтай тауының ең биік шыңы саналатын Мұзтаудың атауымен қоюды жөн деп шештік. Қынжылатыным сол, қалада тек қазақтың ұлттық тағамдарын дайындайтын орын өте аз. Ал сұраныс мол. Тек табыс көзі ретінде ғана емес, ұлттық құндылық, ұлттық рух тұрғысынан қараса ғана ісің алға басады. Қазағы көп, қонағы көп өңірде мұндай дәмханалар көптеп ашылуы керек, – дейді Нұрахмет Шабатаев.
Бүгінде мейрамханаға қала тұрғындарынан бөлек, қазақтың қазы-қарта, жал-жаясы мен бауырсағының дәмін аңсап келетін шетелдік қонақтар да жиі бас сұғады. Солардың бірі – түрік азаматы Салих Демирдже.
Ол он шақты жылдан бері Шымкенттегі мейрамханалардың бірінде аспаз болып істесе де ет пен қымыз үшін «Мұзтауға» жиі келемін дейді. Бұл жолы жалғыз келмей Түркиядан қонаққа келген бауыры Мехмет Акайды ерте келіпті.
– Қазақтың қай тағамы болсын, дәмді әрі пайдалы. Жылқының етін жақсы көремін. Түрік еліндегі қазақ бауырларымыз ет асып, жиі қонаққа шақырады. Ал Шымкентке бірінші рет жолым түсіп отыр. Қала тап-таза, жап-жасыл екен, адамдардың жүзі жылы. Ал ұлттық тағамдарыңыздың дәмі өзгеше, тағы қонаққа келемін, – дейді Мехмет Акай.

Лағманның 11 түрiн дайындайды

Ал лағманның орталығы саналатын «Мизамға» түскі мен кешкі ас уақыты кезінде барсаңыз, орын таппай қалуыңыз бек мүмкін. Дүнгеннің осы бір асын жақсы көретіндер жиі бас сұғады мұнда. Бұл дәмхана мәзірінде отызға жуық тағамның түрі бар, оның 11-і лағман атаулары. Қалауыңызша, қуырылған, қайтатылған лағманды таңдап алыңыз да, тапсырыс бере беріңіз. Басқа дәмханалардан ерекшелігі сол, мұнда тағам тапсырыс бергеннен кейін, көз алдыңызда дайындалады. Ас үйдегі аспаздың әр қимылын, қалт жібермей қадағалап отыра аласыз. Көңіліңізде күдік қалмайды.
Күніне орта есеппен 250-300 адамға лағман әзірлеп жүрген аспаз Қорған Құралтай есімді жас жігіт екен. Осыдан он шақты жыл бұрын ата-анасымен бірге Қытайдан оралған қандасымыз аспаз боламын деп мүлде ойламаған. Үйдің кенжесі болғандықтан қарашаңырақта қалып, егін егіп, мал шаруашылығымен айналысуды көздеп жүрген Қорған Шымкенттен бір-ақ шығыпты.
– Аспаз боламын деген ой үш ұйықтасам да түсіме кірген емес. Атамекенге оралған соң ағам жанына ертіп алып, осы кәсіпті игеруге көмектесті, – дейді Қорған. – 8 ай жүріп, лағманның түр-түрін дәмді әрі тез әзірлеуді үйрендім. Алматының дәмханалары мен мейрамханаларында аспаз болып жұмыс істеп жүргем, кейін Шымкенттен алдымен ағама, сосын маған шақырту түсті. Талдықорғанда тұратын ата-анамызбен ақылдасып, екеуміз мүлдем көрмеген, басқа қалаға жұмыс істеуге келдік. Бірақ Шымкенттің халқы бізді жылы шыраймен қарсы алды. Мейірімді, қонақжай бәрі. Үш жылдан асты, қазір қайтадан еш жаққа кеткім келмейді. Бала кезден осы жерде асыр салып ойнап, топырағына аунап өскен сияқтымын. Бауыр басып қалдым.
Қорғанның айтуынша, иленген қамырды біркелкі етіп созып, өткір отта лағманның тұздығын қуырып, тапсырыс берушінің тілегін орындауға бар-жоғы 4-5 минут жеткілікті екен. – Ол үшін қол көп жаттығу керек, – дейді үш жылда 6 шәкірт тәрбиелеген аспаз жігіт.

«Көксарайдың» палауы

Палауды дәмді етіп дайындайтын дәмхана, мейрамхана, орталықтар да жетіп артылады Шымкентте. Солардың арасында «Көксарай» палауының алар орны ерекше. Бұл дәмхананың палауынан дәм татпаған жан кемде-кем шығар. Өзбек ұлтының нақышында өрнектелген дәмханада өзбекше киінген даяшылар қызмет көрсетеді. Бұл дәмхана палаудан бөлек, он бес шақты кәуаптың түрімен, «пармуда» самсасымен де танымал.

– Осы дәмханада қызмет еткеніме 4 жылдан асты. Екі жылдан астам уақыт даяшы болып істедім, қазір дәмхана әкімшісімін. Бізде Әндіжан мен Ташкент палауы сұранысқа көптеп ие. Олардың күрішін сол жақтан арнайы алдыртамыз. Сондай-ақ «Көксарай» ашылғалы бері табан аудармастан қызмет етіп келе жатқан аспазшылар бар. Сол себепті болар, адам аяғы үзілмейді, – дейді Ұлжан Салыбекова бізбен әңгімесінде.
Иә, қай уақытта барсаңыз да, өзбек палауынан дәм татушылардан босамайды бұл жер. Шетелдіктер де көп келеді. Қазақ, орыс эстрада жұлдыздарын да жиі кездестіресіз.
Шымкент тұрғындары мен қонақтарының асқазаны мен көңілін дәмді тағамдарымен жаулаған «Көксарайдың» қызмет көрсетіп келе жатқанына биыл 11 жыл. Ұстанымдары мен бағыт-бағдарынан айнымай, келушілерді өзіне жіпсіз байлаған мұндай дәмханалар санаулы десек болады.
Айтпақшы, таңғы тоғыздан түнгі бірге дейін қызмет көрсететін «Көксарайдың» тағамдарына үйде, жұмыста отырып-ақ, www.itamak.kz сайты арқылы тапсырыс бере аласыз.

«Супер самса» дейдi...

Шымкентте аяқ аттап бассаңыз, жиі кездесетін, жүрек жалғар тағамның тағы бір түрі – самса. Бүгінде самса пісіріп, тұтынушыға ұсынатын орын көп. Олардың арасында 4 шағынауданда орналасқан самса нүктесі басқа өңірлеріге де танымал болып үлгерді. Қай уақытта барсаңыз да қаптаған кезекті көресіз. Тіпті келушілер 150 теңге тұратын самсаны арнайы талонмен алуға кірісті. Сегіз жылдан бері самса пісірген Рахим Абдумавланов тамыз айынан бастап өзінің жеке ісін бастаған.
– Өз ісіңді адал, таза атқарсаң, келушілер де көп болады. Қатпарлы, тандыр самсаны дәмді даярлаудың өзіндік әдіс-тәсілдері бар. Ақшаға сатып алынғаннан кейін, алушылардың көңілдерінен шықса деп ойлайсың, – дейді Рахим.
Бір айлық демалысқа келген Дәулет те осы самсаны алуға күнара келеді.
– Астанада жұмыс істеймін. Кейде аңсарың ауып, самса жегің келіп іздесең, Шымкент сияқты кез келген нүктеден таба бермейсің. Базар маңында пісіретін самсаның дәмі көңілімнен шықпайды. Дәмханалардан да табылуы қиын. Сондықтан да Шымкентке осы самсаны аңсап келесің, – дейді күліп.
Тізе берсек, таңдайыңнан дәмі кетпейтін, тұтынушылардың көңілінен шығатын дәмханалардың тізімі таусылмайды. Бұдан бөлек, сіз Шымкентке келсеңіз Тәуке хан даңғылының бойындағы «Барно» квасының, «Теріскей» шағынауданындағы балмұздақтың, «Ладушки» мен «Мадленнің» тәтті өнімдерінің де дәмін татуды ұмытпаңыз!