Шымкент келбеті

Еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықтар қандай? Облыстық «Рухани жаңғыру» жобалық кеңсесі мен Қаратау ауданы әкімі аппаратының ұйымдастыруымен өткен «Дұрыс мамандық – жарқын болашақ!» атты форумда жастар осы сауалға жауап іздеді.

Форумға Қаратау ауданы әкімі Ғ.Мәуленқұлов, «Болашақ» бағдарламасы бойынша шетелдерде білім алған мамандар және мектеп оқушылары қатысты.

«Жастар мамандық таңдауда көбіне ата-аналарымен ақылдасып, бір шешімге келіп жатады. Мұндай басқосуда тәжірибелі мамандардың кеңесі артық болмайды» деді форум ұйымдастырушылары. Жастарды болашақ кәсіптерін дұрыс таңдауға бағытталған шарада өңірді дамытуға үлес қосып жүрген азаматтар да еңбек нарығында сұранысы жоғары мамандықтар туралы ақпарат берді. 

– Мамандықты дұрыс таңдау – болашақтың алғашқы баспалдағы. «Әйтеуір оқысам болды» деп, өзі қаламаған мамандықты оқу алтын уақытты жоғалтқанмен тең. Сондықтан қоғамда өзіндік орныңды қалыптастырғың келсе, онда алдын ала мақсат қоя білген абзал, – деді кәсіпкер Асхат Нұрлыбаев.

Форумға қатысқан жастар көкейлерінде жүрген түрлі сауалдарға жауап алды. Мұндай іс-шара алдағы уақытта жалғасын табатын болады.

Шымкентте «Қаланың жылу және ыстықсу жүйесі: қазіргі жағдайы және даму әлеуеті» энергетика форумы өтті. Шаһар әкімдігі ұйымдастырған форумның мақсаты – Шымкент қаласындағы жылу және ыстық сумен қамтамасыз етудегі қазіргі жағдайды талқылау, алдағы уақытта даму жолдарын іздеу.

Жиынға дүние жүзінің жетекші компаниялары, мамандандырылған сараптамалық қауымдастық және жобалық институттар, ғалымдар, халықаралық қаржы ұйымдары, бұқаралық ақпарат құралдары мен түрлі мемлекеттік органдардың өкілдері қатысты.

Форум барысында жылу жүйесі және ыстық сумен қамту мәселесінде қалалық әкімдік пен «DanfossA/S» және «KazAeroSpace» компаниялары арасында меморандумға қол қойылды.

ТҮКШ саласы ғарыштан бақыланады

«KazAeroSpace» компаниясы мен қалалық әкімдік жоғары технологиялар аясында келісім жасап отыр. Компанияның бас директоры Бағлан Қазиевтің айтуынша, бірқатар инновациялық жобаларды іске асыру арқылы мегаполистің ғылыми-техникалық әлеуеті мен қолданыстағы энергетика саласын жетілдіруге болады.

Бұған қоса тұрғын үй-коммуналды шаруашылық мен көлік саласына аэроғарыштық мониторинг жасап, дамытуға мүмкіндік бар.

Айта кетейік, «KazAero-Space» компаниясының негізгі қызметі – экономиканың түрлі салаларына жоғарғы технологияларды ендіру, отандық ғарыш технологияларын коммерциалау және IT технологияға мемлекеттік-жекеменшік серіктестік механизмін енгізу. Компания жобаларының ішінде Алматы қаласының автоматтандырылған 3D геоақпараттық жүйесін құру және Ақмола облысындағы жер қойнауын пайдалануға ғарыштық мониторинг жасау жобалары бар.

«Жасыл экономика» концепциясы

Бұған қоса осы форум барысында қалалық әкімдік пен Данияның «DanfossA/S» компаниясы арасында меморандумға қол қойылды.

«Жасыл əкімдік» жобасы аясындағы бұл құжаттың мақсаты – әкімдік жұмысының құрылыс және коммуналдық секторына заманауи технология мен энергия көздерін енгізу. Жаңа тұжырымдаманы дат мамандары бірнеше бағытта іске асырмақ.

Жаңа жобада су және электр энергиясын үнемдеуде озық технологияны енгізу, автоматтандырылған жылу нүктесінің сызбасын жасау, әкімшілік ғимаратын ыстық сумен қамту, сондай-ақ қалалық әкімдіктің қажеттілігіне байланысты электрмобильді қолдануға сатылап көшу көзделуде. Сарапшылардың айтуынша, бұл жобаның нәтижесінде қоршаған орта жақсарады және бюджет қаржысы үнемделеді.

Халықаралық «DanfossA/S» концерні жылу және өнеркәсіптік автоматикасын жасаумен айналысады. Бұл компанияның негізі 1933 жылы қаланған, әлемнің 25 мемлекетінде 93 зауыты бар.

Елімізде жаңғыртылатын энергия көздерін дамыту – өзекті мәселе. Бұл бағытта кешенді шаралар қолға алынған. ҚР Энергетика вице-министрі Бақытжан Жақсалиевтің айтуынша, мұндай энергияны өндіру үлесі бүгінде 1 %-ға жуықтап отыр.

2020 жылға дейін оның үлесін 3 пайызға жеткізу керек. 2030 жылға дейін қанша пайызға жеткізу межеленген? Шымкентте Қазақстан және ТМД елдерінің ардагер энергетиктерінің IX халықаралық форумында осы мәселелер талқыланды. Ардагерлердің ұсыныстары тыңдалды. 

Формуға облыс әкімінің орынбасары Жақып Бөкенбаев, еліміздің барлық өңірінен, Ресей, Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстаннан еңбегі сіңген ардагер энергетиктер қатысып, пікір алмасты. 

Алдымен Бақытжан Мұқаметқалиұлы республикадағы жаңғыртылатын қуат көздерінің дамуы жайында және министрліктің алдағы жоспарларын баяндады. 2016 жылы жалпы жаңғыртылатын энергия көздері өндірісі бойынша 295,7 мВт энергия өндірілген. Бұл – жалпы электр-энергияның 0,98 %-ы. Оның ішінде: жел энергиясы – 98,2 мВт, күн энергиясы – 57,3 мВт. 

– 2025 жылға қарай энергетика тапшылығы сезілуі мүмкін. Сол себепті біз келешекті ойлауымыз керкек. Қазіргі таңда ЖЭК-ін аймақтарда дамыту ерекшеліктеріне мән беріліп жатыр. Өңірлердің климаттық ерекшеліктері, қолжетімді инфраструктурасы ескерілуі тиіс. Баламалы қуат көздерін 2020 жылға дейін 3, 2030 жылға дейін 10 пайызға жеткізу керек, – деді Б. Жақсалиев. 

Бір айта кетерлігі, «Қазақстанның электрэнергетиктері қауымдастығы» елдегі энергетиканы дамыту бойынша нақты ұсыныстар дайындапты.
Вице-министр жыл басында «3-Энергоорталық» АҚ-да болып, энергетиктермен кездескен еді. Жолдауда айтылған негізгі басымдықтарды түсіндіріп, инновациялық бағытқа бет бұру қажеттігіне назар аударған-ды.

Өткен ғасырдың басында қазақ халқының көрнекті перзенті, белгілі қоғам және мемлекет қайраткері Тұрар Рысқұлов «Түбі бір түркі, түгел бол!» деген ұран тастаған еді. Уақыт өткен сайын тұтас Түркі әлемі осы бір сөзге көбірек көңіл аудара бастағаны байқалады. Оның бір дәлелі, рухани астанамыз Түркістан шаһарында өткен «Түркі әлемі және ақпараттық кеңістік» атты тақырыпта өткен халықаралық медиафорумы.

Ауқымды шара «Түркістан – Түркі әлемінің мәдени астанасы» жылы аясында ұйымдастырылды. Оңтүстік Қазақстан облысының әкімдігі мен Халықаралық Түркі академиясы ұйытқы болған бұл медиафорумға Қазақстаннан бөлек, Түркия, Әзірбайжан, Өзбекстан, Қырғызстан және Башқұртстан елдерінің ірі БАҚ басшылары қатысты. Форумның ашылу салтанатында сөз алған облыс әкімі Жансейіт Түймебаев бұл шараның мән-маңызына тоқталды.

– Ақпараттық кеңістік құрудағы басты мақсатымыз – Қазақстан, Түркия, Әзірбайжан, Түркіменстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Татарстан сияқты түркі елдерімен қатар Жер шарындағы түркі қауымдастықтарымен ақпарат саласында ынтымақтастық орната отырып, жедел ақпарат алмасу, баспасөзде серікестік құру, түбі бір түркіге ортақ тарих, мәдениет, білім, өнер, рухани құндылықтарды бірге насихаттау болмақ. Яғни, ол біздің бірлігімізге, рухани, саяси және экономикалық байланыстарымыздың нығаюына жұмыс істейтін үлкен дүние болады деген сенімдемін, – деді Жансейіт Қансейітұлы. 

Сонымен қатар, форумда ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымының Бас хатшысы Дүйсен Қасейінов түркі халықтарының мәдени, рухани интеграциясындағы ақпарат құралдарының маңызын баяндап өтті. Форум жұмысына қатысқан түркі тілдес журналистер мемлекеттер арасында ақпарат алмасудың тиімділігін арттыру жайын сөз етіп, өзекті тақырыптар төңірегінде кеңінен пікір алмасты. Халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәлі форум аясында қабылданған негізгі мәселелерді тарқатып айтып берді. 

– Түркі елдері арасында Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың ортақ телеарна құру және ақпарат кеңістігін қалыптастыру бойынша тапсырмасы бойынша жүйелі жұмыстар жүргізу, оған қолдау көрсету – жиынның басты мақсатының бірі. Сондай-ақ түркі елдеріне ортақ құндылықтар мен рухани мұраларды, киелі жерлерді, ортақ тұлғаларды айқындап, елдігімізді бірге насихаттау, бір-бірімізбен ақпарат алмасулар арқылы бір-бірімізбен бөлісіп тұрсақ деген ұсыныс бар. Ол әлеуметтік желілер, ақпарат агенттіктері, басылымдар арқылы болуы мүмкін. Ортақ мәдениетіміз бойынша Қожа Ахмет Ясауи, Қорқыт ата сияқты сериалдар түсіруді ұйымдастыруға ұсыныс жасау. Мұндай ұсыныстар бұған дейін де болған. Сол жобаларды жүзеге асыруымыз қажет. Түркі әлемі журналистерінің достық клубын Түркі Академиясы жанында құруға ықыластымыз. Біз бұл міндетті өз мойнымызға аламыз. Сосын жақсы ұсыныстар мен баяндамаларды, материалдарды басып шығару, оны тиісті мекемелерге, мемлекет басшыларына жеткізу. Осындай жобалар бар. Бүгінгі жиын алдағы үлкен кеңестердің басы болады деп үміттенеміз, – деді Дархан Қыдырәлі. 

Ортақ телеарна ашу мәселесі де журналистер форумында назардан тыс қалған жоқ. Бұл ретте түркиялық «NTV» телеарнасының бағдарлама редакторы Ахмет Йешильтепе телеарнаның ғимараты Түркістанда болуы тиіс деген ұсынысын жеткізді. Басқосуда сөз болған келелі мәселе төңірегінде Түркі кеңесінің жоба жетекшісі Джейхун Шахвердиев, «TRT-Avaz» телеарнасының директоры Мұрат Аккоч пен бас кеңсесі Брюссель қаласында орналасқан «EURELIZ» Медиа және стратегиялық коммуникациялар компаниясының директоры, журналист Эли Хаджиевалар да өз пікірлерін білдірді. Түркі елдері үшін ашылатын ортақ телеарна құру мәселесі туралы ұсыныстар ескеріліп, барлық мемлекеттердің министрліктеріне жолданатын болды. Бұл мәселе сондай-ақ «ЭКСПО -2017» халықаралық көрме аясында өтетін Еуразиялық медиафорумда да талқыланбақ. 

Форумда шынайы жанашырлық сын да айтылды. «Айқын» газетінің бас редакторы Нұртөре Жүсіп болашақта түркі баласының кез келген жетістігін кеңінен насихаттап, маңызды оқиғаға айналдыруымыз керек екенін айтты.

– Бірлік қарапайым нəрселерден де байқалады. Мысалы, жуырдағы əнші Димаш Құдайбергеннің жеңісі түркі тілдес елдердің БАҚ-тарында сондай бір қуанышпен атап өтілмегенін байқауға болады. Əрбір түркі баласының жетістігі бізді біріктіретін маңызды қадам болуы тиіс. Түркі баласы ғарышқа ұшатын болса да, жаңағыдай үлкен жетістікке жететін болса да біз сол ақпараттың маңыздылығын кеңінен көрсетуге тырысуымыз керек. Мәселен сол Димашты Франция еліндегідей шақырып, Түркияда, Әзірбайжанда, Қырғызстанда шақырып ән айттырса, несі айып?! Алдымызда «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесіне бауырлас елдердің танымал әншілері келіп, қазақ, түрік елдерінде ән айтса деген ойлар келеді, – деп ұтымды ұсынысын жеткізді белгілі журналист. 

Форум барысында Түркі əлемін насихаттаған журналистерге Исмаил Гаспыралы сыйлығы тапсырылды. Сондай-ақ Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түймебаев «2016 жылғы үздік дипломат-елші» атағымен марапатталды. Әлем журналистері ұйымының шешімімен берілген бұл сыйлықты ұйым басшысының орынбасары, белгілі журналист Орxан Селен мырза табыстады. Осы ретте, аймақ басшысы түркі елдерінің рухани байлығын молайтуға қосқан елеулі үлесі үшін халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәліні «Оңтүстік Қазақстан облысына сіңірген еңбегі үшін» медалімен марапаттады.

Форумда түркітілдес мемлекеттер арасында бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері өзара тәжірибе алмасып, алдағы уақытта тығыз қарым-қатынаста жұмыс істеу туралы келісімге келді.

Оңтүстік Қазақстан облысы бүгінде елдегі медианарықтың ордасына айналған. Санының көптігімен қатар өңірлік БАҚ республикалық деңгейде алдыңғы лекте аталады. Бұл жөнінде Шымкентте өткен «Жаңа ақпараттық саясат: бағдар мен болашақ» тақырыбындағы екінші республикалық журналистер форумында айтылды.

‒ Үш миллионға жуық тұрғыны бар Оңтүстік өңірінде жалпы саны 236 бұқаралық ақпарат құралы бар. Олардың 175-і газет болса, 37-і журнал, 12-і телеарна, 3-і радио. Бұған қоса, 9 интернет ресурс халыққа жылдам әрі толымды ақпарат таратуда. Біз өз тарапымыздан, БАҚ өкілдерін, Елбасы айтқандай, бір ұлт болып ұйысуға, ілгерілеуге, Ұлт Жоспары мақсатында атқарылған шараларға белсене қатысып, ақпаратпен қамтуға шақырамыз, – деді форумның ашылу салтанатында сөз сөйлеген Жансейіт Қансейітұлы. 

Ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығы аясында өткен бұл жолғы басқосу – Елбасы Н. Назарбаев айқындап берген «100 нақты қадам – Ұлт Жоспарын» орындауды көздейді. Осы орайда, облыс әкімі алдағы уақытта журналистер қауымымен ортақ диалог алаңын құруға дайын екенін және түрлі тақырыпта аймақтық форум өткізіп тұруды ұсынды. 

Форумдағы «Тәуелсіздік құндылықтарын қалыптастырудағы БАҚ-тың маңызы» тақырыбы аясында республикалық «Түркістан» газетінің бас редакторы Шамшиддин Пәттеев, «Айқын» республикалық қоғамдық-саяси газетінің директор-бас редакторы Нұртөре Жүсіп, «Жас Қазақ» газетінің бас редакторы 

Срайыл Смайыл толғамды ой-пікірлерін жеткізді. Форумның екінші бөлігінде «Медиакеңістіктегі бәсеке, дәстүрлі БАҚ-тың болашағы» тақырыбында ой-ұсыныстар ортаға салынды.
Форумда айтылған ұсыныстар мен пікірлер екшеліп, жинақталып, алдағы кезде ел пайдасына жұмыс істейтін болады.

Шымкентте ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің қолдауымен 21-22 қыркүйек күндері «Ontustik Tourism Forum» халықаралық туристік форумы өткізілмек.

Форум аясында «Жібек жолындағы жаңа мүмкіндіктер» тақырыбында бизнес-конференциялар және «Silk Road Fair» атауымен жәрмеңкелер ұйымдастырылады. Сонымен қатар ОҚО бойынша тест-турлар өтеді.
Форумның басты мақсаты – туризм саласындағы серіктестікті нығайту. Аталған шараға 250 қазақ-стандық және алыс-жақын 10 елдің өкілдері қатысады.

ТӨЛЕБИ АУДАНЫНДА «ЫРЫС АЛДЫ – ЫНТЫМАҚ» ФОРУМЫ ӨТТI

Оңтүстік Қазақстанда облыс әкімі жанындағы «Ырыс алды – ынтымақ» қоғамдық форумы сегіз жылдан бері түйткілді мәселелерді ортаға салып келеді. Кезекті басқосу Төлеби ауданының «Алма-тау» демалыс аймағында өтті. Жиында 400-ден аса сыйлы қонақтар бас қосып, «Салт-дәстүрлік іс-шаралардың деңгейін көтерудегі ардагерлердің және жастардың рөлі» тақырыбында келелі кеңес құрды. Салт-дәстүр мен әдет-ғұрыпты жас ұрпақтың бойына сіңіру, той мәдениетін жетілдіру сынды мәселелерді талқыға салды.

Алдымен мінбеге көтерілген өңір басшысы, қоғамдық форумның төрағасы Бейбіт Атамқұлов көпшілікті қасиетті Рамазан айымен құттықтап, руханият саласындағы мәселелерге көңіл аударуға шақырды.
– Осы форум аясында өздеріңізбен алғаш рет кездесіп отырмын. Құрамында 515 мүшесі бар форум өңірдегі ең беделді қоғамдық платформа. Біз жастардың бойына ұлттық тәрбиені сіңіріп, үлкенді сыйлауға, Отанды сүюге, адамгершілікке тәрбиелеуіміз керек. Әрбір өскелең ұрпақ жеке қабілетіне және кәсіби біліктілігіне сай қоғамымызда өз орнын табуы қажет. Әлеуметтік экономикалық даму жолындағы қарымымыз жастардың өмірлік ұстанымына, олардың ертеңгі күнге деген сенімі мен белсенділігіне тікелей байланысты, – деді облыс әкімі.
Сондай-ақ, жастарды ағылшын тілін меңгеріп, жаңа технологияларды жетік білуге, сергек болуға шақырды. Бұдан бөлек, той өткізуде ысырапшылдық пен даңғазалықтан қашып, оның орнына отау құрып жатқан екі жастың материалдық жағдайын жақсартуға көмектескен тиімді екенін жеткізді.

Ал облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы Жеңісбек Мәуленқұлов той өткізу мәдениетін жетілдіру үшін нақты шаралар қолға алыну қажеттілігіне тоқталды.

– Бүгінде тойдан демалып емес, шаршап қайтатынымыз шындық. Кейде менталитетімізге жат көріністерге де куә боламыз. Ең бірінші кемшілігіміз - тойға кешігіп келетініміз. Сөйтіп, той өз уақытынан 1,5-2 сағат кеш басталады. Музыканың құлақ тұнардай қатты қойылуы, абыз қарияларымыз бен ақ жаулықты аналарымыздың орнына жасанды бейнелердегі әртістердің бата беруі, шаңырақ көтерген екі жас той үстінде тортты кесіп, ата-анасының аузына тықпалауы, жас даяшы қыздардың қонақтарға ішімдік құйып жүруі, биші қыздардың жалаңаш кейіпте өнер көрсетуі, тағы басқа өрескел көріністер мен қылықтар біздің салт-дәстүрімізге жат деп санаймын. Той түптеп келгенде ұлт мәдениетінің, салт-дәстүрінің көрінісі. Сондықтан олқылықтарымызды таразылап, тойдың тәрбиелік маңызын арттыратын жолдарын қарастыруымыз қажет, – деді Жеңісбек Мәуленқұлов.
Ал «Оңтүстік Қазақстан» облыстық қоғамдық-саяси газетінің бас редакторы Абай Балажан болса түрлі ағымның жетегіне кетпей, ұлт болып ұйысып, сақтап қалу үшін салт-дәстүрден қол үзбеуге шақырды.
– Қазақтың бүгінгі күнге аман жетуінің ең басты сыры – оның рухани иммунитетінің мықтылығында! Ал мықты руханиятты ұрпақтың бойына мықты дәстүрлер арқылы ғана сіңіре аласыз. Ата-бабаларымыз бойымызға салт-дәстүрді сіңірудей-ақ сіңіріпті. Ал, соны біз өз ұрпақтарымыздың бойына қалай сіңіріп жүрміз, ендігі мәселе осында. Кешегі кеңестік кезеңде иманымыздың байлығы қазіргіден мол болса, біздіңше оның себебі дәстүрімізден қол үзбегенімізде еді. Бүгін Құдайға шүкір, мешіт-медресе көп, бірақ дәстүрімізден көз жазып қалдық. Осы себептен де Ақтөбеде кісі қанының төгілуіне жол берілді. Әйтпесе қолын қанға бояған сол «діндарлардың» бәрінің де бес уақыт намазы болғанын айналасындағылар айтып бере алады. Оларда жоғы – дәстүрмен байытылған ұлттық тәрбие еді. Бұл сөзімізді біреулер құп алар, біреулер құп алмас, алайда, бәрібір айтуға тура келеді, егер дін іздесеңіз қазақтың дәстүрі дегеніңіз тұнып тұрған дін! Қазақтың шыр етіп дүниеге келгеннен бастап, ақтық демі бітіп, жер бетіндегі сапары үзілгенге дейінгі аралықтағы өмірінің бәрі діннен тысқары емес, – деп түйіндеді ол өз сөзін.

Сөз соңында Абай Балажан бірнеше ұсынысын жеткізді. Ұлттық салт-дәстүрлерімізді ұлықтау үшін барлық қазақ тілді газеттерде салт-дәстүр мәселесіне байланысты арнайы айдарлар ашылса, журналистерді, жазушыларды осы тақырыпты жазуға ынталандыру үшін конкурстар өткізілсе, сонымен қатар қазір салт-дәстүрді жетік білетін қарияларымыз бар кезде салт-дәстүр, әдеп-ғұрыпты да үйрететін арнайы бағдарламалар ашылса деген пікірі көптің көңілінен шықты. Тоқсан жылдан аса тарихы бар басылым бетінде биылдың өзіне 24 мақала жарық көріп, «Дәстүр» клубы ашылды. Енді материалдар айына бір рет кең көлемде жарық көрмек. Осылайша қолына қалам ұстаған қауым өкілдері ұмытылып бара жатқан салт-дәстүрді қайта жаңғыртып, санаға сіңірмек.
Бұдан бөлек, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық институтының проректоры, профессор Баршагүл Исабек, облыстық «Жастар орталығының» директоры Ерлан Айтбаев көптің көкейінде жүрген мәселені қозғады.
Ұсыныс-пікір айтқандардың ішінде ОҚО прокуроры Ибраһим Иманов бізге де Өзбекстан мен Тәжікстан елдері сияқты тойға шақырылатын қонақ санына белгілі бір шектеу қоятын заңның қажет екенін алға тартты.
Осылайша, «той өткізу мәдениетін ең алдымен өзімізден бастап, мақтангершілікке, ысырапшылдыққа жол бермей, шақырған жерге кешікпей барайық» деген байламға келген форумға қатысушылар арнайы қарар қабылдады.
Белгілі жазушы Мархабат Байғұт жүргізген тәрбиелік мәні мол шараның соңы облыс әкімінің ауызашарына ұласты.