Шымкент келбеті

Шымкент қаласына Өзбекстан зиялы қауым өкілдері, ғалымдар мен жазушылар делегациясы келді. Өзбекстан Республикасы жазушылар одағының төрағасы Мұхаммед Әли бастаған топта халықаралық «Әмір Темір» қайырымдылық қорының басшылығы, Абу Райхан Бируни атындағы Шығыстану институтының ғалымдары мен Ташкент экономика және исламтану университетінің профессор-оқытушылары – барлығы 30-ға жуық қонақ бар.

Алдымен қаланың әкімшілік-іскерлік орталығында ашылғанына 5 жыл болған «Отырар» кітапханасының тыныс-тіршілігімен танысқан зиялы қауымды облыс әкімі Жансейіт Түймебаев қабылдады. Кездесу барысында тараптар екі ел арасындағы стратегиялық әріптестік, іскерлік қарым-қатынас, мәдени ықпалдастық жайын әңгімеледі.
Екі елді ортақ тарихи тағдыр ғана емес, бірегей мәдени-рухани құндылықтарымыз қауыштыратынын айтқан өңір басшысы екі ел арасындағы байланыстың маңыздылығына тоқталды.
Ж.Түймебаев Өзбекстанмен сауда байланысы 2017 жылы 11,7 пайызға артып, 622,6 млн АҚШ долларына жеткенін айтты.
– Бүгінде 3 миллионға жуық облыс халқының 17 пайызын өзбек ұлтының өкілдері құрайды. Облыстағы 15 мектепте білім өзбек тілінде берілсе, аралас тілді тағы 50 мектепте өзбек сыныптары бар, – деді Ж.Қансейітұлы.

– Ал республикамыздағы жалғыз өзбек драма театры да осы өңірде орналасқан. Облыс аумағында өзбек тілінде жарық көретін 4 басылым бар және 3 телеарна қазақ-орыс-өзбек тілдерінде хабар таратады. Облыстық өзбек этно-мәдени бірлестігінің аудандық және қалалық 13 филиалы жұмыс істейді.

Кездесу барысында Өзбекстан Жазушылар одағының төрағасы Мұхаммед Әли және халықаралық Әмір Темір қайырымдылық қорының төрағасы Нозим Хабибуллаев бауырлас елден келген қонақтар атынан алғысын айтып, Өзбекстандағы қазақтардың тұрмыс-тіршілігін баяндады.

– Екі жағдай біздің елге үлкен бір өзгеріс әкелді. Оның біріншісі – шекара ашылып, Өзбекстандағы тауар құны 20 пайызға арзандады. Көптеген өнімге қолжетімділік артты. Ал екіншісі – тарихи маңызы зор әрі ерекше жаңалық. Бұған дейін ешқашан және ешбір елде болмаған жағдай – Қазақстан Республикасындағы Өзбекстан Республикасының жылы. Мұндай зор құрмет үшін Қазақ халқына алғысымыз шексіз. Бұл қадам біздің екі ел арасындағы қарым-қатынасты бүгінгіден де арттырып, болашақта кәсіпкерлік, өндірістік салада тығыз байланыс жасауға себеп болатыны рас.

Айта кетейік, жуырда Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы көлік-транзит саласындағы ынтымақтастық жанданып, арнайы жүрдек пойыз жолға шықты. Жаңа әуе жолы мен автобус бағыттары да екі ел арасындағы жолаушыларға қызмет етуде. Ал Өзбекстанның зиялы қауым өкілдері алдағы күндері Оңтүстіктегі тарихи-танымдық жерлерді аралайтын болады.

Өзбекстанның Қазақстандағы мәдени күндеріне орай

Өзбекстанның Қазақстандағы мәдени күндері Астанадан басталады. Ол Наурыз мерекесі қарсаңында Орталық Азия мемлекеттері басшыларының саммиті кезінде ашылып, Қазақстанның Астана, Алматы секілді ірі қалаларында Өзбекстан киносы күндері өтеді.

Екі елдің ежелгі достық ұстанымына Тәуелсіздік жылдарында еш сызат түскен жоқ. Дегенмен, тәуелсіздік алған күннен бастап бір-бірімізге құшақ ашып, аралас-құраластықты арттыра түстік деп айта алмаймыз. Бүгінде сол олқылықтардың орнын толтырудың сәті келді. 

Қазақ пен өзбек арасында достықтың тамыры тереңде екенін айғақтайтын «өзбек өз-ағам, сарт - садағам» деген атам қазақтың өзбек ағайындарға жасаған ізеттілігінен байқауға болады. Бұл ізеттіліктің астарында тарихи ұғым жатыр. Ортағасырлық бірқатар түркі, парсы тіліндегі жазбаларда «өзбек-қазақ» атауы бір ұғымда қолданылған. Себебі, оның жазбагерлері өзбек пен қазақты бір-бірінен ажыратып жатпаған. Көшпелі өзбектер мемлекетінен Қазақ хандығы бөлініп шыққан соң оның мұрагері Шайбани ұлысының халқы өздерін «біз өз-бектерміз» деп атап, кейіннен олар Бұхара әмірлігі мен Қоқан, Хиуа хандықтарының негізгі халқын құрады. Бүгінгі Өзбекстан сол Қоқан, Хиуа хандықтары және Бұхара әмірлігі орналасқан аумақтарда құрылды. 1923-1924 жылдары жүргізілген межелеу кезінде Кеңес билігі отырықшы жұрттың бәрін «өзбек деп аталуға тиіс» деп шешіп, «сарт», «құрама» атауымен жүрген этникалық топтар өзбек болып жазылып кетті. Одан бөлек «бұқар еврейлері», «бұқар арабтары», «қоқан қыпшақтары», ұйғырлар, қазақтар, қырғыздар, тәжіктердің біршама бөлігі өз еріктерімен өзбек болып жазылып кеткендігі Өзбекстан жұртына белгілі. Бүгінде өзбек халқының санының 32 миллионға жетіп отырған себептерінің бірі де осы. 

Ж.Баласағұнның «Құтадғұ-Білігінде», Шыңғыс ханның «Құпия шежіре-сінде, З.Бабырдың «Бабырнамесінде» және басқа да орта ғасырлық жәдігер-лерде «сарт», «сартауыл» деген сөздер кездеседі. Бұл «сарт» атауының «өзбек» атауынан бұрын шыққанының дәлелі. «Сарт» сөзінің шығу төркіні үнді саудагерлерін санскритше «сартхаваха» деген атауға байланысты туды. Ежелден сауданы кәсібіне айналдырған үнді, парсы «сарттары», еврей көпестері және кейіннен оларға қосылған өзбек саудагерлері орталық Азияның үлкен қалаларының барлығында дерлік өз дүкендері мен сауда-саттық базарларын ашып, іс жүргізді. Сонымен қатар диқаншылық, қолөнер және мал ұстау кәсібін дамытуға да зор қолғабыс жасады. Ғасырлар бойы «сарттар» қалаларда негізгі жұмыс берушілерге айналып, мәртебелі «қожайындар» аталды. Әртекті «сарттар» сопылық тарихат жолдарын ұстанды, бұл оларды рухани жағынан біріктірді. Жұмсақ тілі бар, ділі бар суперэтносқа айналды. Кеңестік билік «сарт» сөзі «саудагер», «алыпсатар» деген «буржуазиялық атау» ретінде түсінік бергені үшін олай атауға тыйым салды. Сарттар тоталитаризмнің күшейген жылдары қатты қудалауға ұшырады.

Бұқар еврейлерінің бір бөлігі исламға дейін, кейінгі бөлігі арабтардың исламды кеңінен таратуы кезеңінде келді. Бұқарадағы «Мирараб» медресе-сінің жұмыс істеп жатқанына 1000 жылдан асты. Орта ғасырларда және кейінгі жаңа кезеңге дейін оның атақ-даңқы төрт ықылымға тарады.

Қоқандық қыпшақтарға келсек, олар туралы ХІХ ғасырдағы орыс және түркі жазбаларында көптеген мәліметтер кездеседі. Қоқан ханы Шерәлі ханның регенті - «Аталық», қыпшақтар атты жасағының қолбасшысы Мұсылманқұл, Қоқан ханы Мухаммед Сейіт ханның регенті - «Аталық», 1862-1865 жылдары Қоқан хандығының бас әскери қолбасшысы Әмірләшкәр Әлімқұл Хасанбиұлы - қоқандық қыпшақ тайпасынан шыққандар.

Мұстафа Шоқайдың арғы атасы мен «Қыз Жібек» фильмінің режиссері Сұлтан Қожықовтың ататегі қоқандық қыпшақтардан екені мәлім.

Құрамалар туралы ХVІІІ-ХІХ ғасырлардағы Түркістан өлкесіне қатысты орыс жазба деректерінде кездеседі. «Құрамалар» бүгінде Ташкент облысының Шыршық, Ангрен өзендерінің аумағында және Самарқант, Ферғана жазығындағы бірқатар аудандарда мекен етеді. 

Ташкент облысының Ахан-гаран ауданында құрамалар көбірек шоғырланған. Сонда тұратын өз бауырларымыздың айтуынша, құрамалардың шығу тегі туралы екі көзқарас бар. Біріншісі, олардың тегі «қарақытайлар» дейді. Моңғол шапқыншылығынан кейін күйреген, елсіз қалған босқын қарақытайлардың еңбек күшін диқаншылыққа пайдалану үшін жергілікті билік егістік алқаптарында арнайы «шипонгтар» (шиден жасалған үйшік - Б.А.) құрып, пайдаланған. Келе-келе олар жергілікті халықпен араласып, өздерін «құрамалар» деп атап кеткен екен. Екінші көзқарас, жаугершілік кезеңінде сулы, егіншілік кәсібі дамыған аумақтарға үдере көшіп келген қазақтар жергілікті өзбек, тәжік, ұйғырлармен араласып, жекжат-жұрағат болып кетті, олар «құрамалар» деп аталып кеткен дейді. Бұл екі көзқарастың да жаны бар. Оның шындығына тек антропологиялық тиянақты зерттеуден кейін ғана толық көз жеткізуге болады.

Мұстафа Шоқай жетекшілік еткен Түркістан өлкесі мұсылмандары кеңесінде («Ислам Шуроси» партиясы - Б.А.) қазақ, өзбек қайраткерлері бірге қызмет етті. Олар бірін-бірін тілмашсыз түсінді. Ташкенттегі большевиктердің қысымынан соң басқа қалаға емес, тек Қоқан қаласына көшуінде үлкен сыр бар болатын. Онда өлке мұсылмандарының төтенше съезін тез арада өткізу ісіне көмек беретін және қолдайтын өзбек қыпшақтары, қырғыз қыпшақтары, қазақ, тәжік, ұйғыр мен құрамалар көп болды. Олар Мұстафа Шоқайды жақсы білді. Мұстафа Шоқай мен Мұқаметжан Тынышпаев басқарған Түркістан өлкесі мұсылмандары кеңесі-партиясының Түркістан өлкесінде билігі жүзеге аспағанымен, 1930 жылдарға дейін созылған Түркістан азаттық қозғалысын оятып кетті. Ол кеңестік тарихнамада «басмашылар қозғалысы» деген атпен белгілі.

Түркістан орталық атқару комитетін Т.Рысқұлов, Н.Төреқұлов басқарған жылдар қазіргі Өзбекстан тарихнамасында жан-жақты зерттелді. Сонда ол екеуінің қызметіне зор баға берілген.

Мемлекет басшылары Д.Қонаев пен Шараф Рашидов тұсында екі ел ақын-жазушылары кездесулер ұйымдастырып, сұқбаттар жүргізіп, түрлі жанрда шығармалар аударған. Бұл туралы сол кезеңінің бұқаралық ақпарат құралдары баяндап отырғанын және өзбекше аудармаларды Ташкенттің кітап дүкендерінен көрдік. 

Қазақ театрлары Өзбекстанның қазақ ауылдарына барып, өнерін жүйелі көрсететін.

Өзбекстандағы өкілетті елшіміз Ерік Өтембаев деректі, көркем-публици-стикалық және көркем фильмдер бағыттарындағы жобаларды іске асыру бойынша бірлескен жол картасын жасау туралы жуырда «Узбеккино» басшысы Ф.Закировке ұсыныс жасады. Закиров фильм түсіру бойынша бірлескен жобаларға қатысуға дайын екенін айтты. Елшіміз қазақстандық және өзбек фильмдерін екі ел аумағында прокатқа шығаруды да ұсынды. Елшіміздің бұл ұсынысына өзбек кинематографистері зор қолдау білдірді. Осылайша екі ел арасында мәдени-гуманитарлық байланыстарды дамытуға қол жетеді.

Бүгінде әдеби, мәдени байланыстарды нығайту өзекті мәселелердің біріне айналып отыр. Әлі де Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы экономикалық және мәдени қатынастар өз әлеуеттік деңгейінен едәуір төмен жағдайда. Өзбек пен қазақтар өзара әңгімеде «базарымыз да бір, мазарымыз да бір» деп айтады. Шындығында солай, өткен ғасырдың 50-60 жылдарына дейін оңтүстік жұртының базары, білім алатын оқу орны Ташкент қаласы, ал саяхаты Самарқант, Бұқара қалалары болды. Әдет-ғұрпы мен менталитетінің ұқсас болуының бір себебі де осы. Ең алғашқы педагогтар дайындайтын қазақ жоғары оқу орны (Казинпрос - Б.А.) Ташкентте ашылғанын біреу білсе, біреу біле бермейді.

Діні бір, тілі бір, тарихы бір халықтардың интеграциялық байланыстарды үдетуіне ешкім кедергі емес. Тек өзара достық қатынас үшін ықылас пен ниет болса болды. Кеденнен Өзбекстан азаматтарына 1 мың долларға дейін кеден салығынсыз зат алып өтуге рұқсат етілді. Дүние алма-кезек емес пе, өзбек ағайындар Шымкенттің базарлары мен маркеттерін шарлап жүр, өздеріне қажет деген тауарларды көтере алып кетіп жатыр.

Қазақ пен өзбек достығы қазіргідей емес, тығыз ағайындық қарым-қатынаста болса, екі мемлекеттің ғана емес, Алты Алашты ұран еткен тұтастай түркі елдерінің мерейі әлдеқайда үстем болатыны сөзсіз.

Бахадыр АЙТАЙ,
ОҚМПУ-дің аға оқытушысы, тарих ғылымының кандидаты

Бүгінде «Дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосылу» деген сөзді жиі айтамыз. Дегенмен, көпшілігіміз осы 30 елдің қатарына қандай мемлекеттер кіретінін біле бермейміз. Олардың қатарына мына мемлекеттер жатады: АҚШ, БАӘ, Сингапур, Канада, Германия, Австралия, Ұлыбритания, Норвегия, Финляндия, Австрия, Швейцария, Бельгия, Швеция, Франция, Жапония, Оңтүстік Корея, Италия, Грекия, Дания, Исландия, Ирландия, Израиль, Испания, Жаңа Зеландия, Лихтенштейн, Люксембург, Нидерланды, Португалия, Сан-Марино, Тайван. Ал Қытайдың бұл тізімге енгізілмеуі, табыс көлемін адам басына есептегенде дамыған елдердің негізгі талаптарына жауап бере алмағандығында.
Бұдан былай газетімізде «Oзат отыздық» тізімінде жүрген мемлекеттерге кеңінен тоқталатын боламыз. Осы нөмірімізде «Мыңдаған көлдер мемлекеті», «Европаның орман цехы», «Дүниедегі тұрақты ел» атанып жүрген – Финляндия жайлы сөз болмақ.

Финляндияға – 100 жыл

Ежелде Финляндия территориясын Саамдар (лапарлар – лапландиялықтар) мекендеген. Кейіннен Балтық бойындағы Фин тайпалары көшіп келіп, жергілікті тұрғындармен араласып кетеді. Нәтижесінде Финляндия мемлекеті құрылады. 12-13 ғасырлардан бастап тұмса табиғаты тамылжыған мекенге шведтер те қол сала бастайды. Ақыр аяғында 19 ғасырда толықтай швед халқының иелігіне өтеді. 1808-1809 жылдардағы орыс-швед соғысынан кейін ұлы Финляндия княздігі болып, Ресей құрамына қосылады. Осы кезден бастап Ресей патшасы тағайындаған генералгубернаторлар басқара бастайды. Оларға Фин елінің ішкі істерімен қоса, өнеркәсіп саласына да еркіндік беріледі. 19 ғасырдың 20-шы жылдарынан бастап өнеркәсіп қарқынды жүре бастайды. Атап айтқанда, ағаш өңдеу мен ауылшаруашылығы кең өріс алды. Ресей мен бастыс Европа арасындағы сауда-саттық жандана түседі. Финдіктердің әл-ауқаты жақсара бастайды. Бұны байқаған патша үкіметі 80-ші жылдардың орталарынан бастап өктемдігін күшейте түседі. Осыдан соң Фин халқының азаттық үшін күресі басталады. Алғашқы саяси ұйымдар мен партиялар құрылады. 1916 жылғы сайлауда Финляндия социал Демократиялық партиясы жеңіске жетеді. 1917 жылы ресми түрде тәуелсіздік декларациясын қабылдайды. Алайда осымен бейбіт өмір аяқталмайды. 1939-40 жылдары көршісі КСРО-ның шабуылы басталады. Нәтижесінде жерінің бірқатар бөлігінен мақрұм қалады. Екінші дүние жүзілік соғыста фашистер тарапында болып, 1944 жылы одан шығады. 1952 жылы Хельсинкиде жазғы Олимпиада ойындарын өткізеді. Ал бұл Финляндияның жаңа даму жолына түсуіне өз септігін тигізген бірден-бір алғышарт еді.

Ағаш, қағаз, «Нокиа»...

Финляндия экономикасының негізгі табыс көзі – орман. 70-80 жылдардан бастап ағаш өңдеу мен қағаз өнеркәсібі жақсы жолға қойылды. Бүгінде аталған салада дүние жүзі бойынша алдыңғы қатарда. Целлюлоза мен тілінген тақтай шығарудан 4-орында, қатты қағаз бен қағаз экспорты жөнінен 2-орында тұр. «UPM-Kymmene», «Stora Enso», «Metsä Group» компаниялары әлемнің ең ірі орман өңдеп шығарушы компанияларының тізімінде. Естеріңізде болса, Финдіктер Астанадағы ЭКСПО көрмесіндегі павильонының құрылысына 600 тонна қарағай жұмсаған болатын.

Фин халқы сонымен қатар, атақты «Nokia» өнімдерімен де мақтана алады. Оның негізін қалаушы Оңтүстік Финляндия тұрғыны – Фредрик Идестам. 1992 жылдан бастап сатылымға шыққан «Nokia» 2000 жылдардың басында коммуникация саласында әлемдегі ірі трансұлттық корпорацияға айналды. 120 елде өкілдіктер ашып, 130 000-ға жуық адамды жұмыспен қамтыған. Дегенмен, қазіргі таңдағы смартфондар «Нокианың», ал, электронды жүйе қағаз өндірісінің құлдырауына алып келіп, Финляндия экономикасына айтарлықтай салмақ түсірді. 

Алайда Финляндияда бұлардан бөлек, қайық-кемелерге құрылғылар шығару, қара және түсті металлургия, электроника, мұнай өңдеу, тоқыма-тоқу, азық-түлік (балық) салалары жақсы дамыған. Ірі компаниялар Финляндия экономикасында жетекші рөл атқарады. Мәселен, «First Quantum Minerals» ең көлемді никель өндіруші компания. Бұдан басқа, «Sisu Auto» компаниясы негізінен әскери бағыттағы жүк таситын көліктерді, спецтехникаларды шығарады. «Valio» компаниясы сүт өнімдерінің көшбасшысы саналады. «Fazer» шоколад, «Paulig Group» компаниясы кофе өндірісінде танымалдылыққа ие. 

Сондай-ақ, балық аулап, мал шаруашылығымен айналысады. Сүтті ірі-қара, қой мен бұғы өсіру басым. Хельсинки, Турку, Котка, Пори ірі теңіз порттары, Шельдвиг, Нантали мұнай порттары бар. Германия, Польша, Швеция, Эстония секілді мемлекеттерге паром қатынайды. 

Финляндияда табиғи газ, сұйық отын, ядролық жанармай, көмір жеткіліксіз. Шетелден алады. Сауда-саттықтағы негізгі серіктестері Жапония, АҚШ, Норвегия, Ресей және Еуро Одаққа мүше елдер.

Лапландия, Санта-Клаус, сауна...

Финляндия экономикасының негізгі тіректерінің бірі – туризм. Табиғат ана Фин халқынан жер асты мен үстіндегі байлықтарды аямаған. Норвегия, Швеция және Финляндияның солтүстігінде орналасқан Лапландияны өз көзімен көру үшін жыл сайын дүниенің түкпір-түкпірінен мыңдаған адам ағылады. Ол жердегі саамдар мен лапарлардың бұғы өсіріп, балық аулауын және аңшылықпен айналысқанын тамашалайды. Сонымен қатар, Аяз ата мен қар ханшайымы да осы жерді мекендейді деген аңыз бар. Сондықтан да, дүние жүзінің балалары осы жаққа хат жолдап, ерекше әсер алуға келеді. 

Фин территориясының 10 пайызын өзен-көлдер алып жатыр. Онда шамамен 50 000 көл бар. Сауда-саттықтың бірқатар бөлігі осы өзен-көлдер арқылы өтеді. Қыста су беті қатқанымен мұз жарғыш кемелер сауда кеме-қайықтарына жол ашады. 

Бұл өлкеге келушілердің тағы бір сыпырасы поляр күні мен түнін, солтүстік шұғыласын көруге келеді. Жазда қиыр солтүстікте күн жылына 73 күн ұясына батпай, тәулік бойы сәуле шашып тұрады. Ал қыс мезгілінде күн шуағы жылына 51 күн көкжиектен көтерілмейді. 

Финдер саунаны жақсы көреді. Ағаштан жасалған, ыстық пешті монша әр үйде бар. Құрғақ және ылғалды буда отырып, қайың бұталарымен ұрғылап алуды әдетке айналдырған. Бұл дәстүр ерте ғасырлардан бері жалғасып келеді. Әсіресе, қатал қыста ыстық саунаға түсіп, қар мен мұзға шомылу ерекше әсер сыйлайды. 

Коли ұлттық паркі де Финляндияның негізі туристік орны. Солтүстік Карелияда орналасқан паркте 2 млрд жыл бұрын пайда болған тау тізбегінің қалдықтары бар. Сонымен қатар, демалыстың түрлі нұсқалары қарастырылған. Жыл сайын бұл саябақта серуендеу үшін 120 000-нан астам турист келеді.

5 күндік оқу, қосымша сабақтар, үй тапсырмасы...

Финляндияның тағы бір ерекше атап өтер тұсы – білім жүйесі. Фин оқушылары мектепке қыркүйекте емес тамызда барады. Сенбі, жексенбі демалады. Жұма қысқартылған күн. Қысқы, күзгі каникулдары бар. Үй тапсырмалары өте сирек беріледі. Үйде ата-анасымен мұражай аралағанды, саяхаттағанды, отбасымен бірге болғанды құп көреді. Ауа-райы қолайлы кездерде сабақ аулада, саябақта өтеді. Бастауыш сыныптарда барлық сабақтарды 1 ғана мұғалім береді. Жоғарғы сыныптарда лицей-гимназияға көшуіне болады. Ойнау, сергіту арқылы оқытуды тиімді санайды. Барлық жүйе үлкен өмірге дайындыққа құрылады. Ұстаздарды тексерулермен, қағаз-құжаттармен мазаламайды. Оқушыларға болашақ өмірде қажет болатын нәрселерді ғана үйретеді. (Мұғалімдердің жалақысы 5000 еуро). Оқу құралдары, көлік тасымалы, тамақ тегін. Арнайы тест кезінде сүрініп қалған оқушы келесі сыныпқа өткізілмейді. Бірақ, бұл қалыпты жағдай. Балаларды жетерліктей білім алғанша оқытады. «Болашаққа жауапкершілікпен, тыңғылықты дайындалу керек» деп үйретеді. Оқушылардың проблемаларына көп араласпайды. Өзі шешуіне мүмкіндік жасайды. Мектеп формасы деген болмайды. Балалар партада отыруға міндетті емес. Сыныптағы диванда немесе жердегі кілемде отыруына болады. Дәптерге қарандашпен жазып, қалағаныша өшіре алады. Компьютерге жазуына да болады. Қосымша сабақтар, үйірмелер міндетті түрде өткізіледі. Мектептен соң арнайы емтихан, тесттер арқылы ЖОО-на түсе алады.

Қазіргі таңда осындай жүйемен Финляндия оқушылары әлемдегі ең көп кітап оқитын елдердің қатарында. Балалар кішкентайынан кітап оқып қана қоймай, оның мән-мағынасын түсініп, өмірде қалай дұрыс пайдалануын үйренеді.

Литваның Шымкенттегі құрметті консулы болып Мамадияр Қадырбеков тағайындалды, деп хабарлайды облыс әкімінің баспасөз қызметі.

Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев консулдықтың ашылу рәсімі алдында Литваның Қазақстандағы төтенше және өкілетті елшісі Витаутас Наудужаспен кездесті. Қос тарап экономикалық байланыстарды одан әрі нығайту мен туризм саласында әріптестік қарым-қатынасты орнату мәселелерін талқылады. Өңір басшысы мәртебелі қонақтарға өңірдің экономикалық және инвестициялық мүмкіндіктері мен транзиттік әлеуеті жайын мәлімдеп, Қазақстан мен Литва арасында өзара тиімді серіктестік орнатылғанын жеткізді.

– Оңтүстік Қазақстан облысы – өнеркәсіптік-аграрлы аймақ. Біздің өңірде қолайлы инвестициялық климат құрылған, сондай-ақ бизнесті ынталандыру және дамытудың тиісті тетіктері қарастырылған. Өңірімізде 11 индустриалды аймақ пен 1 экономикалық аймақ жұмыс істейді. Онда шетелдік инвесторларға түрлі жеңілдіктер қарастырылған. Бұл екі ел арасындағы тауар айналымын кеңейтіп, инвест жобалардың көбеюіне себеп болары сөзсіз, – деді әкім.

Дипломатиялық өкілдік қос ел арасындағы өзара ынтымақтастықты орнату мен дамытуды жоспарлап отырғанын айтқан Витаутас Наудужас литвалық кәсіпкерлер Оңтүстіктің мамандарымен әріптестік байланыс орнатуға ниетті екенін жеткізді. Шетелдіктерді өңірдегі аграрлық сектордың дамуы, ет өңдеу жұмыстары қызықтырып отыр.

Екі күндік жұмыс сапары барысында Балтық жағалауы елінен келген делегаттар өңірдегі индустриалды аймақтың жұмысымен танысып, Түркістан қаласындағы «Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейін тамашаламақ.

«Шымкент-Ташкент» бағытындағы автобустардың жол ақысы арзандады. Бұл туралы автовокзал қызметкерлері мәлімдеді.

Алғашқы кезде көрші елге қатынайтын қоғамдық көліктерде жолаушылар 3200 теңгеден төлесе, енді бір адамға билет құны 2400 теңгені құрап отыр. Ал, жеті жасқа дейінгі балалар үшін жолкіре тегін.

Бүгінде автобустар Ташкент қаласына тәулігіне екі рет, таңертең және кешкісін жүруде. Екі елдің шекарасындағы кеден бекетінен өткеннің өзінде бір бағытқа 3,5 сағаттай уақыт кетеді.

Еске салайық, көп жылдардан кейін Өзбекстан еліне қайта жол ашылып, екі ел арасынан бағыттағы автобустар жолаушы тасымалдай бастаған болатын. Алғашқы автобустардың легі осы жылдың 5 қаңтарында жолға шыққан еді.

Қазақ үшін әр жылдың өз несібесі мен сыйы бар. Жаңа 2018 жыл табалдырықтан аттай салысымен-ақ елімізге жауапкершілік жүгі артылып отырғаны мәлім. Қазақ елі бұған дейін көптеген халықаралық іс-шаралардың тізгінін ұстап, төрін ұсынған еді. Биыл қандай іс-шараларды өткізу міндеті тұр?

Қазақстан – тұрақтылық мекені

Рас, 2018 жыл – маңызды оқиғаларға толы жыл. Әлемдік саясатта да, елдің ішкі саясатында да ауқымды шаралар көп-ақ. 

Негізінен, 2018 жылдың сыртқы саясаттағы басты оқиғалардың бірі – Қазақ елінің БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне төрағалық етуі. Қаңтардың 1-нен 31-не дейін Қазақстан тарихта тұңғыш рет әлеуетті ұйымға төрағалық етеді. 

Былтыр еліміз Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің 2017-2018 жылдардағы тұрақты емес мүшелігіне сайланған-тұғын. Кеңес – Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысымен «халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздіктің басты жауапкершілігі» жүктелген, тұрақты жұмыс жасайтын орган. 

Бүгінде Қазақ елі халықаралық аренада көптеген іс-шаралардың қатысушысы әрі төрағасы қызметін атқарып келеді. Еліміз Орталық Азиядағы көшбасшы бола отырып, өңірдегі тұрақтылықтың нығаюына үлкен үлес қосуда. 

Қазақстан ЕҚЫҰ-ға төрағалық етіп, Шанхай ынтымақтастық ұйымының тарихи саммитін, Ислам ынтымақтастығы ұйымының Ғылым және технологиялар жөніндегі бірінші саммитін, Сириядағы жағдайды бейбіт реттеуге арналған келіссөздерді өткізді. Қысқы Азияда ойындары, Дүниежүзілік Қысқы Универсиада, ЭКСПО көрмесін де табысты қорытындылады. 

Қазіргі кезде еліміз жаһандық антиядролық қозғалыста жалпыға мойындалған көшбасшы болып саналады. Еліміздің сыртқы саясаттағы негізгі мақсат-міндеттерінің бірі – елдің ұлттық қауіпсіздігін, қорғанысқа қабілеттілігін, егемендігін және аумақтық тұтастығын жан-жақты қамтамасыз ете отырып бейбітшілікті, өңірлік және жаһандық қауіпсіздікті нығайту. 

Елбасының Жарлығымен «Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін» халықаралық сыйлығы да тағайындалған еді. Бұл сыйлық Халықаралық ядролық сынақтарға қарсы күрес күні – 29 тамызда әлемдік саясаттағы беделді тұлғаларға беріледі. 

Биыл да Қазақстан әлемдік саясатта өзіндік бітімгершілік, ынтымақ-бірлікке бастайтын миссиясын танытуға ұмтылады. Тағы да төрағалық ету міндеті жүктеліп отыр. Шын мәнінде, бүгінде әлем елдері Қазақстанның «Бейбітшілік аралы» деген мәртебеге лайық екенін мойындай бастады. 

Ендігі міндет – БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі ретінде әлемдік саясаттағы алауыздықтарды, шиеленісті дау-жанжалдарды бейбіт жолмен шешу, тұрақтылықты қалпына келтіру процесіне қолдау көрсету.

Іс-шаралар тақырыбы ауқымды

Бұл мәртебелі органға төрағалық етудің жауапкершілігі мен міндеттері қандай? Енді осыған келейік. Төрағалық етуші ел Қауіпсіздік кеңесінің жұмысын ашады және жүргізеді. Кеңестің ресми есептеріне қол қояды. Кеңестің ресми мәлімдемелерін жасауға өкілетті. Яғни, БҰҰ Хатшылығының көмегімен Қауіпсіздік Кеңесінің күнделікті үздіксіз жұмысын қамтамасыз етеді. 

18 қаңтарда Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен БҰҰ ҚК мүшелерінің «Жаппай қырып-жою қаруын таратпау: сенімді нығайту шаралары» тақырыбында жоғары деңгейдегі тақырыптық пікірталастарын өткізу жоспарланған. 

19 қаңтарда «Қауіпсіздік пен дамудың өзара тәуелділік үлгісі ретінде Ауғанстан мен Орталық Азиядағы өңірлік әріптестікті құру» тақырыбында БҰҰ ҚК-нің министрлік пікірталасы ұйымдастырылмақ. Оған Орталық Азия мен Ауғанстан елдерінің Сыртқы істер министрлері, сондай-ақ БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне мүше елдердің сыртқы саяси ведомстволарының басшылары қатысады деп күтілуде.

Ал 25 қаңтарда БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінде ұйымға мүше мемлекеттердің Тұрақты өкілдері деңгейінде «Таяу Шығыстағы жағдай, соның ішінде Палестина мәселесі» тақырыбында тоқсан сайынғы ашық пікірталастары өтпек.

ҚР Сыртқы істер министрлігі баспасөз қызметінің хабарлауынша, БҰҰ ҚК мүшелері қазақстандық төрағалықтың бағдарламасын бекітті. Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіндегі төрағалығы жұмысының алғашқы күні Қауіпсіздік Кеңестің қаңтар айындағы қызметінің бағдарламасы ұсынылды. Дипломаттар қазақстандық төрағалық бағдарламасының сапалы дайындалғанына назар аударған. Жалпы Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіндегі төрағалығының бірінші жұмыс күні жемісті өтіп, еліміздің және Президент Н.Назарбаевтың халықаралық жоғарғы беделін және құрметін тағы да айғақтады.

БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінде төрағалық ету – жоғары халықаралық мәртебе. Қауіпсіздік Кеңесі мәжбүрлеу шараларына, экономикалық санкцияларға немесе ұжымдық әскери әрекеттерге қатысты шешімдер қабылдай алады. БҰҰ-ның Жарғысына сәйкес Қауіпсіздік Кеңесі бейбітшілік пен халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін басты жауапкершілікті өзіне жүктейді және БҰҰ-ның барлық мүшелері оның шешімдеріне бағынуға міндетті. 

2017-2018 жылдары БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің мүшесі ретіндегі Қазақстанның басымдықтары Президент Н.Назарбаевтың БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне арналған «Қауіпсіз, әділ және гүлденген әлем құру үшін жаһандық әріптестікті нығайтуға қазақстандық тұжырымдамалық көзқарас» атты саяси жолдауында көрсетілген еді. Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіндегі басымдықтары мыналар: 

Біріншіден, ядролық қарусыз әлемді жақындату. Екіншіден, жаһандық соғыс қатерін болдырмау және жергілікті жанжалдарды реттеу. Үшіншіден, өңірлік қауіпсіздік пен ынтымақтастықты нығайтуда Орталық Азияның мүдделерін ілгерілету. Төртіншіден, терроризмге қарсы күрес. Бесіншіден, Африкадағы бейбітшілік пен қауіпсіздік мәселелері. Сондай-ақ, қауіпсіздік пен орнықты дамудың арасындағы ажырамас байланыстарды қамтамасыз ету арқылы Қауіпсіздік Кеңесі мен бүкіл БҰҰ жүйесін XXI ғасырдың қауіп-қатерлеріне бейімдеуге назар аудармақ. 

2017 жылы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің пікірталастарында Қазақстан Президентінің саяси жолдауы таныстырылған-тын. Сыртқы істер министрі

Қ.Әбдірахманов бұл Жолдаудың Мемлекет басшысының 2016 жылғы 31 наурыздағы «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесінің қағидаттарына негізделетінін және оны шығармашылық тұрғыдан дамытатынын атап көрсетті.

Жауапкершілік жүгі ауыр

Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің 2017-2018 жылдардағы тұрақты емес мүшелігіне сайлануына байланысты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев үндеу жариялаған-тын. Елбасы Қазақстанның тұрақты емес мүшелігіне сайлануы – Қазақстанның халықаралық аренадағы беделі мен еңбегінің мойындалуы екенін атап өтті. 

– Біздің еліміз бейбітшілікті, қауіпсіздікті және орнықты дамуды жақтайтынын өзінің нақты істерімен дәлелдеп келеді. Оны баршаңыз білесіздер. Семей ядролық полигонын жабу және қуаты жөнінен төртінші зымырандық-ядролық арсеналдан бас тарту туралы шешімімізді бүкіл Жер шары біледі және қолдайды. Бізге әлемдік қоғамдастықтың мұндай сенім көрсетуі мемлекетіміздің қарқынды дамуына және береке-бірлігімізге де байланысты. Бұл тек біздің еліміздің ғана емес, сондай-ақ, халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке жауап беретін органда бұған дейін ешқашан өкілеттілік етпеген бүкіл Орталық Азия субөңірінің де табысы. Бұл халықаралық қатынастардағы күрделі кезең болмақ. Дүние созылмалы жанжалдармен қатар, қауіпсіздікке төнген қатердің бұрын-соңды болып көрмеген кең ауқымымен бетпе-бет келіп отыр. Біз жаһандық проблемаларды шешудің жолдарын іздестіруге сүбелі үлес қосатын боламыз, – деген еді Елбасы. 

Сол себепті де елімізге жүктеліп отырған жауапкершілік жүгі ауыр. Бұл миссия өткен жылы тәуелсіздігінің 26 жылдығын атап өткен ел үшін елеулі оқиға екені сөзсіз.

P.S. Өткен жылы Астанада Сирия мәселесін талқылау шеңберінде халықаралық кездесу өтті. Сирия үкіметі, Ресей Федерациясы, Түркия Республикасы мен Иран Ислам Республикасының делегациялары, Америка Құрама Штаттарының және т.б. мемлекеттің өкілдері қатысқан жиын оң нәтижемен аяқталғаны мәлім. ҚР Сыртқы істер министрі Қ. Әбдірахманов «Астана процесіне қатысушылардың мақсатты әрекеттері бірте-бірте маңызды прогреске жол ашуда. Қазақстан елордасындағы келіссөздердің әр раунды жүздеген мың сириялықтардың өмірлеріндегі игі өзгерістермен ұштасатын нақты нәтижелер беріп жатқаны даусыз» деген еді. Отандық дипломаттың айтуынша, жанжалдың ауқымы мен қарқыны едәуір азайды, Сириядағы қажет еткен жандардың барлығына гуманитарлық жәрдем жеткізу үшін жағдайлар жасалды.
Дүние дүрбелеңге толы. Жаңа жыл қарсаңында Иран Ислам республикасында наразылық шерулері басталып кетті. Онда адам өлімі де тіркелген. Негізінен, жанжалдың басты себебі – бағаның өсуі мен тұрмыс деңгейінің төмендеуі. Жиналғандардың айтуынша, бір аптаның ішінде азық-түлік бағасы екі есе өскен. Сонымен қатар шеруге қатысушылар Иранның халықаралық жанжалдарға араласуына қарсы екенін білдіруде.
Мінекей, еліміздің әлемдік аренадағы абыройын асқақтататын төрағалық та басталып кетті. Рас, диалог – бейбітшілікке бастайтын жол. Еліміз осынау мәртебелі төрағалықты абыроймен атқарып, өзінің миссиясының үдесінен шығу міндеті тұр. БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіндегі талқылаулар арқылы да Қазақстан кешенді шаралар қабылдап, кесімді сөз айтарына сенеміз.

БАҚ қызметкерлерін кәсіби мерекесімен құттықтаған облыс әкімі Жансейіт Түймебаев Оңтүстіктің 20 журналисіне Түркияға жолдама тарту еткен болатын. 10 күндік еңбек демалысында әріптестеріміз Түрік журналистикасының көшбасшысы саналатын «ТРТ» медиа холдингі мен әлемнің ең үздік 10 ақпарат агенттігінің бірі «Анадолы»-ның тыныс-тіршілігімен танысып қайтты. Өңір журналистерінің сапардан алған әсерін жариялауды жөн көрдік.

Бейсен ТӘЖІБАЕВ,
Облыс әкімінің баспасөз хатшысы, баспасөз орталығының жетекшісі:

«Анадолы» агенттігінің ақпаратын аламыз

– Түркияда бізді Қазақстан Республикасының сол елдегі бас консулы Еркебұлан Сәпиев қабылдады. Журналистерге жылы лебізін білдіріп, түрік инвесторлардың негізінен Оңтүстік Қазақстан облысына ерекше қызығушылық танытатынын айтты. Өңіріміздегі Қазақ-Түрік индустриялды аймағы ағайынды екі елдің іскерлік қарым-қатынасын бұдан әрі нығайтпақ.
Саясатқа белсенді түрде араласып, өз ықпалын жүргізуге көшкен Түркияның «Анадолы» ақпарат агенттігі әлемнің 97 елінде өкілдігі бар. Жақында тағы 3 елде ашуды жоспарлапты. Агенттік басшысы Сабри Челебиоғлу мырзаның айтуынша, 1920 жылы құрылған «Анадолы» 2500 адамды қызметпен қамтамасыз етіп отыр. Түркия газеттері ақпараттың 40 пайызын, ал сайттары 60 пайызын осы агенттіктен алады. Күн сайын 1200 ақпаратты 11 тілде таратады және 2500 фото, 310 видео қоса жүктеледі. Агенттік соғыс жүріп жатқан аймақтан ақпарат жинауды үйретеді. Бұл орталықта дайындалған тілшілердің материалын әлемдік және түркиялық БАҚ ақылы негізде сатып алады. Тәжірибе алмасу барысында агенттік басшылығы оңтүстікқазақстандық журналистерге 3 ай көлемінде барлық ақпаратты ақысыз ұсынатынын айтып қуантып қойды.

Уәли ҚЫДЫРОВ,
«Қазақстан» РТРК» АҚ Оңтүстік Қазақстан облыстық филиалының директоры:

Халық қаржыландыратын телеарна

– Түркияда біз «ТРТ» медиа холдигі мен «Анадолы» ақпарат агенттігінде болдық. «ТРТ» медиа холдингі мемлекеттік, бірақ, қаражат бөлу жағы Түркия Конституциясымен бекітілген. Яғни, халықтың электр энергиясына төлеген қаражатының 2%-ы және әрбір сатылған теледидардың 1% ақысы «ТРТ» медиа холдингін қаржыландыруға аударылады. Холдингтің түрлі салаға бағытталған 16 телеарнасы бар. Онда радиоқұрылым қызметкерлерін қоса есептегенде 8,5 мың адам жұмыс істейді. Ал біз 1500 адам қызмет ететін Ыстамбұлдағы өкілдігінің жұмыс барысымен таныстық. Қаражат мәселесінің керемет шешімін тапқаны қызықтырды. Ондағы журналистер қаржыландырушы белгілі бір тұлғаға немесе мекемеге жалтақтап отырмайды, халық үшін дер кезінде дәл ақпаратты 40 тілде таратады. 

Ал «Анадолы» агенттігінің қызметкерлері от пен оқтың арасынан да ақпарат алып келе алады. Оларды бұған арнайы жаттықтырып үйретеді. Есесіне журналистер тек құнды ақпарат үшін тер төгеді. «ТРТ» медиа холдингінде ағылшынның әйгілі саясаткері әрі банкирі Натан Ротшильдтың «Ақпарат кімнің қолында болса, әлемді сол билейді» деген сөзін сезінуге толық мүмкіндік бар.

Журналистерді қолдап, осындай сапарға жіберген облыс әкімі Жансейіт Түймебаевқа айтар алғысымыз шексіз. Мұндай іс-сапарлар жалғасын тапса, біздің журналистикаға зор серпін берері анық.

Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан» газетінің Оңтүстік Қазақстан облысындағы тілшісі:

Саяхатшыға деген құрметті сезіндік

– Журналистикада ғана емес, жалпы халықта сананың еркіндігі басым. Мемлекет басшысы ағылшын тілін үйренуге шақырса, біз «қос тіл тек жыланда болады» деп жауап береміз де барлық мүмкіндіктерге жол ашатын есіктерді іштен тарс жауып аламыз. Түркияның «Анадолы» ақпарат агенттігінде көбірек білуге біздегі тіл білімінің жетіспеуі салмақты ой салды.

Өткен жылы Риода фотоаппаратымды жоғалтып таба алмай қайтқанмын. Түркияда Асхат есімді әріптесіміз фотоаппаратын бір жерде ұмыт қалдырып, таба алмай қалды. Бірақ «жоғалды» деп ойлағанымыз бекер екен, қонақүйге келсек, Асхаттың фотоаппаратын ресепшнге қалдырыпты. Бір қуанып, бір таңданып әсерленіп-ақ қалдық. Иманның тазалығы, саяхатшыға деген адалдық, құрметті сезіндік. Ондай елде саяхаттап жүргенде өзіңді де қауіпсіз сезінеді екенсің. 

Біздің елде де туризмді дамытуға аз қаражат бөлініп жатқан жоқ. Біздегі бітпейтін жөндеу, қайта құру жұмыстары туризмнің дамуын тежеп қойды. Қазақтың көрнекті жазушысы Дулат Исабектің «Яссауидің кесенесі мен бала кезде жөнделіп жатқан, қазір 70-ке келдім, әлі жөнделуде» деген сөзі бар. Сонау алыстан жер басып келген саяхатшыға бір есігін ашып, екіншісін жауып «мұнда жөндеу жұмыстары жүргізілуде» деген жауап айту мәдениетке қайшы. Сондайда кереметімізді көрсете алмай жүргеніміз қарын аштырады.

Роза БЕКЕТАЕВА, «Замана» газетінің тілшісі:

Түркияға жылына 33 млн турист келеді

– Бауырлас мемлекеттің ТРТ медиа холдингі мемлекеттік болғанмен, оны халық қаржыландырады. Ыстамбұлдағы өкілдігінің жетекшісі Абдулxамит Авсар сөз арасында былтырғы теракт кезінде басқыншылар осы медиахолдингті басып алмақ ниетте болғанын да айтып қалды. Сонда оны от пен оқтан қорғау үшін халық кеудесін тосқан! Бұл жергілікті тұрғындардың өз ақпарат айдынына деген сенімі мен құрметін көрсетеді емес пе? Конституция мен халқының өзі қолдап-қорғап отырған ақпарат таратушының әлеуетін осыдан түсіне беріңіз. 

Ал Түркия еліне жылына 33 миллион турист барады екен. Ел кірісінің 5/1 бөлігін осы сала толтырып отыр. Саяхатшылар естелік ретінде жергілікті қолөнер шеберлерінің бұйымдарына тапсырыс беріп жатады. Яғни бір сала өзге салаларды «сүйреуші» есебінде жұмыс істейді. Туризмді дамытуда біз бір-бірімен сабақтаса өрілген осы тәжірибені енгізсек, ұтылмасымыз анық. 

Туристің көптігіне қарамай экологиялық тазалық сақталған. Табиғатқа, қоршаған ортаға деген қамқорлығынан үлгі алуымыз керек.

Нұрбек БАЙБОСЫНОВ,
«Хабар» арнасының Оңтүстік Қазақстан облысындағы меншікті тілшісі:

Кеңсеге барып уақытын жоғалтпайды

– Түркиялық әріптестердің технологиясы біздіңкіне ұқсас болғанымен жүйесі басқа. Мұндағы әріптестер бір оқиғаға куә болса, оператор, камера іздеп әбігерге түспейді. Бірден оқиға орнынан ақпарат таратуға толық жағдай жасалған. Біз күнделікті пайдаланып жүрген әлеуметтік желінің тікелей эфирі смартфонымыздың камерасымен жақсы түсірілмейді. Ал Ыстамбұлдағы әріптестердің смартфоны өте сапалы. Камерасы осы салада жұмыс істеуге арналған. Мұның бір жақсы жері, журналистер кеңсеге барып, келіп уақытын жоғалтпайды. Кез келген жерден ақпаратты дайындап бере алады. Ол дайындаған ақпарат алдымен редактордың поштасына түседі. 

Менеджменттің бір түрі – саяхатшыға сенім артады. Танымайтын адамға да қарызға зат береді. Мысалы, дүкен аралап жүрген туристің бір затты ұнатқанын байқаса, түскен қонақүйін сұрайды. «Ақысын кейін әкеліп бересің ғой» деп сеніп, әлгі затты қолына ұстатып жібереді. Тұрғын тұрмақ, шетелден келген туристке сенім артқан олардың таза көңілінен ұялып затты да аласың, ақысын да ұмытпай апарып бересің. Майда-шүйде дүние, десек те туристпен байланысты арттырудың тиімділігі осында шығар?!

Ташкент қаласының әкімдігі Шымкенттен жеке сауда орталығын ашуды жоспарлап отыр. Осылайша Шымкент пен Ташкент қаласының ынтымақтастығы одан әрі дами түспек. Өзбекстан делегациясының облысымызда өткен екі күндік тауар өндірушілер көрмесі барысында екі қала басшылығы осындай меморандумға қол қойды.

Мұндай жаңалықты өзбекстандық Podrobno.uz. сайты да жариялады. Екіжақты құжат Шымкентте сауда үйін ашуды, сондай-ақ сауда-экономикалық және мәдени байланыстарды одан әрі нығайтуды көздейді.

Шымкентте екі күн бойы өзбекстандық тауар өндірушілердің көрмесі ұйымдастырылған-ды. Оның аясында шымкенттіктердің назарына ташкенттік артистердің өнері, өзбек асханасының фестивалі ұсынылды.

Өзбекстан астанасы Ташкентте және облыс орталығы Шымкент қаласында фармацевтика компанияларының өнімдері сатылатын сауда үйі ашылмақ. Бұл келісімге Астана қаласында өткен қазақ-өзбек бизнес форумынан кейін қол жеткізілді.

Өзбекстанда ашылатын сауда үйінде ОҚО фармацевтика компанияларының өнімдері сатылса, Шымкент қаласында ашылатын сауда үйінде өзбекстандық фарм өнімдері саудаланады.

Бүгінде Оңтүстікте фармацевтика кластері дамып келеді. Республикадағы өндіріліп жатқан фармацевтикалық препараттардың жартысына жуығы Оңтүстіктің үлесінде екені белгілі.

Естеріңізге сала кетсек, өткен аптада Өзбекстан Республикасының Президенті Шавхат Мирзиеевтың Қазақстанға мемлекеттік сапары шеңберінде Астанада қазақ-өзбек бизнес форумы өткен болатын. Онда В2В форматында келіссөздер жүргізіліп, оңтүстікқазақстандық делегаттар фарм өнімдері нарығының өрісін кеңейтуді талқылаған еді.

Түркиядағы Анталия индустриалды аймағының делегациясы өңірімізде жұмыс сапарымен болды. Делегация мүшелері алдымен Шымкенттегі арнайы экономикалық аймақ пен индустриалды аймақтың жұмысымен танысып, ондағы кәсіпорындарды аралады.

Өңірдің экономикалық әлеуетімен танысқан түрік кәсіпкерлері аймақтағы атқарылып жатқан жұмыстарды оң бағалап, болашақта бірлесе жұмыс істеуге ниетті екендіктерін жеткізді. 

Түркиялық кәсіпкерлердің өңірімізге іссапарының мақсаты – ауыл шаруашылығындағы жаңа технологияларға инвестициялар тарту, осы саладағы орта және шағын бизнесті дамыту. Осы сапар аясында түркиялық үш компаниямен – «Çitello» (кептірілген жемістер және азық-түлікке арналған қаптама өнімінің өндірісі), «SiMGETEK A.S.» (жылыжайға арналған жабдықтарды өндіру және орнату) және «CUBO» (құрғақ құрылыс қоспаларын және бояу өнімдерін өндірісі) компанияларымен Оңтүстік Қазақстан облысында бірлескен жобаларды жүзеге асыру туралы келісімге қол жеткізілді.

Түрік кәсіпкерлері Оңтүстікке сапары аясында жергілікті кәсіпкерлермен B2B кездесулер өткізді.