Шымкент келбеті

Елбасы Жарлығымен республикалық маңызы бар дербес қала мәртебесін алған Шымкент шаһарында тұрғын үй алушыларға тағы бір мүмкіндік қарастырылды. Шымкенттіктер үшін несиеге берілетін пәтердің шектік құны өсті. Енді қала тұрғындары 7-20-25 бағдарламасы аясында құны тек 15 млн теңге тұратын пәтерді емес, 25 млн теңгеге дейінгі үйлерді де несиеге ала алады.

– Шекті құн дегеніміз – Бағдарлама аясында тек осы белгіленген бағадан аспайтын пәтер алуға берілетін мүмкіндік, – дейді «Баспана» Ипотекалық ұйымы» АҚ Сыртқы коммуникациялар қызметі жетекшісінің орынбасары Айбар Олжаев. – Қазіргі таңда, Шымкент қаласы бойынша банктер тарапынан 219 млн теңге көлемінде 20 азаматқа несие беру мақұлданған. 131 млн теңге көлемінде 12 несие берілген. Сонда, 7-20-25 бағдарламасы аясында сатып алынып жатқан үйлердің әзірге Шымкенттегі орташа бағасы 11-12 млн теңгені құрап отыр.
Бұған дейін Астана, Алматы, Атырау, Ақтау қалаларында ғана құны 25 млн теңгеге дейінгі пәтерлерге несие берілетін. Ал басқа өңірлер үшін несиелендіру шегі 15 млн теңгеден аспайтын. Енді аталған 4 қала қатарына Шымкент шаһары қосылды. Бұл 5 қалада несиелендіру бағасы 25 млн теңге, басқа өңірлерде 15 млн теңгеден аспайтын жаңа, пайданалануға берілген үй таңдай аласыз.
– Шектік бағаның өскені дұрыс болды. Әне-міне жаңа үйдің кілтін алсақ деп отырмыз. Біз таңдаған пәтер 3 бөлмелі, құны 18 млн теңгеге бағаланды. Баспана сондай ұнағанымен несиелендіру бағасы 15 млн теңгемен шектеліп, ұнағанын емес, сол шамаға бұйырғанын қарастыра бастап едік. Енді банк 25 млн теңгеге дейін несие беретін болды. Біз сол ұнатқан пәтерімізді аламыз деп шештік, – дейді Тәңірберген Пернебекұлы.
«Баспана» Ипотекалық ұйымы» АҚ құрылысты және тұрғын үй нарығын қадағаламайды. Тұрғын үй нысандарының арнайы тізімін де жасамайды. Тек, пәтер алушыға несие береді және осы бағытта несие беруге серіктес банктерді жинақтаумен айналысады. Ай сайынғы төлемді есептеу үшін пәтер бағасы мен несие мерзіміне сәйкес, Ұйым ұсынған мәліметтерге сүйенсек, ай сайынғы төлемдер кестесіне назар аударыңыз:
Үй бағасы 5 млн теңге болған жағдайда несие мерзімі 5 жылға алынса, ай сайынғы төлем – 79 205 теңге болады. Дәл осы пәтердің несиесін 10 жыл бөліп төлеу үшін айына 46 443 теңге төлеу қажет. Ал 15 жылға 35 953 тг, 20 жылға 31 012 тг болып бөлінеді. Ең ұзақ мерзім – 25 жылға дейін төлегіңіз келсе, ай сайын 28 271 теңге несиеге құясыз.

Сонымен, 7-20-25 бағдарламасы аясында несиеге үй алу үшін Сіз үйдің алғашқы қожайыны болуға тиіссіз. Яғни, баспананы тек пайдалануға берілген жаңа үйден таңдайсыз.
Несие алушының ең төменгі кіріс деңгейі Бағдарламада нақты белгіленбеген. Дегенмен, қарыз алушы ай сайынғы ипотекалық төлемді төлей алатын, сонымен қатар күнделікті қажеттілігін өтей алатындай табысты болуы шарт. Әйтсе де, қарыз алушының кірісі жеткіліксіз болған жағдайда, қосалқы қарыз алушыны тартуға рұқсат етіледі.
«7-20-25» бағдарламасы аясында «Баспана» Ипотекалық ұйымы АҚ серіктес-банктері азаматтардың төлемқабілеттілігін тексеру механизмдеріне ықпал ете алмайды. Себебі, әр банк дербес төлемқабілеттігін тексеру процессін өздерінің ішкі ережелеріне сай жүргізеді. Еске сала кетейік, «Баспана» Ипотекалық ұйымы АҚ – Центркредит, Халық банк, Еуразиялық Банк, Цесна Банк, АТФ Банк, РБК және Тұрғын үй құрылыс жинақ банктерімен «7-20-25» бағдарламасы аясында берілетін баспаналарға несие беру туралы келісім-шарт жасаған.

Шымкент қаласы – халық өсімі жағынан алдыңғы қатарлы көрсеткішке ие өңірлердің бірі. Таяуда ғана қала тұрғындарының саны миллионға жетсе, қазір үшінші мегаполиске қайта көшіп келіп жатқандар бұл көрсеткішті жедел өзгертуде. Сонымен қатар, Шымкент – Батыр анаға бай қала.

Соңғы мәліметтерге сүйенсек, қала орталығын қамтитын бір ғана Әл-Фараби ауданында 343 «Алтын алқалы», 932 «Күміс алқалы» және көп балалы 3 658 ана тіркелген. Көпбалалы болу бір мәртебе де, көп балаға жақсы тәлім-тәрбие беру үлкен еңбекті қажет етеді. Өйткені, алда төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері артып келеді. Елбасымыз Н. Назарбаев атап өткен саналы ұрпақ, дені сау ұлттың негізі отбасында қаланады. Осы Әл-Фараби ауданының тұрғыны, көпбалалы ана Жанар Пазылбековамен сұхбатымыз бала тәрбиесі төңірегінде өрбіді.
– Жанар Төребекқызы, тым жас көрінеді екенсіз? Қай кезде тұрмысқа шығып, 3 қыз, 4 ұлды дүниеге әкеліп үлгердіңіз? Отбасыңыз жайлы айтып беріңізші?
– Жолдасым – Болат Досмұхаметовпен Түркістандағы Қ.А.Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде таныс болдық. Болат жоғары курста оқитын. Ол оқу бітіріп кеткен соң араға үш жыл салып Шымкент қаласына, тәжірибеден өтуге келсем, сол мекемеде алдымнан шыға келгені. Бір-бірімізді танып, жағдай сұрастық. Оқу бітіргеннен кейін Болат әскерге барып келіп, қызметке енді ғана кіріскен кезі екен. Сол таныстықтың соңы біздің шаңырақ көтеруімізге ұласты. Бүгінде төрт ұл, үш қыздың ата-анасы болып отырмын. Үлкенім Аружан – Алматы қаласындағы жоғары оқу орнында 3 курстың студенті. Әділет – 11 сынып, Рания – 10 сыныптың оқушысы. 6 сыныптағы Азаматым үшеуі №8 мектепте оқиды. Ал Айеркем №1 Пушкин атындағы мектептің 2-ші, ал Арнат 1 сыныпқа қадам басты. Аңсар ең кенжеміз, 38 жасымда бауырыма бастым.
– Жаңа бізге «тездетіп жұмысқа кетуім керек» деп қалдыңыз. Аңсар енді ғана жасынан асыпты, жұмыс істейсіз бе?
– Иә, нотариус кеңсем бар. Жалпы, ешқашан балалы болдым деп үйде отырып қалған емеспін. Бала бағуды соншалықты ауыр жұмыс деп санамаймын. Әу бастан-ақ, үй шаруасын тез ретке келтіріп, жұмысты да бірге алып жүруге үлгеретінмін. Ата-енеміз де қараусыз қалдырған жоқ. Мүмкіндігінше көмектесіп, қарасып тұрды. Жастау кезімде сіңлілерім келіп қолғабыс етті. Ең қиын кездерде көмекші алдым. Қазір балалардың алды өсіп қалды. Оның үстіне, үй мен жұмыстың арасында жүріп бәріне үлгеремін. Тынымсыз еңбектеніп, әбден соған үйреніп кеткеннен болар, қарап отыруды білмеймін (күлді).
– Балаларыңыздың қызығушылығына қаншалықты мән бересіз?
– Үш қызым да балет мектебіне барды. Осы салада жұлдызы жануы тиіс деген ниетпен емес, алдымен балалардың бос уақытын тиімді пайдалануға үйрету мақсатында, сонан кейін қанша дегенмен қыз бала бойын тік ұстап жүруге бейімделсін деген оймен берген едім. Ұл балалар бос уақыттарында бірі тенниспен, бірі дзюдомен айналысады. Біз отбасында барлық уақытты бос өткізбей, бір шаруамен айналысуға әбден қалыптасып алдық. Жыл сайын жазда балалар суда жүзуді қызық көреді. Қыста Алматыға, Медеуге алып барамыз. Сол жақта шаңғы тебеді. Біз көпбалалы отбасы болғандықтан көпқабатты тұрғын үй тарлық ете бастады. Содан Болат жер үй салып, аулаға балалардың спортпен шұғылдануына барлық жағдайды жасап берді. Өткен жылы көшіп келдік.
– Балаларыңыздың арасында өнерге жақыны бар ма?
– Азамат гитара тартуды үйреніп жүр. Қыздар білімге қатысты олимпиада, байқаулардың бәріне қатысып, жүлделі орындардан көрініп келеді. Аружан ағылшын тілін жақсы меңгерген. Ал Рания 9 сыныпты бітіргенде-ақ косметиканың құпияларына құмар болды. Бір өзі бір әсемдік салоны сияқты. Үйге келгендер той-томалаққа барарда Ранияның бөлмесінен жасанып шығады. Тырнақ, кірпік жалғауды да жақсы үйреніп алды. Осы тұста айтайын, қазір кейбір ата-ана баласына ғаламторды пайдалануға тыйым салып жатады. Менің Рания қызым сол ғаламтор мүмкіндіктерін пайдалана отырып, өзінің қызығушылығын дамытты. Әрине, оның не көріп, не қойып жүргенін аңғарып, байқап отырамын. Азаматым математикаға алғыр. Арнатым небәрі 6 жаста, бірақ көлік жүргізе алады. Тіпті, әкесінің жанында отырып, машинаны өзі айдап, қақпадан кіргізіп, шығарады. Кез келген көлікті танып, техниканы жанындай түсінеді. Болашақта осы салада бағы жанатынына сенеміз.
– Ана ретінде нені маңызды деп есептейсіз?
– Бала көп болған сайын бір-біріне мейірімді болады деп ойлаймын. Бала ата-анасына қарап өседі, соларға қарап бой түзейді. Сондықтан ата-ана баланың алдында өзін үлгі тұтатындай қасиеттерін көрсете білуі керек. Қазақ «ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» дейді ғой.
– Бала тәрбиесінде ата-ана нені ескеруі керек?

– Баланың қызығушылығын ескеріп, бос уақытын арнап, сабағына көмектесіп, оларға көбірек көңіл бөлу керек. Ол үшін ана міндетті түрде үйде отыру шарт емес. Мен де, отағасы да жұмысбасты адамдармыз. Соған қарамай балалы болуға да, оларға дұрыс тәрбие, бағыт-бағдар беруге де үлгеріп жүрміз. Ұл-қызымыз заманға сай өз-өзін алға тартып, өз бетінше әрекет жасауға үйреніп келеді.
– Жеті баланы өмірге әкелсеңіз де сымбатыңызға адам қызығады. Сұлулығыңыз сыр бермеген. Жас ата-аналарға қандай ақыл-кеңес айтар едіңіз?

– Мақтау сөзіңіз үшін рахмет. Адамның сұлулығы мен сымбаты оның көңіл күйі мен өмірсүйгіштігінен, еңбекқорлығынан болса керек. Көпшілік аналар дене бітімін сақтаймын деп бала туудан ерте бас тартады. Меніңше, ол дұрыс емес. Дене бітімді сақтау бала санына қарамайды. Мен солай ойлаймын. Көпшілігі сіз айтқандай мақтау сөзден кейін сұлулықты сақтаудың бір құпиясын сұрап жатады. Ондайда мен «жеті перзентті өмірге әкеліп, соларға қара, сен де осындай боласың» деп қалжыңдап қоямын. Бірақ бұл рас, жұмыста жүріп әр балаңды ойлап отырасың. Бірін мектепке, бірін балабақшаға апарамын. Олардың керек-жарағы, азық-түлік... барлығына үлгеру үшін таңнан кешке дейін қозғалыста жүремін. Сіңлілеріме, жас аналарға да айтарым, қыз бала анасына қарап бой түзейді. Оларға сөзбен емес, іс-әрекетіңмен үлгі болу арқылы тәрбие беріңдер дегім келеді.
– Жұбайыңыз бала тәрбиесіне уақыт бөле ме?
– Әрине, ұл әкеге қарап бой түзейді. Ол Алматыда «Азиякредитбанк» АҚ басқармасының басқарушы директоры әрі мүшесі. Соған қарамай балаларға уақыт бөліп, демалыс кезінде түрлі қызықтарды ұйымдастырып жүреді. Жолдасымның бойында жақсы қасиеттері көп. Қай ортада өзін қалай ұстауды, кіммен қалай сөйлесуді біледі. Жасы үлкен кісілер де жолдасыммен ақылдасып отырады. Соның өзі де ұлдарымызға үлгі, өнеге.
– Арманыңыз?
– Арманым осы перзенттерім ғой. Осылар өсіп-өніп, үлкен отбасын құрып, жақсы тәрбие алғанын дәріптеп, жақсы жұмыс істей білсе. Жоқ дегенде бізден кем болмасын дейміз.
– Ашық-жарқын әңгімеңізге рахмет! Ұл-қыздарыңыз үмітті ақтар азамат болсын!

Сүйінші хабар Шымкент қаласының әкімдігі мен «Баспана» ипотекалық компаниясы АҚ арасында жасалған меморандумға байланысты тарады. Бұдан былай шымкенттіктер «7-20-25» бағдарламасы аясында берілетін баспана құнының бастапқы 20% жарнасын жинап отырмайды.

Тек шымкенттіктер пәтер бағасының 10% жинаған соң-ақ баспаналы болу мүмкіндігіне ие болды! Қалғанына әкімдік қайтарымды негізде субсидия бермек.
Іскерлік басқосуға Шымкент қаласының әкімі Ғ.Әбдірахымов, «Баспана» ипотекалық компаниясы АҚ төрағасы Қ.Алтынбеков, қаланың бас сәулетшісі, құрылыс саласының үздіктері, құрылыс компаниялары мен банк өкілдері қатысты.

Тек шымкенттіктер үшін

Шаһар басшысы Ғабидолла Әбдірахымов қалған бағдарлама аясында берілетін пәтер бағасы жарнасының 10%-ын субсидиялау үшін қала бюджетінен 2 млрд теңге қаржы бөлінетінін мәлімдеді.
– Біздің мақсат – Елбасымыз бекіткен «7-20-25» бағдарламасын орындау және Шымкент қаласының тұрғындарына тиімділігін арттыру. Міне, «Баспана» ипотекалық компаниясының төрағасы Қайрат Төреқұлұлымен меморандумға қол қойдық. Бұрын азаматтар жарнаның 20%-ын жинауға қиналатын. Енді тек 10%-ын жинайды, қалғанын әкімдік қайтарымды негізде субсидиялайды. Осы мақсатта әкімдік тарапынан 2 миллиард теңге қаржы қаралды. Оның 500 миллионы 2018 жылы жұмсалады, – деді қала әкімі.
Субсидия III және IV класты, шаршы метрінің құны 140-180 мың теңге аралығындағы үйлерге ғана беріледі және кейін қайтарылады. Артықшылығы – қала тұрғындары дер кезінде баспанаға қол жеткізеді. Қайрат Төреқұлұлы үшінші мегаполистің дамуына «Баспана» ипотекалық компаниясы да мейлінше үлес қосуға ықыласты екенін алға тартты.
– Шымкент қаласының бюджетінен 2 млрд теңге бөлінсе, оның 500 млн теңгесі биыл жұмсалмақ. Демек, биылдың өзінде Шымкентте «7-20-25» бағдарламасы арқылы 500 отбасы жаңа пәтерге кіреді. Ал келесі жылы – 1 500! Бұл жағдайда құрылысты да жандандыру керек. Осы тұрғыда Шымкент қаласындағы тұрғын үй құрылысына «Баспана» ипотекалық компаниясы тарапынан 20 млрд теңге бөлінеді, – дейді компания төрағасы.
Меморандум аясында «Жас Арман» және «Қамқор» тұрғын үймен қамту жобасы қолға алынды. Ондағы ерекшелік – «Жас арман» арқылы қала жастары және 21-36 жас аралығын қамтитын отбасылар баспанаға қол жеткізе алады. Ал «Қамқор» мемлекеттік және бюджеттік салада жұмыс істейтін қызметкерлерге арналады.

«Баспана»

«Баспана» ипотекалық компаниясы АҚ – Қазақстан Ұлттық банкі тарапынан «7-20-25» тұрғын үй бағдарламасын орындау мақсатында құрылған. Компания бүгінгі таңда бірнеше банкпен келісім-шарт жасаған. Сол келісім-шартқа сәйкес шымкенттіктер енді Центркредит, Халық банк, Еуразиялық Банк, Цесна Банк, АТФ Банк, РБК және Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі арқылы «7-20-25» бағдарламасы аясында берілетін баспаналарға құжат тапсыра алады.

Қандай құжаттар?
Бағдарламаға қатысу үшін азаматтар банкке мынадай құжаттарды өткізуі тиіс:
- еңбек немесе кәсіпкерлік келісімшартында көрсетілген расталған табысын, тұрғын үй бағдарламасына қатысуы кезіндегі берешек қарыздарының толық өтелгені жөнінде анықтама;
- тұрғын үйге мұқтаждығы жөнінде анықтама;
- таңдалған тұрғын үйдің және оның бағалануы жөніндегі құжаттар.
Бағдарламаға қатысу шарттары
1. Қазақстан Республикасының азаматы болуы міндетті;
2. Ипотекалық заем алушыда үй сатып алуға, оның құрылысына немесе жөндегуе алған қарыздарының болмауы;
3. Қарыз алушыда кәсіпкерлік немесе еңбек қызметінен түсетін табысының болуы;
4. Қарыз алушыда Қазақстан Республикасының аумағында отбасының әр мүшесіне шаққанда 15 шаршы метрден аспайтын жатақхана бөлмелерінен, апатты жағдайдағы үйлерден басқа баспананың болмауы шарт.
Тұрғын үй құны Астана, Алматы, Ақтау, Атырау қалаларында 25 миллионнан аспауы тиіс болса, басқа өңірлерде шектік баға 15 млн теңге болып бекітілген.

Шымшаһардағы тұрғын үй құрылысы

«Баспана» ипотекалық компаниясы АҚ төрағасы Қ.Алтынбеков іс-сапар барысында Шымкенттегі тұрғын үй құрылысының жай-жапсарымен танысып, құрылыс компанияларының басшыларымен жүздесті.
Қазір қалада пәтер сатып алуға ниет білдірген тұрғындарға арнап 8 көпқабатты тұрғын үй салынуда. Оның ішінде 136 пәтер дайын. Ал жыл соңына дейін барлығы 411 пәтерді пайдалануға беруге мүмкіндік бар.

Бұл ретте:
1 бөлмелі – 87 пәтер (35 шаршы метрден 60 ш/м дейін);
2 бөлмелі – 146 пәтер (60 ш/м-ден 95 ш/м дейін);
3 бөлмелі – 169 пәтер (80 ш/м-ден 105 ш/м дейін);
3 бөлмеден артық – 9 пәтер (100 ш/м-ден артық).
Шымкентте Бағдарлама арқылы баспана сатып алуға 110 өтініш түсіп, оның 21-і мақұлданған. Оларға берілетін баспаналардың жалпы құны 220 млн теңгені құрап отыр.
Жергілікті атқарушы органдар арқылы үй алуға 220 мың адам тіркелген. Оның 36 922-сі арендалық пәтерлерге кезекте тұр. 63 мыңы – Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі арқылы өтініш білдіргендер. Ал тағы 120 мың адам жеке тұрғын үй салу үшін жер телімдерін алуға кезекке тіркелгендер.
Іскер топ құрылыс нысандарын аралау барысында Төлеметов-Өтегенов қиылысынан бой көтеріп жатқан көпқабатты 12 үйден тұратын «Көкжайлау» кешеніне бас сұқты. «Feb Group» құрылыс компаниясы бұл үйлердің 1 шаршы метрін 200 мың теңгеге бағалап отыр.
– Себебі, бұл үйлердің сырты мәрмәр таспен қапталса, ішіне де ең жақсы құрылыс заттарын қолдандық. Паркетпен қапталған еденге жылыту жүйесі төселген. Балконы қыста жабық, жазда ашық. Ас үй жиһазы түгел орнатылған. Жуынатын бөлмеден тыс жатын бөлмеде де душ құрылғысы орнатылған. Соңғы үлгідегі еуропалық стандартқа сай дизайнымен ерекшеленетін үйге құрылыс заттарының 40%-ын шетелден алып отырған жайымыз бар, – дейді құрылыс компаниясының атқарушы директоры Шавкат Убайдуллаев.
«Көкжайлау» тұрғын үй кешеніндегі 9 қабатты 12 үйде жалпы саны 472 пәтер орналасады. Әр қабатта 5 пәтер болады. 1 бөлмелі пәтердің көлемі – 49 ш/м. 2 бөлмелі – 64 ш/м, 3 бөлмелі – 82 ш/м.

Қазақстан Республикасының Конституциясы күні – тәуелсіздікті аңсаған әр қазақтың көз жасына ерік беріп қуанған күні. Конституция – қоғамдық құндылықтарды алтын арқауға айналдырып, мемлекет билігінің бастауына айналған Ата Заң. Мереке қарсаңында Шымкент қаласы мәслихатының депутаты, ҰҚК-нің зейнеттегі полковнигі Марат Тамабаевты әңгімеге тарттық.

– Ата Заңымыздың қабылданғанына биыл 23 жыл толып отыр. Сол 1995 жылғы ҚР Конституциясы қабылданған кездегі әсер есіңізде ме?
– Әрине, ол кездегі қуаныш ұмытылмайды! Біздің ата-бабамыз аштықты да, қан майданды да, бодандықты да көрді. Бірақ, еркіндікті әрқашан аңсап келген. Бұрынғы Кеңес одағының да өз Конституциясы болды, қазіргімен үндес. Алайда, еліміздің егемендігін айғақтайтын, айшықтай көрсететін өз Ата Заңы болуы біздің халықтың мерейін тасытты. Марқұм әкем Сәрсек Тамабаев 1941жылдан 1945 жылға дейін от пен оқтың арасында жүрген. Аштық жылдарын да көрген кісілер еді. Анам Әмида екеуі үшін одан бергі жылдар тыныш заман, бейбіт өмір болып саналған. Отанға қызмет етті. Десе де, әр қазақтың көңіл түкпірінде «Елім-ай» әні тұншығып жатқаны жасырын емес. Егемендік алып, тұңғыш Президентіміз Нұрсұлтан
Назарбаев сайланғанда «Апыр-ай, қазақты қазақ басқаратын күн бар екен-ау» деп сөнгені қайта жанғандай көздеріне жас алып қуанған. Одан кейін Ту мен Елтаңбамыз, төл теңгеміз өмірге келді. Сол аласапыран кезеңде өмірден озды. Олардың көзін көрген замандастары Ата Заңның қабылданғанына балаша қуанып, ауыл-ауылда барын дастарханға салып, бір жадырап қалғаны әлі есімде. Әйтпесе, 1995 жылы соншалықты думандататындай емес еді. Фабрика-зауыттар жабылып, жұмыс орындары қысқарып, халықтың әл-ауқаты төмендеп, тұрмыстың тауқыметін тартып жүрген кез-тін.
– Қазақ халқын қуантқан еркіндік пе әлде Ата Заңның қабылдануы ма?
– Екеуі де! ҚР Конституциясы – тарихи маңызы зор құжат. Ол елдің әрбір азаматына еркіндік құқығын беретін кепілдік іспетті. Конституцияның 1–бабы «Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары» деп басталады. Осы алғашқы сөйлемнен-ақ елің бар, шекарасы бекітілген жерің бар екенін сезінесің. Әркімде «азаматтық пікірімді ашық айта алатын құқығым бар» деген сенім пайда болды. Демократиялық көзқарас алға шығып, біздің халық «Мен – қазақпын!» дегенді мың қайталап айта алатынына, ел мен жеріне шексіз құрмет білдіріп, отансүйгіштігін танытуға құқылы екенін әбден ұқты.
– Талай дүлей заманға дес бермеген қазақ 90 жылдардың қиындығынан да өтті. Халықтың тұрмыс тіршілігі әлдеқайда жақсарып, әлеуеті артты. Алайда, елдікті сақтап қалу үшін бұл аздық етеді. Осы тұста Ата Заңымыздың тағы бір ерекшелігін атап өту керек сияқты.
– ҚР Конституциясының 14-бабында «Заң мен сот алдында жұрттың бәрi тең» дегенді тайға таңба басқандай атап өткен: «Тегiне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жерiне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкiмдi ешқандай кемсiтуге болмайды». Мемлекет басшысы Қазақстанды өркениетті елдер қатарына қосу мақсатымен қатар ішкі саяси тұрақтылықты сақтауға зор мән берді. Халық қазір әлдеқайда сауатты. Тіл мен дінге тыйым салынған дәуір келмеске кетті. Ата Заңымыздың күшімен қазір әрбір азамат жеке өмірін қалай өзгертсе де құқылы. Ал қоғамдық ортаның тәртібі басқа және ол баршаға ортақ. Осының әрқайсысын дұрыс үйлестіре білу, заңдық күшін сақтау – үлкен бір саясат. Бұл саясаттан ауытқымай, Ата Заңды құрметтеуге біздің елдің азаматтары түгел мүдделі болуы тиіс.
– Сонда?..
– Өзін «Қазақстанның патриотымын!» деп санайтын әр азамат бірінші кезекте ҚР Конституциясы күні 30 тамыз екенін ғана емес, Ата Заңда не жазылғанын да оқып шығуы тиіс. Дамыған елдің тұрғындары өздерінің Ата Заңын жатқа біледі. Ал құқықтарын білетін азаматтар кез келген тәртіптің сақталуына, жемқорлықтың жойылуына қоғам болып үлес қосып, өзіне көрсетілуге міндетті қызмет атаулының бәрінен хабардар болады.
– Шымкент қаласының тұрғындары мен үшінші мегаполистің тұғырлы басылымы «Шымкент келбеті – Панорама Шымкента» газеттерінің ұжымына айтарыңыз бар ма?
– 30 тамыз – ҚР Конституциясы күні құтты болсын! Ата Заңымыз асқақтап, әрбір азаматтың жүрегіне мақтаныш ұялататындай үстемдікке ие болсын! Осы бағыттағы ақпаратты таратудан жалықпайтын басылымға шығармашылық табыс тілеймін.
– Әңгімеңізге рахмет!

Шымкент қаласындағы мемлекеттік қызметшілердің жалақысы жоғарылады. Бұл туралы ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Шымкент қаласы бойынша департаментінің басшысы Әли Көмекбаев мәлімдеді. Арнайы брифинг барысында департамент тарапынан атқарылған жұмыстар бойынша есеп берілді.

2018 жылдың басынан бері Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі төрағасының бастамасымен еліміздің бірқатар облыстарында жалақы төлеудің жаңа пилоттық жүйесі іске қосылған. Соның нәтижесінде мемлекеттік қызметкерлердің айлық жалақысы жоғарылап отыр. Шымкент қаласы бойынша департамент басшысының айтуынша, мысалы, департаменттің бас маманының лауазымдық жалақысы 91 мың теңгеден 219 мың теңгеге дейін көтеріліп отыр. Бұған қоса Агенттік төрағасының тапсырмасы бойынша бос лауазымдарды 20%-ға жеткізіп, үнемделген қаржы мемлекеттік қызметкерлердің жалақысына үстеме ретінде төлеуге бағытталмақ.
Айта кетейік, мемлекеттік қызметкерлердің жалақысын белгілеудің жаңа жүйесі екі бөліктен тұрады. Олар факторлы-балдық шкала негізіндегі кепілдендірілген лауазымдық жалақы және үстемелер. Осы факторлы-балдық шкала жүйесі бойынша жұмысы тиімді қызметшілер жыл қорытындысы бойынша үстеме жалақыдан үміткер бола алады. Яғни жаңа жүйе ешбір жағдайда мемлекеттік қызметшінің болжамды табысын нақты шектемейді, дейді департамент өкілдері.

Ресейдің Ивановская облысы мен Қазақстанның оңтүстігі 20 жылдан бері бауырлас облыс болды. Қазір біздің өңірде бірқатар өзгерістер орын алып, бұрынғы облыс атауы Түркістан болып өзгерсе, оның орталығы болған Шымкент шаһары ірі мегаполистер қатарына енді. Дегенмен, көрші елмен байланыс бұдан әрі де жалғаса береді.

Қазақстан мен Ресей елдерінің арасындағы байланысты арттырып, сауда-саттық, туризм саласынан жандандыру және ұлтаралық татулық пен әріптестік қарым-қатынасты жақсарту мақсатында Қазақ делегациясы жуырда Иваново облысына сапарлап қайтты. Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары Леоинд Прокопенко бастаған отандық делегация құрамында 9 адам сапарға шықса, екеуі Шымкент қаласынан барды. Бірі – Шымкент қалалық Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары, хатшылық меңгерушісі Мұратәлі Қалмұратов болса, екіншісі – Қазақстан өзбектерінің «Дустлик» қоғамдық бірлестіктері қауымдастығының төрағасы Икрам Хашимжанов.
– Ресей Федерациясының Иваново облысында өткен халықаралық форумға сол елдің Костромская, Ярославская, Владимирская, Смоленская, Калужская, Рязанская, Московская, Курска облысынан өкілдер келіп қатысты. Маңызды жиында Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары Леоинд Прокопенко аймақаралық форумда еліміздегі ұлтаралық саясаттың басым бағыттары мен Ассамблея жұмысын жан-жақты таныстырды. Еліміздің жалпыұлттық бірлік пен келісім саласындағы сындарлы саясаты таныстырылды. Қазақ делегациясы төрағасының баяндамасы көрші елдегі әріптестерімізді таң қалдырды. «Қазақстан бұл салада мақсатты түрде жұмыс істейді екен!» деп, Ассамблея жұмыстарына өте жақсы баға берді. Шынында бізде әр этностың өз қауымдастығы, мәдени бірлестігі, оның төрағасы бар. Дәстүрлі шаралардың бәріне бір кісідей атсалысатынымыз тағы белгілі. Әр этнос ұлттық киімі мен әдет-ғұрпын, ұлттық тағамдарын сақтаумен қатар қазақтың да салт-дәстүр құндылықтарын жылдан-жылға жақсы меңгеріп келеді. Біз бұның ауыз толтырып, мақтана айтуға болатын шаруалар екенін көршілес елдегі атқарылған жұмыстармен салыстырғанда түсіндік, – дейді М.Қалмұратов.
Қазақ делегациясының құрамында болған «Kazakh Tourism» АҚ ҰК туристік дестинация департаментінің бас менеджері Салтанат Искаринова еліміздің саяхаттап, демалыс өткізуге қолайлы аймақтарын таныстырғанда форумға қатысушылар Түркістан облысы Түлкібас ауданындағы «Шұбайқызыл шоқысына» ерекше қызығушылық танытқан. Тіпті, келер жылы қызыл кітапқа енген қызғалдақты көру үшін қазақ жеріне ат басын бұруға ықылас білдірген.
– Форумға қатысушылар Шұбайқызыл шоқысын көруге келсе, тұрақтауға болатын қандай орын бар деп сұрағанда біз Шымкенттегі «RIXOS Khadisha Shymkent» қонақ үйін таныстырдық. Оларға ұнады, – дейді Мұратәлі Оразалыұлы.
Ал ең қызығы – алманың да, қызғалдақтың да отаны Қазақстан екенін таныстыру делегация мәртебесін одан әрі тасытты. Сонымен қатар, Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары – ҚР Президент әкімшілігі ҚХА хатшылығының меңгерушісі Леонид Прокопенко Ресейдегі қазақ диаспорасымен арадағы байланысты арттыру жайын талқылаудан кейін екі елдің ынтымақтастығын арттыруға ықпал етеді деген оймен алып барған қазақша кітаптар мен оқулықтарды тапсырып, Ивановская облысының губернаторына ұлттық оюмен өрнектелген шапан жапты.
– Бір қызығы, осы форумда көршілес елдер қазақтың қонақжай халық екеніне тағы көз жеткізді. Ивановская облысында Ресейдегі әр этнос өкілдері өздерінің ұлттық тағамдарын таныстыратын дәстүрлі фестиваль өтеді екен. Іс-сапардың екінші күні сонда бардық. Қазақ қауымдастығының төрайымы Айжан Түзелбекованы қолдап, елден қымыз-қымыран, құрт, қарағандының еті бар, үлкен дастархан жаюға мұрындық болдық. Онда өзге этнос өкілдері өздерінің ұлттық тағамдарын сатады екен. Ал Қазақ қауымдастығы ет асты, бауырсақ пісіріп, палауды да көпшілікке тегін таратып жатты. Сол жерде шамамен 200-дей адам әңгімеге тартса, соның бәрінен «мен де бір кездері
Шымкентте, Оңтүстікте тұрғанмын» дегенді естідім, – дейді шымкенттік делегат.
Жалпы, былтыр бір ғана Ивановская облысының Қазақстанмен арадағы тауар айналымы 28 миллион долларды құрапты. Қазақ делегациясы бұл сапар алдағы уақытта екі ел арасындағы байланысты жандандыра түседі деп сенеді. Әрине, салт-сана, өнеркәсіп, экономикалық тәжірибеден бөлек газет-журналы көп Шымқала үшін баспа өнімдерінің отанымен тығыз байланыс орнату біздің өңір үшін қашан да тиімді.

Шымкентте көктемде басталған «Таза қала» байқауының қорытындысы шығуына да аз уақыт қалды. Көктем, жаз бен күз айларында шаһардағы әдемі аула, ең таза көше, ең жанашыр тұрғын көрген болсаңыз, ол осы байқаудың қатысушысы деп ойлаңыз.

Шымкент қаласы әкімдігі мен ОҚО «Альянс қауымдастығы» дәстүрлі байқауды биыл да ұйымдастырды. Осыған орай, байқау ережесіне сәйкес әр аудан бойынша құрамында қоғамдық ұйым өкілі, журналист, коммуналды қызмет бойынша жауапты мамандары бар жұмысшы топ құрылған. Қаратау ауданынан құрылған мұндай топ «Таза қала» байқауына қатысуға өтініш білдірген үй мен көшелерді аралап, сараптама қорытындылары мен фото материалдарын байқау комиссиясына ұсынды. Әр 15 күн сайынғы аралау барысында жұмысшы топ байқау шартына сәйкес жасыл желекпен көмкерілген аула мен көшенің гүлі мен ағашы дұрыс күтім көргеніне, жайқалып өсіп, айналасы қоқыстан таза тұрғанына көз жеткізуі тиіс.
Жеке тұрғын үйлер орналасқан көшелер мен көпқабатты үйлердің ауласын көгалдандырып, санитарлық жағдайына көңіл бөлуге насихаттайтын жобаға
Қаратау ауданынан қатысушылар аз емес.
– Қаратау ауданынан жобаға қатысуға биыл 64 көше, 80 аула өтініш білдірген. Біз жақында осы көше мен ауланың бәрін аралап, қорытындысын комиссия назарына ұсындық. Енді тағы 15 күнде қайта аралаймыз. 2017 жылы «Таза қала» байқауына 45 көше, 40 аула қатысқан еді, – дейді халықпен жұмыс жүргізу бөлімінің басшысы Б.Қалдыбаев.
Байқауда әр аудан бойынша І, ІІ және ІІІ орын жеңімпаздары бөлек анықталады. Жеңіске жеткендер үшін бағалы сыйлықтар тағайындалған. Дегенмен, қаламыздың байқау барысында белсенділік танытқан әр тұрғыны ерекше құрметке ие болмақ. Әсіресе, өзі тұратын аула мен көшенің тазалығына, көркеюіне үлес қосқан мектеп оқушылары назардан тыс қалмайды. Ал қоғамдық орындарда тәртіп сақтау, «нөлдік төзімділікті» қалыптастыру, ұсақ құқық бұзушылықтардың алдын алуда нәтижелі еңбек көрсеткен құқық қорғау органдарының қызметкерлері де бағалы сыйлықтармен марапатталады.