Шымкент келбеті

Биыл төл теңгемізге – 23 жыл. 1993 жылы қарашаның 15-і күні ұлттық валюта қаржы нарығында айналымға енді. Елбасының Жарлығымен 1997 жылдан бері 15 қараша төл валютамыздың туған күні әрі қаржыгерлер күні болып белгіленді. Бұл — теңгенің тарихы үшін әжептәуір уақыт. Ұлттық валютаны шығару туралы шешім де, теңгенің дүниеге келуі де оңай болған жоқ. Егемендікті енді ғана алған жас мемлекеттің қаржы жүйесі құрылып бітпеген болатын.

Бұл экономиканың қатты құлдырап кеткен тұсы еді. Кеңес Одағы кезінде басталған инфляция қарқыны үдеп, оны тоқтататын халде емес едік. 1992 жылы Елбасы төл валютамызды енгізу туралы тапсырма берді. Ұлттық валютаны әзірлеу, шығару үшін қаражат та тапшы болды. Ұлттық банктің сол кездегі төрағасы Ғалым Байназаровтың бастамасымен үлкен реформалар жүргізіліп, ұлттық валютаның қажетті қаражаттық инфрақұрылымын жасау қолға алынды. Біраз тер төгудің нәтижесінде қаржы жиналды, алтын валюта қоры құрылды. 

Дәл қазіргідей теңге бағамының күн сайын «құбылып» тұрған девальвация кезеңінде теңгеге қатысты қандай да бір мәлімдеме мен хабарламалар қай-қайсымызды да қызықтыратыны анық. Жуырда Ұлттық банк теңгенің тағдыры 30 қарашада өтетін ОПЕК (мұнай экспорттайтын елдердің ұйымы) кездесуінде шешіледі дегенді хабарлаған еді. Яғни, теңге бағамы мұнайдың нарықтағы бағасына тікелей тәуелді. Теңгенің айырбастау бағамы негізінен әлемдік қаржы, тауар нарықтарындағы баға ахуалының серпінімен және ішкі нарықтағы шетел валютасына деген сұраныспен айқындалатын факторлардың әсерімен қалыптасады. 

Қазақстанның ұлттық валютасы 2016 жылы тұрақталады. Мұндай болжам «Самұрық-Қазына» АҚ Зерттеулер мен білімдерді басқару департаментінің бірінші ашық талдамалы есебінде айтылып, долларды теңгеге орташа айырбастау бағамы 2016 жылы 355 шамасында болады деген еді. Соңғы күндері теңге бағамы бір долларға шаққанда 341 болып тұр. 

Ұлттық валютамыздың қазіргі жағдайына сарапшы көзімен үңіліп көрдік. 

– Базардан, дүкеннен күнделікті қажетті тауарлар алуға ғана жарап, қазақстандықтардың өз болашағы үшін жиған қаражатында теңгеге деген орын тарыла түсті. Мысалы, теңгенің соңғы орасан құлдырауынан кейін еліміздегі жеке және заңды тұлғалардың депозиттерін доллармен ашуы, сақтауы тіптен арта түскен: кей екінші дәрежелі банктердегі салымдардың 80 пайызы АҚШ валютасына тиесілі екен! Әйтеуір, тоқсаныншы жылдары теңгені еселеп құнсыздандырған гиперинфляция ғана жоқ. Оған шүкір етеміз. Бірақ, қалған: жорғалаушы, жорға жүрісті инфляциялар, әсіресе соңғысы әзірге қалар емес, – дейді экономика ғылымдарының магистрі Құрманғали Нұрғалиев. 

Sputnik Қазақстан агенттігі жүргізген сауалнамада сарапшылар Қазақстан ұлттық валютасы бағамының өсуі мүмкін екендігін айтып отыр. Мұнай толқынында «Асыл-Инвест» инвестициялық компания басқармасы төрағасының орынбасары Нұрлан Рахымбаевтың айтуынша, ұлттық валютаны нығайтудың басты факторы мұнай бағасының артуы болып табылады. Қазір нарықта мұнай бағасы бір баррельге 52 доллардан асады. «Прогресс жалғаса берсе, теңге бағамының нығаюына әкелуі мүмкін. Сондай-ақ, теңгенің нығаюы халық пен бизнес сұранысын туғызып, қосымша демеу болады», — дейді сарапшы. «Халық Финанс» инвестициялық компаниясының сарапшысы Асан Құрманбеков назар аударғандай, қыркүйектегі мұнай бағасындағы жағымды өзгерістер әсерінен теңге АҚШ долларына қатысты 1,4% нығайды. Бұл осы жылдағы ең жоғары нәтиже, бұл үрдіс қазан айында да жалғасын тапты. Сарапшының пікіріне сүйенсек, мұнай бағасының өсу үрдісі сақталатын болса, бұл жағдай теңгенің нығаюына оң әсерін тигізеді.

«Менің Қазақстаным – менің жүрегім!». Облыстық «Ахыска» түрік этномәдени бірлестігі осындай атаумен мерекелік іс-шара ұйымдастырды. «Алтын мерос» мейрамханасында «Түрік этносының тілі, мәдениеті және салт-дәстүрі күні»  сән-салтанатымен аталып өтті.

Тәуелсіздіктің 25 жылдығына арналған мерекелік жиында бауырлас ұлт тату тәтті ғұмыр кешіп жатқандарын паш етті. Облыс әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков, облыстық мәслихат хатшысының міндетін атқарушы Әбілқасым Досболов, т.б. азаматтар этномәдени бірлестіктің қуанышын бөлісіп, ізгі тілектерін арнады. 

Қоғамдық келісім мен бірлікті нығайтуға облыстық түрік этномәдени бірлестігінің қосқан үлесі мол. Бүгінде Оңтүстік Қазақстан облысында 70 мыңға жуық түрік этносының өкілі тұрады. 

– Тәуелсіздіктің 25 жылдығында жеткен жетістіктерімізге ҚХА-ның қосып жатқан үлесі зор. Соның ішінде түрік этно мәдени орталығы облыстың экономикасына, қоғамдық-саяси өміріне белсене араласып жүр. Бұл орайда орталықтың төрағасы Латифша Асановтың еңбегін атап өткім келеді. Бірлігі бекем елдің ғана еңсесі биік болмақ, – деді облыс әкімінің орынбасары Ұ.Сәдібеков. 

Мерекелік басқосуда орталықтың белсенді мүшелері облыс әкімінің Алғыс хатымен, облыстық мәслихаттың Грамотасымен және «Ахыска» түрік этномәдени бірлестігінің Алғыс хатымен марапатталды. 

Өз кезегінде облыстық түрік мәдени орталығының басшысы Латифша Асанов «Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы – халқымыз үшін ең құнды мереке. Әрқашан да ұлтаралық келісімдерді нығайтып, елдің тыныштығын сақтап, экономикамызды дамытуға өз үлесімізді қосуымыз керек. Елімізде халықтар достығы мәңгі жасай берсін» деген тілегін айтты.
Жиында түрік этносы өкілдері ән мен жырдан шашу шашты.

Облыстық «Туған жерім – тірегім» патриоттық ән байқауы өтті

Тәуелсіздігіміздің 25 жылдық мерейтойына орай әр салада елдің рухын көтеретін, жетістіктермен мақтанып, болашаққа зор сеніммен қадам басуға ықпал ететін іс-шаралар күн сайын өтуде. Соның бірі Оңтүстік Қазақстан облысының жастар саясаты мәселелері жөніндегі басқармасының «Жастар ресурстық орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің және Отырар ауданы әкімдігінің ұйымдастыруымен өтті.

Мерекелік бағдарлама Отырар ауданы, Темір ауылындағы «Ардагерлер» саябағының ашылу салтанатынан басталды. Аудан әкімі Ерлан Айтаханов ел Тәуелсіздігінің 25 жылдық мерейлі мерекесінің мән-маңызына тоқталды. 

– Бүгін ауылдағы халық, жергілікті тұрғындар демалатын орын «Ардагерлер» саябағы пайдалануға беріліп отыр. Бұл қарияларға деген құрмет, халыққа жасалған игі іс. Алдағы уақытта ауыл-аймақты көріктендіру, мәдени орталықтарды қайта жандандыру жұмыстары жалғаса береді. Жақында облыс орталығында «Отырар ауданының күндерін» өткізуді жоспарлап отырмыз. Сондай-ақ, Шәуілдір ауылында «Шәміл мен Дүрия» атты тағы бір саябақ пайдалануға берілетін болады, – деді құттықтау сөзінде.

Бұдан кейін аудан әкімі Ерлан Айтаханов пен облыстық жастар саясаты мәселелері жөніндегі басқарма басшысы Болат Жанәбіл бастаған ауыл ардагерлері мен қонақтары саябақ ауласына көшеттер отырғызды.

Сәскеге таяу Отырар ауданы, Шәуілдір ауылының «Мәдениет үйінде» облыстың әр ауданынан келген 25 жас «Туған жерім – тірегім» атты патриоттық әндерді орындаудан байқауда бақ сынады. 

14 пен 29 жас аралығын қамтыған сында жастар жанды дауыста ән шырқаған жас әншілердің барлығына «Алғыс хатпен» сыйлықтар табыс етілді.

Бас жүлдені сахналық қойылым қойып, әнді нақышына келтіріп орындауда алдына жан салмаған Отырар ауданының тұрғыны Шохан Теңлібаев иемденді. ІІ орын Бәйдібек ауданынан келген Асан Сыдықовқа, І орын шымкенттік Алмасқожа Музаппаровқа бұйырды. Үшінші орынның қаржылай жүлдесін түлкібастық Нұрлан Бекеев алды. Сондай-ақ, Ордабасы ауданы әкімінің жүлдесін Е.Айтаханов Әйгерім Тәжіге тапсырды. 

Байқау соңында «Қазақ вальсінің королі» атанған сазгер Шәмші Қалдаяқовтың «Отырардағы той» әніне аудан әкімдігінің қолдауымен «Семсер» тобының орындауында түсірілген бейнебаянның тұсау кесіліп, көрермендеріне жол тартты.

Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев 18 қазан – Рухани келісім күніне орай өңірдегі дінбасылармен кездесті. Тәуелсіздіктің 25 жылдығына орай ұйымдастырылған мәжіліс ел егемендігін алған алғашқы жылдардағы тарихи маңызы бар оқиғалардың айтулы күнімен тұспа-тұс келді.

Өңір басшысы мәжіліске қатысушыларды Тәуелсіздіктің 25 жылдығымен және Рухани келісім күнімен құттықтап, әрбір қазақстандықтың сенімі әртүрлі болғанына қарамай бірлігі жарасқанын тілге тиек етті. Сондай-ақ, осы бағыттан айнымай еңбек етуге, елдің бүгінгідей бейбіт келісімге келіп, татулық пен келісімді ту еткен ымырашылдығын бұдан әрі де нығайтуға шақырды.

Жиын соңында айтулы шаралардың құрметіне футболдан облыс әкімінің кубогын сарапқа салған дін қызметкерлеріне «Алғыс хаттар» мен сый-сияпаттар табысталды.

Өткен аптаның демалыс күндері ҚР Тәуелсіздігінің 25 жылдығы аясында «Қуатты өңір – қуатты Қазақстан» атауымен Оңтүстік Қазақстан облысының Астанадағы күндері өтті. Аталған шара қос өңірдің арасындағы ауыл шаруашылығы, мәдениет, туризм, сауда-экономикалық байланысты қалыптастырған тығыз әріптестік қарым-қатынастың бірден-бір көрінісі іспетті еді. «Қазақстанда жасалған» акциясының шеңберінде астаналықтарға Оңтүстік Қазақстан облысы өнеркәсіп өндірушілерінің көрмесі мен ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі тарту етілді.

300 тоннадан астам өнім ұсынылды

Қазан айының 15-16 жұлдызында «Хан Шатыр» сауда-ойын-сауық орталығы маңында ауыл шаруашылығы жәрмеңкесі ұйымдастырылды. Жәрмеңке барысында 50-ден астам Оңтүстік өңірінің тауар өндірушілері сапалы әрі арзандатылған өнімдерін тұрғындарға ұсынды.
Аумақта арнайы орналастырылған 50 шатырда 300 тоннадан астам өнім сатылды. Яғни, жәрмеңкеге шығарылған ауыл шаруашылық өнімдерінің жалпы құны 100,8 млн теңгені құрайды. Яғни, жалпы көлемі 304 тонна болатын өнімдердің құрамында 60 тонна ет және ет өнімдері, 126 тонна көкөніс, 29 тонна жеміс-жидек, 7 тонна сүт өнімдері, 5 тонна шұбат, 25 мың дана жұмыртқа, 40 тонна бақша өнімдері, 7 тонна балық, 7 тонна бал, 3 тонна өсімдік майы, 5 тонна кептірілген жеміс және 15 тоннаны құрайтын басқа да өнімдер бар. «Қазақстанда жасалған» акциясының шеңберінде бұл өнімдер нарықтағы бағадан 15-20 пайызға төмен бағада саудаланды.
Ауылшаруашылық жәрмеңкесіне Астана қаласының әкімі Әсет Исекешев және ОҚО басшысы Жансейіт Түймебаев та арнайы келді. Өз кезегінде, Әсет Исекешев елордада азық-түлік бағасының негізсіз өсуіне жол бермейтін мұндай жәрмеңкелерді жиі ұйымдастыру қажеттігін айтты.
– Астана мен Оңтүстік Қазақстан облысы арасында ауыл шаруашылығы, мәдениет, туризм, сауда-экономикалық байланыстар бойынша тығыз әріптестік қарым-қатынас орнатылған. Үнемі тәжірибе алмасып отырамыз. Астанада Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына байланысты қызу іс-шаралар жүргізілуде. Жыл соңына дейін елордада осынау мерекеге байланысты 160-тан астам шара өткізіледі. Оңтүстік өңірі де барлық сый-сияпатымен келіп, айтулы мерекеге мәдениеті және өнерімен, арзан азық-түлік жәрмеңкесімен келіп, жан-жақты үлес қосып отыр, – деді Әсет Өрентайұлы.
Өз кезегінде, ОҚО әкімі Жансейіт Түймебаев ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығына орай өткізіліп жатқан шараның маңызына тоқталды. Ең бірінші мақсат – қол жеткізген табыстарды көрсете отырып, өңірлердің байланысын жақсарту екендігін баса айтып өтті.
Сөз соңында, Астана қаласының әкімі мен жұртшылығына осынау жылы қабылдаулары үшін ризашылығын білдірді.
Жәрмеңке барысында арнайы орнатылған сахнада оңтүстік өңірінен келген өнерпаздар әуелетіп ән салып, мың бұралып би биледі. Әсіресе, Шәмшінің әндері жұртшылықтың құлақ құрышын қандырды.

Сөреде тұрған өнімдердің де жаңа піскені байқалады. Бағалары да қымбат емес. Айталық, жылқы еті – 1 200 теңгеден, жылқының қазысы – 1 500 теңгеден, сәбіз, картоп, пияз сияқты көкөністердің келісі 50, құрт – 1 400, ірімшік – 1 100, жұмыртқа – 22 теңгеден саудаланды. Әрине, қарбыз бен қауынның бағасы да қол жетімді.
– Астанада тұрамын. Төрт балам бар. Қалада азық-түліктің бағасы жоғары ғой. Оларды қаптап ала алмаймыз. Осындай жәрмеңкенің біз секілді көп балалы отбасыларына тигізіп отырған жақсылығы көп. Әрбір апта сайын арзанға қыстық азығымды сатып аламын. Бүгін екі қапшық картоп алдым. Әйтеуір, балалар тоқ жүрсе, көңілім жайдары болады. Осы шараны ұйымдастырып жатқан азаматтарға алғысым шексіз, – дейді жәрмеңкеге келген Жанар есімді қала тұрғыны.

«Нұрын шашқан – Оңтүстік»

Астанадағы ауқымды шараның мән-маңызын саралаған облыс әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков Орталық коммуникациялар қызметінде БАҚ өкілдеріне арнап брифинг өткізді. Онда Ұласбек Сәдібекұлы Тәуелсіздік жылдарында өңірдің жеткен жетістіктері және Оңтүстік Қазақстанның Астанадағы күндерінің бағдарламасымен таныстырды.
– Биыл ауыл шаруашылығы саласында 470 мың тонна (2015 жылы 246 мың тонна болған) астық жиналып, түсімділігі орташа есеппен гектарына 22 центнерді құрады. Бұл Тәуелсіздік кезеңіндегі ең үлкен рекордтық көрсеткіш болып табылады. Сондай-ақ, жеміс-жидек дақылдары мен жүзімнің көпжылдық екпелерінің көлемі жылдан-жылға ұлғаю үстінде, – деді Ұласбек Сәдібекұлы.
Нақтырақ айтқанда, 2008-2016 жылдар аралығында өңірдегі жеміс-жидек дақылдары мен жүзімнің көпжылдық екпелерінің егіс көлемі 17,7 мың гектар болса, биыл бұл 30 мың гектарға жеткен.
Бұл сәтте Астана қаласындағы ҚР Ұлттық музейінде «Шырайлы Оңтүстіктің шежіресі» атты көрме ұйымдастырылды. ОҚО-ның мәдени бағдарламасы аясында ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында ақын-жазушылармен кездесу және «Ұлысымның ұйытқысы – Оңтүстік» атты кітап көрмесі өтті.
Оқушылар сарайында Оңтүстікте түсірілген «Балаларға – базарлық», «Толағай», «Қазақстан барысы», «Қазақстан бренді», «Қошқар мен теке», «Момын және қарақшылар», «Мұңлық-Зарлық», «Нәурізек» атты анимациялық және қысқаметражды фильмдер көрсетілді. «Жастар» театрында Ж. Шанин атындағы облыстық қазақ драма театрының ұжымы С. Досановтың «Тозақ шеңбері» қойылымын сахналады. Қарттар мен мүгедектерге арналған медициналық әлеуметтік мекемеде және Балалар психоневрологиялық медициналық әлеуметтік мекемесінде «Жүректен жүрекке» қайырымдылық шарасы ұйымдастырылды. Сонымен қатар, этномәдени бірлестіктердің өкілдерінің қатысуымен «Ет асу» фестивалі және композитор Ш. Қалдаяқовқа ескерткіш орнатуға байланысты белгі қою рәсімі, Оңтүстік жастарының КВН-і, ақындардың жыр кеші ұйымдастырылды. Кешкісін Конгресс-холлда «Ән шашуым өзіңе, мерейлі Астанам!» гала-концерті ұйымдастырылды.
Сүгірдің «Ыңғайтөк» күйімен бастау алған мерейтойлық концертте 300-ге жуық оңтүстікқказақстандық өнер майталмандары асқақ өнерін паш етті. Елорда төрінде «әсем ән мен тәтті күй» орындалып, мың бұралған бишілер шеберлігімен тәнті етті. Осы кеште «Нұрын шашқан – Оңтүстік» фотокөрмесі көпшіліктің назарына ұсынылды. Шараға қатысқан өңір басшысы Жансейіт Түймебаев Астана қаласының қонақтары мен жұртшылығының назарына ұсынылған жылжымалы фотокөрмені тамашалады.

Дүниежүзілік пошта күні мерекесіне орай «Қазпошта» АҚ ОҚО филиалының ұйымдастыруымен «Жазылушылар күні» өтті.

«Қазпошта» ғимараты алдындағы алаңда ұйымдастырылған шарада оқырмандар жергілікті газет-журналдармен танысып, жеңілдік арқылы сүйікті басылымдарына жазылды. 

Ашылу салтанатында сөз алған «Қазпошта» АҚ ОҚО филиалының директоры Әлия Сүгірбаева пошта байлынысы қызметкерлерін төл мерекелерімен құттықтады. Сондай-ақ Шымкентте жарыққа шығатын газет-журналдардың өкілдері де мерекелік жиында көпшілікке өз жоспарларын таныстырып, пікір алмасты. Осы күні «Қазпошта» АҚ ОҚО филиалы жас суретшілер арасындағы жарыстың қорытындысын да жариялады.

Ұрпақ тағдырына атүсті қарамайтын ұлағатты ұстаздардың ерен еңбегі елімізде лайықты бағаланады. Соның бір дәлелі ретінде «Мұғалімдер күні» мерекесіне орай, қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов ҚР Тәуелсіздігінің 25 жылдық мерекесі қарсаңында өз саласында елеулі еңбек етіп келе жатқан ұлағатты ұстаздарды марапаттады. «Rіхоs Kһadisһа» қонақүйіндегі салтанатты жиынға облыстық білім басқармасының, «Нұр Отан» партиясының өкілдері, қалалық мәслихат депутаттары, ардагер ұстаздар, қаладағы 129 жалпы орта білім беру, 88 мектепке дейінгі және 8 қосымша білім беру мекемелерінің басшылары қатысты.

Жиынға қатысушыларға алдымен, LED-экран арқылы арнайы дайындалған фильм және облыстық драма театры ұжымының орындауында көрініс ұсынылды. Мерекелік шарада саналы ғұмырын ұрпақ тәрбиесіне арнаған 6 мұғалім Шымкент қаласы әкімінің «Алғыс хатымен» және арнайы сыйлығымен марапатталды.

– Шәкірттерге білім беріп, жақсы қасиеттерді бойына дарытатын және алдағы жарқын өміріне бағыт-бағдар көрсететін ол, ең алдымен – мұғалім. Сол себептен де, ұрпақ тәрбиесі жолында қызмет етіп келе жатқан ұстаздардың атқарар рөлі ерекше. Бүгінгі қоғамда, ұстаздар күні – орны бөлек, дәрежесі биік, ең ұлық та ұлағатты мереке. Ұлт болашағын қалыптастыруда уақытпен санаспай атқарған қажырлы еңбектеріңіз үшін ұстаздар, сіздерге алғыс білдіремін, – деді Ғабидолла Рахматоллаұлы.

Сондай-ақ, салтанатты жиында шәкірттеріне тәрбие тағылымын дарыта білген ұстаздар қауымына облыстық білім басқармасының, Шымкент қалалық мәслихатының және «Нұр Отан» партиясы қалалық филиалының «Алғыс хаттары» табыс етілді. Айта кетейік, қазіргі таңда, Шымкент қаласындағы барлық педагогтар саны – 16 мыңнан асады.

Арнайы тағайындалған марапат пен сый-сияпатты қабыл алған ұстаздар өз өнерін ұсынған шәкірттерімен қосыла ән шырқады.

Мектеп табалдырығын имене аттап, айналасына тосырқай қарайтын бүлдіршіндерді анасындай құшағына тартатын бастауыш сынып мұғалімінің еңбегі ұшан-теңіз... Кітап бетіндегі бейтаныс суреттер мен жыбырлаған жазуды еркетотай баланың санасына құйып үйрету, сөйтіп білімнің шыңына қарай сүйрелеу тау қопарғанмен бірдей жұмыс. Баланың білімді болмағы ұстазына байланысты. Ертең есейгенде ол өзіне әліппиді үйреткен алғашқы мұғалімін өмірлік үлгі тұтып, мақтан етеді. Ұстаз еңбегінің ақталғаны да осы...

Ал 24 жылдан бері бастауыш сынып балаларына білім беріп келе жатқан қаладағы №15 мектеп-лицейдің мұғалімі Ақмарал Сарсеқұлова осындай ерен еңбектің иесі.
– Білімнің бастауы саналатын бастауыш сыныптың мұғалімдеріне артылар міндет пен жауапкершілік қазір жоғары. Еліміздің білім саласына жасалып жатқан реформалар бастауыш сыныптан басталады. Бүгінде балаларды жаңа бағдарлама бойынша оқытудамыз. Бұл бір жағынан мұғалімдерге жеңілдеу тиіп жатыр. Өйткені, оқулықтар түгелденіп қалды, тілі де жеңілдеу. Сондықтан балаларға толыққанды білім беруге мүмкіндік бар. Оның үстіне 1 сынып оқушылары бес күндік оқу бағдарламасына көшті. Қазір суреттермен жұмыс істеп жатырмыз. Енді әріптермен таныстыруды бастаймыз, – дейді А.Ордалықызы.

Баланың сауатын ашу, дүниетанымын кеңейту күнделікті атқарылатын жұмыс. Осылайша бала төрт жыл бойы бір ғана мұғалімнен білім нәрін алады. Ақмарал Сәрсеқұлованың оқыту әдістемесі баланың білімін ғана емес оның шығармашылық ой-қиялын, тіл байлығын шыңдауға бағытталған.

– Баланы сағаттап кітапқа шұқшитып, еңсесін басып тастауға болмайды. Бала не нәрсеге қабілетті екенін білу үшін түрлі сайыстарға, жарыстарға қатыстыру арқылы да анықтауға болады, – дейді ол. – Мен көбінесе балаларды түрлі үйірмелерге қатыстырып, жарыстарға жіберіп отырамын. 2-3 сынып оқушыларына ғылыми жұмыс жасатамыз. Балалар жыл сайын «Жас ғалым», «Ақбота» фестивальдеріне қатысып, жүлделі орындарға ие болады. Сондай-ақ, қосымша білімін толықтыру үшін кітапханаларға жиі барып тұрамыз.

Ақмарал Ордалықызы осы жылдар ішінде атқарған жұмысы мен іс-тәжірибесі бойынша мектеп мұғалімдері арасында үлгілі саналады.

Қалалық білім бөлімі тарапынан берілген Алғыс хаттарға ие болса, «Жас ғалым» журналының «Үлгілі ұстаз» төсбелгісімен марапатталған.

Иә, мұғалім мәртебелі мамандық. Ұрпақ тәрбиелеу – өнегелі іс. Бұл мамандықты өзіне қасиет тұтқандар ғана үдесінен шығып, биік шыңынан көріне алатынына, сүйіспеншілікпен атқарылған жұмыс қашанда өз жемісін бермей қоймайтынына кәміл сеніңіз. Өйткені ұлы ғұлама Лев Толстойдың «Егер мұғалім өн бойына, өз ісіне, шәкіртіне деген сүйіспеншілікті жинақтаса, ол – нағыз ұстаз» деуі де бекер емес шығар.

Ұстаз беделі туралы қоғамда, БАҚ беттерінде аз айтылып та, аз жазылып та жүрген жоқ. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бір сөзінде «Тәуелсіз Қазақстанда өркениетке барар жолдың бастауы – мектеп десек, мектептің басты тұлғасы, жүрегі – мұғалім. Ұстаздың мәртебесін көтеру – күн тәртібіндегі бірінші мәселе. Біз мұғалім мамандығының беделі мен абыройын қайтаруға міндеттіміз» деген еді. Мұғалімнің беделін қайтсек көтереміз?

Жуырда мәжіліс депутаты Ирина Смирнова білім беру саласында тер төгіп жүрген ұстаздардың жалақысы тым аз екенін, оны 1000 долларға дейін көтеруін сұрап, Үкіметке хат жолдады. Халықаралық «mel.fm» сайты арнайы зерттеу жүргізген екен. Сонда Мексика ұстаздарының жалақысы 5 695 долларды құрапты. Германия мұғалімдері 5110, АҚШ-тың ұстаздары 3558 доллар алады екен. Испания, Австралия, Нидерланды мұғалімдері де 3000 доллардан жоғары жалақы алатын көрінеді. 

Үй-жайын ұмытып, өзгенің баласын өзінікіндей көретін, білім мен тәрбие беру жолында ізденетін мұғалімдердің еңбекақысын жоғарылатып жатса несі айып?!

Десе де, мұғалімнің мәртебесі тек жалақыны жоғарылатумен шешіле салмасы анық. Оның беделі өзін жан-жақты қырын танытуымен, білімімен, сыйластығымен, жеке-дара ерекшеліктерінің бағалануымен көтеріледі.

Сондай-ақ, мұғалімдік қызметті атқаратындардың 81,3 пайызы әйелдер екенін ескеріп, бұл салаға ер азаматтарды тартудың да қажеттілігін жете ұғынған жөн. Оларды оқушылардан ақша жинауға, концерттерге билет сатуға, ең ақыры қоғамдық жұмыстарды атқаруға мәжбүрлемей, қағазбастылықтан арылтып, тек баланың санасына білім құюға ғана мүмкіндік берсек, сонда ғана біздің білім жүйесінде оң өзгерістің болары анық.

Ал Шымкентте бүгінде 16 мыңнан астам педагог бар екен. Оның 4290-ы жоғары санатты, 3886-сы – І санатты, ал 4555-і ІІ санатты мұғалімдер. Осы жылы 2164 мұғалім Шымкент, Алматы қаласында пәндер бойынша бес жылда бір рет өтетін екі апталық міндетті біліктілік курстарынан өтсе, «Робототехника» курсында 104 мұғалім білімін жетілдірген. Ал 2 мыңнан астам ұстаз Педагогикалық шеберлік орталығы және «Өрлеу» біліктілікті арттыру орталығы ұйымдастырған үш айлық деңгейлік курсында білім алған.

Бұдан бөлек, шымкенттік ұстаздарға қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың «2017 жылдан бастап, біздің мұғалімдер мен мектеп директорлары Финляндияда білімін жетілдіреді» деген жаңалығы да тосын сый болғаны рас. Мектеп қабырғасынан түлеп ұшқан әрбір түлек қолына қалам ұстатып, әріп танытқан, жазу-сызуды үйреткен, үлкен өмірге жолдама беріп қанаттандырған ұстазын ұмытпаса керек-ті.

Ұстаздық атты ауыр жолды таңдаған барша жанды төл мерекемен құттықтаймыз!

«Қарты бар елдің, қазынасы бар» деген. Күншуақта отырған мұндағы қариялардың әңгімесі жарасып-ақ тұр. Елдің тыныштығы, ұрпақтарының амандығын тілеп, қауқылдасып отырған жайы. Өткен күніне шүкіршілігі мол. Бейнетінің зейнетін көрген тәубешіл қариялар өңірдің түкпір-түкпірінен келген. Тілектері де, ниеттері де бір. Қазір мекемеде демалып жатқан 200 ардагер төл мерекелерін асыға күтіп жүр.

«Тыныштықтан артық бақыт та, байлық та жоқ»

Облыстық «Ардагерлер үйі» мемлекеттік коммуналдық мекемесі – қарттарды қамқорлығына алған бірден-бір мекеме. Мереке қарсаңындағы әдеттегідей қарбалас. Мекеменің директоры Әлкен Абдуллаев іс-шараға дайындық жұмыстарының басы-қасында жүр. Концерттік бағдарлама өтпек.
Бізді мекеменің қазіргі тыныс-тірішілігімен директордың орынбасары Ғалия Махамбетова таныстырып шықты. Бүгінде мекемеде 200 ардагер ем қабылдап жатыр. Оның 4-і Ұлы Отан соғысының ардагері.

– Мекеме бір жылда 20 ардагерлер легін қабылдайды. Ардагерлер 15 күн демалады. Бәрі де ауданнан, қаладан жолдамамен келеді. Мемлекеттік мекеме болғандықтан бәрі тегін. Ең бірінші Ұлы отан соғысының ардагерлеріне басымдық беріледі. Одан кейін тыл ардагерлері, Батыр аналар, күміс алқа иегерлері, Ауған соғысына қатысушыларды қабылдаймыз. Аудан-қалалардағы тиісті мекемелер қадағалап, кезекпен жіберіп отырады. Ұжымның басты мақсаты – ата-әжелерді жақсы көңіл күймен күтіп алып, шығарып салу. Жыл сайын 4 мың адам демалып қайтады, – дейді директордың орынбасары.

Мұнда келушілерге барлық жағдай жасалған. Төрт мезгіл тамақпен қамтамасыз етіледі. Емдік-сауықтыру шараларының барлық түрі көрсетіледі.
Барлық ұлттың өкілдерін кездестіруге болады. Облыста қандай ұлт болса, бәрі де ем алып кетеді. Негізінен, келушілердің басым бөлігі әжелер екен.
Қарттардың көңіл күйі жақсы. Бөлмелерді аралап көрдік. Бірі тастаяқ ойнап, бірі шахматтың қызығына кірген. Шығармашыл қарттар көп-ақ. Бір бөлмеде ардагер газет-журнал тігінділерін ақтарып жатыр. Домбыра тартып, ән айтатындары да бар. Кейбірі әңгіме жазуға әуес. Жалпы, ардагерлер он бес күн бойы түрлі іс-шаралардың куәсі болады.
Мерекеге орай, мәдениет басқармасының қолдауымен өнерпаздар концерт қоймақ. Мерекелік дастархан жайылады. Әдет-ғұрып салт-дәстүр орталығының өз тартуы бар.

Мекеменің алдында, сыртта төрт ардагер қауқылдасып отыр. Олар – Шымкент қаласының тұрғыны Тілеуімбет Қожаназаров, Мүтәлхан Қалыбаев және Бәйдібек ауданынан келген Балабек Мырзабеков пен сарыағаштық Сүлеймен Шәменов. Тілеуімбет Қожаназаров 1925 жылы туған, Ұлы отан соғысына қатысқан ардагер. «Мемлекетіміз еңбегімізді бағалап, осындай қамқорлық көрсетіп жатқанына мың да бір рақмет. Қызмет етіп жүрген жастарға ризамын, айналайын. Басшының өзі де жібі түзу жігіт екен. Мен мұнда ашылғалы бері келіп тұрамын. Украина, Польша, Беларуссиядағы майдандарда болдым. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын!», – дейді ардагер. 1922 жылы дүниеге келген Сүлеймен Шәменов те Ұлы Отан соғысының ардагері. 1942 жылы соғысқа аттанған. Небір зұлмат оқиғалардың куәгері. Жас еліміз үшін тыныштықтан асқан бақыт та, байлық та жоқ. Ол кісінің де айтары осы. Аузы дуалы ақсақалдың батасын алдық.
Қариясын қадірлеген халықпыз. Оларды қадірлеу – ертеңгі ұрпағыңды дұрыс тәрбиелеудің бірден-бір жолы ғой.

Қоғамдағы кеселдермен күресуші

Қаламыздың тұрғыны Мыңжасар Асқаровты көпшілік біледі. Созақ ауданының Құрметті азаматы, қалалық ардагерлер кеңесінің алқа мүшесі, ҚР Мәдениет қайраткері. Қоғамдағы теріс жағдайларға қасқайып қарсы тұрып, батыл бастама көтеріп жүрген бірден-бір ардагер. Ардагерді бүгінде жастар тәрбиесі ойландырады. Өзі тұратын 8 шағын ауданда үш-төрт жылдан бері пәтерін жалға берушілермен күресіп келеді. Үлес қосуымен сәл де болсын жағдайдың беті бері қараған жайы бар. Ақыры тәртіп орнатты.

Бүгінге дейін он кітап жазды. Оның төртеуі – поэзияға арналған. Екеуі прозалық. Үш кітабы – ұрпақ тәрбиесі, ұлт тағдыры жайында. Одан кейін «Менің елім Қазақстаным», «Ұлы дала – мәңгілік ел», «Ынтымақ, бірлік, келісім» тақырыбында кітаптары жарыққа шыққан. Көпшілігі ұрпақ тәрбиесі жөнінде. Жылдың аяғына дейін тағы бір еңбегі оқырманға ұсынбақ.
Ардагерлеріміз ардақты атқа лайық болып жүр ме? Қазіргі қоғамда қарттар қандай болу керек? Бұл – қоғамдағы өзекті мәселе. «Қарттарымыз бірінші кезекте саналы, дуалы ауыз болу керек», – деп бастады ол әңгімесін. Кім өзінің ұрпағын жаман болғанды қалайды дейсіз?! «Үлкен ізет білдірмесе, кіші сәлем бермейді» деген сөз бар. Қазіргі жаһандану кезеңінде әрбір ұлт өзінің ұлттық құндылықтарын сақтап қалу керек. Міне, осы мәселеге ең бірінші мән беретіндер біз. Әрбір ардагер өзіне жараса сөз айтып, жинындарда көпшілікті уағызымен ұйыта алса, ұрпағымыз ұлағатты болады.
Сонда ғана біз алпауыт елдердің қатарында тұра аламыз.
Қазыналы қарт 72-ге келді. Екі ұл, екі қыз тәрбиелеп өсірген. 20-дан аса немересі бар. Күнде кешкі «рейдке» шығуды әдетке айналдырған. Бәрі де өзі тұрған ауданның тыныштығы, тазалығы үшін. Әңгімеміз аяқталуға таяғанда Абай ауданы бойынша учаскелік аға инспектор Александр Меньшиков та келді. Екеуі бірлесе бүгін де тәртіпті қадағалауға шығып барады.

Жетпістен асқан жанартау

Бүгінде Орталық саябақтың көркеюіне үлес қосып жүрген Тәліпбек Әлжановтың да әрекеті көпке үлгі. 74 жасқа келсе де әлі қимылы ширақ. Пауэрлифтингтен Азия чемпионатының бірнеше дүркін жеңімпазы, әлем біріншілігінің жүлдегері. Жұмысымен қатар, жаттығуға да мән береді. Тәліпбек ақсақал 90-шы жылдан бері осы спорт түрімен шұғылданады.
Қазан айының 13 күні Ташкентте Азия чемпионаты басталады. Қазір сол байрақты додаға дайындалып жүр. 66 келіде күшін байқап қайтпақ. Былтыр Алматыда өткен ашық Азия чемпионатынан жеңіспен оралған еді.
– Аптаның үш күнінде ауыр салмақтарды көтеріп, жаттығамын. Бүгінде 85-90 келіні еңсеріп жүрмін. Бұл – өте жақсы нәтиже. Әліге дейін апталық режимді бұзбай, бір ырғақпен келе жатырмыз. Ташкентке әйгілі жапон қариясы да келуі тиіс. Соның әлеуетін байқауды асыға күтіп жүрмін, – дейді ол жеңіспен оралатынына сендіріп.
Білсеңіз, темір көтеруге құмартқан еліміздегі жалғыз қазақтың қариясы осы кісі.

Әлеуметтік қолдау артпақ

Шымкент қалалық ардагерлер кеңесінің төрағасы Исамуддин Рысбайдың айтуынша, қаламызда 70 мыңға жуық қарт бар. Оның 7 мыңы тыл ардагері болса, Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің жалпы саны – 130-дан асады. Оның ішінде 39-ы өздігінен жүріп тұра алады. 35-і төсек тартып жатқандар. 69-ы үй ішінде жүре алатын ардагерлер. Олардың көпшілігінің әлеуметтік картасын жасау қолға алынған. Әлеуметтік карта – ардагерлердің хабарын алып, жәрдем керек болса соны ұйымдастыру үшін керек. Былайша айтқанда, ол – зейнеткердің айнасы.
Қазіргі таңда Шымкент қаласында 106 бастауыш ұйымы бар. Оларға қойылар бірінші талап та – алдымен өз аумағыңдағы зейнеткерлерді есепке алу. Зейнеткерлердің ешқайсысы тыс қалмау керек.