Шымкент келбеті

Үшінші мегаполис болатын Шымкент қаласы төмен көміртекті тұрақты қала бола ала ма? Бұл сұрақ төңірегінде «Жасыл Экономика» бағдарламасы, «Төменкөміртекті дамуға арналған тұрақты қалалар» жобасы жүзеге асуда. Осы тақырыпта біз Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасының (БҰҰДБ) ОҚО бойынша өкілі Әбдімәлік БАЛБАЕВпен әңгімелесіп, жоба аясында атқарылған жұмыстардың барысымен таныстық.

– Халқымыз ғасырлар бойы туған жердің табиғатын көздің қарашығындай сақтап, оның байлығын үнемді, әрі орынды жұмсайтын теңдесі жоқ экологиялық өмір салтын ұстанып келді. Тек өткен ғасырдың ортасында, небәрі бірнеше жыл ішінде миллиондаған гектар даламыз аяусыз жыртылып, топырақтың құнары кеміді. Ықылым замандардан бері ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келген ұлттық прагматизм санаулы жылда адам танымастай өзгеріп, ас та төк ысырапшылдыққа ұласты. Соның залалынан Жер-Ана жаратылғаннан бері шөбінің басы тұлпарлардың тұяғымен ғана тапталған даланың барлық құнары құрдымға кетті. Түгін тартсаң майы шығатын мыңдаған гектар миялы жерлеріміз экологиялық апат аймақтарына, Арал теңізі аңқасы кепкен қу медиен шөлге айналды, – дейді БҰҰДБ-ның ОҚО бойынша өкілі Әбдімәлік Балбаев.

Шымкент қаласы да өткен ғасырдың екінші жартысында Қазақстан бойынша ірі кәсіпорындар қаласына айналды. Шаһарға кіреберіс биік жоталардан қала көк түтіннен көрінбей қалды.

Осының бәрі – жерге аса немқұрайлы қараудың ащы мысалы. Бүгінгі таңда Шымкент қаласы ғана емес, күллі жер шары экологиялық зардап шегуде. Оның бір ғана мысалы, қазіргі уақытта жер өзіне тиесілі салмақтан артық, осы экологиядан келген зардаптың 1,6 жүгін көтеріп тұр. Бұл – үлкен қауіп! Оның алдын алу үшін бүкіл адамзат баласы көлге тамған тамшыдай өз үлесін қосуы тиіс.

Ал Үкімет бұл салада көптеген жобаларды қолға алды. Соның бірі – кеше ғана еліміздің төрінде өткен ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі.

Мақсат – жылыжай газын 15%-ға азайту

– Қазақстан жылыжай газы шығарылымдарын 1990 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 2020 жылға дейін 15%, ал 2050 жылға қарай 25%-ға дейін төмендетуді алға мақсат етіп қойды. Климаттың өзгеруіне тигізетін ықпалын жұмсарту үшін парникті газдардың жылдық шығарылымын 20-30 MtCO2-ға азайту, төмендету үшін қалалық сектор бөлініп алынды. Себебі, қалада орталықтандырылған жылыту, ғимараттар, қалдықтар мен көліктен келетін экологиялық зардапты реттеу мүмкіндігі жоғары, – дейді Ә. Балбаев.

БҰҰДБ өкілінің айтуынша, жылыжай газдардың қалалық шығарылымдарын төмендетудің оң нәтижелері экономикаға ғана емес, жергілікті халыққа да және қалалық инфоқұрылымның тұрақтылығы мен сенімділігіне байланысты. Бұл тұрғыда тұрғындардың сенімін артыру, жайлылық пен халыққа көрсетілетін қызметтің сапасын артыру әлеуметтік-экономикалық салаға айтарлықтай пайда алып келеді.

Әбдімәлік БАЛБАЕВ, БҰҰДБ-ның ОҚО бойынша өкілі:

– Қала тұрғындарына айтарым, біз өз қаламыздың Шымқала атына сай жасыл күйінде сақталып, экологиялық таза қалыпқа келтіруге күнделікті атсалысайық. Сүйікті қаламыздың энергия тапшылығына ұрынбауы билік өкілдеріне ғана байланысты емес. Біз өз балаларымыздың, келешек ұрпағымыздың болашағын ойлауға міндеттіміз.

Сондай-ақ, бүгінгі таңда жылыжай газдардың шығарылымдарынының Ұлттық мақсатты көрсеткіштеріне жету үшін ҒЭҚ қаржылай қолдауымен ел аумағында БҰҰДБ мен ҚР Үкіметі «Төменкөміртекті дамуға арналған тұрақты қалалар» жобасын іске асыруда. Жоба аясында 2015 жылдың 5 қарашасында Астана қаласында өткен форум өтіп, Шымкент қаласының әкімі меморандумға қол қойды.

Ал 2016 жылдың 16 қарашасында БҰҰ-ның Қазақстандадағы Тұрақты Өкілеттілігінің төрағасы Н. Шимамура мен облыс әкімі Ж. Түймебаев кездесіп, өзара келісім жүргізді. Соның негізінде 2018-2020 жылдар аралығында экология саласы мен қалалардағы төменкөміртекті жобаларды ілгерілету, сол арқылы қала инфрақұрылымының тұрақтылығын арттыруға бағытталған іс-шара жоспары қолға алынды.

Шымкент қаласы Мемлекет басшысының «Жасыл Экономика» бағдарламасын қолдап, атқарылған жұмыстар нәтижесінде «G-GLOBJL» халықаралық ұйымының кубогін жеңіп алды. Қала әкімі осы орайда «Жасыл Экономика» бағдарламасына атсалысқаны ҚР Энергетика Министрі Қ. Бозымбаевтың алғыс хатымен марапатталды.

Қала тұрғындары білуі тиіс

БҰҰДБ-ның ОҚО бойынша өкілі тұрақты қала мағынасына тоқталды. Яғни, тұрақты қала дегеніміз – бұл өмір сүруге ыңғайлы мекен, шаһар, орталық. Мұндай қаланың тұрғындары – энергияны үнемдеп, су және азық-түлік өнімдерін, жылуды, тұрмыстық қолданыстағы белсенді өнімдерді иррационалды қолдану барысында ауаның ластанбауына ат салысады. Оның ішінде – көмірқышқыл газдары мен басқа да парниктік газдар, су ресурстарының ластануын азайтып, топырықтың құнарлылығын арттырады.

«Төменкөміртекті дамуға арналған тұрақты қалалар» бағдарламасы негізінде қала тұрғындары мынадай бес бағытты мақсат етіп ұстануы тиіс.

«Төменкөміртекті дамуға арналған тұрақты қалалар» бағдарламасы негізінде қала тұрғындары мынадай бес бағытты мақсат етіп ұстануы тиіс:

1. Жылуды үнемдеу

Жылу үнемдеу үшін ең әуелі көпқабатты үй тұрғындары жертөле, кіреберіс есік-терезелері, шатыр, үй қабырғалары сынды жылу жоғалтатын орындарды күрделі жөндеуден өткізуі қажет. Термомодернизациядан өткізіп, автоматтандырылған жылу торабын орнатқаннан кейін бұл бағытта бірқатар мәселе шешімін табады.

2. Электр энергиясын үнемдеу;

Электр энергиясын үнемдеу үшін көпқабатты үйлер ғана емес, барлық ғимараттарда электр құрылғылары мен лампаларды соңғы моделдегі жабдықтармен ауыстыру тиімді.

3. Транспорттан шығатын көк түтінді жою;

Транспорттан шығатын көк түтінді жою үшін Алматы қаласының үлгісімен тиімді жобаларды енгізу керек. Сондай-ақ, қала аумағында ескі көлікті тұтыну азайып, тұрғындар жаяу немесе велосипедпен жүруге көшсе, бұл біріншіден, экологияға пайда әкелсе, екіншіден, салауатты өмір салтын ұстанған халықтың денсаулығын әлдеқайда жақсартқан болар еді.

4. Қала, елдімекендердің үстіндегі көкпеңбек қою түтіннен құтылу;

Қою түтіннен құтылу үшін қазіргі таңда пайдаланып отырған жылыжай газдарды көп шығаратын отын түрлерінің орнына баламалы энергия көздерін тұтынған абзал.

5. Тұрмыстық қалдықтарды қалдықсыз өңдеуге қол жеткізу.

Ол үшін де тұрмыстық қалдықтарды түр-түрге бөліп, жеке-жеке жинақтап, тиісті қабылдау пунттеріне өткізуді әдетке айналдырған дұрыс. Бұл арқылы әрбір қала тұрғыны өз үйінің айналасын, ауласын таза ұстауға атсалысады.

ымкенттің сәулеті жыл сайын жаңаруда. Зәулім ғимарттар мен халыққа қажетті нысандар саны артуда. Көпқабатты тұрғын үй аулаларында балаларға қажетті ойын, спорттық алаңшалар және салауатты өмір салтын ұстануға қажетті тренажерлер орнатылуда. Қазір қаладағы әрбір тұрғын үйдің алдында балалардың футбол ойнап, доп қуып жүргендігін жиі аңғаруға болады.

Барды бүлдірмей ұстасақ...

Мәселен, күні бүгінге дейін Шымкент қаласындағы Әл-Фараби ауданында 400 аулада 700-ге жуық ойын және спорттық алаңшалар пайдалануға берілген. Оннан аса тұрғын үй ауласындағы алаңшаларды салуға кәсіпкерлер демеушілік жасаған. 

Аудан әкімдігінің берген мәліметі бойынша, Шымкент қаласы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімінің тарапынан 2012 жылы 27 аула, 2013 жылы 110 көпқабатты тұрғын үй аулаларына балалар ойын алаңшасын орнату және аулаларды абаттандыру жұмыстары жүргізілген. Аудан әкімдігі тарапынан 2014 жылы 52 аулаға (79 үй) балалар ойын алаңшалары орнатылып, абаттандырылған. Өткен жылы бұл жұмыстарға қалалық бюджеттен 232,6 млн теңге қаржы бөлініп, 16 көпқабатты тұрғын үйдің ауласы абаттандырылып, балалардың ойын алаңшалары салынған. 

Биылдың өзінде қалалық бюджеттен 17 млн теңге бөлініп, 54 көп қабатты тұрғын үйлердің аулаларындағы баспалдақтар жөндеуден өткен. 77 ауланы абаттандыру және балалар ойын алаңшасын орнату үшін сметалық құжаттама әзірленіп, қалалық бюджетінен қаржы бөлдіру үшін қалалық экономика және қаржы бөліміне ұсынылған. 

Осы секілді Абай, Еңбекші, Қаратау аудандарындағы көпқабатты тұрғын үйлердің абаттандыру жұмыстары жүйелі түрде жүргізгенімен, тұрғындар бұл дүниелерге қаншалықты күтіммен қарайды? 

Қаланың орталығы саналатын Республика даңғылы бойындағы №10 үйдің алдындағы балалар ойнайтын сырғанақ, әткеншектер майысқан, сыры көшкен. Орындықтардың ағашы жұлынған. Күтіммен қарамағандықтан әбден тозығы жеткені көрініп тұр. Ал Айбергенов көшесі бойындағы №15 а, №7 б үйлердің алдындағы спорттық алаңшаның сым қоршауын қиып, шұрқ тесік еткен. Сосын сол тесіктерді ақ матамен қайта жамаған. Ұрпақ саулығын жақсартуды негізге алып, орнатқан мүліктерді осындай жағдайға жеткізген кімдер? 

Тұрғындар кінәні әкімдікке, сапасыз құрылғылар қойған мердігер мекемелерге артты. Дегенмен, тұрғындардың өз қаласы, өзі тұратын үйлері мен балалары ойнайтын алаңшаларының жай-күйіне, тазалығына осындай көзқарас танытуы қаншалықты дұрыс? Қолда бар дүниенің қадіріне жетіп, оларға жауапкершілікпен қараса әлі де қаншама жыл игілікке жарар еді? 

Зухра Сәрсенбаева «көпқабатты тұрғын үйлердің тұрғындарын ауызбіршілікте ұстап, тазалыққа үндейтін ең алдымен «домкомдар» деген» пікірін жеткізді. Оның Жангелдин көшесіндегі 22 тұрғын үйдің төрайымы болып қызмет еткеніне көп жыл болған. Қазір бұл аула Шымкентте ең үздік аулалардың қатарында. 

– Осыдан бірнеше жыл бұрын еккен көшеттер саялы ағашқа айналды. Сыртқа арнайы ыдыстарға гүлдер отырғыздым. Оларды тіпті подъездің ішіне дейін қойдық. Тұрғындармен, әсіресе, балалармен көп жұмыс істеймін. Тазалыққа мән беруге, мүмкіндігінше мүліктерді бұзып-сындыруға жол бермеймін, түсіндіру жұмысын көп жүргіземін. Нәтижесі жақсы. Қазір керісінше балалар ағаштар мен гүлдерді суаруға қолғабыс жасайды. Өздері еңбектенген соң бұзуға не қиратуға қимайтын болса керек, – дейді үй төрайымы.

Мүлікті сындырғандар заңмен жазаланады

Алаңшалардағы құрылғылардың дерлігі темірден. Демек, қызмет көрсету уақыты көп жылдарға жарамды. Әрине, тұрғындар күтіммен қараса. Заңды жағынан алып қарасақ, ойын және спорттық алаңшалардағы мүліктерді сындыру, майыстырып, жарамсыз еткендер заңмен жазаланды.

Мұндай бұзақылыққа барғандар ҚР Қылмыстық кодексінің 293-бабамын жазаға тартылады. Айталық, бөтеннiң мүлкiн жоюмен немесе бүлдiрумен не барынша арсыздықпен ерекшеленетiн әдепсiз әрекеттер жасаумен ұштасқан аса қатыгездікпен бұзу – 2000 АЕК көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 

Дәл сол іс-әрекет, егер оны адамдар тобы, алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы жасаса 5000 АЕК дейiнгi мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге не сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Бұл тұста, мемлекет балаларға арналған ойын, спорттық алаңшаларды ашу арқылы қаланың көркін келтіріп, тұрғындардың дұрыс демалуына жағдай жасауды мақсат етеді. Бұған әрбір шымкенттік өздері үлес қоса алады. Өйткені, тұрғын үй ауласының тазалығы, балалардың қауіпсіз ортада жүріп-тұрғаны әрбір ата-ана үшін маңызды екендігі анық.

Облыстық кәсіподақ орталығының белсенділері Шымкентті көгалдандыруға үлес қосты. Өткен сенбіде ғимарат алдында көшеттер отырғызылып, гүлдер егілді.

– Ағаш көшеттерін біз өз қаржымызға отырғыздық, – деп бөлісті орталық төрағасы Ғани Қарабеков. 

– Жасыл акцияларды кез келген ұжым өткізе алады. Ол үшін көп қаражаттың қажеті жоқ. Ең бастысы, туған қалаңды, аулаңды әдемі әрі жайлы етуге ынта болу керек. 

Патриотизм, міне, осыдан басталады. Мұндай игі бастама біркүндік акция түрінде шектеліп қалған жоқ. Кәсіподақ ұжымы эстафетаны облыстық кәсіпкерлер палатасына ұсынды. Ендігі кезек кәсіпкерлерде. Олар қазір көгалдандыру, оның ішінде «Шатқал» бағдарламасы шеңберінде жұмысқа белсене кірісіп кетті. Валентина Ващенко осындай шараларға белсенді араласады. Қалалық білім саласы қызметкерлері кәсіподағының төрайымын қала тұрғындарының көшет отырғызу акцияларына ынтамен қатысатыны қуантады. 

– Шымкент үшін жасыл желектің маңызы ерекше, – дейді ол. – Ыстықтан қорғап қана қоймайды, екінші жағынан ауаны тазартады. Бір кездері Шымкент Қазақстандағы ең жасыл қала болатын. Сол бір шаққа қайта орала бастағандаймыз. Халық даналығында әрбір адам өмірінде ағаш егу керек деген тәмсіл бар. 

Айта кетейік, Оңтүстік Қазақстан облыстық кәсіподағының құрамында бүгінде 205 мың шамасында адам бар.

Қала келбеті тек сәнді де сәулетті үйлермен, жасыл желекті саябақтармен өлшенбейді. Күн сайын көркейіп келе жатқан Шымкенттің ажары оның тазалығына да байланысты. Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев Шымкент республикадағы үшінші мегаполиске айналатынын және тұрғындарының саны миллионға жетуі тиіс екенін айтқан еді. Қаланың таза, әдемі әрі жасыл желекке оранып тұруы әрбір адамның сүйіспеншілігі мен жанашырлығын қажет етеді. Соңғы жылдары шаһардың ауқымы кеңейіп, күн санап қарыштап дамуда. Сондықтан тазалық мәселесі алдыңғы орында.

«Тазалық табалдырықтан басталады» дейді халқымыз. Ауланы ретке келтіріп, ұқыпты ұстау санитарлық талап қана емес, мәдениет пен талғамның белгісі. Содан болар, көктем, күз мезгілдерінде қала тұрғындары сенбілікке шығуды дәстүрге айналдырған. Олар қоршаған ортаны таза ұстауға өз үлесін қосуда. Дегенмен өз үйінің ішкі жинақылығымен ғана шектелетіндер бар. Себебі, қоқысты көшеге төгетін, үйдің жоғары қабатынан далаға лақтыратындар да кездеседі. 

Қаламызда 2 мыңнан астам көше, 2010 көпқабатты тұрғын үй, 1400-ге жуық аула бар. Бүгінде 1, 2, 3 санатты 156 көшенің тазалығына санитарлық-тазалық мекемелері жауапты. 

Дамыған шетелдерде тазалық мәселесі түбегейлі шешімін тапқан. Мәселен, Сингапур мен Малайзияның тұрғындары бұл жағына өте ұқыпты. Егер көшеге адам темекі тұқылын тастаса, 200 АҚШ доллары көлемінде айыппұл төлейді. Ал көліктің дөңгелегі кір болса, 500 доллар төлеуге міндеттісің. Сондай-ақ Германияда тазалықты таңнан кешке дейін комиссарлар қадағалайды. Ережеге бағынбайтындарға заң қатал. Бұл елде әрбір қадам сайын арнайы қоқыс жәшіктері қойылған. Темекіге, бөтелкеге, сағыз, шемішкеге арналған ыдыстар бар. Сондай-ақ Швейцария әлемнің таза мекені деп есептеледі. Өйткені қала ғана емес, кішкентай елдімекендер де мұнтаздай жарқыраған көрінеді. Бұл заң бәріне қатысты.

Әрине біздің Шымкент тазалық мәселесінде әзірге Швейцариямен теңесе алмас. Дегенмен Швейцария да бірден бүгінгідей жағдайға жете қоймаған шығар. Ендеше...

Қалада қоқыс контейнерлері бар ма?

2016 жылы біздің қаламызда да тазалықты насихаттайтын орындықтар қойылды. «Туған қаламызды бірігіп таза етейік!» деген ұран жастарға әсер етпей қойған жоқ. Бұрын орындыққа отырып, шемішке шағып, сағыз қалдығын тастайтындардың қатары азайып келеді. «Қаламыз таза болса, көңiлiмiз де таза жүредi» деген қала басшысының сөзі жадымызда. Шымкенттің тазалығы үшін өткен жылы 830 қоқыс урнасы қойылды. Бұл тұрғындарға жауапкершіліктің артқандығын білдірсе керек. Сондай-ақ қоқыс жәшіктерін орнату жұмысы үлкен серпінмен алға басып келеді. Өткен жылы аудандарда 1140 қоқыс контейнерлері қойылды. Бұл көшелердің таза болуына, әрі қала мәдениетін қалыптастыруға тиімді болды. Ал қанатқақты жоба аясында қоқыстарды сұрыптайтын контейнерлер Қарасу, Қабанбай батыр көшелеріне және теміржол вокзалына орналастырылды. Енді қала тұрғындары үйден шыққан, үй маңындағы қоқыстарды сұрыптайтын контейнерлерге сала алады.

Көше тазалаушы – кемсітетін кәсіп емес

Соңғы жылдары өңірдің шырайы күннен-күнге айшықтала түсуде. 

Ұлттық нақышта безендірілген аллеялар, демалыс орындары көбейді. Осыдан он жыл бұрынғы Шымкент пен қазіргі қаланың келбетін салыстыруға келмейді. Оған көше тазалаушылардың қосқан үлесі аз емес. 

Шымкентте «ЛТД Тұрмыс» ЖШС, «Бәйтерек ЛБ», «Югдорсервис» және «СМД» ЖШС тазалық мекемелері қызмет етеді. Күн сайын қолына сыпырғы, күрек ұстайтын тазалық жанашырларының еңбегі ерен. Жұмысшылар шақырайған күннің, шытынаған аяздың, сіркіреген жауынның астында да жұмыс істейді. Ауа райының қандай қолайсыздығы болсын, тазалықшылардың жұмысы тоқтамайды. 

Алайда олар қала тұрғындарының тазалық мәселесінде мәдениетін көтеру керек екенін айтады. Баласын қоқыс төгуге жіберетін кейбір ата-аналар арнайы жәшікке қоқысты апарды ма, болмаса аулаға, көшеге қалдырып кетті ме, сұрамайтыны аян. Өкінішке қарай, кейбір адамдар қоқысты кез келген жерге төгіп, тазалықшылардың еңбегін бағаламайды. 

– Жанға бататыны, тұрғындардың тазалыққа көзқарасының төмендігі. Кейде қолындағы умаждалған қағазын, сусыннан босаған баклажкасын тастаған жастарға, кейде тіпті ересек кісілерге ескертсең: «Сендердің жұмыстарың емес пе, сол үшін айлық аласыңдар ғой», – деп кемсітетіндері бар. Біз барлық жағдайда да өз жұмысымызды жауапкершілікпен атқарамыз, – дейді «ЛТД Тұрмыс» ЖШС-нің тазалық-санитария бөлімінің жұмысшысы Замира Байтілеуова. 

Қалалық тұрғын үй шаруашылық бөлімінің бас маманы Ерубай Құралбаевтың айтуынша Шымқалада тағы да 15 көшеге тазалық жұмыстары жүргізіледі. Атап айтқанда, бұлардың қатарында Сайрам, Бадам-1, Бадам-2, Жұлдыз, Қарабастау елдімекендері бар. Сондай-ақ Шымкент қаласы әкімдігі мен «ОҚО Азаматтық Альянсы» қауымдастығымен бірлескен «Таза қала» байқауы өз жемісін беруде.

Асылхандай ағалар көп болса ғой

Иә, «Таза қала» байқауының маңызы ерекше. Қатысушылар саны жыл сайын көбейіп келеді.

2016 жылы байқауға қатысуға 300-ден астам өтініш келіп түскен. ОҚО Азаматтық Альянсы» қауымдастығының президенті Шәріпбек Жамалбектің айтуынша, шымкенттіктер байқау өткізілгелі тазалыққа бей-жай қарамайтын болған. Бұрынғыдай емес, көшелер мен көпқабатты үй аулаларында тәртіп пен жинақылықтың қалыптасқаны байқалады. Сондай-ақ мектеп оқушыларының да белсенділігі жоғары көрінеді. Байқаудың нәтижесінде Шымқала біршама тазарып қалды. «Қаланың әдемі көшесі», «қаланың таза көшесі» деп айтатын жағдайға жеттік. Айта кету керек, байқаусыз да ауласын абаттандыратын тұрғындар да бар. Мәселен, Еңбекші ауданына қарасты «Ұлағат» шағынауданының тұрғыны, зейнеткер Асылхан Ағманов шағынаудандағы Айдын көшесін көркейтуге өзіндік үлесін қосып келеді. Зейнеткер өз қаржысы есебінен көше бойына автобус аялдамасын салған. Асылхан аға қариялар мен балалардың күз бен қыстың, жауын-шашынды, көктем мен жаздың ыстық күнінде көлік күтіп тұратынына жаны ашығандықтан осындай игі іс жасапты. 

– Мың шыбық шаншып өсірсең, халқыңа орман салғаның, өзіңе қорған салғаның» деген бабалар. Әр тұрғын көшет әкеліп отырғызуы тиіс. Жасыл желек бізге өте қажет. Түрлі кеселден аулақ болу үшін ағашты көбейтіп, аулаларды абаттандыру керек, – дейді бағбан. 

Қалаға жанашыр, көше, ауланы көркейтуге талапшыл тұрғындардың бары рас. Бірақ өкінішке қарай ондай жандар көп емес. Жанашырлық, қамқорлық әрбір адамның жүрегінде болса дейсің. Ұқыптылық санитарлық тазалық мекеме жұмысшыларына ғана керек пе? Әлде тазалық мәселесін «Таза қала» байқауымен ғана шектеу қажет пе? Қала, аудан әкімдіктері тарапынан атқарылып жатқан жұмыстар жоқ емес. Жаңартылған аяқ жолдар, абаттандырылған аулалар, балалар және спорт алаңшалары қандай?! Мұның бәрі қаланың келбеті, тұрғындардың игілігі үшін ғой... 

Шымшаһар «таза, жасыл қала» ретінде өзге өңірлерге үлгі болуы тиіс. Оған мүмкіндік мол. Сырттан келген қонақтар қандай таза, шырайлы» деп тамсанып, танданса, ол біздің де көңілімізді көркейтпей ме?! Бұл – біздің қала деп мақтанбаймыз ба?!

Көзі қарақты көпшілік біледі, Шымкенттегі «Жаңа талап» спорттық-туристік агенттігі 2016 жылдың үздік туристік ұйымы атанған болатын. 2010 жылы компанияның құрылуынан бастап атына сай «жаңа талапты» игере отырып, туристік сала нарығындағы жаңа стандартты қызмет көрсетудің озық үлгісін ұсынуда. Агенттік алты жыл ішінде өздерін сенімді серіктес, кең ауқымды қызмет түрін көрсетуші ретінде таныта білді. Оның жеңісінің құпиясы неде? Бұл жөнінде өз ойымен бөліскен «Жаңа талап» спорттық-туристік агенттігінің директоры Денис Жарменов мекеменің атқарылған істері мен болашағы жайлы баяндап берді.

– «Жаңа талап» – еліміздегі жалғыз спорттық-туристік агенттік – дейді Денис Қасымұлы. – Біздер спорт пен туризмді бір арнаға тоғыстырып, күш біріктіре білдік. Тұжырымдаманы жасауда негізгі күшті белсенді демалыс пен экстремалды спорт түріне бағыттай отыра, облысымызға туристерді тартып, ішкі туризмді дамытамыз. Бірақ, әрине сыртқы туризмге де қызмет көрсетеміз. Бүгінгі таңда агенттік қызметкерлерінің көмегімен әлемнің түкпір-түкпіріне баруға мүмкіндік туып отыр. Бүкіл әлем бойынша кең ауқымды турлар ұйымдастырамыз, оның ішінде: фитнес-тур, емдік-айықтыру турлары, тарихи-қажылық турлар, шоптур, экологиялық тур, сондай-ақ тау-шаңғы және жағажай турлары. Еліміздің спорт жанкүйерлерін ірі халықаралық жарыстарға жібереміз. Сонымен қатар, әуе және теміржол билеттерін алуда, қонақүй бөлмесін брондауда, шетелдіктердің күтіп алуына, қиындықта виза рәсімдеуге көмектесіп, кез келген көлік түрімен тасымалдау қызметін ұсынамыз. 

«Абырой – ақшадан қымбат» деген ұстанымда қызмет ету біздердің жеңісіміздің құпиясы болса керек. Әрбір тұтынушыға өзіндік ерекше назар аударамыз. Тіпті ең «қытымыр» туристің өзі бізге разы болып кетіп жатады. Сондықтан да, біз үшін ең алдымен қызмет көрсету деңгейі – басты назарда. Біздегі мамандар біліктілігін жоғарылату мақсатында үнемі семинар мен мастер-класқа, ақпараттық турларға қатысып тұрады. 

Бізге сенім білдірген қазақ-стандықтардың артуына орай, биылғы жылы «Жаңа талап» туристік агенттігінің Астана қаласында филиалын ашпақпыз. Осылайша облысымызға келетін туристер ағынын ұлғайтуға тырысамыз.

Елімізде туризмнің тұрақты дамуы үшін табиғат русурстары мен таптырмас мүмкіндік бар екенін айта кету керек. Бұл сала аймақтың гүлденуінің бастауы екенін түсініп, қолдау көрсетуші жергілікті биліктің болуы да үлкен рөл атқарады. Тиімді туристік орталық құру үшін мемлекет тарапынан, сонымен бірге отандық және шетелдік инвесторлар тұрғысынан да қаржылық салымдар қажет. 

Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев бүгінде туризм саласын жұмысының маңызды бағытына айналдырды. Бұл ретте Қазақстан Республикасында 2020 жылға дейін туризм саласын дамыту бағдарламасына сәйкес, Оңтүстік Қазақстан «Ұлы Жібек жолының жүрегі» ретінде танылады.

Біздің облысымыздың туристік бағыты тамаша табиғат көріністерімен, көшпелілер тирихы мен мәдениетін, тарихи қала тынысын таныстыруды ұйымдастырады. Қазір туризмнің даму бағыты облыс әкімінің қолдауының арқасында дұрыс жолға қойылуда. Олар – Түркістан және Отырар аудандарындағы тарихи-мәдени туризм орталығы, Сарыағаш ауданында – емдеу-сауықтыру туризмі, Түлкібас пен Төлеби (Қасқасу) аудандарында, Шардарада экологиялық, тау-шаңғы және жағажай турлары бар. Жалпы алғанда, облыс басшылығымен атқарылып жатқан жұмыстар ОҚО-ның туристік әлеуетін көтеруге жол ашатынына сенемін. Облыстық кәсіпкерлік палатасы, Марат Қарабаевтың басқаруындағы индустриалды-инновациялық даму және туризм ұйымы, «ОҚО туристік индустриялық даму орталығы» Ассоциациясы (жетекшісі Гүлмира Ахбердиева), «Ontustik Tourism Center» туристік-ақпараттық орталық (директоры Жасұлан Тулебеков) біздерге үлкен көмегін көрсетуде. Осы ұйымдармен бірлесе «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесі туристерінің бағытын жасауға қатысамыз. Әрине, бұл іс-шара еліміздің беделін асқақтатуға зор үлесін қосады. Оның қатарына 29 қаңтарда Алматы қаласында бастау алатын ХХVІІ қысқы Бүкіләлемдік Универсиада да кіреді. Әлемнің әр түкпірінен келген туристерге қазыналы Оңтүстікті таныстыруда мол мүмкіндік берері сөзсіз. 

ОҚО-да спорттық туризмді, оның ішінде белсенді демалыстың барлық түрін дамыту керек деп ойлаймын. Биыл біз Алматыда өтетін ірі халықаралық көрмеге қатысып, «ОҚО-ның су әлемі» деп аталатын жобасымен таныстырамыз. Түрлі мемлекеттен келген қонақтарға облысымыздың су жүйесінің дамуы мен бағыттарының барлық мүмкіндіктері көрсетілетін болады. Сондай-ақ, оның базасында қолдануға болатын белсенді демалыс ұйымдастыру көрсетіледі. Атап айтсақ, өзенге серуен, балық аулау, су шаңғысы, дайвинг, т.б. Бұған облысымызда өзен мен көлдер жеткілікті деп айтуға болады. 

«ШК» АНЫҚТАМА

Денис Қасымұлы Жарменов – байдарка мен каноэ есуден Қазақстан Республикасының спорт шебері, ҚР Еңбек сіңірген жаттықтырушысы, байдарка мен каноэ есуден ОҚО федерациясының президенті, «Жаңа талап» спорт-туристігінің директоры.
2012 және 2014 жыл қорытындысымен облыстың үздік жаттықтырушысы болып танылған. Олимпиада қозғалысына қосқан үлесі үшін ҚР Ұлттық Олимпиада комитетінің дипломымен марапатталған.

Белгілі сәулетші Бақытжан Әшірбаевпен бірлесе отырып облыс басшылығына Оңтүстіктің ғана емес, бүкіл Қазақстанның басты қаруына айналатын ОҚО-дағы есу арнасының құрылысының жобасын ұсынбақпыз. Жоба эскизі дайын. Бұл еліміздегі алғашқы есу арнасы болмақ. 

Айта кету керек, екі жыл бұрын Бадам су қоймасында әмбебап есу кешені ашылған. Бұл оқиғаны оңтүстікқазақстандық спортшылар 20 жыл күткен болатын. Рио-де-Жанейрода өткен Олимпиада ойынына оңтүстікқазақстандық ескекшілер ең көп лицензияны жеңіп алғанын да ескеру қажет. Инчхонда өткен Азия ойындарында ОҚО өкілдері бес алтын жүлдені олжалады. Қазақстандағы жалғыз жастар арасында әлемнің бес дүркін жеңімпаздары ағайынды Емеляновтар екенін ерекше айтып өткеніміз жөн. 

Өсіп келе жатқан ескекшілердің бұдан да жоғары жетістіктерге жетуі үшін арнаны құру қажет. Бұл жерде Әлем кубогі, Азия чемпионаттарын өткізуге де болады. Бізге әлемнің спортшылары мен жанкүйерлері келіп, спорттық доданың көрігін қыздыруға қолайлы жағдай жасалады. Бұл жоба нәтижесінде облысымыздың туризмі қарқынды дамып, облысымызды жан-жақты насихаттауға болады. 2,5 шақырымға созылатын жарыс алаңымен қатар, волейбол ойнауға арналған алаң, кіші футбол, велосипед пен жүгіру кілемі, аквапарк, демалыс аймағына айналатын инфрақұрылымы жоғары деңгейдегі арна салынбақ. Жағажай аймағында суда мотоциклмен жүру, катамаран, скутер, су шаңғысы, парасейлинг секілді танымал суда демалу түрлері ұйымдастырылады. Аталған жоба инвестиция тартуға өте қолайлы. Жоба тек спортшыларға ғана емес, облысымыздың мыңдаған тұрғындары денешынықтыру және спортпен айналысып, тамаша демалыс сыйлауға жол ашады.

«Zhana Talap» спорттық-туристік агенттігі

Мекен-жайы: Шымкент қаласы, Жангельдин көшесі 8/48
Тел.: 8 7252 390 445, 8 7252 56 11 83, 8778 146 25 25
website: www.zhana-talap.com

Жұмыс уақыты: дүйсенбі-жұма: 09:00 - 19:00, сенбі: 09:00 - 15:00
e-mail: Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра.
instagram: @turfirma_zhana_talap

Шымкенттік жеке кәсіпкер қаламыздағы Қонаев даңғылы бойындағы жол жиегіне жаңа үлгідегі қоқыс жәшігін орнатты. Бұл туралы Шымкент қаласы әкімдігінің баспасөз қызметі хабарлады.

Қазіргі таңда тек Әл-Фараби ауданы аумағында орнатылған бұл қоқыс жәшігі пилоттық жоба ретінде жүзеге асып отыр. Қала әкімдігінің мәлімдеуінше, құрылғының құны 300 мың теңгеге жуық. Аталған қоқыс жәшіктерінің сыртына арнайы жарықтандырылған қоршау орнатылып, кешкі мезгілде қала тұрғындары үшін қолайлы жағдай жасалуда.

Егер жоба көпшіліктің қолдауына ие болған жағдайда бұл қоқыс контейнерлері қала ішіндегі жұртшылық жиі жүретін саябақтарда, аялдамаларда, сауда орталықтарының алдында және басқа да қоғамдық жерлерде орнатылатын болады.

Тәуелсіздіктің түп тамыры – тәртіпте. Заң алдында баршаның жауапкершілігі бірдей. Осы орайда, Елбасының 5 институционалды реформасын орындау бағытындағы 100 нақты қадамында ұсақ құқықбұзушылыққа мүлдем төзбеу қағидалары атап көрсетілген.

Белгіленген бағыт-міндеттердің аясында тәртіп сақшыларының қатысуымен жүйелі жұмыстар атқарылуда. «Таза қала» шарасы аясында жүргізілген жұмыстардың нәтижесі бүгінде өз тиімділігін көрсетуде. 

Атап айтқанда, шілде айының 7-жұлдызынан бастау алып, 1 ай уақыт мерзіміне созылған шара аясында Шымкент қаласының ішкі істер органдарының қызметкерлері барлығы 991 ұсақ құқықбұзушылық дәйегін анықтаған. Акция барысында полиция қызметкерлері қаладағы көпқабатты тұрғын үй аулалары мен көпшілік демалыс орындарында тазалық пен тыныштықты сақтау, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету жұмыстарына жұмылдырылды.

– Қазақ мемлекетін дамыған 30 елдің қатарына енгізу бағытында жарияланған 100 нақты қадамының 5 бірдей бағыты осы ұсақ құқықбұзушылықты болдырмауға үндейді. Сол себептен де, ауланы ластау, көршілердің тынышын алу, кәмелет жасқа толмаған жасөспірімдердің түнгі уақытта көшеде ата-анасыз жүруі, қайыр сұрау, қоғамдық орындарда ішімдік ішу мен әртүрлі заңсыз қызметтерді ұсыну, осылардың барлығы жауапқа тартылады. Тиісті мөлшерде айыппұл салынады. Тіпті, сот шешімімен 15 тәулікке дейін қамалады, – дейді Қаратау ауданының прокуроры М. Арыстанов. 

Мемлекет бекіткен ереже осындай. Заң алдында ұсақ, ауыр қылмыс демей, бәрі бірдей жауап беруі тиіс. Себебі, ұсақ қылмыстың алдын алу шаралары үлкен қылмыстарды болдырмау үшін жасалуда. Осы бағытта Қаратау ауданының әкімдігі кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдер арасында құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында мобилді топ жасақтап, рейдтік шаралар ұйымдастыруда. Тамыз айының 7-жұлдызында өткен шараның қорытындысы бойынша шағынаудан көшелерінің бірінде ата-анасының бақылауынсыз жүрген 2 жасөспірім анықталыпты. Олардың ата-аналарына ескерту жасалып, хаттама түзілген.

Айта кетейік, ҚР Әкімшілік құқықбұзушылық туралы Кодексінің 442-бабына сәйкес, кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдердің сағат кешкі 22-ден таңғы 6-ға дейін ойын-сауық мекемелерінде болуы – олардың ата-аналарына үш айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуына әкеп соғады. Осыған сәйкес, мамандар қандай да бір құқықбұзушылықтың алдын алу бағытында ата-аналар қауымын балаларының әрекеттерін қатаң бақылауға алуды ескертеді. 

– Қылмыстың ұсақ, ірісі болмайды. Қандай да бір келеңсіз жайттың алдын алу үшін «ұсақ құқықбұзушылыққа мүлдем төзбеу» қағидасы берік ұсталынады. Бұл дегеніңіз – көшедегі ұсақ қылмыстардың алдын алу бағытында жан-жақты жұмыс атқаралып келеді деген сөз. Ұсақ қылмыс қатарында көшеге қағаз, темекі тұқылын, сағыз сорабын тастап кетуден бастап, жолдың рұқсат етілмеген жерлерін қиып өту, ұрлық, бұзақылық, бәрі-бәрі қамтылады, – дейді Қаратау ауданы әкімінің орынбасары Балмаржан Нарбекова.

Жалпы, облыс аумағында үстіміздегі жылдың алты айында 128430 әкімшілік құқықбұзушылық деректері анықталып, 1 миллиард 113 миллион теңге көлемінде айыппұл салынған. Аталған кезеңде тыныштықты бұзу дерегі бойынша 394 дәйек анықталған. Түрлі деңгейдегі құқықбұзушылықты бұлтартпай дәлелдеу мақсатында облыс аумағында қоғамдық орындарда жалпы саны 379 бейнебақылау камералары орнатылған. Оның ішінде 234 құрылғы Шымкент қаласындағы демалыс орындары мен орталық көшелеріне қойылған. Сондай-ақ, қаланың қозғалысы қарқынды 11 көше қиылысы интеллектуалды бейнебақылау камераларымен жабдықталған. Осы құрылғылардың көмегімен тазалық пен тыныштықты сақтау, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету жұмыстары тәулік бойы жүргізілуде.

– Тәртіп тегеурінді болғанда ғана тәуелсіздік тұғырлы болмақ. Біз осыны үнемі назарымызда ұстаймыз. ҚР Президенті Н. Назарбаевтың «Полицейлер – бұл азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғай отырып, қылмыспен күресте алдыңғы қатарда тұратын адамдар» деп айрықша атап өтуін біздің жұмысымыздың қиындықтары мен ауыртпалығын терең білетіндігінен деп санаймыз, – дейді акцияға белсене қатысқан тәртіп сақшылары.
Жалпы, алғашқы жартыжылдықтың қорытындысы бойынша Шымкентте барлығы 6 108 әкімшілік құқық бұзушылық дерегі анықталып, тәртіп бұзушылар тиісті жазаға тартылған.

Әл-Фараби ауданы әкімдігі су алу қаупін болдырмау және алдын-алу мақсатында тиісті шараларды қолға алды.

Аудан аумағындағы көпқабатты тұрғын үйлер мен ішкі орамдық жолдардағы ирригациялық арықтарды тазалау жұмыстарын жандандыру және тұрғындарға ирригациялық арықтарды өз күштерімен тазалау, бекіткен бөліктерін бастапқы қалыпқа келтіру үшін көктем айларында аудан аумағындағы мекеме қызметкерлері, жоғарғы оқу орындарының студенттері, аудандағы орам, көше, үй басқарушыларының қатысуымен сенбілік іс-шаралары ұйымдастырылды.

Сенбілікте 36 техника мен 31 400-ден астам адам санитарлық тазалау жұмыстарына қатысып, 93,5 шақырым ирригациялық арықтар тазартылды.
Аудан тұрғындары өздері тұратын аумақтағы жол-көше бойындағы ирригациялық жүйелерді қоқыстан тазалау және ирригациялық арықтарды өз беттерінше бекіткен бөліктерін бастапқы қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге және өзен-каналдардың су қорғау аймақтарында орналасқан құрылыс нысандарының иелерін тиісті қауіпсіздік шараларын сақтауға шақырамыз.

Д. Есілбек,
Халықпен жұмыс жүргізу
бөлімінің басшысы

Шымкентте облыстық «Жастар ресурстық орталығы» КММ ескерткіштерді қорғауға арналған сенбілік өткізді. Жеңістің 71 жылдығына орай өткен шараға жоғары және арнаулы оқу орындарының студенттері қатысты. Олар қала орталығындағы жауынгерлердің құрметіне орнатылған ескерткіштерді тазалады.

Атап айтқанда, «Даңқ мемориалы», Ұлы Отан соғысының батырлары Б. Момышұлы, С. Рақымов, М. Мәметова, Ә. Молдағұловаларға арналған ескерткіштерді жастар тазалады. Мерекеде жастар майдангерлерге құрмет көрсетіп, қаламыздың көркеюіне өз үлестерін қосты. Тазалық шарасына 100-ге жуық ерікті қатысып, ескерткіштерді қалыпқа келтірді. Мұндай сенбіліктер қаламыздағы өзге де қараусыз жатқан мәдени орындарда жүргізілетін болады.