Шымкент келбеті

Жақында ғана «Қайнарбұлақ» тұрғын алабындағы бірқатар көшелерге 16 бейнебақылау камерасы орнатылды. «Қайнарбұлақта» 42 алап (массив), 213 көше бар. Жазғы маусымда 8 762 үйден 53 245 тұрғын тіркелсе, қысқы маусымда олардың саны 32 570-ке азаяды. Бұдан өзге «Қайнарбұлақ» тұрғын алабында 3 дәріхана, 51 сауда дүкені, 2 шіркеу мен 1 орталық базар және 1 мектеп жұмыс істейді. Аталған аумақ тәртібін Қаратау полиция бөліміне қарасты №54 учаскелік полиция пункті бақылайды.

Тәртіп сақшысына артылар жауапкершілік көп

Ғабит Патшаханұлының айтуынша, аудандағы құқық бұзушылық оқиғаның жартысынан көбі бір ғана «Қайнарбұлақ» тұрғын алабында тіркеледі.

– Бұл көрсеткіш көңілді көншітпей тұр. Құқық бұзушылықтың жиі орын алатын себебі, мұнда бұрынғы саяжай әлі де демалушылар үшін қызмет етуде. Демалуға 1-2 күнге ғана келетін адамдар көбіне тазалық тұрмақ, тәртіпті де сақтамайды. Спирттік ішімдік ішіп, бір-бірімен қақтығысып қалады. Жол жүру ережесін ескермейтін жүргізушілердің үстінен тұрғындар жиі шағымданады. Екіншіден, «Қайнарбұлақта» тұрғындар саны басқа шағынаудандарға қарағанда 3-4 есе көп. Үшіншіден, қаланың шетінде орналасқан, – дейді аудан әкімі.

Қылмыс жиі орын алатын аймақтағы жағдайды жан-жақты саралаған Ғ. Мәуленқұлов мәселені қала әкімі Ғ. Әбдірахымовтың назарына ұсынған.

Маңызды мәжіліс, нәтижелі жұмыс

«Қайнарбұлақ» тұрғындарының қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, құқық бұзушылықты жою, инфрақұрылым салаларын дамыту және басқа да өзекті мәселелердің шешімін табу мақсатында жыл басында мәжіліс өтіп, хаттама толтырылған. 

Ғ.Әбдірахымов төрағалық еткен алқалы жиынға қала әкімінің орынбасарлары, аппарат басшысы, қалалық құрылымдық бөлім басшылары мен қалалық және аудандық Жергілікті полиция қызметі, Қаратау ауданы прокуроры қатысып, нақты тапсырмалар алған. 

Қала басшысы міндеттеген шаруалар хаттама негізінде 6 айда аяқталуы тиіс болса, Шымкент қаласы әкімі аппаратының басшысы Р.Аюпов оның бірқатарын атап өтті.

– «Қайнарбұлақ» тұрғындары енді коммуналдық қызмет төлемдерін төлеу үшін орталыққа келіп әуреленбейді. Олар үшін төлем қабылдайтын 7 терминал орнатылды. Сондай-ақ, «Қазпочта» АҚ басшысының келісімімен почта бөлімшесі ашылып, бүгінгі таңда саяжай тұрғындарына қызмет етуде, – дейді Рашид Абатуллаұлы.

Ғ.Әбдірахымов «Қайнарбұлақ» тұрғын алабы және саяжайындағы жер телімдері мен үйлердің құжаттары заңдастырылуын, тұрғындардың тұрғылықты мекен жайы бойынша тіркеуге алынуын орынбасары Н.Көшеров, құрылымдық бөлім басшылары Қ.Сайлауов, Н. Архабаевқа тапсырған. Бұл бағытта бүгінде тұрғындар тұрақты мекенжайы бойынша тіркеуге алынып, 96 үйдің құжаты заңдастырылды. 

№83 жалпы орта мектептің де құжаты рәсімделді. Аудан әкімі Ғ. Мәуленқұлов осы орайда тұрғындарды қуантатын бір жаңалығымен бөлісті.

– Биыл қайнарбұлақтықтар үшін тағы бір жаңа мектеп пайдалануға беріледі. 1200 орындық білім ошағы «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында жүзеге асып отыр. Жақында бұл аумақтан дәрігерлік амбулаторияны ашу жоспарланды. Қала орталығына қатынайтын қоғамдық көлік тұрғындардың жол жүруін жеңілдетті. Сондай-ақ, тұрғын алапта 7 аялдама, 2 бағдаршам орнатылды. Жол салу, шағал тас төсеу, жаяу жүргіншілерге арналған аяқжол құрылысы мен сапалы жарықпен қамтамасыз ету жұмыстары әлі де жалғаса бермек. Біз Ғабидолла Рахматоллаұлы міндеттеген тапсырмаларды 100% орындадық – дейді ол.

Сапалы бейнекамералар – сақтық кепілі

Мәжілісте «Шымкент – қауіпсіз қала» жобасы аясында қалалық ЖПҚ басшысы Д.Мейірхан мен Қаратау аудандық ЖПҚ басшысы С.Жұмановқа негізгі міндеттер жүктелді.

– «Қайнарбұлақ» саяжайы мен тұрғын алабында алдағы уақытта құқық бұзушылықты азайту үшін қала әкімінің тапсырмасына сәйкес учаскелік полиция инспекторларын 2 есеге арттырдық. Бүгінде 13 полиция инспекторы бар №54 учаскелік полиция бекеті Бақытжан Малдыбаевтың басшылығымен тәулік бойы қызмет етеді. Кешкі кезекшілікте 2 мамандандырылған көлік бар. Сондай-ақ, Шымкент қаласы мәслихатының депутаты, кәсіпкер Талғат Әмірбековтың демеушілігімен 16 бейнебақылау камерасы орнатылды, – дейді Сейдалы Оразалыұлы.

Кәсіпкер өзін сайлаған аумақтың жағдайына бей жай қарамайтынын тұрғындардың қауіпсіздігі үшін жасалған қадамымен дәлелдей алды.

– «Қайнарбұлақтағы» құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында орнатылған 16 бейнебақылау камераларының мүмкіндігі зор. Күндіз-түні және ауа рауының кез келген құбылысында көріністі анық жазып алады. Бұл камералар дыбысты да жазып алады. Ал жазбалардың орталық видеосервері 8 шақырымға дейін Wi-Fi қызметін де атқарады. Сондай-ақ, осы орталық жүйесіне тағы 200-ден астам бейнебақылау камерасын жалғауға болады, – дейді халық қалаулысы.

Бұл жекеменшік тұрғын үйлер орналасқан шағынаудандарда орнатылған алғашқы бейнебақылау камералары. Бұған дейін мұндай бақылау камералары көпқабатты үйлердің ауласы мен қаланың орталық көшелерінде ғана болған. Қаратау ауданының әкімі Ғ. Мәуленқұлов пен қалалық мәслихат депутаты Т.Әмірбеков алдағы уақытта тағы 30 бейнебақылау камерасын орнатуды ойластыратынын атап өтті. Бір ғана «Қайнарбұлақ» тұрғын алабымен шектелмей, көрші шағынаудандарды да бақылау мүмкіндігін қарастырмақ. 

Тұрғындар атынан ризашылығын білдіре келген Айман Арысбаева қазірдің өзінде тәртіп сақтауда едәуір айырмашылық байқалатынын айтты.

– Көшемізге жаңа асфальт төселгеннен кейін көлік тізгінінде отырғандар жылдамдықты асыра айдайтын. Соның салдарынан жол-көлік оқиғасы да жиі қайталанды. Ал көшелерге камера орнатқалы көліктер шектеулі жылдамдықтан асырмайтын болды. Тағы бір оқиға жуырда біздің саяжайға демалуға келген жастар арасында орын алды. 2-3 минутта полиция қызметкерлері арнайы көліктерімен жетіп келіп, бұзақылықты тоқтатты, – дейді «Қайнарбұлақ» саяжайының тұрғыны.

Бүгінгі таңда «Қайнарбұлақ» саяжайы мен тұрғын алабын қауіпсіз аймаққа айналдыру барысында атқарылған жұмыстар оң нәтижесін бере бастады.

Шымкентте көпқабатты үйлерді сейсмонығайту жұмыстары кестеге сай жүруде. Қазіргі таңда көнерген үйлерді жөндеу  басталып кетті. Жауапты мамандардың мәлімдеуінше, биыл қалада сейсмонығайту жұмыстары 7 үйде жүргізілмек.

Бұл мақсатта қазынадан 723 млн теңге қаржы бөлінген. Қазір Бауыржан Момышұлы даңғылындағы екі үйде құрылыс қарқын алған. Олардың қасбеттері жаңаланып, шатыры ауыстырылады, қабырғалары бекітіледі. Жалпы, 7 үйдегі құрылыс жұмыстарын 6 мердігер мекеме атқарады деп жоспарлануда. Айта кетейік, аталған жөндеу жұмыстарына көпқабатты үйдегі тұрғындардан қаржы жиналмаған. Құрылыс жергілікті бюджет тарапынан жүзеге асуда.

Еске сала кетсек, бұл 7 тұрғын үйден бөлек қаладағы 90 көпқабатты үй жөндеу жұмыстарын қажет етеді. Қазір онда сейсмикалық зерттеу жұмыстары басталды.

суға түсудің ережесін сақтаңыз

Ала-бөтен сәндігің,
Мамыр-майым шуақты.
Табиғаттың дәл бүгін
Туған күні сияқты.
Әрі сұлу, әрі игі
Мамыр-майым шуақты:
Он бір ұлы бар үйдің
Жалғыз қызы сияқты!» – деп Қадыр ақын Мырза Әлі жырлағандай жаз келсе мәз болатынымыз бар. Мына сұлу табиғат, піскен жеміс-жидек, күннің көзіне жылынған су көңілді көтермей қоймасы анық. Әсіресе, табиғаты ерекше Оңтүстік өңірінде жаз маусымы ертерек басталып, ұзаққа созылады.

ЖҮЗУ – САЛАУАТТЫ ӨМІРДІҢ САЛТЫ

Күн ысыған сайын суға түсу жиілеп, Оңтүстік тұрғындары шомылу маусымын бастап жіберді. Осыған орай Шымкент қаласының төтенше жағдайлар жөнiндегi басқармасы суға түсу тәртібін қатаң сақтауды ескертуде. Басқарманың жетекші маманы Лаура Мұхаммеджан демалушыларға түсіндіру жұмыстарын жүргізу ісі басталғанын айтты.
– Таза ауада тынығып, ыстық күнде суда жүзгенге не жетсін?! Жүзу – демалыстың бір түрі ғана емес, салауатты өмір салтына жататын спорт. Бұлшық еттердің жұмысын жақсартып, қан айналу жүйесін қалыпқа келтіреді. Сондықтан суға түсуге тыйым салынбайды. Керісінше, ережені жатқа біліп, суға түсу тәртібін сақтауға, дұрыс жүзуге шақырамыз, – дейді ол.

ҚАУІП БАР...

Жергiлiктi үкiметтiң тұрғындарға жасап жатқан үгіт-насихат, үндеулерiне қарамастан, шомылу кезiндегi адам шығыны туралы қайғылы хабарлар әлi де тіркелуде. Өкініштісі сол, оқиғадан жапа шеккендердің жартысы кәмелетке толмаған жастағы балалар. Лаура Мұхаммеджанның берген мәліметтеріне сүйенсек, 2016 жылы Шымкент қаласында суға тұншығу салдарынан 7 адам қаза тапқан. Ал биылғы жылы мамыр айы басталғаннан-ақ суға тұншығуға байланысты 2 оқиға тіркелді. Қайғылы жағдайдың бірі «Жаңаталап» елдімекенінде, екіншісі «Сәуле» шағынауданында болған.
– Балалар әрдайым ата-анасының назарынан тыс қалмауы тиіс. Таяуда оқу жылы аяқталып, жазғы демалыс басталмақ. Осы кезеңде мейлінше балаларды бақылаусыз қалдырудан аулақ болайық. Қайғылы оқиғалар көлдің, каналдың, бассейннің саяз жерінде де болуы әбден мүмкін, – дейді мамандар.
Сондықтан мейлінше балаға абай болу қажет. Олармен серуенге шыққанда көзден тасада назардан тыс қалдырмай, керісінше, білмегенін үйретіп, табиғат аясында тынығудың мәдениетін үйрету қажет.

ЕРЕЖЕ – СӘТТІ ДЕМАЛЫСТЫҢ КЕПІЛІ

Шымкент қаласының Төтенше жағдайлар басқармасының бөлім басшысы Қанат Багияров демалушыларға бекітілген суға түсу ережесін қатаң сақтауды ескертті.
– Тыйым салынған жерлерге (шомылуға) суға түсуге, жүзіп бара жатқан қайықтарға жақындауға, қоршау белгiсiнен тыс жүзуге, таныс емес орындарда суға сүңгуге, шомылып жүрген балаларды бақылаусыз қалдыруға, су көпiрлерінен, тоғандардан, айлақтардан, қайықтардан секiруге болмайды. Тыйым салынады. Шаршап, күн астында ұзақ жүргенде, ашығып, шөлдеп немесе қандайда бір аурудан жаңа айыққан сәтте, спирттік ішімдік ішкен кездерде суға түсудің қажеті жоқ. Егер суға түсуде осы ереже сақталса, біз қайғылы жағдайларға куә болмас едік – дейді Қ. Багияров.
Дегенмен сап-сау жүрген адамдар да суға түскенде оқыс оқиғаға тап болатыны бар. Сіңірі тартылып қалған адам жүзе алмай қалады. Мұндай жағдайдың соңы қайғылы оқиғаға ұласпауы үшін мейлінше жағажайдан алыстамаған дұрыс. Сондай-ақ, сақтық шараларын да ұмытпау керек дейді Л.Мұхамеджан.
– Күтпеген жерден сiңiрдің тартылып қалуы мүмкін, сондықтан әр адам мынаны білуі тиіс. Саусақ сіңірі тартылған жағдайда жылдам әрi күштеп жұдырық түйіп, қолдарды жан-жаққа кенет лақтырғандай қимыл жасап, сосын жұдырықты ашып тағы бірнеше рет солай қайталау қажет. Балтыр, аяқтағы сіңір тартылғанда табаннан ұстап, аяқты өзiне қарай күштеп тарту керек. Ал жамбас пен сандағы сіңір тартылғанда аяқты сырт жағына қарай айналдырып, өкшені жамбас тұсына қарай тартқан дұрыс, – дейді жетекші маман.
Қала тұрғындары үшін «Бадам», «Тоғыс» және «Қошқар ата» өзені бойында төтенше жағдайлар жөніндегі басқарманың құтқарушылар жасағы қызмет етеді. Ал демалысын шетел жағажайларында өткізетіндер тері ауруларына қарсы тұратын күтім мен судағы қауіпті жәндіктерден қорғанатын амалдарды алдын ала ойластырғаны жөн.

«Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» коммерциялық емес Акционерлік қоғамының ОҚО бойынша филиалы – «Әлеуметтік төлемдерді ведомствоаралық есептеу орталығы» департаментінің Шымкент қаласы Әл-Фараби аудандық операциялық бөлімінің басшысы бір күнге инспектор болды.

«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының барлық басшы құрамы «Дублер күніне» қатысты. Аталған бөлім басшысы Нұрдәулет Диханбаев орталыққа келген азаматтарды өзі қарсы алып, құжаттарын қабылдап, керек кеңестерін берді. Сондай-ақ 15-ке жуық келушілерге мемлекеттен көрсетілетін қызметтер жөнінде кеңінен түсіндірді.

Нұрдәулет Мақсұтұлының айтуынша, «Дублер күні» бүкіл Қазақстан бойынша ХҚКО бөлімдерінде, әлеуметтік төлемдердің есеп айырысу орталықтарында және жылжымайтын мүлікті техникалық тексеру департаменттерінде жүргізілуде. 

– «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының құрылғанына бір жыл және біз бұл күнді қызметкерлерімізбен бірге өткізуді шештік. Бұл бізге халықтан кері байланыс алуға және клиенттердің артықшылықтарын көбірек білуге мүмкіндік береді, – дейді Н. Диханбаев.

Айта кетейік, мемлекеттік корпорация 4 мекемеден құрылған. Оның құрамына халыққа қызмет көрсету орталығы, зейнетақы төлемдері жөніндегі мемлекеттік орталық, жер кадастрының ғылыми-өндірістік орталығы кірген, ол мемлекеттік корпорацияның тек фронт-офистерінің жұмысын ғана емес, оның бэк-офистерінің жұмыстарын зерттеуге, соның ішінде зейнетақы, декреттік төлем, жер учаскілерінің өлшеулерін, жылжымайтын мүлікті техникалық тексеру және т.б. жүргізуге мүмкіндік береді.

Бүгінде Қазақстанда мемлекеттік корпорацияның 546 мемлекеттік қызметті көрсететін 349 фронт-офисі жұмыс істейді. Өзінің бір жыл жұмысы ішінде «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы 37 миллионнан астам мемлекеттік қызмет көрсеткен.

Жуырда қала тұрғыны Н. есімді азамат «Тассай» шағынауданының Ш. Уәлиханов көшесінің бойында темекі қалдығын белгіленбеген орынға тастағаны үшін сот қаулысымен 5 тәулікке әкімшілік қамаққа алынған. Сондай-ақ, А. деген азамат сағыз қалдығын жерге тастағаны үшін 3 тәулік бойы әкімшілік қамау жазасын өтеуіне тура келді.

Оң нәтижесін берген «Нөлдік төзімділік» қағидасының бүгінгі бағдары шынында ел азаматтарының күнделікті өміріне айтарлықтай өзгеріс енгізді. Тұрғындар арасында «қала тазалығы», «ішкі мәдениет» жөніндегі ұғымдар қалыптасты. Өркениетті елдердің дәстүрінде бар тазалық мәселесі өз айналамызда жарқын көрініс берді. Тіпті, темекі тұқылын да белгіленбеген орындарға тастау – ұсақ құқықбұзушылыққа баланады. Қомақты көлемде айыппұлдар салынып, әкімшілік қамау жазасы белгіленеді. Өз кезегінде, бұл қағида осы қысқа мерзімде нәтижелігін көрсетуде. 

«Нөлдік төзімділік» қағидасын қалыптастыру мақсатында жергілікті полиция қызметкерлері қала аумағындағы орта мектептер мен колледж ғимараттарында кездесулер өткізуде. Тек, Абай ауданы аумағы бойынша ақпан айының 20-сы мен наурыз айының 7-жұлдызы аралығында 33 мектепте 4 мыңға жуық жасөспіріммен кездесу ұйымдастырылған. Онда «Құқықбұзушылыққа нөлдік төзімділік» тақырыбында түсіндіру жұмыстары жүргізілді.

– Қоғамда ұсақ құқықбұзушылықтарға, бұзақылыққа және мәдениетсіздікке «Нөлдік төзімділік» атмосферасын қалыптастыру мақсатында облыс аумағында учаскелік полиция бекеттері жанынан 254 қоғамдық кеңес құрылған, – дейді облыстық жергілікті полиция қызметі басшысының орынбасары, полиция подполковнигі Мұсабек Зұлпыхаров. – Бекітілген жүйелі кестеге сәйкес, насихаттық топ өткен жылы облыс тұрғындарымен 1300-ге таяу кездесу ұйымдастырды. Әсіресе, жасөспірімдерге құқықбұзушылықты жасамас бұрын оның зардаптары мен жауапкершілігі туралы ойлану керектігі түсіндіріледі. 

Аталған кездесулерде кәмелетке толмағандар арасындағы әкімшілік және қылмыстық құқықбұзушылық түсінігі, құқықбұзушылық үшін жауапкершілік, кәмелетке толмағандар үшін ата-аналарының жауапкершілігі және оның алдын алу мәселелері жан-жақты талқыланды.

Айта кетейік, өткен жылы Абай ауданы бойынша ұсақ бұзақылық жасағаны үшін 818 азамат әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Оның 264-не әкімшілік айыппұл салынса, 554-і қамауға алынған.

Ұсақ бұзақылық санатындағы әкімшілік істерге қоғамдық орындарда былапыт сөйлеу, жеке тұлғаларға қорлап тиiсу, тұрғын үй-жайларды қорлау, ортақ пайдалану орындарын, саябақтарды, скверлердi ластау, оның iшiнде белгiленбеген орындарға коммуналдық қалдықтарды тастау және айналасындағыларға сыйламаушылықты бiлдiретiн, қоғамдық тәртiптi және жеке тұлғалардың тыныштығын бұзатын басқа да осындай әрекеттер жатады.

ҚР Президенті Н. Назарбаевтың 2050 жылға дейінгі Стратегиялық Жоспарында белгіленген ауқымды міндеттерінің аясында тұрғындардың ішкі мәдениетін қалыптастыруға мейлінше ден қойылған. Бұл жөнінде Елбасы: «Біз тіпті ұсақ-түйек құқықбұзушылықтарға, бұзақылыққа, мәдениетсіздікке төзбеуге тиіспіз. Себебі, бұл қоғамдық тыныштықты бұзады, өмір сүру сапасын төмендетеді» – деп атап өткен болатын. Оның негізгі мәні, әр адам қоғам тыныштығын сақтауды өзінен бастағаны жөн. 

Демек, «нөлдік төзімділік» – адамдардың ұқыптылығы мен ішкі мәдениетін қалыптастыруға үндейді. Яғни, еліміздің әр азаматы кез келген құқықбұзушылыққа жайбарақат қарамауы керек. Бар мәселені тек құқық қорғаушы органдарға жүктеп қоюға болмайды. Елдегі тәртіп пен қауіпсіздік үшін баршамыз жауаптымыз. Кез келген тәртіпсіздіктің алдын алу – борыш екендігі ел азаматтарының санасына сіңірілуі тиіс. 

Осы бағытта облыстық прокуратураның бастамасымен «Қауіпсіз қала» жобасы жүзеге асып келеді. Тұрмыстық қалдықтарды белгіленбеген орындарға тастаған тұрғындарды анықтау үшін аулалар мен көше бойларына 242 бейнебақылау жүйесі орнатылған. Нәтижесі де көңілге қонады. Ағымдағы жылдың алғашқы тоқсанында облыс орталығында ұсақ құқықбұзушылыққа жол бергені үшін 224 азамат жауапкершілікке тартылған.

Сондай-ақ, ұсақ құқықбұзушылықтың алдын алу бағытында Шымкент қаласы әкімдігінің бастамасымен жүзеге асып отырған «WhatsАpp» желісі де өз тиімділігін көрсетіп отыр. Биылғы жылдың алғашқы тоқсанының қорытындысы бойынша қала әкімдігінің «WhatsApp» желісіне қала тұрғындарының тарапынан 5475 өтініш келіп түскен. Оның ішінде 1258 азамат қала тазалығы және абаттандыру жұмыстары бойынша өз ұсыныс-пікірлерін жеткізіпті.

Қоғамдық қауіпсіздікті сақтаудың негізі – тәртіпке байланысты. Заң алдында баршаның жауапкершілігі бірдей. Осы орайда, Елбасының 5 институционалды реформасын орындау бағытындағы 100 нақты қадамында ұсақ құқықбұзушылыққа мүлдем төзбеу қағидалары атап көрсетілген.

Бүгінде облыс прокуратурасы қоғам тыныштығын қамтамасыз ету мақсатында «Қауіпсіз қала» жобасын ұсынуда. Аталған жоба жүзеге асқанда қаладағы қылмыс санын 30 пайызға дейін төмендетуге мүмкіндік болады. Айта кетейік, бұл жоба бұған дейін мегаполис болып табылатын Астана қаласында жүзеге асырылған. Қазіргі таңда Шымкентте жалпы тіркелген қылмыстардың ішіндегі ауыр және аса ауыр санаттағы қылмыстардың ашылуы 70 пайызды, ал орта дәрежедегі қылмыстардың ашылуы 23 пайызды құрады. Осы жоба шеңберінде жұмыссыздық, қаңғыбастық, маскүнемдік және нашақорлық салдарымен күресу, сондай-ақ халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру мақсатында 20-дан астам іс-шаралар өткізу жоспарлануда. Алдағы уақытта қылмысты төмендету мақсатында Шымкент қаласының аумағы толығымен бейнекамералармен жабдықталмақ. Соңғы 3 жылда жергілікті полиция қызметкерлері 350 автокөлікпен қамтамасыз етіліпті.
Шымкенттегі жергілікті полиция қызметіне 1313 штаттық бірлік берілген. Бірінші кезекте қала тұрғындарының қауіпсіздігін сақтау басты міндет ретінде белгіленген. Ол үшін қажетті жағдайлар да қарастырылған. Бұл қатарда биыл 5 эвакуатор алынған. Бақылау камералары да орнатылуда. Түрлі деңгейдегі құқықбұзушылықты бұлтартпай дәлелдеу мақсатында Шымкент қаласындағы демалыс орындары мен орталық көшелерінде 249 бейнеқұрылғы жұмыс істейді. Алдағы уақытта тағы 302 бейнебақылау камералары орнатылмақ. Сондай-ақ, қаланың қозғалысы қарқынды 11 көше қиылысы интеллектуалды бейнебақылау камераларымен жабдықталған. Осы құрылғылардың көмегімен тазалық пен тыныштықты сақтау, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету жұмыстары тәулік бойы жүргізілуде. Кең ауқымды қамтыған шаралар өз нәтижесін де беріп отыр.
– Өткен 10 айдың қорытындысы бойынша Шымкентте барлығы 23 681 әкімшілік құқық бұзушылық дерегі анықталып, тәртіп бұзушылар тиісті жазаға тартылған. Жалпы көлемі 72 миллион 366 мың теңге көлемінде айыппұл салынып, оның 33 миллион 600 мың теңгесі өндірілген, – дейді қалалық жергілікті полиция қызметі басшысының орынбасары Ғабит Жандарбеков.

Ұлт болашағы ұрпақ тәрбиесіне байланысты

ҚР Әкімшілік құқықбұзушылық туралы Кодексінің 442-бабына сәйкес, кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдердің сағат кешкі 22-ден таңғы 6-ға дейін ойын-сауық мекемелерінде болуы – олардың ата-аналарына үш айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуына әкеп соғады. Осыған сәйкес, мамандар қандай да бір құқықбұзушылықтың алдын алу бағытында ата-аналар қауымын балаларының әрекеттерін қатаң бақылауға алуды ескертеді. Жыл басынан бері осы қағиданы назардан тыс қалдырған 2169 жасөспірімнің ата-анасы жауапкершілікке тартылғанын да атай кеткен жөн.
«Қауіпсіз қала» жобасы аясындағы «Лайықты ұрпақ тәрбиелейік!» іс-шарасы жыл соңына дейін жалғасын табады. Бұдан бөлек, жыл бойы «Жасөспірім», «Заң және құқық», «Абайлаңыз, балалар!», «Түнгі қаладағы балалар» рейдтік шаралары жүйелі түрде ұйымдастырылып келеді. Сондай-ақ, жергілікті полиция қызметі бақылау сапасын арттыру бағытында «Көршілер бақылауы» пилоттық жобасын жүзеге асыруда. Осы орайда, қала аумағында биыл кәмелетке толмағандар қолымен жасалған 131 қылмыс дерегі тіркелгенін айта кеткен жөн. Дегенмен, бұл көрсеткіш өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстыра алғанда, 32,8 пайызға кеміген.
Бала тәрбиесі – отбасы, мектеп, қоғамның ынтымақтастығымен ғана оңды нәтиже береді. Сол себептен де, бүгінде қалалық білім беру бөлімі де кәмелетке толмағандар арасында құқықбұзушылықтың жайын үнемі бақылауда ұстап, құқықтық насихаттау жұмысын белсенді түрде жүргізіп келеді.

Нашақорлық – қоғам дерті

Қазір бүкіл әлем елдері нашақорлыққа қарсы күресті ашық жариялап отыр. Себебі, нашақорлық індетінің адамзат баласына әкелетін кесапаты үлкен, зардабы өлшеусіз. Сол себепті де, қазақ елі есірткіге қарсы заңнамасын барынша күшейтті. Құқық қорғау органдарының алдына есірткі бизнесі мен нашақорлыққа қарсы күрес аса маңызды міндет ретінде қойылды.
Статистика деректеріне сүйенсек, әлем бойынша екі жүз миллионнан астам нашақор бар. Бұл қатарда, біздің елдегі есірткі тұтынатындар саны 55 мыңнан асып жығылады екен.
Көптеген жасөспірімдердің есірткіге үйір болу себебі, достарынан ерекшеленбеу үшін немесе олардың алдында өз беделін көтеру үшін шегуден басталады. Жастар арасындағы нашақорлықтың өршуіне жастардың өмірлік қиыншылықтарды жеңе алмауын да жатқызуға болады. Наркологиялық диспансер мамандарының айтуынша, есірткі – уақытша психикалық қысымды төмендетеді. Өкінішке қарай, алғашқыда жастар оның адам ағзасына тигізетін кері әсері туралы ойламайды. Олар нашақорлықтан кез келген уақытта еш қиындықсыз бас тарта алатындарына сенеді. Бірақ нашадан психикалық және физикалық тәуелділік пайда болғаннан кейін бұл шешім кейінге шегеріле береді.
Психикалық тәуелділік тез арада пайда болады, кей жағдайда ол есірткіні тіпті бір ғана рет пайдаланғаннан кейін де пайда болады. Адамның миы есірткіні қабылдағанда пайда болатын ләззат сезімін есінде сақтап қалады да, бұл сезімнің қайталануын талап етеді. Сол себептен есірткіге үйренген адам бастапқыда пайда болған сезімді күшейту үшін оның мөлшерін күн өткен сайын көбейтуге мәжбүр болады. Кей жағдайда есірткінің мөлшерін шамадан тыс асыру мезгілсіз өлімге әкеліп соқтырады.
Сала мамандарының берген мәліметінше, биыл қала аумағында есірткімен байланысты 142 құқықбұзушылық дерегі тіркелген. Сондай-ақ, есірткіге әуестігі бар 119 адам есепке алыныпты.
Қаладағы криминагенді ахуалды тұрақтандыру мақсатында жергілікті полиция қызметі тарапынан әр аптаның сенбі, жексенбі күндері рейдтік іс-шаралар жүргізіліп келеді.
Жалпы, биыл Шымкент қаласында барлығы 17 438 қылмыс дерегі тіркеліпті. Бұл көрсеткіш өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстыра алғанда 2,3 пайызға өскен. Дегенмен, кісі өлімі 25 пайызға, бұрын сотты болғандар қолымен қайтара жасалған қылмыс дерегі 20 пайызға төмендегені байқалады.

Абай – халқы тығыз орналасқан аудан. Қазір қала орталығы қарқынды даму жолына түсті. Жаңа құрылыстар салынып, инфрақұрылым жақсара бастады. Әкімдік тұрғындардың жайлы өмір сүруіне жағдай жасауды басты назарда ұстайды. Ауданның бүгінгі тыныс-тіршілігін білу мақсатында, бірқатар құрылыс нысандарын аралаған болатынбыз. Аудан әкімінің орынбасары Нұрлан Тілеш бізге атқарылған жұмыстарды баяндай келе, әлі де шешімін таппаған мәселелердің барын алға тартты.

ТҰРҒЫН АЛАПТАҒЫ ИГIЛIКТI IСТЕР

Қызылжардың тұрғындары еңбексүйгіш жандар. Олар Жер-Ананың төсінен несібесін тауып отыр. Бау-бақша өсіріп, күнделікті нәпақасын айырады. Екі жыл бұрын қызылжарлықтар сусыз қалған болатын. Жуырда түйткілге айналған мәселе шешімін таппақ. Жаңа су құбырын жобалау жұмыстары қолға алынбақ. Абай әкімдігі аппаратының халықпен жұмыс бөлімінің меңгерушісі Ержан Саржан Игілік, Жаңаталап, Қызылжар елді мекендерінде жаяу жүргіншілер мен жол салынатынын айтты. Күн көзімен жылтырап жатқан жаңа асфальттың сапасына көңіл сүйсінді. 8 шақырым жолды жаңғырту мақсатында бюджеттен 116 млн теңге бөлінген. Күзге дейін жол шаруашылығы жұмысты толық бітіреді. Одан бөлек, тұрғын алапқа жасанды жол кедергілері, ал мектеп маңына бағдаршам орнатылмақ.
– Тұрғын алап қаланың шет аймағында болғандықтан, ескі жоба бойынша орталық жолдар мен жаяу жүргіншілер өткелдері қарастырылмаған. Қазіргі уақытта Әбдіраимов көшесінің 17 шақырымын жарықтандыру жөнінде ұсыныс бердік. Айта кету керек, бізге облыстық мәслихаттың депутаты Дулат Әбіш көмектесуде. Көшелерге орынсыз берілген атаулар мәселесін де ретке келтіріп жатырмыз. 12 жасанды жол кедергілерін орнатамыз, – дейді Ержан Саржан.
Қала аумағының кеңеюіне байланысты тұрғын алаптағы мәселелер біртіндеп шешіліп келеді. Мұнда достық пен келісімнің үлгісіндей болып қазақ, орыс, әзірбайжан, түрік, өзбек этностары тату-тәтті ғұмыр кешуде. Десе де, келер жылы тамызда қолданысқа беруге жоспарланып отырған 600 орындық мектеп тұрғын алаптың көрікті орнына айналатыны анық.

Мектептің тарлығы Абай ауданындағы Жаңаталаптың түйткілді мәселесі. Мұнда жыл сайын халық саны артып келеді. Соған байланысты бала саны да көбейген. Биыл тұрғын алап тұрғындарының қуанышында шек жоқ. «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша жаңа мектептің құрылысы жүріп жатыр. 

1600 орындық білім ордасының құрылысына тапсырыс беруші – Шымкент қаласының құрылыс бөлімі, мердігер – «MabekTradeLTD» ЖШС. Жоба құны 903 715 330,56 теңгені құрайды. 2016 жылы бұл қаржының 400 миллионы игерілуде. Қазіргі кезде құрылыста 85 адам жұмыс істейді. Мектептің іргетас блоктары орнатылып, қабырғалары қалануда.
Жобаның жалпы құны 904 млн теңгені құрайды. Күйдірілген кірпіштен салынып жатқан үлкен ғимаратқа қоса мәжіліс, спорт залдары мен асхана бой көтермек. Мердігер «Маbex Trade LTD» ЖШС құрылыстағы қадамын жаңадан бастап отырған жоқ. Серіктестіктің жұмыс жүргізушісі Уәлихан Сандыбаевтың құрылыс жұмысына көңілі толады. Өйткені құрылыс материалдары уақытылы жеткізілуде, оның үстіне мұнда бәрі «алтын қолды» жұмысшылар.
– Нысан құрылысына 85 адам жұмылдырылған. Бәрі – өз ісінің шеберлері, – дейді ол. – Оларға қойылатын басты талап – қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып жан-тәнімен жұмыс істеу. Құрылыс материалдарының біраз бөлігі жергілікті тауар өндірушілердікі,-дейді құрылысшы.
Жаңа мектеп тұрғындардың басты қажеттілігі. Бүгінге дейін №82 мектепте балалар 4 ауысым бойынша білім алып келді. Ал мектеп салуға жердің жоқтығы қолбайлау болды. 49 жылға жалға берілген фермерлердің жерін қайтарып алып, заңсыз құрылыстарды бұзу арқылы бұл мәселе шешімін тапты. Енді ескі оқу ордасында балалар, ал жаңа мектепте жоғарғы сынып оқушылары білім алатын болады.

ТАЗАЛЫҚҚА ТИЯНАҚТЫЛЫҚ ҚАЖЕТ

Тельман бөлімшесінде назар аударатын қауіпті орын бар. Төлебаев көшесіндегі аумақта бір кездері «21 партсъезд» деген атпен минералды тыңайтқыштар мен улы химикаттардың қоймасы болған. Кеңшар тараған соң, аумақ қараусыз қалды. Ал жер телімдері тұрғындарға үй салу мақсатында берілді. Жұрт үй салғанымен залалды мәселенің шешімін таба алмады. Үйілген қоқыстың иісі алыстан-ақ қолқаны қабады. Сондай-ақ тұрғындар әртүрлі сырқатпен ауыра бастады. Улы химикаттар төгілген аумақтың қоршауы жоқ. Жанынан адамдар әрлі-бері өтіп, балалар ойнап жүреді.

– Химиялық қалдықтарды көму аудан экологиясына ғана емес, осындағы халықтың денсаулығына зиянын тигізді, – дейді Ержан Саржан. Олар аллергия, онкологиялық аурулар бойынша дәрігерлерге жиі баратын болды. Улы қоқыстарды жою бағытындағы он жылдан бергі жұмыстарымыз нәтижесіз болып келді. Тек осы жылы қайта-қайта шағымдануымыздың нәтижесінде қауіпті қалдықтарды Ақмола облысына жөнелтіп, кәдеге жаратуға қаражат бөлінді.
«СТ-сервис» фирмасының инженері Еркін Сыпатаев жұмыстың басталып кеткенін жеткізді. Арнайы қорғаныс киіміндегі екі жұмысшы тасымалдауға ыңғайлы болу үшін үлкен цистерналарды толтырып жүр. Жалпы сыйымдылығы – 4 400. Одан бөлек, жердің жоғарғы қабатында да өндіріс қалдықтарын кәдеге жарату жұмыстары жүргізіледі. Бұл іс биыл қазан айында аяқталмақ.

Көше тұрғындары улы химикаттардан құтылатынына қуанышты. Қауіпті қоймамен көршілес қонған тұрғын Ақберді Әлиев те солардың қатарында.
– Бұл мәселені кімдер шешуге тырыспады десеңізші. Тіпті, Алматыдан экологтар, шетелдік ҮЕҰ, басқа да қоғамдық ұйымдардың өкілдері келіп, таңғалып кеткен. Көбі уәде бергенімен жұмыс істеген жоқ. Міне, енді улы қоқыс күн өткен сайын азайып келеді. Ауа айтарлықтай тазарды, – дейді ол.
Соңғы жылдары әкімдікте шаруа қордаланып қалды: қала шекарасы кеңейген соң жаңадан пайда болған шағынаудандар мен тұрғын алаптардағы коммуникациялық, ауызсу, әлеуметтік мәселелерді жолға қоюға тура келеді. Әрине, халыққа қызмет ету оңай емес. Дегенмен, жұмыстар рет-ретімен шешіліп келеді.

Қала әкімдігінде Шымкент қаласының әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың қатысуымен сауда орындарының өрт қауіпсіздігі мәселелері жөнінде жиын өтті. Жиынға қалалық төтенше жағдайлар басқармасының өкілдері, сауда орындарының басшылары қатысты.

Шымкенттегі ірі сауда орындары, оның ішінде жоғары топқа жататындардың бірқатары кіші кәсіпкерлік немесе микрокәсіпкерлік субъектілері аталады. Ал осы санаттағы кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік тіркелу немесе қайта тіркелу уақыты 3 жылдан аспаса, аталған нысандарға тексеру жүргізілмейді. Іс жүзінде мұндай жағдай тексеру кестесіне енгізілген жоғары топтағы сауда орындарының тексерілмеуіне алып келеді. Мысалы, «Сәуле» ЖШС-не қарасты «Оптовик» сауда орталығы, «Абесов» ЖК-ға қарасты «Алаш» базары, сонымен қатар түрлі заңды тұлғаларға қарасты «Жібек жолы» базары және «Арғымақ» автокөлік базары жоғары топтағы нысандарға жатқанымен, мемлекеттік тіркеуден қайта өтулеріне байланысты жақын арада тексерілмейді. Себебі, қайта тіркелгеніне 3 жыл толмаған.

Жиында осындай мәліметтер келтірген төтенше жағдайлар жөніндегі департаменті мамандарының айтуынша, сауда орындарының жетекшілері өрт қауіпсіздігі талаптарын орындағанына қарамастан, қазіргі таңда сауда орындарында қайта жобалау жұмыстары жүргізілуде. Сондықтан жаңадан салынған сауда нүктелерінің саны нормадан асады және базарларда үлкен көлемде сауда-материалдық заттар жинақталып, өту жолдарына кедергі жасайды. Сонымен қатар өртке қарсы арақашықтық та сақталмайды. Өртке қарсы нормалардың талаптарында сауда қоймаларына және сатуға арналған бөлмелердің арасында міндетті түрде өртке қарсы қабырға болуы тиіс. Алайда, сауда-саттық жүргізіліп жатқан базарлардың ешқайсысында өртке қарсы қабырға қарастырылмаған. Жақында ғана «Исатай», «Оптовик» базарларындағы мүшкіл жағдай осының дәлелі.

Сондай-ақ, осы мәселеге қатысты мамандар статистикалық көрсеткіштер келтірді. Егер 2012 жылы Шымкенттегі сауда орындарында 4 өрт оқиғасы, 2013 жылы 5, 2014 жылы 7, ал 2015 жылы 4 өрт оқиғасы тіркелген. Ал 2016 жылдың 5 айының өзінде 3 өрт оқиғасы тіркеліп отыр. Сауда орындарындағы өрт оқиғаларының 80 пайызы өрт қауіпсіздігі талаптарын орындамаудан туындағаны белгілі болып отыр. Дегенмен, сауда орындарының өртке қарсы жай-күйі ерекше назар аударуды талап етеді.

Жиынды қорытындылаған Ғ. Әбдірахымов жауапты мамандарға сауда орындарындағы өрт қауіпсіздігі талаптарының қатаң сақталуы бойынша бақылау жұмыстарын күшейту қажеттігі туралы тапсырмалар берді.