Шымкент келбеті

Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев «Шымкент қаласындағы қоғамдық көлік саласын дамыту» форумына қатысу үшін өңірімізге арнайы келген отандық және шетелдік компаниялардың өкілдерімен кездесті. Басқосуда қонақтар жолаушы тасымалдау саласындағы тың жобалар мен заманауи көліктерді таныстырды.

Компания басшыларының ұсыныстарын тыңдап шыққан өңір басшысы жыл сайын халық саны қарқынды өсіп келе жатқан қаланың көлік қатынасын реттеуге заманауи технологиямен жабдықталған соңғы үлгідегі қоғамдық көліктерді қолдану керегін атап өтті.

– Елбасы биылғы Жолдауында мегаполис қалалардың проблемаларын тиімді шешу үшін «Смарт Сити» тұжырымдамасы мен қалалық ортаны басқарудың кешенді түрін енгізу қажет екенін айтты. Осы ретте миллионға тарта тұрғыны бар Шымкент қаласын ақылды қалаға айналдырудың бір сипаты – жолаушылар тасымалдайтын автобустарды жаңалау. Яғни соңғы үлгідегі технологиялардың көмегімен халықтың жүріп-тұруын жеңілдетуіміз қажет, – деді Жансейіт Қансейітұлы.

Компания өкілдері өздері өндіріп отырған автобустардың сапасы жоғары, тиімді бағада екенін, қоғамдық көлікке орнатылған мониторинг, төлем, «GPS» жүйелері мен мобильді қосымшалар жолаушыларға көрсетілетін қызметтің сапасын жақсартуға мол мүмкіндік беретінін айтты. 

Кездесу соңында облыс әкімі тиісті сала мамандарына ұсынысы мен бағасы тиімді компанияларды анықтап, сол мекемемен келісім-шартқа тұруды тапсырды.

Қалада қоғамдық көлік қызметіне талап жылдан жылға күшеюде. Автобустарды жаңарту, жолаушыларға ыңғайлы жағдай жасау – басты міндет. Осы мақсат аясында Шымкентте қоғамдық көлiк саласын дамытуға арналған халықаралық форум өтті.

Елбасының халыққа арнаған биылғы Жолдауында мегаполис қалалардың проблемаларын тиімді шешу үшін «Смарт Сити» тұжырымдамасы мен қалалық ортаны басқарудың кешенді түрін енгізу айтылған-тын. Миллионға тарта тұрғыны бар Шымкент қаласының көлік саласын дамыту – кезек күттірмейтін мәселенің бірі.

Шымкент қаласының қоғамдық көлік саласын дамытуға арналған мұндай ауқымдағы форум алғаш рет ұйымдастырылып отыр.

Басқосуға Ресей, Қытай, Беларусь, Өзбекстан және елiмiздiң үздiк автобус құрастырушы зауыттарының, электронды билет жүйесі және қаржы институттарының өкілдері қатысып, пікір алмасты. Форумның аясында бағасы қолжетімді және сапалы автобусты анықтау, мониторингтік және электронды төлем жүйесі, бағаның тиімді тарифі, қоғамдық көлік саласындағы жұмысты дұрыс ұйымдастыру, мобильді қосымшалар және қосымша қызмет көрсету мәселелері талқыланды.

Бүгінде Шымкент қаласында жолаушылар тасымалдаумен айналысатын 26 көлік компаниясы 70 бағытта қызмет көрсетеді. 1700-ге тарта автобустың 70 пайызының пайдалану мерзімі 7 жылдан асып кеткен. Қала әкімі Нұрлан Сауранбаев қазіргі таңда қаладағы автобустардың жай-күйін айта келе, көліктердің нарықта бәсекеге қабілетті болу керектігін атап өтті. 

Қалалық жолаушылар көлігі және атвомобиль жолдары бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаев жиынның нәтижелі болатынына сенім білдірді. 

– Көлік компанияларының басшыларына автобустарды жаңартыңыздар деген талап қойылғанына біршама уақыт болды. Қазір де бірқатар ұсыныстар әзірледік. Осы форумның соңында көлік компаниялары жаңа автобус сатып алса, оларға он жылға дейін келісім-шарт түзуге басымдық береміз. Одан бөлек, жаңа автобустарды сатып алып, оны сенімді басқарушыға беру де жоспарда бар. Үшінші нұсқа – муниципальді автопарк ашу, – дейді ол. 

Сонымен қатар, қалада мобильдік қосымшалар орнату да ойластырылуда. Яғни, алдағы уақытта телефон арқылы бағыттардың тиімділігін бақылап отыруға мүмкіндік бар. Ал қалада GPS құрылғысы барлық автобустарға орнатылған. 

Жиында «IBA Group» ЖШС-нің директоры Михаил Бунас (Беларусь), «Смарт ЖКХ» ЖШС-нің бас директоры Сержан Ақылбаев, т.б. қонақтар қоғамдық көлікке орнатылған мониторинг, төлем, «GPS» жүйелері мен мобильді қосымшаларын таныстырды.

Шымкентте жыл соңына дейін 12 жаңа автобус маршруты қосылады. Қазіргі таңда, жолаушыларға сапалы қызмет көрсетуді реттеуде сала мамандары қоғамдық тасымалдау компанияларының жұмысына талапты күшейтуде.

Маршрут кестесін сақтамаған компаниялармен келісімшарт бұзылады. Қазірдің өзінде Шымкент қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі басшысы Қуатжан Жұматаевтың айтуынша, №38,33,12А,134 маршруттармен келісімшарт бұзылған. Олар келесі жылы тендерде жеңімпаздар анықталғанша жұмысын жалғастырады.
Айта кетейік, қазір Шымкентте мемлекеттік автобус паркін ашу мәселесі ұсынылуда.

Қала әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай қоғамдық көлік компанияларының басшыларымен кездесті.

Жиында қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаев қоғамдық көлік мәселесі бойынша атқарылған жұмыстар жөнінде баяндама жасады. Оның айтуынша, бірқатар компанияларда қоғамдық көліктерді бақылап отыратын GPS орнатылмаған. Аталған мәселеге жауапты компания басшылары бір апта ішінде олқылықтардың орнын толтыруға уәде берді.

– GPS барлық автобустарда орнатылуы керек. Біз ол арқылы әрбір қоғамдық көлікті бақылап отырамыз. Егер құрылғыңыз істемей қалса жұмысыңыз көрінбей қалады. Сондықтан, бұл мәселені ертерек түзету керек. Бұзылғандарын жөндеп, жаңасын сатып алуға бір апта уақыт беріледі, – деді Қ.Нұртай. 

Сондай-ақ, жиын барысында қоғамдық көліктердегі билет бермеу, жүргізушілердің жол ережесін бұзуы, аялдамаға тоқтамау, кондукторлардың айқайлауы секілді мәселелер де талқыланды.

Іс-шара соңында әкім орынбасары компания басшыларына бірқатар міндеттер жүктеп, нақты тапсырмалар берді.

Мен Шымкент қаласының тұрғынымын. Қаланың батыс аумағындағы «Қазығұрт» шағынауданынан «Нұрсәт» шағынауданына дейінгі аралықта қызмет орнына асыққан тұрғындар күн сайын таңертең Құрсай елдімекенінен шығатын №21 бағыттағы қоғамдық көлігін аялдамаларда күтіп тұрады.

15-20 орындық шағын көлік салоны «Қазығұрттан» шыға бере-ақ «Көмешбұлақ» аялдамасына жеткенше лық толып, адамдар баратын жеріне қысылып-қымтырылып әзер жететін еді.

Енді міне, бұл қиындық артта қалып, мәселе шешімін тауып отыр. Қала әкімдігінің жүйелі жұмысының нәтижесінде, №21 бағыттағы «Газельдің» орнына үлкен автобус жүре бастады.

Обалы не керек, қалалық автобустар өз қызметін таңғы 7-ден аса бастаса, №21 бағыттағы бұл «маршруткалар» олардан жарты сағат ерте келеді және ешқашан кешікпей, уақытылы жүреді. 

Шаһар басшысы Ғабидолла Әбдірахымовтың әкімдік қызметкерлеріне бір ай бойына қызметтік көлікпен жүруге тыйым салуы, қоғамдық көліктегі тәртіп бұзушылықты өзі жеке бақылауға алуы батыл бастама болды. Алдағы уақытта қала көшелеріндегі қоғамдық көлік кептелісін азайту үшін 5 негізгі көше қиылысында жолайрық пен жолүсті өткелінің салынатынын, қоғамдық көліктерде электронды билет жүйесі енгізілетінін де естіп жатырмыз. 

Қала тұрғыны ретінде, қолға алынған жұмыстардың оңды нәтижесін беретініне сенім білдіреміз.

Слам НҰРМАҒАНБЕТҰЛЫ,
қала тұрғыны

Шымкент-тік қоғамдық көлік жүргізушілер мен кондукторлар форма кию талабын сақтамайды. Транспорт саласы мамандары осылай деп дабыл қағып келеді. Бұл мәселе бойынша жылдар бойы күрескенімен нәтиже шығар емес. Мамандар берген мәліметке сүйенсек, жолаушылар тасымалдайтын 30 компанияның ішінде небәрі бесеуі талаптың үдесінен шыққан.

Апта сайынғы тасымалдау компаниялармен өткізілетін жиында жауапты саладан «форма» үшін 20-30 ескерту беріледі екен. Тасымалдаушы компаниялар өз міндетін орындауға неге салғырт қарайды? Үлкен мегаполисті қалада бұл мәдениет неге сақталмай келеді? Мәселенің анық-қанығын саралап көрдік.

Шымқалада 1600-ге жуық жүргізуші мен кондуктор бар

Шымкент қаласында 30 көлік компаниясы жұмыс істейді. Жалпы, 75 бағыт бойынша 1146 қоғамдық көлік күніне 250 мыңдай жолаушыны тасымалдайды. 1600-ге жуық жүргізуші және осы шамада кондукторлар халыққа қызмет көрсетеді. Жүргізуші мен кондукторлардың қоғамда атқаратын еңбегі орасан деуге келеді. Таң атқаннан қас қарайғанға дейін жүргізуші тұрғындарды қажетті жеріне жеткізумен қатар, қауіпсіздігін қоса ойлайды, ал кондуктор тізе бүкпей қызмет көрсетеді. Бірақ шымкенттік кондукторлар қызметтік форма киюге келгенде немқұрайлы. Мамандар бұған заңның солқылдақ тұстары себеп дегенді алға тартты. Себебі, әлі күнге дейін жауапты мамандар талапты бұзғандарға шара көре алмайды, тек ескерту берумен ғана шектеледі.

– 2014 жылға «Автомобиль көлігімен жолаушыларды тасымалдау» қағидатына «қоғамдық тасымалдау көліктерінің жүргізушісі мен кондукторлар киім-кешекпен қамтамасыз етілуі тиіс» деген өзгерістер енгізілді. Бұл тасымалдаушы компаниясының есебінен жүргізіледі. Қағидадағы өзгерістерден кейін Шымкентте қоғамдық тасымалдау көліктерінде жүргізушілер мен кондукторларға бірыңғай форма бекітілді, – дейді Шымкент қаласының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің көлік және коммуникация секторының меңгерушісі Наурыз Сүгірәлиев. 

Жаңа талаптардан кейін қаладағы автобустар мен шағын автобус өкілдері бірыңғай формаға көшкен. Жазғы үлгісі – көк жейде, қара шалбар. Жейдеге тасымалдаушы компанияның таңбасы бейнеленеді. Қыста – жасыл түсті костюм киеді. Кондукторларда жасыл түсті кеудеше кию міндеттелген. 

Міндеттелген деп айтқанымен о баста 100 пайыз қызметкерлерін формамен қамтыған компаниялар соңғы жылдары ескертуді елемейтін болған. 

– «Green Bus», «Экспресс», «Санжар моторс», «Бекзат сервис», «Автоимпульс» тасымалдау компаниялары ғана толыққанды талаптарды орындауда. Қалғандарына ескерту жасаумен келеміз. Келеңсіздіктердің себебін анықтауға тырысқанымызда компания өкілдері әсіресе кондукторлар жиі ауысатындықтан форманы ретке келтіре алмай отырғандығын алға тартуда», – дейді Н. Сүгірәлиев.

Расында, соңғы жылдары өз формасымен жүрген жүргізуші мен кондукторды №35, 27, 84, 92 бағыттағы автобустардан ғана байқаймыз. Бұл тасымалдау көліктері қаламыздағы «Green Bus», ЖШС-на тиесілі. 

Формасыз жұмысқа кіріспейді

«Green Bus» компаниясының жолаушыларды тасымалдаумен айналысқандығына үш жылдан асқан. Мұнда қазір 300 жүргізуші мен кондуктор қызмет етеді. Әзірге өзгелерге үлгі болып келе жатқан компанияның бірегейі осы мекеме.

– Әр маманның қызмет барысында өз формасы болады. Бізде әмбебап форма қызметкерлер үшін ыңғайлы әрі тазалықты сақтауда маңызы зор. Екіншіден, қоғамдық көлік ішінде күніне қаншама жолаушылар мініп-түсетіндіктен форма өзгешелеп тұрады. Сондықтан мекемемізде таңертең жүргізуші мен кондукторға форма киюді міндеттейміз. Содан кейін ғана мамандарымыз көлігін техникалық байқаудан, өзін медициналық тексерістен өткізіп, диспетчерден қажетті құжаттарын алады, – дейді «Green Bus» компаниясы директорының орынбасары Әбдібек Үкібаев.

Мамандығы – мақтанышы болса...

Республикадағы үшінші қала мәртебесіне лайық Шымкент қаласының жолаушылар тасымалы саласы мәдениетке сай болуы тиіс. Дегенмен, бұл мәселе қоғамның талқылауына салынып, «мәдениет» үшін күрестің басталып кеткендігіне аптадан асты. «Кондукторлар мәдениеттен жұрдай», «аялдамаларда айқайлайды», «жүргізушілер бейәдеп сөздер айтады» деген жолаушылардың шағымдары көбейгендіктен билік қоғамдық көлікте мәдениетті қалыптастыруға мықтап кірісті. Сала мамандары келеңсіз мәселелерге жол бермеуде билік өкілдерін автобустарға отырғызып, мәселені жан-жақты шешуге әрекет етіп жатыр. 

Қала тұрғыны Динара Боранбекқызы қоғамдық көлікте жолаушыларға қызмет көрсету сапасы апта ішінде біршама өзгергендігін айтады. «Қазір кондукторлар жолаушылармен мәдениетті түрде сөйлесіп жүр. Жүргізуші микрофон арқылы аялдамаларды хабарлайды. Бір айта кетерлігі, форма мәселесін көбісі қолға алмаған секілді. Әсіресе, шағынаудандарға қатынайтын «Газельдерден» мүлдем қызметтік киіммен жүрген жүргізуші не кондукторды көрмегенмін. Шымкентте автобусқа мінетіндер көп болғандықтан ине шаншар орын болмайды. Осы кезде формасы оларды ерекшелеп тұрады. Көп жағдайда автобустарда формасыз кондукторды жолаушылардан ажырата алмай, өзгелерге беріп ұятқа қалып жатамыз», – дейді Динара. 

Форма мәселесін «формасыз» жүрген бірнеше кондуктордан сұрадық. Олардың уәжі қаржының жоқтығына тіреледі. «Жүргізушінің киіміне кемінде – 10 мың, кондуктордың формасын тіктіруге – 5 мың теңгеге жуық қаржы жұмсалады. Тұрақты жұмысым болмағандықтан мұндай қаржыны қалтам көтермейді», – дейді №134 шағын автобустың кондукторы Ержан есімді азамат. 

Қазіргі таңда, көлік компаниялары жүргізушілерді келісімшарт арқылы жұмысқа қабылдайды. Ал кондукторларды көбіне жүргізушінің өзі іздеп табады. Олар нәпақасын жалақы күйінде емес, күнделікті қолға санап алады екен. Кондукторлардың өз кәсібіне жауапкершілікпен қарамайтыны осы себептен болар.

Түйін. Қоғамдық тасымалдау қызметінде жуырда формаға қатысты жаңа өзгерістер болуы мүмкін. Салаға жауапты маман Наурыз Сүгірәлиевтің айтуынша, жүргізуші мен кондукторлар жаңа формаға көшеді. Киімнің түсіне өзгерістер енді, оған қосымша бас киім кию міндеттелуі мүмкін. Бұл қазір көлік компанияларымен бірлесіп, талқылануда. Онда бірінші кезекте шығын келтірмейтіндей жағдай қарастырылуда.

Әр сала маманының өз формасы бекітілген. Дәрігердің – ақ халаты, құқық қорғау орғандарының қызметтік киімі, мұғалім мен теміржолшы, тіпті дүкеншінің формалары – өз мақтанышы. Осы секілді өз қызметін бағалайтын жүргізушілер мен кондукторлар әмбебап формасын мақтаныш етсе, бүгінгідей қоғам талқысына түспес пе еді...

«Апат айтып келмейді» десек те, соңғы кездері жол-көлік оқиғалары халықтың құтын қашырып тұр. Таяуда қалада электровоз бен жүк көлігі соқтығысып, оның салдарынан электровоз рельстен шығып кетті. Жол апаты «Қызылсай-Қазығұрт» өткелінде болған. Жүк көлігінің жүргізушісі көліктің ішінде қысылып қалған. Абырой болғанда азаматтар аман.

Қарым-қатынасты жалғайтын, игі мақсаттарға бастайтын жолда жүру неге қауіпке айналды? Жүргізушілер де, жолаушылар да қайда асығады? 

Бүгінде жүргізушілер де, жолаушылар тарапынан да жол қауіпсіздігін сақтау мәселесі өзекті болуда. Жалпы, жолда жүрудің тәртібі, жол-көлік оқиғаларының алдын алу жағдайында көптеген ақпараттық-насихаттық жұмыстарды әлі де күшейту керек. 

Ресми деректерді сөйлетсек. ОҚО ІІД жыл басынан бері 83 мыңнан астам заңбұзушылықты анықтаған. Ішкі істер министрлігінің баспасөз қызметінің мәлімдемесіне сәйкес, құқық бұзушыларға барлығы 1,5 миллиард теңге әкімшілік айыппұл салынып, 600 миллион теңгесі облыс бюджетіне өндірілді. Қазіргі таңда ОҚО ІІД Әкімшілік полиция басқармасы Процессингтік орталығы, қалада 21 «Редспид» жылдамдық өлшеуіш құралы, 21 «Интегра» зияткерлік көше қиылысы және 6 жол қозғалысын бақылайтын алты дана «Крис П» жүйесі жұмыс істеп тұр. 

Депутаттық сауал жолдады

ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты Құдайберген Ержан осы мәселеге байланысты жан-айқайын жеткізгенінен хабардармыз. Халық қалаулысы Премьер-Министр Б.Сағынтаевқа депутаттық сауал жолдаған тұғын. 

– Оңтүстік Қазақстан облысының «Шымкент-Самара» трассасында Ынтымақ елдімекенін, тас жол ортасынан жарып өткен. Ауыл тұрғындары бірін бірімен араласа алмай, мал өріске шыға алмай және балалары мектепке баруы қиындап, жандарын шүбірекке түйіп жүр. Осыған ұқсас жағдай, Түркістан қаласының жанынан өткен тас жолы, халық тұтынуға салынған балалар ауруханасына қол жетуі қиындап, қызмет көрсетуге оң нәтижесін бермей отыр. Бұл жағдайға өзім куә болдым. Шымкент-Ташкент тас жолдарында болып жатқан жол апаттары үлкен қайғылы жағдайға әкеліп жатыр. Барлығына бірдей күйе жағуға болмайды. Міндеттерін адал орындап жатқандары бар. Батыс Еуропа-Батыс Қытай жолында инфрақұрылымдарының аздығы немесе тіпті жоқтығы, жолаушылардың наразылығын келтіріп отыр, – деген еді мәжіліс депутаты. 

Оңтүстіктен сайланған халық қалаулысы негізінен жобалау кездегі қателік, мердігерлердің өз міндеттерін талапқа сәйкес орындамауы, келісім-шартта көрсетілген қауіпсіздік шараларының, жолға қойылатын белгілердің болмауы, жол сызық жолақтарының жоқтығы апаттарға себеп болып тұрғанынын сынға алған еді.

Тоқановтың айтар уәжі бар

М. Әуезов атындағы ОҚМУ-дың «Агроөнеркәсіп кешені және су қоры мәселелері» ғылыми-зерттеу институтының директоры Мұсатіллә Тоқанов он жылдан астам уақыттан бері жол-көлік оқиғаларына геомагниттік толқындардың себебі барын зерттеп жүр. Ол кісіні апатты оқиғалар ұзақ жылдардан бері алаңдатып келеді. ҚР Ішкі істер министрлігіне дейін хат жолдаған. Бірақ, оған назар аударар ешкім болмай тұр. 

Шілде айында Түркістан бағытында апат болған аумақты да зерттеп, ол жерде де геомагниттік толқындардың әсері барын анықтапты. 

– Мен әр жол апаттары болған кездерде өзімді кінәлі адамдай сезінемін. Шілде айында «Шымкент-Самара» тас жолының 107 шақырымында апат болған аумаққа да барып қайттым. Төрткөлден әрі қарай Түркістанға дейінгі жол толық геомагнитті толқында жатыр. Былай қарасаңыз, теп-тегіс жол. Оқиғаның себебі айтылды ғой. Көрмей қалдым дейтіндей емес, «Газ-53» – үлкен көлік. «Тойота» көлігі қатты жылдамдықпен келген де жүк көлігінің астына кіріп кеткен. Тәжірибелі жүргізушілер аралықты біледі ғой. Менің зерттеуімше, сол кездерде магнитті дауыл өршіп тұрған. Геомагнитті толқын оны одан сайын күшейтіп жібереді. Міне, осындайда жүргізуші қас-қағым уақытқа дел-сал күйге түседі. Осының кесірі апатты жағдайға әкеп соқтырады, – дейді ол. 

Ғалымның зерттеулеріне сүйенейік. Жалпы, сайлы, ойлы жерлердің астында жарылыс болған. Сондай жерде геомагнитті толқын өршіп тұрады. Ал егер тегіс жол болса, онда ол жердің астында үлкен көл бар. Сол судан магнитті толқындар шығады екен.

Ғылыми-зерттеу институты қажет

БҰҰ деректеріне сәйкес, жыл сайын жер бетінде 5 миллионнан астам адам жол апатынан жарақаттанып, жүз мыңдаған адам қайтыс болады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының статистикалық мәліметтері бойынша, магниттік дауыл кезінде инфаркт, инсульт, өз-өзіне қол жұмсау, асылып қалу, ұшақ және жол-көлік оқиғаларының саны артатыны айтылады. 

Белгілі ғалым М. Тоқанов Шымкент қаласында геомагнитті толқындардың әсерінен жиі жол-көлік оқиғасы болатын аумақтарды атап көрсеткен. Оның айтуынша, біздің елімізде де «Геомагнитті толқын және күн жарылысын зерттейтін институт» ашылуы қажет. Мұндай ғылыми орталықтар бүгінде Германия, Жапония, АҚШ, Ресейде жұмыс істейді. 

Ғалымның сөзінше, қаланың жолдарына арнайы жол белгілерін қойып, жол жүру ережесі кітабына геомагнитті толқындардың әсерін жазу қажет. Бұл – уақыт күттірмейтін мәселе. Бәлкім, бұдан хабардар болған жүргізушілер де, жолаушылар да сәл де болса, аяғын аңдап басар ма еді?!

Қала әкімі Ғ. Әбдірахымовтың тапсырмасына сәйкес, қалаішілік бағыттағы қоғамдық көлік қызметіне жүргізілген арнайы рейд нәтижесінде жол жүру ережесін бұзудың 43 дерегі тіркеліп, жүргізушілерге 300 мың теңгеден артық айыппұл салынды.

Рейд барысында құжатсыз жолаушы тасымалдаған көлік жүргізушілері де анықталды.

Құжатсыз көлік жүргізіп, жолаушы тасымалдаған жүргізушінің бірі №58 бағыттағы маршрутта анықталып, автобус ақылы айып тұраққа алынды. Ал жүргізушінің үстінен хаттама толтырылды. Бұл рейд апта соңына дейін жалғаспақ. 

Сондай-ақ, қоғамдық көліктерге қалалық автомобиль жолдары және жолаушылар көлігі бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаевтың фотосуреті мен уәдесі бар плакаттар ілінді. Уәде бойынша бөлім басшысы 11 желтоқсанға дейін шаһардағы қоғамдық көлік саласына тәртіп орнатуы тиіс. Яғни, автобустардың қозғалу кестесі мен көлік тазалығы басты назарға алынады. Сондай-ақ, жолаушысы көп бағыттарға қосымша көлік бөлінбек.

Соңғы бір тәулік ішінде қала аумағында 13 бағытта қызмет көрсететін бір ғана «Greenbus company» ЖШС-нің қызметін 9 адам оң бағаласа, 11 тұрғын көңілі толмайтынын білдірген. Нәтижесінде, бір тәулік ішінде компания отыздықтың рейтингісінде 25-орыннан 28-орынға төменге сырғыпты. 

Үшінші мегаполис дәрежесіне лайықты қала болу үшін жергілікті тұрғындарға қызмет көрсету сапасы мен өзіндік мәдениеті жоғары болуы тиіс.

Әйгерім ЖҰМАҒҰЛОВА,
Шымкент қаласы әкімдігі баспасөз қызметінің жетекшісі:

– Әкімдік қоғамдық көлік тасымалымен айналысатын компаниялардың тиімділік рейтингісін жариялады.
Бұл ретте кез келген қала тұрғыны дауыс бере алады. Әкімдіктің ресми сайтына кіріп, www.shymkent.gov.kz/ru/bus қосымшасы арқылы смартфонмен жүзеге асыруы мүмкін. Сайттың басты бетінде «Қоғамдық көліктің рейтингі» баннері орналасқан. Сол баннерді таңдаған соң қаладағы жолаушыларға қызмет көрсететін көлік компанияларының тізімі шығады.
Көлік компанияларының жұмысы туралы қала тұрғындарының қалдырған мәліметі олардың рейтингін анықтап береді. Атқарылған жұмыстар аясында 11 желтоқсан күнгі қорытынды жиналыста қызмет көрсету сапасы сын көтермейтін компанияға қатысты шешім қабылданады.

Қазіргі таңда қалада 30 көлік компаниясы 76 бағыт бойынша халыққа қызмет көрсетеді. Күніне 1200-ге жуық шағын және үлкен автобустар жолға шығады.

Кеше қала әкімінің тапсырмасына орай қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаев көлік компанияларының басшыларымен кездесу өткізді. 

– Қазан айының 1-10 аралығына мониторинг жүргіздік. Тұрғындар тарапынан кешкі уақытта жиілікті сақталмайтыны туралы көптеген бізге сын-ескертпелер айтылды. Жеті компаниямен келісім-шартты бұзғалы жатырмыз. Олар – 134, 12 а, 38, т.б., бағыттағы автобустар. Жалпы, рейд барысында автобус жүргізушілердің және кондукторлардың киім үлгісін сақтамауы, тазалық мәселесі, жүргізушілердің мәдениетсіздігі сынды шағымдар көп айтылады. Кейбір жүргізушілер құлаққап киіп алады, телефонмен сөйлеседі, әлеуметтік желіде отыратындары да бар. Бүгінде нашар қызмет көрсетіп жатқан тасымалдаушылар жылдың соңына сапаны жақсартпаса, біз олармен қоштасамыз, – деді бөлім басшысы Қ. Жұматаев. 

Жиында «Автоимпульс», «Экспресс», «Ордабасы», «Асыл транссервис» мекемелерінің автобустары, «Greenbus» компаниясына қарасты 103, 19 бағыттар да кешкі жиілікті сақтамайтыны айтылды. Бұл мәселе бойынша көлік компаниялары GPS құрылғысының істен шыққанын айтып, ақталды. Бөлім басшысы құрылғылар істемей қалды деген уәждің негізсіз екенін айтып, ондай жағдайда қосалқысы дайын тұруы тиістігін ескертті. 

Жиын соңында Қ. Жұматаев көлік компаниясы басшыларына қоғамдық көлікке мініп, жағдайды көзбен көруді міндеттеді.

Қоғамдық көлік саласында мәдениет пен тәртіп қашан түзеледі? Әкімдік жиналысында қала әкімі сұрақты осылай төтесінен қойды. Қоғамдық көлік мәселесіне байланысты өткен мәжілісте қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов мемлекеттік қызметкерлерге нақты тапсырмалар берді.

– Бұл тапсырма маған, менің орынбасарларыма, 4 аудан әкіміне және құрылымдық бөлім басшыларына қатысты. Бір апта бойы қызмет көліктеріңізді кеңседе қалдырып, үйге қоғамдық көлікпен қатынайсыздар. Қызмет сапасын зерделеп, тәртіпке келтіруге бәріміз бір кісідей үлес қосамыз, – деді қала әкімі.

Ғ. Әбдірахымов жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы мен осы саланы бақылайтын орынбасарына тәртіп орнату үшін 15 қарашаға дейін уақыт белгілеп берді.

Сондай-ақ, қоғамдық көлікке біршама уақыт жұмсалуына орай кеңседегі жиналыстардың санын азайтып, шаруаларды телефон көмегін, селекторлық және басқа да заманауи технологиялық мүмкіндіктерді пайдаланып жедел орындауға кеңес берді.

Рашид АЮПОВ,
Шымкент қаласы әкімдігі аппаратының басшысы:

– Қала басшысы өзі бастап, орынбасарлары, бөлім басшылары мен аудан әкімдері, олардың орынбасарлары 16 қазаннан бастап қызметтік көліктерін әкімдіктің автотұрағына тапсырды. Қазіргі таңда әкімдік қызметкерлері жұмысқа қоғамдық көлікпен қатынауда. Қоғамдық көлікке қатысты сын-ескертпелер мен ұсыныстар үздіксіз бақылауға алынып, жүргізілген мониторинге сәйкес, талаптарды сақтамаған автобустар алғашқы күннен-ақ анықталып үлгерді. Қала тұрғындары тарапынан 40-тан астам ұсыныс-тілектер, арыз-шағымдар түсті. Ал қызметкерлер айтқан сын-ескертпелер де халықтың талап-тілегіне саяды. Атап айтқанда, әр аялдаманың атауы жоқтығы, газельде адамды белгіленген орынға қарамай шамадан тыс артық алатыны және қоғамдық көліктің уақытылы келмейтіні жайлы сын көп. Қызметкерлердің бірі кеңсеге үш ауысыммен қатынайды. Сонда жолға 1 сағатқа жуық уақыт кеткенін және маршруттардың тоқтамай өткенін мәлімдеді. 

Тапсырма аясында мен де қоғамдық көлік қызметін тұтына бастадым. Мекенжайыма «Greenbus» компаниясына қарасты үлкен жасыл автобустар жүреді. Таңертең ерте, яғни сағат 7:30-да шықтым, ал кешкісін соңғы автобусымен қайттым. Сондықтан болар, тым қарбалас сәттерге тап болмадым. Ал күндіз Әкімшілік-іскерлік орталығындағы облыс әкімдігіне жиналысқа барғанымда жолға 40, қайтарда 50 минут уақытым кетті. Қайтарда «Әкімдік» аялдамасында ұзақ күтуге тура келді. Сондай-ақ, «Гипер Хаус» сауда орталығының тұсында мен отырған автобус аялдамадан шығып кеткен соң жолдың екінші жолағынан екі адамды мінгізді. Бұл адам өміріне және көлік қозғалысына кедергі келтіретін қауіп. Сондықтан мәліметтерді жергілікті полиция қызметіне тапсырдым. Айыппұл төлеуге жолданды. Әрине, қоғамдық көліктегі құқық бұзушылықтарды суретке, видеоға түсіріп алу барысында автобус қызметкерлері қарсылық танытты. Дегенмен, ең ауыр жұмыстар енді басталады. 18 қазаннан бастап қала бойынша әр аялдамаларға, қала тұрғындары үшін хабарландыру және баннерлер ілінеді. Онда шағым түсіру бойынша толық координаттар көрсетіледі. Сондай-ақ, қала әкімі айтқандай, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаевтың суреті мен уәдесі жазылған плакаттар қоғамдық көліктерге ілінеді. Онда да байланыс нөмірлері көрсетілмек.

Жергілікті полиция қызметі де бұл салада рейд жүргізуде. Апта соңына дейін жоспар бекітіп бердік. Қазір қай аумақтан шағым көп түссе, сол жерде қызу жұмыс жасап жатыр. Бүгінге дейін «Қырғы базар», «Спорт» шағынауданы және «Ескі шаһар» аумағында жол қозғалысының бұзылуы жиі тіркелді. Олар сол маңайдағы сауда қатарының көптеп орналасуы, жол жиегінде қалдырылған жеке көліктердің қозғалысқа кедергі келтіруі және қоғамдық көліктердің бір-бірімен жарысуы туралы. Ережеге сай шара қолдану барысындағы рейдтік іс-шаралар әлі де жалғасады және оған БАҚ өкілдері қатыса алады.

Сіз не дейсіз?

Ғалымжан ОРАЗЫМБЕТ:

– Қала әкімдігінің бастамасын қолдаймын. Менің айтарым, №17 бағыттағы маршрутта бір есікті автобустар қызмет көрсетеді. Бұл талапқа сай емес. Бізде бір есікті көліктер жолаушылар тасылмалдауына болмайды. Екіншіден, бұл бағыттағы маршруттың өз автобустары жоқ. Білуімше, маршрут иелері автобустарды жалдайды. Осының салдарынан жекеменшік автобустар қоғамдық көлік талаптарын сақтамай, қала бойынша белгіленген арнайы жеңілдіктерді ескермей жол ақысына студенттерден де 100%, яғни 70 теңге көлемінде ақы алады. Тек ҰОС ардагерлері мен Ауған соғысының ардагерлеріне жеңілдік жасайды. Үшіншіден, кешке ерте тоқтайды.

Өмір ШЫНЫБЕКҰЛЫ:

– «Нұрсәт» шағынауданының көптеген балалары №65, 46, 38, 41, 39, 24 мектептеріне қатынап оқиды. Сондықтан, Өтегенов көшесіндегі Назарбаев мектебінен бастап, Нұрсәт – Арғынбеков – Ерімбетов – Жандосов – Жібек жолы көшелерін жалғайтын бір маршрут өте қажет!
Бұл Бәйдібек би даңғылымен айналып жүргеннен гөрі, 15-20 минут уақыт үнемдер еді. кептелістер жиі орын алатын Бәйдібек би даңғылы бойында кідірмей сабақтан қайтарда да үйлеріне тезірек жетер еді. Тағы бір ұсынысым, №14 бағытпен жүретін маршрутта тек микроавтобустар жүреді. Ал бұл бағытта жолаушылар өте көп. Орын саны жетіспейді. Соларды автобуспен алмастыру керек.

Ғалия АЛДИЯРОВА:

– №109 маршрут үнемі толып жүреді. Бұл қала орталығынан Орталық стадионға және сол аумақтағы түрлі спорт секцияларына қатынайтын жалғыз маршрут. Қоғамдық көлікпен спорттық жаттығуға жазылған жасөспірімдер ересектер арасында қысылып, қиын жағдайға тап болады. №109 бағытпен қозғалатын «Газельдердің» уақыт жиілігі бұл жағдайды жеңілдетпей отыр. Сондықтан қосымша маршрут берулеріңізді немесе үлкен автобус жүргізуді сұраймыз.