Шымкент келбеті

Қаланы абаттандыру, санитарлық тазалығын сақтау мақсатында орталық көшелер мен саябақтарда қураған ағаштарды кесіп, қара ағаштарды қалыпты пішінге келтіру жұмыстары жалғасуда.  Бұл жұмыстарды бүгінде 3 мекеме – «ЛТД Тұрмыс», «Шымкент – жасыл қала» және «Бәйтерек ЛБ» ЖШС-лері атқаруда. Ұзындығы 835 шақырымды құрайтын қаланың 156 көшесі санитарлық тазалау жұмыстарымен қамтылған.

Қалалық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы бөлімінің көріктендіру секторының бас маманы Жандос Оспановтың айтуынша, қыркүйек айынан басталған ағаш бұтау жұмыстары қазіргі сәтте қыза түскен. Темірлан тас жолы, Бәйдібек би көшесі және Қонаев даңғылында ағаштардың шіріген, қураған бұтақтарын кесіп жатқан «ЛТД-Тұрмыс» ЖШС-нің жұмысшылары тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында тер төгуде.

Жарамсыз ағаштар түбімен қопарып алып тасталынады.

– Биыл абаттандыру, санитарлық тазалық жұмыстарын жүйелі түрде жүргізу үшін мекемеге жергілікті бюджеттен 488 миллион теңге көлемінде қаржы бөлінген. Күні бүгінге дейін қаланың орталық көшелерінде барлығы 50 мыңға жуық ағаш әктелді. Мұның барлығы еліміздің үшінші мегаполисіне айналып, «жасыл қала» атануға бет бұрған Шымкенттің келбетіне қосымша реңк беретіні сөзсіз, – дейді «ЛТД-Тұрмыс» ЖШС-нің өндірістік техникалық бөлімінің басшысы Ғалым Ақпанбетов.

Ағаштарды қалыпты пішінге келтіру жұмыстары үшін мекеменің 7 арнайы автокөлігі және жұмысшыларының негізгі бөлігі жұмылдырылған.

Белгілі тележурналист, қоғам белсендісі, «Болашақ» халықаралық стипендиясының иегері Қанат Әуесбай Шымкенттегі сапары кезінде қаланы велосипедпен аралап, өз әсерімен бөлісті.

– Бұл жолғы Шымкентке сапарымда «Astana Bike» картасын осында тіркету арқылы шуақты қала көшелерін «Shymkent Bike» велосипедімен аралап шықтым. Велосеруен кезінде үшінші мегаполистің күн өткен сайын гүлденіп, құлпырып келе жатқандығына куә болдым, – дейді астаналық мейман.

Сондай-ақ, блогер Астанада автокөліктен бас тартып, қазіргі таңда «Astana Bike» велосипедімен тұрақты түрде жүретінін, Шымкентте де веломәдениеттің қарқынды дамып келе жатқанын айтады.

– Шымкентте бір жақсысы, велосипедті жыл бойына тебуге болады. Денсаулыққа пайдалы, экологиялық зиянсыз көлікпен Шымқаланы шаршағанша шарладық. Байқауымша, қалада қазір велосипед тек серуендеу, сергу құралы ғана емес, үй мен жұмыс арасындағы қатынау құралына да айналып келеді. Сол қуантады, – деп жазба қалдырыпты блогер Facebook-тегі жеке парақшасында.

Естеріңізге сала кетейік, «Shymkent Bike» автоматтандырылған стансалар жүйесі «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қорының қолдауымен Астана қаласынан кейін екінші болып Шымшаһарда жүзеге асырылған болатын. Қала тұрғындарына сапалы қызмет етіп жатқан велостансалардың саны бүгінде 32-ге жетті. Жылдың соңына дейін 40 станса толық орнатылатын болады. Сондай-ақ тұрғындардың қауіпсіздігі үшін арнайы веложолдар салынуда.

Егер бұрын-соңды бұл қалаға келе қоймаған тұрғындар ат басын тірей қалса, Шымқаланың көз ілеспес жылдамдықпен өсіп келе жатқанын байқар еді... Ал Шымкентте тұрақтап қалғандардың туған қаласына деген махаббаты күшеймесе толастаған емес. Өйткені Шымкент еліміздің үшінші мегаполисі ретінде даму жолына әлдеқашан түскен... Кешегі шаһар мен бүгінгі Шымкенттің кескін-келбетіне бір сәт көз жүгіртіп көріңізші?! Кешегіні айтпағанда... Замана лебімен бірге сәулет-құрылысы қарқынды дамыған, көздің жауын алар зәулім ғимараттары менмұндалаған, әдемілігі әсем табиғатпен үйлесім тапқан бүгінгі Шымкентті көрер едіңіз. Шымкент десе... иә, түстіктегі Шымкент десе, батыс пен шығыстағылардың түктері тікірейе түсетіні неліктен екенін ішіңіз сезер, бәлкім! Халқы тым қарапайым, еті тірі еңбекқор, қолы ашық қонақжай болып келетін Шымкентке деген оң көзқарас, ел ішіндегі әзіл-шыны аралас әсіре сөздерді есепке алмағанда, әлдеқашан қалыптасып үлгерген... Мұны кәдімгі қанатты сөздердей көптің арасына тарап кеткен  ел ағаларының, оның ішінде Елбасының елге келген сайын қолтаңбасындай қалдырып кететін бір төбе сөздері әліге дейін жұрттың жадында. Ендеше Шымкент дегенде, оңтүстіктегі шырайының үстіне шырайы арта түскен ғаламат қаланы еске түсірсеңіз жетіп жатыр...

«Акация» галентерея дүкені – «Акация» гүлдер павилоны

«Шымкент» қонақүйі Кеңес Одағынан бері өз атауын сақтап қалған

«Универсам» дүкені - « Ак Дастархан» сауда орталығы

«Қазақстан» кинотеатры – «Достық» үйі

Орталық универмаг - «ЦУМ» дүкені

Шымкенттің үздік ауласы мен көшесін анықтайтын «Таза қала» акциясының мәреге жетуіне санаулы уақыт қалды. Қала тұрғындарын айналаны көгалдандыруға, тазалыққа шақыруды мақсат тұтқан бұл байқау осымен төртінші жыл қатарынан ұйымдастырылуда.

«ОҚО Азаматтық Альянсы» қауымдастығының төрағасы, облыстық мәслихат депутаты Шәріпбек Жамалбек бастаған комиссия мүшелері Қаратау ауданы бойынша «Үздік аула» мен «Үздік көше» аталымдары бойынша ұсынылған аулалар мен көшелерді аралап шықты.

«Қаратаулықтар» биыл бұл акцияға екінші рет қатысып отыр. Аудан әкімі Ғабит Мәуленқұловтың айтуынша, «Үздік аула» номинациясы бойынша 27 аула, ал «Үздік көше» номинациясы бойынша 43 көшенің төрағасы мен тұрғындарынан өтінім түскен. 

– Былтыр 27 көше мен 23 ауладан өтініш келген. Биыл біздің аудан бойынша байқауға қатысушылардың қатары артты. Комиссия құрамына бекітілген азаматтар әр он бес күн сайын аулалар мен көшелерді тексеріп, фотоайғақ жинады. Қаланың, ауланың гүлденіп, көркеюі әрбір тұрғын үшін маңызды, біздің ортақ қуанышымыз деп ойлаймын. Белсене қатысқан тұрғындарға алғысымды білдіремін, – дейді аудан әкімі Ғабит Мәуленқұлов.

Комиссия мүшелері алдымен «Нұрсәт» шағынауданындағы бесқабатты №101 үйдің ауласының жағдайымен танысты. Бұл үйдің төрайымы Роза Шымырқұлова көршілерін игі іске жұмылдырып, аулаларына жеміс-жидек ағаштарын еккен. 

– Біздің аула тұрғындары ұйымшыл, белсенді. Бұл үйде 20 пәтер бар. Өзім 10 жыл бұрын көшіп келдім. Міне, содан бері ауланы абаттандыруды қолға алдық. Еңбегіміз нәтижесіз емес, – дейді Р. Шымырқұлова. 

№142 үйдің төрағасы Зайнулла Баймұханбетов әрбір істі көршілерінің ұйымшылдықпен атқаратынын жеткізді. Тіпті подъездің ішіне дейін гүл өсіріп, жайқалтып отыр. «Ауланы қызылды-жасылды гүлдер көмкеріп, жайнап тұрғаны әрбір тұрғынға көтеріңкі көңіл күй сыйлайды деп ойлаймын. Жұмыстан шаршап-шалдығып келгенде, аулаға бір сәт назар салса, бәрі ұмытылады. Қазір бізге бос уақытында ауланың балалары су тасысып, қолғабыс етеді. Бұл оларды табиғатқа, айналаға сергек, жанашырлықпен қарауға сеп болады, – дейді З. Баймұханбетов.

Ал «Асар» шағынауданындағы №38 көшенің құлпырған гүлдері, жасыл желегі көзді алыстан тартады. Бұдан бөлек Сайрам тұрғын алабындағы Ю. Сайреми, М. Жантаев көшесі, «Ақжайық» шағынауданындағы Ә. Еділбаев көшесі, «Бозарықтағы» «Еңбек» көшесі, «Қайтпастағы» Шымыр көшесі де тазалығымен қуантты.

Осыдан 5 жыл бұрын ойлы-қырлы сары дала уақыт өте келе көздің жауын алатын көрікті қалашыққа айналады деп кім ойлаған? Шымкент қаласында күннен күнге жаңарып, жанданып келе жатқан Әкімшілік-іскерлік орталығының сәулеті мен құрылысы кім-кімді де қызықтырмай қоймасы анық. Бүгінге дейін пайдалануға берілген нысандар сол сәулеттің алғашқы кезеңі ғана. Мұнда әлі көптеген маң-ызды, көркем ғимараттар бой көтереді. Маңыздысы да сол, Әкімшілік-іскерлік орталығында тек мәдени, әкімшілік ғимараттардан бөлек, жалпы саны 187 көпқабатты тұрғын үй орналасады деп күтілуде.

КӨПҚАБАТТЫ ТҰРҒЫН ҮЙЛЕР КӨБЕЙЕДI

Бас жоспарға тоқталсақ, болашақта Әкімшілік-іскерлік орталығында бүгінге дейін құрылысы аяқталған нысандарды қоса есептегенде 20 әкімшілік ғимараттары бой көтереді. 14 халыққа қызмет көрсету орталықтары, 187 көпқабатты тұрғын үй, 1 діни орталық, 1 оқушылар сарайы, 5 мектеп, 5 балабақша, 2 спорт мектебі, 2 би және фитнес залы, 1 спорт кешені, 3 емхана, 2 дәріхана, 31 коммерциялық нысандар орналасады. Осы мақсатта атқарылатын жұмыстардың көбі 2018 жылға дейін жоспар бойынша жүзеге асады. Бұған қоса, Әкімшілік-іскерлік орталығының архитектуралық келбетін жетілдіру, саябақтық демалыс аумақтарын дамыту іс-шаралары атқарылуда. Осы аймақтағы үлкен сайды сумен толтырып, айналасын абаттандырып, керемет саялы демалыс орнын салу нұсқасы да қаралған.

ЖОБА ЖҮЗЕГЕ АСУДА

Аталған жобалардың құрылыс жұмыстары туралы Шымкент қаласының құрылыс бөлімінен мәлімет алдық. Тұрғын үй секторының меңгерушісі Бақыт Егізбаев:

– «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы аясында 2016 жылы Әкімшілік-іскерлік орталығында 7 тұрғын үйдің және 1 жатақхананың құрылысы жүргізіліп жатыр. Жатақханада 35 пәтер болады. Жас отбасыларға арналған 216 пәтерлі 1 тұрғын үй 2015 жылдан 2016 жылға өтпелі болатын, биыл «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» арқылы пайдалануға беріледі, – деді.
Сондай-ақ, Б.Егізбаевтың сөзіне сүйенсек, салынып жатқан коммуналдық (арендалық) тұрғын үйдің саны – 6. Биыл пайдалануға 90 пәтерден тұратын 2 үй берілсе, қалған 4-інің құрылыс жұмыстары 2017 жылға өтпелі. Қосымша 9 қабатты 4 коммуналдық тұрғын үйдің мемлекеттік сатып алу конкурстары өткізілуде. Олардың әрқайсысы 144 пәтерлі болмақ. Бұдан бөлек, «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» жоспары негізінде 11 тұрғын үйдің жобасы әзірленіп, мемлекеттік сатып алу конкурстары өткізіліп жатыр. Әкімшілік-іскерлік орталығында құрылыс жұмыстарымен қатар, инженерлік жүйелермен қамтамасыз ету барысында да талай шаруа қолға алынған. Абаттандыру, сумен, газбен қамтамасыз ету жұмыстары жалғасуда. Жарықтандыру бойынша «Нұрсәт» шағынауданынан «Бозарық» шағынауданына дейінгі аралықта жоғары кернеулі электр желісін орнату ісі қарқынды жүргізілуде. 110 кВт-тық қосалқы станциясының құрылысы да келесі жылға өтпелі.
– Бүгінгі таңда 13 үйдің жобалау-сметалық құжаттамасының 4-іне мемлекеттік-сараптаманың оң қорытындысы алынды. Қалған 9-ы осы сараптамаға тапсырылды. Сараптаманың қорытындысы шыққаннан кейін құрылыс жұмыстарын жүргізуге ұсыныс беріледі. Бұдан басқа тағы 9 тұрғын үйдің жобалау-сметалық құжаттамасы әзірленуде, – дейді жобалау секторының меңгерушісі Сенбек Көлбаев.
Құрылыс бөлімінің мамандарының айтуынша, Әкімшілік-іскерлік орталығында екі мектеп құрылысы және әлі атауы берілмеген 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12-ші көшелерінде жол құрылысының жұмыстары басталған.

Бауыржан Кенжеғұлов,
Шымкент қалалық сәулет және қала
құрылысы бөлімі басшысының міндетін атқарушы:

– Әкімшілік-іскерлік орталығында бүгінге дейін бой көтерген ғимараттар заман талабына толығымен жауап береді. Бас жоспар бойынша мұнда 11 құрылыс нысаны инвесторлар есебінен жүзеге асады. Оның үшеуі қазіргі таңда құрылыс жұмыстарына кіріскен. Біріншісі, 5000 орындық мешіт. Бұл – Шымкент қаласы әкімдігінің қала құрылысы кеңесінде жүзеге асатын аса ірі құрылыс нысаны. Екіншісі, сауда-саттық нысандары бар көпқабатты тұрғын үй кешені. Үшіншісі, Медициналық орталық және конференция залының нобайы. Аталған үш нысанның нобайы қаралып, кеңес мүшелерімен мақұлданды.

Қала тұрғындары Мырзабек және Роза Шымырбековтер көпқабатты үйде тұрса да, шағын ауласында алма, жүзім, жаңғақ және өрік секілді ағаштарды өсіріп, жемісін көріп отыр. Сондай-ақ, айналасын көріктендіріп, үлкендерге қаланың қым-қуыт тірлігінен бір сәт болса да демалуына және балақайлардың жаздың аптап ыстығында көлеңкеде ойнауы үшін ыңғайластырған.

Қос зейнеткер «Нұрсәт» шағынауданындағы №101 үйде тұрады. Олар мұнда осыдан тоғыз жыл бұрын көшіп келіпті. Алғашында құрылыс қарқынды жүріп жатқандықтан, айналада бірде-бір жасыл желек болмаған екен. Содан, ауласына раушан гүл отырғызып, ағаш екті. Сондай-ақ, Мырзабек Шымырбеков өз қолымен еккен жүзім ағаштары үйдің кіре берісіне күннен қорғайтын пана болумен қатар, жемісін де бере бастады.

– Қол қусырып отырмай, үйдің айналасына бір сәт көңіл бөлуге ден қойдым. Алдымен ауланы реттеп, гүл ектік. Ағаштан жасалған үлкен үстел қойдық. Онда осы үйдің тұрғындары, әсіресе өзіміз секілді зейнеткерлер шахмат пен нарды ойнайды. Мақтан тұтар көршіміздің бірі – филология ғылымдарының докторы, профессор Мекемтас Мырзахметов. Жаздыгүні жүзім керемет көлеңке беріп тұрады. Айналамызды жасыл желекпен көмкерейік деген мақсатта жоспарлаған ойларымыз біртіндеп жүзеге аса бастады. Қазір аулаға үш түп жаңғақ ағашын ектім. Күн сайын таңертең тұрып, оларды шелектеп суарамын. Ал үйдің артында үш түп алма мен өрік әжептеуір сая. Олардың жеміс бергеніне үш жыл болды. Дәл қазіргі уақытта алма уылжып пісіп тұр, – дейді зейнеткер.

Шымырбековтер отбасы ауласын көріктендіріп қана қоймай, оның тазалығына да аса мән береді. Үйдің айналасын таза ұстау туралы көршілеріне үнемі ескерту жасап отырады. Олар мұны тек сөз жүзінде ғана емес, іс жүзінде де көрсете білді. Мәселен, үйдің кіре берісіне қоқыс тастайтын жәшік орнатып қойған. Тіпті жас балаға дейін қоқысты сонда тастау керектігін жақсы түсінеді. Қазіргі кезде көпқабатты үйлердің есіктері еріксіз жарнама орнына айналған. Түрлі-түсті қағаздар жабыстырылып, кіре берістің ажарын кетіріп тұр. Ал бұл үйдің есігінен ондай бірде-бір жарнама қағазын көрмейсіз. Бұл мәселені шешу үшін

Мырзабек Шымырбеков есіктің екі жанына арнайы тақта іліп қойған. Жұмыс ұсынып, хабарландыру ілгісі келгендер үшін тақталар керемет мүмкіндік болды.
Мырзабек аға мен Роза апай алдағы уақытта балалар ойнайтын алаңшаны көріктендірсек деп отыр.

Шымкенттің қыдыруға ыңғайлы әрі саялы орындары дегенде «Қиял әлемі» міндетті түрде есіңізге түседі. Өйткені, бұл техносаябақ қаланың ортасынан ойып тұрып орын алған. Кез келген жастағы қала тұрғындарына да, қонақтарына да ерекше көңіл күй сыйлай алады.

...Осыдан 15 жыл бұрынғы бір бұрышында түнгі клубы, төрінде сахнасы, айналасында көңіл көтеруге ыңғайлы дәмханалары бар демалыс орнына көбіне жастар келетін. Ол кезде балалармен келуге бір-біріне үздіге қарап отыратын жастардың «желігі» кедергі келтіруші еді. Айтпақшы, сол жылдары «қыз алып қашу» әдет-ғұрпының нағыз қайнап тұрған кезі. Үйленетін жігіттер ұнатқан, «жар болуға лайық» деп таныған қыздарын «Қиял әлеміне» ертіп баратын. Әбден қыдыртып, серуен құрып болған шағында зу етіп алып кету арқылы талай жас бақытты отбасын құрып еді-ау. Сол «қиялдаған жастардың әлемі» бүгінде кез келген жастағы қала тұрғындарына, қонақтарына да ыңғайлы техносаябаққа айналған.

Техносаябақ достармен келгенге де, жалғыз жүргенге де ерекше жақсы әсер сыйлайды. Онда бұрынғы ойын-сауық орталықтарының орнын бүгінде 32 түрлі атракцион алмастырған. Экстремалды демалысты жақсы көретін жастарға «Тарзан», «Хаммер», «Пират», «Бәйтерек», «Маугли», «Клоун», «Джампинг», «Су шары», «Ниагара» атаулары белгілі болса керек. Бұл жерден шыққанда «адреналин» алып, бойдағы жаман энергияны сілкіп тастағандай күйде қайтатыныңыз анық.

2-8 жас аралығындағы балаларға мұнда паровоздың түр-түрі көңілді әткеншектер, батуттар, қайықтар және басқа да қызықтар көп-ақ. Әсіресе, бояумен жұмыс істеу, балық аулау сияқты танымдық ойындардың айналасында балалар бал жинаған арадай құжынай қалыпты.

«Қиял әлемінде» мергендігіңізді, асып-тасыған күшіңізді сынап көруге де мүмкіндік бар. 7D форматындағы кинозал да көрерменге қызмет көрсетеді. Қаласаңыз үстел тениисін ермек етіңіз.

Караоке де бар екен. Ән айтуға келушілердің жас ерекшелігінде шек жоқ. Кешкі уақытта демалуға көптеп жиналған адамдардың әсері ме, мен де еріксіз ән шырқағым келді. Кезек алып жайғастым. Қыз бен жігіт сызылып махаббат әндерін айтса, 50 жасты алқымдаған екі әйел «Арыстың жағасында» өткен күндерін еске алды. Ал кіп-кішкентай балақайлардың таңдайы тақылдай шырқаған қай әні болмасын сүйкімін арттыра түседі. 

Бүгінгі баланың арманы жоқ. Бақыттың дәмін «тәтті мақта» мен балмұздақтан сезінсе, бақыттың өзі олар үшін самокат, ролик тебу сияқты. Тіпті, соңғы кездері қаланың саялы жерлерінде серуен құрғандардың екі доңғалақты гироскутерде жүргенін көріп таңғалып жүрген де боларсыз. Гироскутеріңіз бар болса, алыңыз да «Қиял әлеміне» тартыңыз. Мұнда адамдардың жадыраған жүзі, көтеріңкі көңіл күйі, түрлі эмоциялардың у-шуы керемет әсер сыйлайды. Осы ең әсерлі сәттерді тамашалау үшін ақы төлемейтініңіз қандай жақсы, техносаябаққа кіру – тегін. Ал Шымқаланың бірде-бір саябағында кездеспейтін қазақтың даналық сөздері «Қиял әлемінде» әр қадам сайын орнатылған.

– Серуендеуге келушілер алтын уақытын тек ойын-сауықпен өткізбейді. Мұнда өмірдің әртүрлі сәттерін еске салатын қанатты сөздерді орнатқанымызға үш жыл болды. Техносаябақ аумағында ешкім шылым шекпейді. Пісте шақпайды. Алкогольді ішімдік пайдалануға да тыйым салынған. Бұл – демалушыларды жауапсыздықтан, дарақылықтан алыстатып, тазалыққа, әдептілік пен парасаттылыққа бейімдейді. Демалысты мәдениетті түрде де қызықты өткізуге болатынын біздің Шымқаланың тұрғындары әбден меңгеріп алған. Серуендеушілердің көбі отбасы мүшелерімен бірге келеді, – дейді «Қиял әлемі» технобағының директоры Еламан Әшірбаев.

Шағын жазбамды «Қиял әлеміндегі» Пифагордың «Ұйықтар алдында өткен күнде өзіңнің не істеп, не тындырғаныңды ой елегінен бір өткізбей тұрып, көзіңді жұмушы болма» деген даналығымен аяқтағым келіп отыр. Саялы бақ ашу әркімнің қолынан келмесе де, күнделікті ісін ойша таразылау, өткен күнімізге есеп беру әрбіріміздің еркімізде. Сондай-ақ, бұл әдет тек жақсылыққа бастайды. Расында, техносаябақ тақталарында жазылған нақыл сөздерді санаға сіңіру үшін әрқайсысына бір күн арнау қажет екен.

Қазір қалада аялдамалар ретке келтіріліп жатыр. Осыдан екі күн бұрын күнделікті мінетін аялдаманың орнынан алынып тасталғанына куә болдық. Қазір тозығы жеткендерін жаңарту, орналасу орнын зерделеу сынды жұмыстар қолға ала бастаған. Тиісті сала мамандары жыл соңына дейін қалада 40 жаңа аялдама орнатуды жоспарлап отыр. Аялдамалар ретке келтірілуде. Көліктер де жаңартылып, қалаға сән беріп тұр. Ал енді қызмет көрсету сапасы қандай?

БИЫЛ 40 ЖАҢА АЯЛДАМА ОРНАТЫЛАДЫ

Шымкент қалалық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімінің маманы Бауыржан Шырынбаев бұл бағытта атқарар жұмыс барысын баяндап берді. Қазір жөндеу жұмыстары жүріп жатыр. Сұрықсыз тұрғандар мен қала көркіне сай келмейтіндердің орнына жаңасы қойылады.
– Тозығы жеткен аялдамаларды жаңартудан бөлек, бір-біріне жақын орналасқандарын қайта зерделеуге мәжбүрміз. «Дархан» базарының маңындағы аялдаманың орнын ауыстырудағы мақсатымыз сол. Арасы тым жақын болғандықтан жол-көлік оқиғасы жиілеп кетті. Оған көлік кептелісін қосыңыз. Биыл аялдамаларды жаңартуға, қажет жерлерге қою мақсатында бюджеттен 35 млн теңге бөлінді. Қаланың орталық бөліміне, шалғайдағы шағынаудандарға да қойылуы қажет. Осы қаржыға 40 аялдама орнату керектігін анықтадық. Жыл соңына дейін бәрін орнатып бітеміз, – дейді Б. Шырынбаев.

Аялдамаларды орнатудың да өз реті, тәртібі бар. Қаланың кей көшелеріне жаңадан қойылғандары тым шағын деген сын-ескертпелердің айтылғаны рас. Мысалы, Тұрар Рысқұлов көшесінен Д. Қонаев даңғылына кіре берістегі жаңа аялдама көзге шағындау көрініп тұр. Сөйтсек, ол қазіргі стандартқа сәйкес іске асқан жоба екен. Әлбетте, қаланың орталық, халық көп шоғырланатын жерлеріне үлкен аялдамалар қажет. Ал адам аз орындарға шағын әрі жинақы тұрақтар қойылуы тиіс. Талап-ереже осындай.
Бүгінде қаланың қай жерлеріне аялдама қою қажеттігі туындап тұр? Маманның айтуынша, Тәшенов және Иляев көшесі қиылысына,
Қазыбек би көшесіне қажет. Оған қоса, Ленгір тас жолы бойындағы автожолдың аялдамалары да әбден тозығы жеткен. Кеңес одағы кезінен қалғандар әліге дейін қолданылып келді. Бұдан бөлек, Таскен елдімекенінің Орталық көшесіне төрт аялдама қою да жоспарда.
Күн сайын автобуспен жүріп байқағанымыз көп аялдамалардың атаулары жазылмаған. Бұл мәселені де маманның өзіне қойдық. «Аттары жазылмағандары – ертерек орнатылғандары. Қазір соңғы қойылып жатқандарға бірден аттары жазылуда. Бәрінің де маңдайшасы бар, алдағы уақытта бәрінің де атауы жазылады. Мұны Шымкент қаласының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімімімен бірлесе іске асырамыз. Солар бізге ұсыныс беруі керек», – дейді Бауыржан Шырынбаев.
Қынжылтатыны, кімнің де болса аялдамалардағы жабайы жарнамаға бірден көзі түседі. Нағыз афиша орнына айналғандай. Қай аялдамаға қарасақ та, бәрінде осы жағдай. Негізінен, мұның бәрі заңсыз ілінген жарнамалар. Пысықайлар түнде келіп іліп кететін көрінеді. Артынша тазалыққа жауапты мамандар ретке келтіруге әрекеттенеді. Бір апта өтпей, тағы сол жағдайға түскеніне куә боласыз. Қазіргі жағдайда мұның бәрін бақылау мүмкін болмай тұр. Негізі – бұл іспен тәртіп сақшылары тікелей айналысады.
Келешекте жаңадан орнатылған аялдамаларға монитор қою да жоспарланып отырғанынан құлағдар болдық. Онда әр автобустың бағыттары көрсетіліп тұрады. Автобустардың келу уақыттары да назарда тұрмақ.

«БIР-БIРIМЕН ЖАРЫСЫП, ҚҰТЫҢДЫ ҚАШЫРАДЫ»

Бүгін де сол көрініс, сол олқылыққа куә болдық. «135» бағыттағы автобусқа мінген едік. Кондуктор жігіт «Гүлжан, Технологический, Байтұрсынова, Гарант, Қонаева...» деп сайрай жөнелді. Қысылып-қымтырылу деген жоқ. Оған ескертіп жатқан ешкімді байқамадық. Үлкендер жағы да тым-тырыс. Мемлекеттік тілге деген құрметсіздігінен бөлек, қазақтың белгілі ағартушы ғалымының әруағын қорлағанын біле ме екен деген ой келді. Мұны әр аялдама сайын қайталайтынын байқап жүрміз.
Күнде кешке 8-ден аса қоғамдық көлікпен үйіне қайтатын қала тұрғыны Үсен Байтұрсынов жүргізушілерге, кондукторларға деген ренішін жайып салды. 53 жастағы қала тұрғынының пікірін мұқият тыңдадық. Өзі 14-ші бағытты күтіп отыр. Таскен елдімекенінде тұрады екен.
«Мәдениет жағы ақсап тұрғаны рас. Бізде жүргізушілердің бәрі «ұшқыш» қой. Ішінде адам бар демейді. Бір-бірімен жарысып, құтыңды қашырады. Адамға деген құрмет қайда?! Түзелетін сыңай байқатқандай болады. Бірақ, әлі де кемшін жағы көп. Тәртіп болса дейсің. Алаңғасарланып айдауларынан адамдарды қағып өтіп жатыр. Одан кейін, кондукторлар дәл түбіңнен айқайлай жөнеледі. Тәртіп пен мәдениетке бет бұратын кез келді емес пе?!» 18 шағынауданда шаштаразшы болып жұмыс істейтін жігіт ағасы осындай базынасын айтты.

«ҚОҒАМ БОЛЫП КҮРЕСУIМIЗ КЕРЕК»

Рас, жолаушыларды тасымалдау қызметі сапасын жақсарту – өзекті мәселе. Жуырда өткен қалалық қоғамдық кеңесте де бұл мәселе жөнінде сөз болды. Қалалық ардагерлер кеңесінің төрағасы, қоғамдық кеңестің мүшесі Исамуддин Рысбай қоғамдық тасымалдау қызметіне арнайы бағдарлама қажет дегенді айтқан. Бұл мәселе бойынша да қоғам болып, жұдырықтай жұмыла кіріскен жөн секілді. Мәселені шешуде жұмыстар атқарылып жатыр. Шымкент қаласының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі мәселені кезең-кезеңімен шешпек.
– Көлік компаниясының басшыларын шақырып, осы мәселені атап көрсеттік. Қазақ тілінде атау, ономастикалық заңдылықпен бекітілген атауымен айту жөнінде талап қойдық. Оның алдында да айтып жатырмыз. Көп жағдайда орындалмай қалатыны рас. Әйтпесе, кондукторлардың бәрі де осы жердің азаматы, жер-су атауларының бәрін біледі. Бірақ селқостық танытады. Дегенмен, олардың көбісі тұрақты жұмыс істемейді. Енді үйрене бастағанда ауысып кетеді. Бұл жағдаймен қоғам болып күресуіміз керек сияқты. Мысалы, ақсақалдарымыз бөлімге келіп, жүргізушілеріңді жөнге салыңдар дейді. Ал өзіңіз ескерттіңіз бе десек, үндемейді, – дейді көлік және коммуникация секторының меңгерушісі Наурыз Сүгірәлиев.
Әрине, ауызды қу шөппен сүртуге болмас. Қазір көліктер жаңарған. Кондукторлар бірыңғай формаға ауысты. Тек, осы мәселелерді түзеу қалып тұр. Дұрыс атау талап етіліп жатыр. Негізінен, келешекте аялдамалардың аты автоматтандырылған, дауыс зорайтқышпен хабарлау жүйесіне көшірілмек. Қазірдің өзінде бір-екі бағытта бұл жүйе тәжірибе жүзінде енгізілді де. Әзірге, біздің жолдар ол жүйеге сай емес.

КӨЛIКТЕРIН 20 ПАЙЫЗҒА ЖАҢАРТАДЫ

Талдау жұмыстары көрсеткендей, қалада жолаушылар ағыны сағат 8.30-дан кейін азаяды. Жетіде жұмыстан шыққан адам сегіз жарымға дейін үйіне жетеді. Ал көліктер тоғыз, тоғыз жарымда жұмысты аяқтайды. Заңға сәйкес, кез келген қоғамдық көлік бір айлық жоспарды 70 пайызға орындаса, ол жақсы деп есептелінеді. Өйткені, техниканың аты техника: сынады, бұзылады.
Бүгінде бөлім мамандары кешкі рейдтерді ұдайы өткізеді. Қазір 84, 74 бағыттағы автобустар түнгі онға дейін жүреді. Өйткені, жолаушылар ағыны сол кезде бәсеңдейді. Бұрынғымен салыстырғанда көліктер жақсы жүріп жатқанын айта кеткен жөн.
Межелі жерге жеткізбей, орта жолда тастап кететіндер немесе «алдыңғыға ауысыңыздаршы» деп қиыла өтінетіндер әліге дейін кездесетіні де рас. Олар – белгіленген графиктен өз уақытынан озып немесе қалып қоятындар. Дегенмен, олардың әрекеті заңға қайшы. Адамдарға қолайсыздық әкеліп, ашу-ызасын тудырады.
Наурыз Сүгірәлиев бұл мәселе бойынша арнайы уатсап желісі көп олқылықтың бетін ашқанынан құлағдар етті. Қалалық әкімдіктің жанынан ашылғалы бері бейпіл сөйлейтін жүргізушілердің де қатары азайған. Темекі шегу оқиғалары да төмендепті. Мұндай оқиғаларға жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі нақты шара қолданып, полицияға да шағым түсірген. Бұл жағынан халық белсенділік танытып та жүр. Сіз де осындай жағдайға куә болсаңыз, әлгі уатсап нөміріне жазып жіберсеңіз, оларға шара қолданылады.
Жолақысы көтерілді, енді соған сай қызмет сапасы да жоғарыласа деген талап-тілек көпшілікте. Тарифті көтерудің басты себебінің бірі – көлік компанияларына көліктерін жаңартуға мүмкіндік беру. Мәселен, 2012 жылы шілде айында жол ақысы көтеріліп еді, 2014 жылы 150-160-қа жуық автобус келді. Одан кейін «Грин бас» компаниясы 200 көлік әкелді.
Жылдың аяғына дейін, тасымалдаушылар көліктерінің 20 пайызын жаңарту керек. Талап та зор. Көлік компанияларының мұны іске асыруға мүмкіндіктері де бар.

Шымкентте «әдемі аулада өмір сүремін» деген тұрғындардың қолын ешкім қақпайды. Айналаңызды көркем еткіңіз келсе, іске сәт!

Әл-Фараби ауданына қарасты Н.Рашидов көшесіндегі №25 үйдің тұрғындары өз аулаларының әсемдігіне басты назар аударған. Үш жылдан бері олар жапырағы жайқалған ағашы, түрлі түсті көздің жауын алатын гүлдері бар аулада өмір сүруде. Тек ересектерге ғана емес, сонымен бірге жас балақайлар үшін де ойын алаңшасын безендірген. Бәрі де риза. Әсіресе, жаздың аптап ыстығында әдемі көріністің ортасында тыныққанға не жетсін. Қарап отырсаңыз, жаныңыз рахат табады. Құдды бір ертегілер әлеміне саяхаттап келгендей әсерде боласыз. Бесқабатты үйдің барлық кіре берісінде гүл егілген, ағаштар мен жасыл шыршалар отырғызылған. Бәрі де өздеріне тән шағын ғана ландшафтымен және жинақылығымен ерекше көз тартады. Осы керемет игі іске бастамашы болған Наталья Фролова екен. Сұлулыққа жаны құштар зейнеткер күні бойы аулалардағы ағаштар мен гүлдерді суарып, тазалық жұмыстарын жүргізеді. Біз барғанда да Наталья Анатольевна ауласындағы бақшасына қарап жүр екен. 

– Бұл бастама зейнетке шыққан соң жүзеге аса бастады. Күні бойы үйдемін. Одан біртіндеп ауламызды көріктендіре бастадым. Ауламыз жайқала бастаған соң, көршілерім де қол ұшын берді. Бірақ бар материалдық шығынды өз қалтамнан шығардым. Бастапқыда оңай болды деп айта алмаймын. Шелектеп топырақ пен тас тасыдым. Көшет қондырдым, гүл отырғыздым. Өткен жылы «Үздік аула» сайысына қатысып, екінші орынды иелендік. Биыл тағы да қатысамыз деп өтініш бердік. Соған қызу дайындық жүріп жатыр. Әйтеуір, күн сайын кем-кетікті реттеп жүрмін. Ауламыз былтырғыдан да көріктене түскен, – дейді Н.Фролова. 

Көпқабатты үй тұрғындарының айтуынша, қазір жайқалып тұрған аулаларда көлік тізіліп тұрушы еді. Оған қоса, балалар ойнайтын алаңша да сұрықсыз болатын. Аулаларды көгалдандырып болған соң, ойын алаңшаларына да кіріскенін жеткізді. «Істен шыққан көлік доңғалақтарын түрлі түске бояп, алаңшаны қоршадық, – дейді осы үйдің тұрғыны Клара Меңдіғұлова. 

– Сосын сол доңғалақтардан түрлі аққудың мүсіндерін жасап, оларды ақ түске боядық. Балақайлардың ойнауына ыңғайлы болу үшін барымызды салдық. Осында онға жуық зейнеткер тұрамыз. Ермегіміз – осы ауламыз. Біздің бастамамызға көрші үйдің тұрғындары да қызығып, олар да аулаларын көріктендіре бастады».

Рашидов көшесі, №25 үйдің тұрғындары биыл өтетін «Үздік аула» сайысында бірінші орын алсақ» деп отыр. Әл-Фараби ауданында осы үй секілді «сыннан сүрінбей өтсек» дегендер көп. Айта кетер болсақ, биыл «Үздік аула» және «Үздік көше» номинациясынан 28 көше мен 61 аула тұрғындары үмітті. Ал өткен жылы «Таза қала» акциясына ауданнан жалпы 82 өтініш беріліпті.

Лондон мэрі Садик Хан Шымкент пен Лондон қалалары арасындағы екі жақты ынтымақтастықты дамыту жайлы ниет білдірді. Бұл жайлы Лондон мэрінің Ғ.Рахматоллаұлына жіберген жеделхатында айтылған.

Ынтымақтастықтың маңызды бағыты – «ақылды қала» технологияларын қалыптастыру, сонымен қатар, мегаполистің тұрақты дамуы болмақ.
Бүгінгі таңда Лондон 8,6 миллион халқы бар əлемдегі ең ірі мегаполистердің бірі. Тек қана туризм саласынан жылына 200 миллион АҚШ доллары көлемінде пайда көреді.