Шымкент келбеті

Шымкент қалалық мәслихатының VI шақырылымдағы кезектен тыс оныншы сессиясы өтіп, онда Шымкент қаласының 2017-2019 жылдарға арналған бюджеті нақтыланды. Сессия жұмысына қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов қатысты.

Сессияда қаралған алғашқы мәселе – 2017-2019 жылдарға арналған бюджетті нақтылау жайында қала әкімінің орынбасары Гүлжан Құрманбекова баяндама жасады.

– Шымкент қаласының бюджет жобасы бойынша 2017 жылға республикалық бюджеттен 11 млрд 219 млн теңге бөлініп отыр, – деді әкім орынбасары.
Г. Мамытқызының баяндамасына сүйенсек, қаражаттың басым бөлігі құрылыс саласына жұмсалмақ. Құрылыс жұмыстары келесі жылдарға өтпелі болғандықтан аталған қаражаттың 3 млрд теңгеден астамы 2018-2019 жылдарға да беріледі.

Сессия отырысында қалалық мәслихат депутаты Н.Бұхарбаев қалалық тұрғын үй коммуналдық-шаруашылық бөлімі депутаттармен тығыз жұмыс жасау жайында ұсынысын білдірді. Ал жиында қаралған екінші мәселе қалалық мәслихат депутаты Ерлан Танкеев қызмет бабымен басқа қалаға көшуіне байланысты депутаттық өкілеттілігін мерзімінен бұрын тоқтатуға өтініш білдіріп, қанағаттандыруға ұсыныс білдірген. Сессияда қаралған мәселелер депутаттар тарапынан қолдау тапты.

Қаланың көркеюі, жыл сайын жаңа нысандармен, жолдармен, ғимараттармен толығуы, әлеуметтік-экономикалық әлеуетінің артуы, инфрақұрылымдық дамуы – құрылыс саласы жұмыстарының қарқынды жүруіне тікелей байланысты. 2016 жылы Шымкент қаласының құрылыс бөлімі нендей жұмыстар атқарды? Жылдық жоспарды орындай алды ма? Келер жылы қандай жаңалықтармен қуантады? Бұл сұрақтарды құрылыс бөлімі басшысының міндетін атқарушы Тәжібай Дүйсенұлы Егетаевқа қойған едік.

– Тәжібай Дүйсенұлы, әңгімемізді құрылыстың қыр-сырынан бастайықшы. Әр адамның жеке үй салғаны мен үлкен нысандардың құрылысын жүргізудің айырмашылығы көп. «Мына жерге жаңа ғимарат түседі екен» деген сыбыс шыққаннан кейін құрылыстың басталуына ұзақ уақыт кететінін байқаймыз. Ал басталғаннан кейін лезде аяқталады. Мұның сыры неде?

– Расында да білмейтін адамдар үшін құрылыс тым кеш басталып жатқандай көрінеді. Бірақ, жұмысты бастағанға дейін атқаратын шаруалар өте көп және ол күн сайын бой көтеретін нысан сияқты көзге көрініп тұрмайды. Мәселен, құрылыс жүргізетін жерді дайындаудың өзі бірнеше этаптан тұрады. Алдымен жерді заңдастыру жұмыстары жүреді. Мұндайда жоба жасалған жерде біреудің бір қазығы қағылса да оны сот шешімімен ғана қозғауымыз тиіс. Кейде сондай мәселелердің өзі көп уақыт алады. Одан кейінгі кезекте жер қазба жұмыстары бірнеше кезектен тұрады. Дәл осылай пайдаға жарататын құрылыс заттарының барлығын лабораториялық тексеруден өткіземіз. Нәтижесіне қарай сапалысына таңдау жасаймыз.

– Түсінікті. Солай болса да, қалалық құрылыс бөлімі тарапынан биылдыққа 57 нысанның құрылысы жүргізіліпті...

– Әрине, бізде тоқтауға уақыт жоқ. Себебі, алдағы әр жыл бұдан да көп жоспарды дайындап отыр. Биыл құрылыс саласын жандандырған 57 нысанның бірқатары 2015 жылдан өтпелі. Ал 2016 жылы басталғаны тағы бар. Оның 27-сі тұрғын үй. 18-і әлеуметтік нысандар, 12-сі инженерлік-инфрақұрылым жүйелерінің құрылысы.

– Тұрғын үй құрылысы туралы қысқаша айтып өтіңізші?

– Бүгінгі таңда Елбасымыздың тапсырмасымен «Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы», «100 нақты қадам» Ұлт жоспары және басқа да стратегиялық маңызы бар Жолдаулар елдің әл-ауқатын арттыру, баспанамен қамту мәселесіне де бағытталған. Осы орайда, Шымкент қаласында 27 тұрғын үйдің құрылыс жұмыстары жаз бойы тынымсыз жалғасты. Бұл – жалпы ауданы 122 678 шаршы метрді құрайтын 2286 пәтер қамтиды. Оның ішінде арендалық-коммуналдық 3, жас отбасыларға арналған 1 көпқабатты үй 2015 жылдан өтпелі. Ал 23-інің құрылысы 2016 жылы басталды. 11-і «Тұрғын үй құрылысы жинақ банкіне» қарасты. Құрылысы келесі жылы аяқталады деп жоспарланған. Тағы 12-сі арендалық-коммуналдық тұрғын үйлер. Бүгінгі таңға дейін құрылыс бөлімінің жауапкершілігіндегі 27 тұрғын үйдің 2-уі арендалық-коммуналдық бағдарламамен пайдалануға тапсырылды. Сондай-ақ, 2 жатақхананың құрылыс жұмыстары толық аяқталды. Бұдан бөлек, жыл соңына дейін жас отбасыларға арналған 1 тұрғын үйді тапсыруды көздеп отырмыз.

– Демек, тұрғын үй құрылысы алдағы жылы биылғыдан да қарқынды дамиды екен ғой. Инженерлік-инфрақұрылым жүйелері туралы айттыңыз. Шымқаланың қай жерлері көркейді?

– 2016 жылға жоспарланған мемлекеттік бюджет есебінен 12 инженерлік жүйелердің құрылысы жүргізілуде. Бұл тізімді әкімшілік-іскерлік орталығындағы тұрғын үйлердің құрылымы бастап тұр. Одан кейін ӘІО инженерлік-инфрақұрылым жүйесінің құрылысы нәтиже берді. Ұзындығы 3,3 шақырым Көктем көшесінің құрылысы жүрді. Осыған ұқсас жол салу, инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым тарту жұмыстары «Тұран» шағынауданында да жалғасын тапты. «Тұран» шағынауданындағы «Адия» тұрғын үй кешеніне, «Асар» шағынауданындағы бес қабатты 30 үйдің, Қаратау ауданындағы 192 учаскедегі көпқабатты және Төлеметов көшесі бойындағы тұрғын үйлерге коммуналдық қызмет тарту, абаттандыру, инженерлік жүйелерімен қамтамасыз етуде қалалық құрылыс бөлімі қызу жұмыс істеді. Аталған шағынаудандар бүгінде тазалығымен, жайлылығымен, таза көшелерімен, сапалы жарығымен көз тартады.
2016 жылдың соңына дейін 3 инженерлік-инфрақұрылымдардың құрылысын аяқтап, пайдалануға тапсыратын боламыз.

– Тақырыпты әлеуметтік нысандардың құрылысына бұрсақ. Халық қоныс тепкен аймақта мектеп, балабақша, басқа да қызметтерге сұраныс туындайтыны заңдылық. Шымкент қаласындағы 18 әлеуметтік нысанның құрылыс жұмыстары жоспарға сай жүріп жатыр ма?

– Біздің міндет – бөлінген қаражатты жоспарлы түрде игеру. Соған сай 18 әлеуметтік нысанның 11-інің құрылысы 2015 жылы басталған. Олар – 8 мектеп, 1 балабақша, 1 спорт нысаны және Бадам өзенінің абаттандыру жұмыстары. Бұдан бөлек, 6 мектеп, 1 спорт нысанының құрылысы 2016 жылы бастау алды. Аталған 18 нысанның 7-уі «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында ұлттық қор есебінен қаржыландырылды. Бұл тізімдегі 2 мектептің құрылысын жаңа оқу жылы қарсаңында аяқтадық. Бүгінде «Сайрам» тұрғын алабына қарасты №66
М.Мамедова атындағы және Тассай тұрғын алабындағы №91 жалпы орта мектебінің жаңа ғимараты оқушыларға қызмет етуде. Ал қалған 5 әлеуметтік нысанның құрылыс жұмыстары 2017 жылы аяқталуы тиіс. Олар – «Достық», «Сәуле», «Қайнар бұлақ» шағынаудандарындағы 1200 орындық және «Жаңаталап» тұрғын алабындағы 600 орындық жаңа мектептердің және «Қайтпас-2» шағынауданындағы №59 жалпы орта мектептің қосымша ғимараты.
Қалған 11 әлеуметтік нысанның құрылысы облыс және қала бюджеті есебінен қаржыландырылды. Бұл жоспардағы 5 құрылыс нысаны пайдалануға тапсырылып, жоспар бойынша 6-уы 2017 жылға өтті. Атап айтқанда, Шымкент қаласындағы №53 мектепті қайта құру, «Ынтымақ» шағынауданындағы 900 орындық мектеп, «Қаратөбе» тұрғын алабындағы 600 орындық орта мектеп, «Сайрам» тұрғын үй алқабындағы №37 А ғимаратын №12 балалар мен жасөспірімдерге арналған мамандандырылған спорт мектебі етіп қайта кұру және Оспанов көшесінде орналасқан №61 ғимаратты балабақша етіп қайта құру құрылысы.
Құрылыс жұмыстары 2017 жылға өтпелі 6 әлеуметтік нысан қатарында әкімшілік-іскерлік орталығынан салынып жатқан 1200 орындық жаңа мектеп бар. Сондай-ақ, «Жұлдыз» тұрғын үй алабындағы 300 орындық мектеп, «Қарасу» тұрғын үй алабында орналасқан №27 орта мектептің оқу корпустарының құрылысы, №34 мектепті қайта құру, «Теріскей» шағынауданындағы бокстан №5-ші балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің құрылысы және Бадам өзенің абаттандыру жұмыстарының келесі кезеңі 2017 жылы жалғасады.

– Әне-міне дегенше жаңа жыл басталғалы тұр. «Жаңа жыл» деген «жаңа жоба», «жаңа жоспарлар» екені анық. Келер жылдың еншісінде елді қуантатын нендей жаңалығыңыз бар?

– Біздің жобалау-сметалық құжаттамаларды әзірлеу бөлімде 66 нысанға жобалау-сметалық құжаттама дайындау жұмыстары жүргізілуде. Оның 28 нысанның жобалық-сметалық құжаттары мемлекеттік сараптамадан өтті. Онда балабақша, мектеп, тұрғын үй, мәдениет және спорттық нысандар қамтылған. Сондай-ақ, келесі жылы Абай және Еңбекші аудандарының әкімшілік ғимаратының құрылыс жұмыстары басталатын болады. Әкімшілік-іскерлік орталығы мен «Нұртас» шағынауданының арасында орналасқан үлкен сай-саланың тағдыры көптен бері талқыға түскен еді. Қуанышты жаңалықтың бірі де осы, аталған аумақта 2017 жылы әдемі саябақ орналасады. Әзірге саябақтың жобасы дайын және облыс, қала басшылары тарапынан қолдау тауып отыр.

– Шынында да жақсы жаңалық екен! «Шымкент келбеті» газетінің оқырмандарына айтарыңыз бар ма?

– Газет оқырмандарын және қала тұрғындарын Жаңа жыл мерекесімен құттықтаймын. 2017 жылы ойға алған армандарыңыз орындалсын. Әр отбасына құт-береке, мол ырыс-несібе тілеймін.

– Шаһарымыздың гүлденуіне еңбек етіп жүрген ұжымға табыс тілейміз. Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан
Ақмарал Молдиярқызы

Облыс әкімдігі ғимаратында өңір басшысы Ж.Түймебаевтың төрағалығымен кезекті селекторлық жиын өтті.

Алқалы басқосуға қала, аудан әкімдері мен басқарма басшылары қатысып, бюджет есебінен құрылысы жүргізіліп жатқан нысандардың сапасы мен қатты тұрмыстық қалдықтардың полигон орындары жайлы мәселе талқыланды. 

Жауапты мамандардың жұмысымен толық танысқан облыс әкімі орын алған олқылықтарды тез арада жою қажеттігіне тоқталды. Тексерулер жүргізіліп, шара көрілген компаниялардың аздығын сынға алған облыс әкімі бұл жұмыстарды қайта електен өткізіп, міндеттеріне салғырт қарайтын мердігерлердің атқарған жұмыстарын қайтадан тексеруді тапсырды. Еліміздің әр түкпірінен және шетелден келетін қонақтарға қаладағы салынып жатқан нысандарды ұялмай көрсететіндей жағдай жасау қажеттігін, көпқабатты үйлердің кіреберістерін (подъезд) таза ұстап, жарықтандыру мәселесін қатаң тапсырды. Бұл жұмыстарға барлық құрылымдардың жаппай атсалысуы қажеттігін ескерткен Ж.Түймебаев қоқыстарды жинауға 3 күн мерзім берсе, кіреберістерді реттеуге 2 апта уақыт берді. Аталған мерзім аяқталғаннан кейін облыс əкімі тиісті нысандарды ескертпестен аралайтын болады.

«Нұрлы Жол» бағдарламасы аясында республикалық бюджеттен 11 нысанның құрылысына 7,4 млрд теңге бөлініп, қазіргі таңда барлық нысанның мердігерлері анықталып, 3,1 млрд теңгесі игерілді. Ал, халықты инженерлік жүйелермен қамту бағытында қала тұрғындары орталықтандырылған сапалы ауыз сумен 85, канализация жүйелерімен 41, газбен 86, ал, сапалы электр қуатымен 84 пайызға қамтылған. Биылғы жылы барлығы 47 инженерлік жүйелердің құрылысына 18,6 млрд.теңге қаржы бөлінді.

Осы уақыт ішінде шаһарда 9 ауыз су құбырының құрылысы жүргізіліп, биыл оның 7-уі пайдалануға беріледі. Нәтижесінде 98 мың халық ауыз сумен қамтылады. Ал, электрмен қамтамасыз ету бағытында 10 жобаның құрылысы жүргізіліп, оның алтауының құрылысы аяқталды. Осылайша бұл көрсеткіш 84 пайыздан 88 пайызға өсті. Газбен қамтамасыз ету бағытында жүргізілген 8 жобаның 4-уі аяқталып, ел игілігіне берілді. 64 мың халық орталықтандырылған кәріз жүйесімен қамтылған.

Өткен аптада Мемлекет басшысы төрағалық еткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында елдің әлеуметтік-экономикалық даму мәселелері талқыланды. Сондай-ақ, экономикалық өсімді қамтамасыз ету жөніндегі алдағы шаралар айқындалды.

Елбасы отырыста атап өткендей, бүгінде мемлекет алдында тұрған негізгі міндет – халықтың тұрмыс деңгейін көтеру. Нұрсұлтан Назарбаев қазіргі жағдай қосымша нақты шаралар қабылдауды талап етіп отырғанын баса айтып, алдағы кезеңдегі бағыттар бойынша бірқатар нақты міндеттер қойды. 

– Үкімет бүгінде шағын несие беру аясын одан әрі кеңейту жөнінде шаралар қабылдауға тиіс. Өзін-өзі жұмыспен қамтитындардың 60%-ы ауылда тұрады. Осыған байланысты, «Жұмыспен қамту жол картасы» аясында біз 5 өңірде пилоттық режімде «Ауылда жұмыспен қамту» атты жаңа жобаны іске асыруды қолға алдық. Оған 10 миллиард теңге бөлінді, – деді Елбасы. 

Мемлекет басшысының мәлімдеуінше, жыл соңында мемлекеттік қазына 830 миллиард теңге қосымша кіріспен толығады. Бұл биылдың өзінде дағдарысқа қарсы жоспардан және ағымдағы проблемаларды шешуден стратегиялық даму міндеттерін орындауға көшуге мүмкіндік береді. 

Бұдан бөлек, Нұрсұлтан Назарбаев тұрғын үй мәселесіне арнайы тоқталды. Былтыр республикада 9 миллион шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Тұрғын үй құрылысының көлемі 2016 жыл қорытындысында 10 миллион шаршы метрден асады деп болжануда. Халықты қолжетімді тұрғын үймен қамтамасыз ету міндетін орындау үшін 2005 жылдан бері тиісті мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылып келеді. Дегенмен, көпшіліктің тұрғын үйге мұқтаждығы әлі де жоғары. Жұртты тұрғын үймен қамтамасыз ету міндетін орындау ісі кешенді жаңа шараларды талап етеді. Мемлекет басшысы жеке тұрғын үй құрылысына арналған жаңа «Нұрлы жер» бағдарламасының қолға алынатынын мәлімдеді. Аталған бағдарлама аясында бос жатқан жерлерге инженерлік коммуникацияларды тартып, жеке үй салу үшін 10 сотық жер учаскелерін беру көзделіп отыр.

– Біз аталған мәселені шешудің жаңа жолын ұсына аламыз. Осыған орай, Үкіметке тұрғын үй құрылысы бойынша «Нұрлы жер» атты бірыңғай бағдарламаны әзірлеуді тапсырамын. Оған қазіргі бағдарламалардың тетіктерін (ипотека, жалға алу, тұрғын үй жинақтары) енгізу керек. Жаңа бағдарламада жеке тұрғын үй салуға басымдық беру керек, – деді Н.Назарбаев. 

Мемлекет басшысының айтуынша, әрбір азаматқа 10 сотық жер тиесілі. Алайда ол жерді беру үшін инженерлік коммуникациялар болуы шарт. Ондай жерге жарық, электр энергия мен су құбырлары тартылуы қажет. «Сондықтан алдымен инженерлік-әлеуметтік инфрақұрылымды жасап беру керек. Сол кезде жеке үйді салатындардың шығындары азаяды. Демек, біз жеке баспанаға кететін шығындардың 30 пайызын өз мойнымызға алып отырмыз», – деді Президент.
Мемлекет басшысы отырысты қорытындылай келіп, айтылған міндеттерді орындау үшін Үкіметке биылғы республикалық бюджетті нақтылауды тапсырды.

«Нұрлы жол» бағдарламасына бөлінген қаражатты игеруге енді тікелей әкімдер мен бірінші орынбасарлары жауапты болады. Еліміздің Премьер-министрі Үкімет отырысында осылай деді. Үкімет басшысының айтуынша, ауқымды мемлекеттік бағдарлама бойынша жұмыстар толыққанды жүзеге аспай отыр. Өңірлерде қаражат қалай игеріліп жатыр? Осы орайда Ұлттық экономика министрлігі жағдайды талдауы тиіс.

Ал «Самұрық-Қазына» мен «Бәйтерек» холдингіне келісімшарт жасалған қаражаттың тиімді жұмсалуын қадағалап, жоспарланған баспананы қолданысқа беруді жүктеді. Әрекетсіздік танытқан әкімдердің қызметі тамыздың аяғында мемлекет басшысының қатысуымен өтетін Үкіметтің кеңейтілген отырысында да талқыланбақ. 

Ұлттық экономика министрлігінің мәліметіне сүйенсек, қаржыны игеру белгіленген мерзімінен кеш орындалып келеді. Естеріңізге сала кетейік, бағдарламаны жүзеге асыруға биыл Ұлттық қордан 770 млрд теңге бөлінген болатын. Қазіргі таңда оның 47 пайызы ғана игерілген. 

– Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне бөлінген қаражатты игеруді қадағалау үшін апта сайын мониторинг жүргізіп отыру керек. Сондай-ақ атқарылған жұмыс бойынша ай сайын Ұлттық экономика министрлігін ақпараттандыру қажет. Бұл бағдарламаның орындалуын айына бір рет Үкімет отырысында қараймын, ал Бақытжан Сағынтаев әр екі апта сайын қадағалап отыруы тиіс, – деді Кәрім Мәсімов. 

Бұдан бөлек, Үкімет отырысында «100 нақты қадамды» жүзеге асыру мәселесі пысықталды. Күн тәртібінде тұрған басты мәселенің бірі – инвестиция. Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың айтуынша, шетелдік инвестиция тартуға Қазақстанда бірыңғай экспорттық саясаттың жоқтығы әсер етуде. Себебі елге келген инвестор әуелі өндіретін тауардың экспорты жайлы ойланады. Ал бізде нарықтар туралы сараптама жоқтың қасы. Сондықтан ведомства басшысы экспорттық және импорттық саясаттың қажетін алға тартты.
Жиын барысында бірқатар ведомства басшылары атқырылған жұмыстарды баяндады.

ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты Мансұрхан Махамбетов Оңтүстік Қазақстан облысына іссапармен келіп, «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында құрылысы жүріп жатқан нысандарды аралады.

Шымкент қаласында аталмыш бағдарлама аясында қолға алынған 20 нысанның бірі – Қаратау ауданы «Тассай» тұрғын алабындағы 300 орындық №91 жалпы орта мектебі болатын. Жұмыс барысына «Мектеп құрылысы сапалы, тиянақты» деп баға берген Парламент Мәжілісінің депутаты ұсыныстар мен кезекті сұрақтарға да уақыт бөлді.
№91 мектеп ұжымы құрылыс барысында ауладағы спорт алаңшасын жасап беруді де сұрады. Бұл өтініш сол мезетте қаралып, шешімін тапты. Дайын жері бар мектеп жанынан жаздық спорт алаңшасы салынады. Көгалдандыру жұмыстарын күзде қолға алуды жоспарлаған мердігер мекеме «Евроремонт Сервис» ЖШС-і нысанды тамыз айында пайдалануға тапсырады.

Шымкент қаласының бас жоспарына сәйкес, аумағы кеңейіп, халық саны өскен шаһарда инфрақұрылымды дамытуға басымдық берілгені белгілі. Қаланың бас жоспары, ең алдымен, Шымкенттің архитектуралық ажарын айқындайтын, оған ерекше кескін мен келбет беретін айшықты жоба. Әсіресе, салынатын тұрғын үйлер мен әлеуметтік-тұрмыстық нысандардың және басқа да ғимараттардың бір-бірімен үйлесімді болуы маңызды. Осы орайда Шымкент қаласының сәулет және қала құрылысы бөліміне қарасты жұмыстардың атқарылуы қалай болып жатыр? Бұл туралы аталмыш бөлім басшысының міндетін атқарушы Бауыржан Кенжеқұловпен әңгімелескен едік.

– Бауыржан Рахматоллаұлы, Шымкент қаласында заңсыз салынған құрылыс нысандары бар ма?

– Заң талаптарына қайшы келетін құрылыс нысандары жоқ емес. Біздің басқарма ұжымы белгілі бір жүйелердің, өзендердің қорғау аймағы мен белдеулерінде орналасқан нысандарды анықтау үшін Оңтүстік Қазақстан облысының сәулет және қала құрылысы басқармасымен бірлесіп жұмыс жүргізуде. Бүгінге дейін Шымкент қаласында сәулет және құрылыс нормаларын бұза орналасқан нысандардың жалпы саны – 4129-ға жетіп отыр. Бұл санақтың 549-ы заңсыз болса, заңсыз құрылыстың 244-і «қызыл сызықта» орналасқан. Ал инженерлік жүйелердің қорғау аймағында 3580 құрылыс нысаны анықталды. Оған «Қазтрансойл», «Оңтүстікжарық», газ қоймалары, су ресурстары, «Қазақтелеком» және жылу жүйелері қарайтынын ескерткім келеді. Жоғарыда айтылған 549 заңсыз құрылыс нысандары бойынша жер иелерінің мәліметтері толық жинақталып, облыстық сәулет және қала құрылысы басқармасы мен облыстық Жер инспекциясы басқармасына да өз тараптарынан тексеру жүргізу үшін хаттар жолданды.
Сондай-ақ, каналдардың бойында да осындай ретсіздіктерге жол берілген. Қазіргі таңда канал бойындағы 33 және су қорғау аймақтарындағы 769 нысанға ҚР Жер Кодексінің 167 бабы бойынша істің сот тәртібімен қаралатыны туралы хат жолданды.
Аталған жұмыстардың барысы әр аптада ОҚО әкімінің бірінші орынбасары Д.Сатыбалдының төрағалығымен өтетін жиналыста қаралады.

– «Қызыл сызық» дедіңіз, сол туралы толығырақ айтып өтіңізші.

– «Қызыл сызық» – елді мекендерді жоспарлау құрылымындағы кварталдардың, шағынаудандардың, өзге элементтердің аумағын көшеден (жолдардан, алаңдардан) бөліп тұратын шекара болып табылады. 2012 жылы Шымкент қаласының бас жоспары бекітілді. Осы бас жоспарды іске асыру мақсатында 2014 жылы Төлеби, Сайрам, Ордабасы аудандарына қарасты 40 елдімекен қала аумағына енді. Қазіргі таңда бұл аймақтарда бекітілген егжей-тегжейлі жобаларға сәйкес өзектендіру жұмыстары жүргізілуде. Бұдан бөлек, келешекте Шымкент қаласының көше-жол торабын дамыту мен жетілдіру мақсатында автотранспорттың селитебті аймақтан айналып өтуіне арналған автомобильді жартылай сақинасын, қаланың солтүстігі мен оңтүстігіндегі шет аудандарды бір-бірімен байланыстыратын үлкен айналма жолын, қаланың орталық аумағында көлік қозғалысын жеңілдету мақсатында ішкі шағын автомобильді сақинасын ұйымдастыру жұмыстары жоспарланған. Бұл ұсыныстар негізінде болашақта құрылысы жүретін аумақтарда жалпықалалық және аудандық маңызы бар жаңа магистральді көшелер құрылысын салу жоспары да қарастырылған. Сонымен бірге бұрынғы көшелерді жөндеуден өткізу және Бадам өзені үстінен көлік жүретін жаңа көпірлер салу да болжанып отыр. Ғимараттар мен жолдар сияқты коммуналдық (газ, су, электр, кәріз жүйесі) құрылғылардың орны да жоспарда алдын ала қаралады. Міне, осындай жобаларға енген аймақтар «Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» заңында қызыл сызықпен белгіленетіні айтылған.

– Жер телімін алып, жекеменшік үйінің құрылысын бастап қойғаннан кейін ғана сәулет және қала құрылысы талаптарына сай келмейтінін біліп, әуреге түсіп жататындар бар. Жалпы, қала тұрғындары мұндай келеңсіздікке жол бермеу үшін не істей алады?

– Қала құрылысы нормаларына сәйкес және заңсыз құрылысқа жол бермеу үшін меншік иесі заңды тұлға болсын, жеке азамат болсын, құрылысты бастамай тұрып, тіпті, жерді сатып алатын сәттен бастап сол жер телімінің заңды екендігін анықтап алуы тиіс. Ол үшін тұрғылықты жері бойынша сәулет және қала құрылысын басқаратын мекемелерге жер телімінің пайдалану мақсатын (үй, дүкен, дәмхана, шаруашылық т.б.), көлемін, орналасқан жері мен сұралған мақсатына орай пайдалану құқығын білдіретін құжаттарды, өтініш және өз атында басқа да жер телімінің бар-жоқ екендігі туралы мәліметтерді қоса тапсырады. Сала мамандары қабылдаған құжаттарды пайдалана отырып жер телімінің орналасу аймағы туралы толық ақпаратты сұраушыға мәлімдейді. Нәтижесінде, жер бос болса мақсатты жоспарын жүзеге асыруына болады.

– Ал жер телімінің пайдалану мақсаты басқа болса қайтеді?

– Жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгертуге болады. Қала тұрғындары ҚР Жер кодексінің 49-1 – бап, 2-тармағындағы жер учаскесінің нысаналы мақсатын өзгерту тәртібіне сәйкес өтініш бере алады. Өтініште жер учаскесінің кадастрлық нөмірі, көлемі, сұралып отырған нысаналы мақсаты; мемлекеттік актісінің көшірмесі нақты көрсетіледі. Шымкент қаласының сәулет және қала құрылысы бөлімінің қызметкерлері аталған құжаттарды негізге ала отырып жер телімінің сұралып отырған нысаналы мақсатын мүмкіндігіне орай өзгертіп, сол мәліметті базаға ендіреді. Сондай-ақ, кез келген құжат тапсырған азаматтар міндетті түрде қорытынды қағазын алуы тиіс.

– Қала тұрғындары жылжымайтын мүлікке берілетін реттік нөмірді қалай және қайдан алады?

– Жылжымайтын мүлікке реттік нөмір беру қызметі біздің мекеменің жауапкершілігіне қарайтын жұмыс. Дегенмен, жылжымайтын мүлік объектілеріне реттік нөмір, мекенжай алу үшін тапсырылатын өтініштер Халыққа қызмет көрсету орталықтарында қабылданады. Жекеменшік үйлерде реттік нөмірдің сәйкес келмеуі орын алатын жағдай. Өйткені, қала тұрғындары әуелі жер телімінің нөмірімен құжат туралайды. Кейін ол жақтарға көше салынады. Кей көшелерге жаңа атау немесе нөмір беріледі. Сондайда тұрғындардың бірі көшенің ана басынан, екіншісі мына басынан, үшіншісі ортасынан жылжымайтын мүлкін заңдастырып, үйдің нөмірін алып қояды. Көше бойын жағалай орналасқан үйлердің арасында бос жатқан жерлер болуы да мүмкін. Кейде бір жер телімін екіге бөліп немесе 2-3 жер телімін қосып алып жататындар да бар. Мұндайда реттік нөмірдің дұрыс жазылмауы да заңдылық. Уақыт өте келе мекенжайын нақтылағысы келген қала тұрғындары реттік нөмірді алуға өтініш білдіреді. Ал көпқабатты үйлерде мұндай жағдай сирек кездеседі, себебі, бір тұрғын үйде қанша пәтер бары белгілі.
2016 жылдың алғашқы 5 айында ХҚКО-ға реттік нөмірін сұраған 22903 абоненттен өтініш түскен. Қазір оның 4154-іне жылжымайтын мүлік нысандарына реттік нөмір берілді. 18499-ының жылжымайтын мүлік нысандары нақтыланып, мекенжай ақпараттық жүйесіне тіркелді.

– Құрылысы қарқынды жүріп жатқан қаламыздың сәулетін тек биік ғимараттар мен асфальт төселген көшелер ғана ашпайды. Сонымен қатар, көше жарнамасының да атқаратын рөлі зор. Осы орайда, Шымқала көшелеріндегі жарнаманың жай-күйі қандай? Сіз басқарып отырған мекеме бұл бағытта қалай жұмыс жүргізеді?

– Шымкент – Қазақстандағы үшінші қала. Халқы миллионға жақын, жер көлемі де 117 мың гектарға ұлғайды. Агломерациялық даму орталығына айналды. Қала берсе, «Ұлы Жібек Жолының» жүрегі. Яғни, Шымкент – қайнаған өмірдің қазаны. Мұндай қалада жарнаманың алатын орны да ерекше. Біздің бөлімде жарнама жұмыстарын реттейтін арнайы сектор жұмыс істейді.
Жарнама тәртібіне тоқталсақ, Шымкент қаласының сәулет және қала құрылысы бөлімі тек сыртқы жарнамаға жауапты. Сыртқы жарнама объектілерін орналастыру үшін кез келген заңды немесе жеке тұлға рұқсат алуы тиіс. Рұқсат жоғарыдағыдай мекен-жай, мақсат-мүддесі, салық төлеу, тағы басқа заңдылықтарды ескере отырып беріледі. Ал жарнама мәтіні Шымкент қаласының мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне жібереміз, сонда тексеріледі.
Жарнама ілуге рұқсат алу үшін жарнама объектісінің жұмыс істеуін инженерлік қамтамасыз ету жөніндегі шешім қоса қабылданады.
Сыртқы жарнама ілуде де заңсыздықтар орын алады. Осы кемшіліктерді болдырмау және алдын алу үшін біздің бөлімнің қызметкерлері Шымкент қаласының Ішкі істер басқармасымен бірлесе отырып ай сайын рейд жүргізеді.

– Құжат рәсімдеу жұмыстары, әсіресе жылжымайтын мүлікке қатысты құжаттарды реттеу ісі халықтың санасында «сыйақымен бітетін жұмыс» болып қалыптасқан. Бөлім басшысы ретінде бұл пікірге қаншалықты мән бересіз?

– «Сыбайлас жемқорлық» ұғымынан арылатын уақыт келді. Біз – сыбайлас жемқорлық көріністерімен кездескен жағдайда азаматтардың қалай әрекет ету қажет екенін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жиі түсіндіріп отырамыз. Мұндай фактілерге жәрдемдескен әрбір азамат жемқорлықтың жойылуына атсалысады, ал біле тұра үндемесе жемқорлықтың қанат жаюына жол бергені. Сондықтан, қала тұрғындары тарапынан да белсенділікті күтеміз.
Біздің бөлім мамандарының қатысуымен «Мемлекеттік қызметкерлер сыбайлас жемқорлыққа қарсы» атты дөңгелек үстелдер, конференциялар, дәріс, семинарлар, брифингтер ұйымдастырылып тұрады. Айта кету керек, қазіргі уақытта қала құрылысы және сәулет бөлімі «ашық терезе» тәртібімен жұмыс істейді. Мекеме қызметкерлері мен абоненттер арасында «бармақ басты, көз қысты» әрекеттерге орын жоқ. Қарым-қатынас тек терезе арқылы жүргізіледі және жоғарыдан бейнебақылау орнатылған.

– Қала тұрғындары мен «Шымкент келбеті» газетінің ұжымына айтарыңыз бар ма?

– Әрине! Бәріміз де Шымкенттің гүлденуі үшін еңбек етіп, тер төгіп жүрген жандармыз. Соның нәтижелі болуы үшін ең әуелі қала тұрғындары да жауапты екенін сезінсе, заңсыз құрылыстан, рұқсатсыз жарнамадан аулақ болса, қала сәулетіне тамшыдай болса да үлес қосқаны. Ал кәсіби мереке қарсаңызда газет ұжымына шығармашылық табыс тілеймін.

– Шымқаланың сәулетін арттырудағы еңбектеріңіз жана берсін. Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан
Ақмарал Молдиярқызы