Қай кезде де халық тұлғаларға арқа сүйейді. Ел алдындағы азаматтардан парасатты пайым, ойлы сөз күтеді. Поэзия әлемінде дара қолтаңбасымен айшықталған ақын Мұхтар Шахановтың кеші Шымкентте дүркіреп өтті. Сөз құдіретіне бас иген қауым Қазақстанның Халық жазушысының кешіне қаламыздағы Отырар кітапханасына жиналды. Шымкент қаласы әкімдігінің ұйымдастыруымен өткен әдеби кеш ақынның шығармашылығы мен «Жалын» журналының 50 жылдығына арналды. Басқосуда қаламгердің «Өркениеттің адасуы» кітабының тұсауы кесілді.

 DSC 3703

Оқырман өрнегі ерекше, өрімі бөлек «Төрт ана», «Отырардың күйреуі», «Желтоқсан желі» және «Әйелдер балладасы сынды өлеңдері мен поэмаларын ұйып тыңдады. Тарлан ақынның жігерлі, патриоттық жырларымен сусындады. 

Сондай-ақ, қаламгердің «Рух пен тіл», «Ерлерді ерлікке шақыру» сынды әндері орындалды. 

Қоғам қайраткері Мұхтар Шахановтың қазақ халқы үшін еңбегі ерен. Қоғамдық-саяси мәселелерге сергек көзбен қарады. Әлем назарын тартылған Арал теңізіне аударды. Дүниежүзілік деңгейге көтерді. Желтоқсан оқиғасын зерттеу жөнінде комиссия құрылып, соның мүшесі болды. Наурыз мейрамының халықпен қауышуына мұрындық болды.

– Биыл «Жалын» журналының жарыққа шыққанына 50 жыл толды. Қалың оқырман журналды жақсы біледі. Өзім басылымның алғашқы авторларының бірімін. «Жалын» мен «Жұлдыз» қазақтың рухы. Қабырғалы қаламгерлерді тәрбиеледі. Қаламын ұштады. Журналды мерейтойымен құттықтаймын. Руханияттың айнасына айналсын, жалыны бәсеңдемесін! – деді жазушы Мархаббат Байғұт.

Қаламгер Мұхтар Шахановтың «Бөдене таланттар мен Қажымұқандар» атты шығармашылық ән-жыр кеші Түркістан сарайында жалғасты. Рухани-мәдени шараға Шымкент қаласының әкімі Ерлан Айтаханов арнайы қатысты. Әдеби шараның шымылдығы «САҚ» киностудиясының тарлан ақынның өлеңіне жазылған «Отырар дастаны» анимациялық фильмімен ашылды.

Мұнан соң, Қазақстан Республикасының Мәдениет қайраткері, эстрада әншісі Хадиша Шалабаева және әнші Сандуғаш Стамғазиева ақынның авторлық әндерін шырқап, қазақ рухын асқақтатты. Халық жазушысының көрерменін сағындырған «Туған күн кешінде», «Ерлікке шақыру», «Қазақ дастарханы», «Жұбайлар жыры», «Гүлдәурен» әндері орындалды.

Өнерсүйер қауым халық жазушысының патриоттық рухқа толы өлеңдерін зейін қойып, ұйып тыңдады.

DSC 3761

– Әр кезеңдегі әндер шырқалды. Ішінде күрделісі «Туған күн кешінде» болатын. Сол әуеннің шығу тарихы әлі есімде. Мен әнді тез шығарамын. Ал сөзін жазу қиын. Анам ұршық иіріп отырып, жаңа әнімді тыңдады. Сөзін жазуды таңертеңге қалдырғанмын. Ертеңіне әнді ұмытып қалдым. Әрі-бері ойланып, таппадым. Сол күйі есіме түспеді. Арада бір ай өтті. Әдеттегідей үйде отырғанмын.

Анам өткендегі ұмытқан әуенді ыңылмен айтып отыр. Қуанып кеттім. Риза болғанымнан анамды құшақтап, бетінен сүйдім. Кейін «Туған күн кешіне» сөз жаздым. Ұмсын анамның арқасында ұмытылған ән осылай шығарылды. Менің байлығым атақ-даңқ емес, өлеңдерім, – деген Қазақстанның Халық жазушысы, драматруг Мұхтар Шаханов шығармашылық кешіне қолдау білдірген қала әкімдігіне алғысын білдірді.
Кеш соңында қала әкімі Ерлан Айтаханов ақынды құттықтады. Қазақ әдебиетінің абызы ретінде сіңірген еңбегін атап өтті.

– «Елбасы «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласында ұлттық жаңғыру ұғымы – ұлттық сананың кемелденуін білдіретінін айтып, қазір ұлттық сана-сезім көкжиегін кеңейту керектігіне тоқталған болатын. Көкжиекті кеңейтетін ақын-жазушылар екені айтпаса да түсінікті. Олар халықты рухани сусындатып, саналарына ұлттық кодты сіңіруге тырысады. Ал Мұхтар Шахановтың поэзиясын әлем мойындады. Семсердей өткір сөзі, найзағайдай отты өлеңдері ұрпақтан ұрпаққа жалғасып, алтын қордан орын алатыны сөзсіз.

Ағамыз тек ақын, жазушы, композитор ғана емес, қоғам қайраткерлігі тағы бар. Екі кітабының тұсаукесері және Жалын журналының 50 жылдығы аталып өтті. Мерекелеріңіз құтты болсын! – деді қала басшысы. Сондай-ақ, Ерлан Қуанышұлы «Жалын» журналының қызметкерлерін арнайы Алғыс хатпен марапаттады.

Халық құрметіне бөленген жазушы, драматругтың ерекше сыр мен жарқын толғанысқа толған өміршең жырлары оқырманға рухани кеш сыйлады. Жойқын кесек туындылар оқырманның санасын сілкінтті. Жүректегі ұлттық рухты оятты.

Шымкентте баспана кезегінде тұрған азаматтарға пәтер берілді

WhatsApp Image 2019-12-24 at 15.49.27

Қуаныш иелеріне пәтер кілтін қала әкімі Ерлан Айтаханов салтанатты түрде табыс етті. Жаңа тұрғын үйге жастар мен көпбалалы аналар ие болды.

– Президент Қ.Тоқаев көпбалалы аналар мен тұрмысы төмен отбасыларды баспанамен қамтамасыз ету мәселесін алға қойған еді. Осы орайда, биыл Шымкентте 450 көпбалалы ана мен 904 жасты баспанамен қамтамасыз ету жоспарланған болатын. Бүгін жастар мен көпбалалы аналар жаңа үйге қол жеткізді. Қаламыздағы қарқынды құрылыс жалғасады. Жаңа қоныс құтты болсын! - деді қала әкімі Ерлан Қуанышұлы.

Айта кетейік, биыл үшінші мегаполисте 1554 пәтерлі 27 көп қабатты үйді пайдалануға беру жоспарланған.

Оның ішінде 656 пәтерлі 11 несиелік тұрғын үй, 898 пәтерлі 16 арендалық тұрғын үй. Сондай-ақ, Шымкент Сити» қалашығында 558 пәтерлі 9 көпқабатты арендалық тұрғын үй және Әкімшілік іскерлік орталығында 336 пәтерлі 6 көпқабатты тұрғын үй, қаланың Еңбекші және Абай аудандарында 70 пәтерлі 2 көпқабатты тұрғын үй пайдалануға беріледі. Алдағы кезеңде 88 үйдің құрылысы басталады. Бүгінгі таңда 134 мың адам тұрғын үй кезегінде тұр.

Тәуелсіздік таңының атуына түрткі болған Желтоқсан оқиғасына қатысқан куәгерлердің бірі ретінде сол бір мұз жастанған, мұң арқалаған күндер есімнен кетпейді.

Фото Слам

Мереке жақындағанда көңілім құлазиды. Тарихи оқиғаның үзік бейнелері көз алдыма келеді. Жiгiттердi былай қойғанда, қазақ қыздарының өжеттiгi мен қайсарлығы жұртшылықты таңқалдырды. Жастардың алаңға шығуына ешкім ықпал еткен жоқ.

Ол кезде «Оңтүстік Қазақстан» газетi партия тұрмысы бөлiмiнiң меңгерушiсi болып iстейтiнмiн. Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетiнiң ұйғарымы бойынша 15 күндік оқуға шақырылған облыстың бiрқатар партия, Кеңес қызметкерлерi қатарында әрiптесiм «Южный Казахстан» газетi партия тұрмысы бөлiмiнiң меңгерушiсi Степан Григорьевич Катвицов екеумiз сол күнi - 1986 жылдың 16 желтоқсанында таңертең Алматы жоғары партия мектебiне келiп жатақханада алдын-ала дайындалған бөлмемiзге жайғастық.

Түске таяу Республика Орталық партия комитетiнiң Пленумы өтiп жатыр, Қонаевты орнынан алады екен деген қауесет сөз тарады. Пленумның құпия болғаны соншалық, орнына кiмнiң тағайындалатынын ешкiм бiлген жоқ. Ақыры Мәскеуден жеткен хабар төбемізден жай түсіргендей болды. Бізге беймәлім Геннадий Колбин бiрiншi хатшы болып бекітіліпті. Бұл шешімге орыс ұлтының азаматтары ғана қуана келісетінін көз жанарларынан байқатты.

Ертеңіне 17 желтоқсанда таңертең партия мектебiнiң үлкен мәжiлiсханасында алғашқы сабақ басталды. Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетiнiң екiншi хатшысы Мирошниченко әлеуметтiк және экономикалық саланы дамытудағы партиялық ықпалды арттыру туралы лекциясының ортасына жеткенде президиумда отырғандар өзара сыбырласып кетті. Сонан соң, бiр-бiрлеп сыртқа шыға бастады.

Ақырында мектептiң ректоры ғана қалды. Япыр-ай, Шымкентке келсе жұрт құрмет көрсететін үлкен тұлға – Республика екiншi хатшысының мұнда абыройы шамалы екен деп таңырқадық. Сол сәтте алаңға жастардың жинала бастағанын, тысқа шыққандар жайсыз хабарды естiген соң кеткенін қайдан бiлейiк?! Лекция бiткенде мектеп ректоры «Бүгiнгi сабақты осымен аяқтаймыз. Алыстан шаршап келген шығарсыздар, алаңсыз демала берiңiздер», деп жиналғандарды тарқатып жiбердi.

Бөлмеде газет-журнал қарап, теледидар көрiп отырғанмын. Газетіміздің мәдениет, әдебиет және өнер бөлiмiнiң меңгерушiсi болып жүрiп, жоғары партия мектебiне оқуға алынған Төрехан Рәмбердиев суыт кiрiп келді. Ай-шай жоқ:

- Ешнәрсе естіген жоқсың ба?-дедi.

- Не есітуiм керек?

- Студент жастар кешегi Пленум шешiмiне наразылық бiлдiрiп, демонстрацияға шығып жатыр. Алаңды қоршап алған, – дедi.

– Не тұрыс, сонда барайық, – дедiм сөзге келмей киiнуге ыңғайланып.

– Алаңға келсек қарақұрым халық. Дені жастар. Алғашқыда наразылық бейбіт басталған. Кейін басудың күштеу, қорқыту сияқты өрескел шараларынан соң, жағдай ушығыпты. Әр жерде көліктер жанып жатыр. Өрт сөндiргiш алып машиналар аударылып қалған. Милиция, солдаттар қолдарындағы қалқан, сойылмен Алаңды қоршай қорғауға алған. Ішке ешкімді өткізбейді. Ал жастар тас-түйін бекініп алыпты. Ашулы, ызалы беттерінен қайтар емес.

Полковник шенiндегi егде тартқан қазақ кiсi топтың арасында жайлап жүріп келеді. Жастар оны қоршап өз пiкiрлер мен наразылықтарын айтып жатты. Ол жауап таппады ма, әлде риза болды ма, белгісіз...Басын изеп, күле берді. Алайда алаңдағы қыз-жiгiттердiң ой-өрiсi, парасат-пайымы жоғары еді. Олар туған жер, Отан туралы ән шырқады. «Әр ұлттың өз көсемi болсын!» , «Еш бiр ұлтқа артықшылық берiлмесiн!» деген ұрандар алып жүрдi.

Ертеңіне тағы да сабақ болмады. Оқуға келген сәтте өзге ұлт өкiлдерiне рұқсат берiп, қазақ жастарға басу айтып, алаңнан тарқауына ықпал ету ұсынылды.
Алаңға Төрехан екеумiз бiрге келдiк. Кешегiдей емес, алаңның алды түгелдей тазартылып, ашылып қалыпты. Қоршау жасап тұрған солдаттар мен милициядан құрылған жасақ анағұрлым көп көрінді. Жастар тобы алаңға кiреберiстегi көше бойында ұрандар мен плакаттар көтерiп, патриоттық ән айтып тұрды.

Түске таяу автобус келді. Адамдарға қарамастан алаң ортасына баса-көктеп кірді. Мұны біз Орталықтың нұсқауымен жiберiлген iшкi әскерлердiң арнаулы жасағы екенін кейін білдік. Олар көп кiдiрмеді. «Ура!» деп атойлап, шеруге қарсы шабуылға шықты. Қарулы жасаққа төтеп бере алмаған бейбiт топ кейiн серпiлдi. Сол екен, жантүршігерлік оқиға басталды. Қатыгез жауынгерлер қыздарды аяған жоқ. Бұрымынан сүйреп, жігіттердің қолын қайырып, тасада алдын ала дайындалған автобустарға қойша тоғытты.

Сол дүрмектiң ортасына дендей енiп, шығарға тесiк таба алмай, шеттеу жерге ығысқанмын. Алдымнан үш бiрдей солдат шыға келді. Олар менен бас киiмімдi шешудi бұйырды. Түкке түсiнбей қалпағымды қолыма ала бергенімде, басыма сарт етіп сойыл тиді. Екiншiсi де ұруға ыңғайлана беріп, сойылын көтерді. Мен қулыққа көштім. Қарсыласқаныммен пайда таппайтынымды ұқтым.

Есеңгiреген адамның кейпiнде жерге жамбастай құладым. Бетiме жылы қан ағып, басым айналып бара жатты... Осы сәтте қыздың бірі «өлтiрдi-ау!» деп жанұшыра айғайлап, басындағы түйе жүнінен тоқылған қалпағын жұлып алды. Басымның қанаған тұсына басып, кетіп қалды. (Бейтаныс қыздың сол қалпағы менде әлі сақтаулы).

Таса-тасадағы жолдармен жүрiп, жатақханаға әрең жеттім. Мені Төрехан күтiп отыр екен. Ол да солдаттардың қоршауына түсiп қалып, партия билетiн көрсетiп құтылыпты.
Партия мектебiнiң арнайы емханасы бар екен. Сонда басымның жарылған жерiн тiктiрдім. Жарақатымнан оқудың соңына дейін сабаққа қатыспадым.

Тәуелсіздік тәңір сыйы, киелі ұғым. Бостандықтан артық қандай бақыт бар?! Тәуелсіз елдің тарихы мәңгі өзгермейтін тарих. Сол тарихтың бастауында желтоқсандықтардың тұрғаны ақиқат.

Шымкенттегі Жол-көлік колледжінде республикалық семинар-практикум  өтті. Маңызды жиында еліміздің 14 өңірінен келген техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінің  оқытушылары бас қосты.

«Менің туым – менің Отаным»

Пятница, 29 Ноябрь 2019 04:07

Шымкентте 1-желтоқсан ҚР Тұңғыш Президенті күніне орай, осындай тақырыппен патриоттық акция өтті.

ne

Мемлекеттік рәміздерімізді құрметтеуге шақырған іс-шара Әл-Фараби алаңындағы Оңтүстік Қазақстан медицина академиясының ғимараты алдында ұйымдастырылды. Республикалық маңызы бар шараның өтуіне Nur Otan партиясының Шымкент қалалық филиалы ұйытқы болды.

Салтанатты жиында қала әкімі Ерлан Айтаханов мерекемен құттықтап, ұлттық рухымыздың айғағы рәміздерімізге құрметтің ерекше сақталу қажет екенін жеткізді.

– Елбасымыз атап өткендей, ерекше құнды белгілер ел тәуелсіздігін күллі әлемге танытты. Халқымыздың рухын, бастан кешкен тарихын, бүтіндей мәдениетін көрсетті. Ұлттық салт-санасын, қаһармандығы мен даналығын, арман-тілегін жеткізді. Сондықтан әрбір азамат көк байрақ туымызды, әнұранымызды, елтаңбамызды қастерлеп, ардақ тұтуы тиіс, – деді қала басшысы.

Сондай-ақ, Е.Қуанышұлы белсенді жастарға партия билетін табыс етті. Акцияның өтуіне қаламыздағы жоғары және арнаулы орта оқу орындарының жастары қолдау білдірді. Ал қалалық мәдениет үйінің өнерпаздары мерекелік концерттік бағдарламасын ұсынды.

Қазақтың Ханбибісі – 70 жаста

Среда, 27 Ноябрь 2019 04:12

Халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты, «Парасат» орденінің иегері, ақын Ханбибі Есенқарақызының 70 жасқа толған мерейтойына орай Шымқалада «Мен – анамын, ақынмын, әлемді ойлар» атты шығармашылық кеш өтті.

DSC 2581

Поэзия әлемінде қайсарлық пен ақиқаттың алдаспанындай жарқыраған қаламгердің кеші бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің қатысуымен баспасөз конференциясынан басталды. Мұнан соң көпшілік кеш иесіне арналған кітап көрмесін тамашалады. Мерейтойлық іс-шара барысында Ханбибі Есенқарақызының 10 томдық кітабының тұсауы кесілді.

Жаңа топтамаға қаламгердің саяси қуғын-сүргін құрбандары мен мәдениет қайраткерлеріне арналған шығармалары еніпті.

Мерейтой иесін құттықтауға елімізден бөлек Өзбекстан, Қырғызстанның және басқа да түркітілдес елдердің зиялы қауым өкілдері де келді. Мемлекет және қоғам қайраткері, профессор Амангелді Айталы, ҚР Парламенті Сенатының депутаты Ләззат Сүлеймен Ханбибі Есенқарақызының еңбектеріне тоқталып, жылы лебіздерін білдірді. Мұнан соң ілтипатқа бөленген ақынның мерейтой кеші Қазақстан халқы Ассамблеясы ғимаратының залында жалғасты.

Кешке жиналған қауымның назарына алдымен қаламгердің өмірі мен еңбек жолынан «Сыр шертемін ешкімге айтылмаған...» атты бейнефильм ұсынылды.
Шығармашылық жиында қала әкімі Ерлан Айтаханов ақынды мерейлі жасымен құттықтады.

– Сіздің өлеңдеріңізден нәзік иірімдермен қатар отансүйгіш қасиетіңізді де байқаймыз. Қазақ тілінің мемлекеттік тіл болып қалыптасуына қосқан үлесіңіз де ерен. Поэзия мен прозаның жүгін бірге көтеріп келесіз. Әдебиет әлемі арқылы еліміздің руханиятына баға жетпес еңбек сіңірдіңіз, - деді Ерлан Қуанышұлы.

Х.Есенқарақызының шығармашылығы жөнінде ақын Әселхан Қалыбекова мен филология ғылымдарының докторы Бауыржан Жақыптан бастап бірқатар ақын-жазушы, әдебиеттанушы ғалымдар жүрекжарды пікірлерін айтты.

DSC 2327

Мемлекет қайраткері Әлихан Бәймен: «Хан-апамыздың шығармалары жүректен шығып, жүрекке жетеді. Сөзі қарулы, ойы қайратты. Шумақтарынан адам жанын түсінесің. Сезімін сезесің. Өрелі ойын ұғынасың. Поэзиямен қатар, ғалым ретінде еңбек етіп келесіз. Қайраткерлігіңіз тағы бар», - деді.

Ханбибі Есенқарақызының мерейтой кешінде көрерменнің жаны жырмен әлдиленді. Ақынның өлеңдеріне жазылған «Алтынай», «Нурикамал», «Дос іздедім» сынды әндері жиынды айшықтай түсті. Жырға шөліркеген жандар бір сәт поэзия әлеміне саяхаттап қайтты.

Кеш иесі әсерлі өткен салтанатты іс-шара соңында жиналған көпшілікке алғысын білдіріп, көрсетілген құрметке ешқандай марапаттың тең келмесін жеткізді.

Еліміздегі әр екінші мультфильм САҚ киностудиясында түсіріледі. Шымкенттік аниматорлар 18 жылдан бері кішкентай көрермендерді қуантып келеді. «Сақтың» сақа мамандарының тарихи тақырыптағы туындылары да ғажап.

Батырхан Дәуренбеков

Әрине, салмақты, қызықты дүние жасау оңай емес. «Инемен құдық қазғандай» қиындығы да бар. Әйтсе де тарихи туындылар отансүйгіштік сезімді арттырып, батыр бабаларымыздың ерлігін мақтан тұтуға, ел қорғаны болуға үндейді. Соның айғағындай «Қазақ елі» анимациялық фильмі 2017 жылы бірден үш жүлде, оның ішінде Каирде өткен Х халықаралық анимациялық фильмдер форумында «Үздік қысқаметражды анимациялық фильм» номинациясы бойынша гран-при иеленді.

Байқауға Германия, Швейцария, АҚШ, Қытай, Ресей, Австралия, Франция, Сингапур, Словакия, Австрия, Біріккен Араб Әмірліктері сияқты мемлекеттерден 90-нан астам қысқа және толық метражды мультфильм қатысты. Ал «Қошқар мен теке» туындысының авторлары Ханчжоуда өткен Қытай халықаралық анимация фестивалінде марапатталды. Сондай-ақ, бұл мультфильм 2017 жылы «Бродвей» кинопорталында отандық өндірістегі үздік анимациялық фильмнің ондығына енді. Десе де, тамаша туындылары бар киностудияның мәселелері алаңдатарлық жағдайға жеткен.

«Сақ» студиясының режиссері, белгілі аниматор Батырхан Дәуренбеков Түркістан облысының бұрынғы әкімі Жансейіт Түймебаев киностудияға үлкен қолдау білдіргенін айтты. Ол аймаққа басшылық жасаған тұста «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында екі жылда 6 фильм, 6 мультфильм түсірілді. Олардың қатарында «Киелі Қазығұрт», «Отырарды қорғау», «Күш атасы – Қажымұқан» мультфильмдері, «Көне жетігеннің сыры» телехикаясы, «Ұлы Жібек жолы бойындағы көне деректі фильмі, 10 сериялы тарихи «Төле би» туындысы және басқалар бар. Аталған бағдарламаны орындауда облыстың жетекші рөлге ие болуына киноматографтардың қосқан үлесі қомақты.

Студия негізінен мемлекеттік тапсырыс арқылы жұмыс істейді. Батырхан Дәуренбеков айтқандай, мультипликация бизнеске жатпайды. Аниматорларды кәсіпкер ретінде көру қиын.

– Егер басқа сала өкілдеріне субсидия, жеңілдікпен несие берілсе, бізге ондай мүмкіндік жоқ, - дейді кейіпкеріміз. – Аниматорларға заң аясында қандай да қолдау қарастырылмаған. Бірақ, кино, мультфильм дегеніңіз өндіріс емей немене?! Оның үстіне олардың халықты тәрбиелеудегі рөлі ерекше. Мемлекеттік саясатты жүргізуші, жас ұрпақты қазақстандық патриотизм мен идеологияға бағыттаушы аниматорлардың жұмысы ұдайы мемлекеттік қолдауға зәру.

Студия директоры Нұриддин Патеев мұндағы 30-ға жуық аниматор тек тапсырыспен жұмыс істейтінін айтады.

– Бала тәрбиесі мультфильмнен басталады, - дейді директоры. – Басқа мемлекеттерде бұл түсінік жақсы қалыптасқан. Мысалы, Қытай мен Ресейде жеке студияларға көп көңіл бөлінеді және барынша қаржылай қолдау көрсетіледі. Өйткені олар мемлекеттік идеологияны таратушы болып есептеледі. Бізде балалар киностудиясына жіті назар аударылмайды. Сондықтан жасөспірімдерге арналған кино мен анимация туралы айтудың өзі артық.

Жеке ғимараты жоқ

Жеке ғимараттың жоқтығы аниматорлар үшін басы ашық проблема күйінде қалып отыр. «Сақ» киностудиясы жұмыс орнын жалға алғаны үшін ай сайын 200 мың теңге төлейді. Батырхан Дәуренбеков «Көптеген мемлекеттік органдар мен ұйымдар Түркістанға көшкеннен кейін Шымкентте бірқатар ғимарат босады, дегенмен, Шымкент пен Қазақстанды әлемге танытып жүрген студияға солардың біреуі бұйырса игі еді», дейді.
Режиссер өздеріне орын бөлу арқылы қала билігі туристер үшін маңызды мәдени нысанның пайда болуына жол ашатынын айтады. Оның үстіне, бірнеше жыл бұрын мультипликацияның қарқынды дамуы нәтижесінде Шымкент Қазақстанның анимациялық астанасы аталған еді. Келесі жылы қала ТМД-ның мәдени астанасы болғанда бұл идеяның маңызы арта түспек.

Тарихқа «барып қайтқандай» болар едік...

Киноматографтар үшінші мегаполис басшылығына Шымкент құрамындағы Сайрам ауданында этноқалашық құруды ұсынып отыр. Олардың ойынша, кезінде Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан ірі Испиджаб қаласының тарихи бай мұрасы осындай нысан ашуға мүмкіндік береді.

Батырхан

– Егер бәрін мұқият ойластырып ұйымдастырса, Сайрамды тартымды нүктеге айналдыруға болады, - дейді Батырхан Дәуренбеков.

– Мысалы, этноқалашықтың кіреберісінде жолаушыларды ежелгі ұлттық киімдегі тұрғындар сырнайдың сүйемелдеуімен күтіп алса, қандай ғажап?! Ал ішінде тамақтануға, ұлттық тағамдарды дайындау әдісін көруге және естелікке кәдесый сатып алуға болатын шығыс базары орналасса, келушілер тарихқа шегініс жасаған болар еді.

Сондай-ақ, бұл жерде Сайрамның материалдық құндылықтарымен таныса алады. Өйткені, туристер көне тарихи ескерткіштер мен ғимараттарды көруге ынтық. Осылайша этнопарк сәрсенбінің сәтінде келушілерге ерекше көңіл-күй сыйлап, ежелгі шығыс қаласының атмосферасын сезінуге мүмкіндік берер еді.

Аниматор өзі айтып отырған «Ежелгі Испиджаб» туристік нысаны киноматографтар үшін тарихи туындыларды түсіруде таптырмас алаң болатынына сенімді. Ал студия шымкенттік, отандық қана емес, шетелдік жобаларды жүзеге асыруға қауқарлы.

Батырхан Дәуренбековтың айтуынша, әртүрлі мемлекет өкілдері, мысалы, ресейліктер қазір кино түсіру үшін көбіне Өзбекстанның Бұқара сияқты ескі қалаларына барады. Ал Шымкентте әлгіндей шығыс стиліндегі этноқалашық пайда болса, шетелдік киногерлерді елімізге бұруға жол ашылар еді. Бұдан, біріншіден, қала бюджеті толыға түседі, екіншіден, көпшілік көрініске қатысу арқылы жергілікті тұрғындар табыс табады.

Біздің «Троя»

Оңтүстік кинематографтар үшін әлдеқашан тартымды өңір саналады. Оның бірнеше себебі бар. Атап айтқанда, тарихи-мәдени ескерткіштердің көптігі, табиғи климаттың қолайлылығы, тауар мен қызмет көрсету бағасының қалтаға қонымдылығы. Жаңа тарихи кинолокацияны жүзеге асыру Шымкентте кино бизнесі мен туризмді дамыту аясын кеңейтуге ықпал етеді.

Келесі жылы Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына орай «Қара сөз» желісімен анимациялық фильм, әл Фарабидің 1150 жылдығына арналған тарихи телехикая түсіріледі. Сонымен қатар, «Алтын адам» мен Ахмет Ясауидің өмір жолы туралы дүниелер жасау да ойда бар.

– Қазіргі күні Түркістан облысының өсіп-өркендеуіне үлкен күш салынып жатыр, - деп атап өтті режиссер. – Шаһардың басты кейіпкері – Ясауи туралы халық оның 63 жастан кейін жер астын мекен еткен сопы болғанынан басқа көп ештеңе біле бермейді. Қазақстандықтар Қабанбай батыр және тағы басқа ұлттық тарихи және аңызға айналған тұлғалардың елі үшін еткен еңбегінен бейхабар. Есесіне гректің «Троя» фильмін көрген. Егер Отырарды алты ай бойы жаулап алудың мүмкін болмағанын экранда бейнелесек, бүкіл әлем біздің «Трояны» танитын және туристер келетін еді, - дейді
Батырхан Дәуренбеков.

Идеологиялық салмағы бар толықметражды анимациялық шығармалар бізге қажет-ақ. Қазақ хандарының өмірін, батырлығын негізге ала отырып, толықметражды мультфильмдер түсіру киностудияның жоспарында бар. Алға қойған мақсат та жетерлік. Өкініштісі, «САҚ-тың» қаламызда киностудиясы жоқ. Жеке ғимараты да қарастырылмаған. Бала тәрбиесі мультфильмнен басталатынын ескерсек… аниматорлардың бүгінгі жағдайы алаңдатарлық халде.

ТАРАЗ ТРАГЕДИЯСЫНАН НЕ ТҮЙДІК?

Среда, 27 Ноябрь 2019 03:56

Қараша айының ортасында Таразда болған жаға ұстатарлық жағдай бүкіл елді дүр сілкіндірді. Жетінші сынып оқушысына жасалған айуандық әрекет көпшіліктің наразылығын туғызды. Әжетханадағы зорлықтың соңы даулы мәселеге айналды.

63

Тәртіп сақшылары педофилді бірнеше сағаттың ішінде ұстады. Қылмысты жасағанға дейін ол мектепті төңіректеп жүріпті. Азғынның мектеп ауласында емін-еркін жүруі, қауіпсіздік шараларының сақталмағаны ата-аналардың ашу-ызасын туғызды. Айтуға адамның аузы бармайтын жағдайдан кейін Жамбыл облысындағы барлық білім ордасындағы қауіпсіздік шаралары күшейтілді.

Оқыс оқиға оқушылардың сабақ кезіндегі қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі білім және құқық қорғау салаларының кемшіліктерін айқындап берді. Осы жағдайдан соң шымкенттік ата-аналар білім ошағындағы қауіпсіздіктің күшейтілуін қалайды. Тіпті, барлық мектептерге «арнайы күзет бөлінсін» дейді.

Түрін жаттап үлгермейді

Үшінші мегаполисте 133 орта, 5 мамандандырылған мектеп бар. Қалалық білім басқармасының бас маманы Ұлжалғас Сәуірбаеваның айтуынша, олардың барлығына полиция қызметкері бекітілген.
– Кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі инспекторлардың жұмысы таңғы сағат 8-де басталады, - дейді ол. – Олар күніне үш мезгіл мектеп жанында орналасқан жолаушылар өткеліндегі жағдайды бақылайды. Ал түскі үзіліс уақыты – екі сағат. Қалған уақытта тәртіпті бақылайды.

«Nur Otan» партиясы фракциясының мүшелері жуырда Премьер-министр Асқар Маминнің атына хат жолдады. Депутаттар білім беру ұйымдарындағы балалар өмірі мен қауіпсіздігі үшін сонда жұмыс істейтін қызметкерлер, оның ішінде мектеп инспекторлары да жауапты екенін атап өтті. Алайда, Тараздағы атышулы қылмыс кезінде инспектор орнында болмаған. Жергілікті білім басқармасы «мектеп инспекторлары бізге бағынышты емес, сондықтан олардың жұмысын қадағалай алмаймыз» деп мәлімдеді.

«Мұндай жағдай жиі кездеседі. Инспекторлардың жұмысы бітпейді, әйтеуір. Біресе онда, біресе мұнда. Оның үстіне ауысуы да тез. Балалар да, мұғалімдер де түрін жаттап үлгермейді. Ішкі істер министрлігінің өкілдері қазіргі кезде 2000 мектепте инспектор жоғын айтып отыр», – делінген хатта.

Білім ошақтарын бейнекамералармен жабдықтау мәселесі күн тәртібінен түскен емес. Қалалық білім басқармасының маманы Ерлан Пірімқұлов Шымкент мектептерінің сыныптарына 5203 камера орнату қажет екенін жеткізді. Сондай-ақ, мектепке дейінгі ұйымдарда сыртқа - 770, ішке 197 камера орнату керек.

Ж.Аймауытов атындағы №64 мектеп-гимназияның шаруашылық меңгерушісі Нұрлан Бекболатов бейнекамерадағы жазбаның архив қоры жоқ екенін мәселе етіп көтерді.

– Мұндай бейнежазба бұрын 15 күн сақталса, қазір 45 күннен кейін өшіріледі. Біздің мектепте 360 градус аумақты түсіретін бір, ғимарат ішінде 4 камера орнатылған. Бақылау пульті немесе монитор директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасарының бөлмесінде. Монитордың алдында тапжылмай бақылап отырған ешкім жоқ.

Мектеп инспекторы немесе директордың орынбасары анда-санда көз салып қояды. Бүкіл аумақты қамту үшін бұдан да көп камера керек. Келушілердің аты-жөні вахталық журналға тіркеледі. Алайда, әрқайсысынан төлқұжатын көрсетуді талап ете алмаймыз. Мектеп – ашық мекеме. Кейбір ата-аналар баласын сынып бөлмесіне дейін апарғысы келеді. Оларға тыйым салуға құқығымыз жоқ, - дейді маман.

13 мектеп ғимаратында әжетхана жоқ

Биыл Шымкенттегі 7 мектептің әжетханасы жөнделді. 133 орта мектептің 13-інің ғимаратының ішінде әжетхана жоқ. Сондықтан ондағы оқушылар далаға шығуға мәжбүр.
Парламентшілер өткір мәселені Мәжілістің пленарлық отырысында қозғады. «Nur Otan» партиясы фракциясының депутаты Ирина Ұнжақова қалыптасқан жағдайға алаңдаулы.

«Тараздағы азғындық ісінен кейін қоғам біраз есеңгіреп қалды. Педофил 12 жастағы қызды адам жоқ жерде, қараңғы мезгілде емес, мектептің территориясында күндіз зорлаған. Онда да ауладағы әжетхана ішінде. Ата-аналар шу көтергеннен кейін облыстық білім басқармасы дереу арада мектеп директорын, оның тәрбие ісі жөніндегі орынбасарын, баланы сабақ кезінде далаға жіберген мұғалім мен вахтерды жұмыстан босатты. Қорғансыз балалар мәселесі білім ұясының аумағында педофилдің сайран салып жүруіне жол берген ұйым өкілдерінің салғырттығы себеп.

Әжетханасы аулада орналасқан еліміздегі 2300 мектептің оқушылары да осындай қауіпті жағдайға кезігуі әбден мүмкін. Тараз трагедиясы мектептерді бейнебақылаумен қамту жүйесінің тиімсіздігін көрсетті. Ресми жаңалықтарда айтылғандай, мониторда бейтаныс адамның мектептің айналасын бір сағаттай торуылдап жүргені анық байқалған. Оған тіпті ешкім назар аудармаған», - дейді мәжілісмендер.

Қазір Парламентте қылмыстық кодекс қайта қаралуда. Ана мен балаға зәбір көрсеткендерге қатысты жаза қатаңдатылмақ. Әсіресе балаға зорлық көрсеткендерді өмір бойына бас бостандығынан айыру және қылмыскерге кешірім бермес үшін «өзара келісімге келуге болмайды» деген бапты енгізу көзделіп отыр. Дегенмен, отбасы–мектеп–ата-ана үштігі аясындағы бала қауіпсіздігі мәселесін реттеу күн тәртібінде тұр.

Страница 14 из 47