Шымкент келбеті

Бүгінде той жасау мен қайтыс болған адамның үйінде Құдайы ас беру бәсекеге айналған. Бұл – дәстүрімізге де, дінімізге де қайшы іс.

Ысырапшылдықтан арылып, діни рәсімдерді бірізділікке түсіруде облыстағы мешіт имамдары мен аудандық әкімдіктің қызметкерлері тамаша бастама көтерді. Мемлекет басшысы Н. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында: « Біз жаңғыру жолында бабалардан мирас болып, қанымызға сіңген, бүгінде тамырымызда бүлкілдеп жатқан ізгі қасиеттерді қайта түлетуіміз керек. 

...Қанымызға сіңген көптеген дағдылар мен таптаурын болған қасаң қағидаларды өзгертпейінше, біздің толыққанды жаңғыруымыз мүмкін емес, деп атап көрсеткен болатын. Ендеше осы қағиданы ескере отырып, алға қойған басты мақсат – бағзы дәстүрімізге оралу. Дін мамандары мен әкімдік өкілдері олқылықты бірлесе жоюды көздеп отыр. Бірқатар ұсыныстары бар.

«Өз дәстүрімізден жаңылмайық»

ҚМДБ-ның ОҚО бойынша өкілдігінің жанынан құрылған «Ақылдастар алқасы» мен облыстық ардагерлер кеңесі төралқасының кеңейтілген мәжілісінде «Ұлттық салт-дәстүрлер мен діни рәсімдердің сабақтастығын бірізділікке бағыттау мәселелері» бойынша облыс тұрғындарына Үндеу жарияланған-тын. 

Үндеуді жүзеге асыру уақыт күттірмейді. Шымкент қаласы Қаратау ауданы әкімдігі, аудандық орталық мешіт имамдары ұйымдастырған жиында осы мәселе талқыланды. ҚМДБ-ның ОҚО бойынша өкіл имамы Бақтыбай Бейсенбаев, қоғам қайраткері Шалатай Мырзахметов, Қаратау аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Асылбек Тоқмағанбетов, Қаратау аудандық әжелер кеңесінің төрайымы Зүлфия Бекмырзаева өз ойларын айтты. 

Жиында еліміздегі Ислам дінін өркендетудің жолдары мен бағыттары, дін мен дәстүрдің сабақтастығын үзбеу мәселелері және оларды шешу жолдары баяндалды. 

– Қазіргі тойларда даңғазалық, ысырапшылдық әрекет белең алды. Жаназа мен тойды ажырата алмайтын жағдайға жеттік. Кей жерлерде жаназа оқылмай жатып, ас берілуде. Қайғы жамылып отырған үй иелеріне ас дайындатып қою дұрыс емес. Керісінше, оларды сабырға шақырайық. Біз – руханияты берік ұлт едік. Ендеше өз дәстүрімізден жаңылмайық. Ендігі ретте барлық аудан-ауылдардағы мешіт жанынан ақылдастар алқасы құрылуы керек, – деді Б. Бейсенбаев. 

Ислам діні мен ұлттық салт-дәстүрлердің негізгі талабы – қайғы түскен отбасында Құдайы ас (жетісі, қырқы, жылы) дастарханы барынша қарапайым болу керек. Шариғаттың үкімі осы. 

Аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы А.Тоқмағанбетов пен әжелер кеңесінің төрайымы З. Бекмырзаева жас ұрпақты тәрбиелеуге көңіл бөлуге шақырды. 

Ал қоғам қайраткері Ш. Мырзахметов келе жатқан ораза айында арақ-шарапты сатпау, дастарханға қоймау жөнінде ұсыныс айтты. 

Аудандық мәслихат мен әкімдіктің назарына ұсынылып отыр

«Ақылдастар алқасының» бұл үндеуін насихаттау бүгінде қала, аудандарда белсенді жүргізілуде. Жалпы, қабылданған Үндеу діни рәсімдер мен жоралғыларды атқару барысында ҚМДБ бекіткен жаназа пәтуасын басшылыққа алуға және осы рәсімдерді өткізу кезінде ҚМДБ-ға қарасты имам-молдалардың қызметіне ғана жүгінуге шақырады. Ұлттық салт-дәстүріміз бен діни рәсімнің бірізділігін сақтауымыз керек. 

Қайғы түскен отбасында Құдайы ас дастарханы барынша қарапайым болғаны жөн. Облыстың мұсылман тұрғындарын және ел ағаларын Ислам діні талаптары бойынша қайғылы отбасында үш күн ішінде ас беруге тоқтау салынса. Қажетті ас-су мен тамақтандыруды, жора-жолдастары немесе көршілері жасағаны дұрыс. 

Кей жерлерде жаназа намазы оқылмай және мәйіттің жамбасы жерге тимей жатып, ас тарату әлі де орын алып жүр. Бұл дінге де, дәстүрге де қайшы әрекет. 

Сол себепті, халқымыз үшін ұлттық салт-дәстүрлер мен діни рәсімдердің сан ғасырлар бойы қалыптасқан сабақтастығын, бір-бірімен тығыз байланысын ерекше атап өткен жөн. Және рухани жаңғыруды осы тұрғыда жалғастыру қажет.

Сондай-ақ, жергілікті жерлердегі мазараттарды тазалау, жан-ажғын қоршау, қолайсыз ауа-райына байланысты зиярат етушілерге арналған бастырмалар орнату, абаттандыру мақсатында су жүйесі мен электр желісін орнату, баратын жолды дұрыстау жұмыстары әлі де болса ретке келтірілген жоқ. 

Мінекей, Үндеудегі айтылған ұсыныстар мен міндеттердің мәні осындай. Ақылдастар алқасы бұл жұмыстарды облыс, қала, аудан мәслихаттары мен әкімдіктерінің назарына ұсынып отыр.

7-8 ақылдастар алқасы құрылуы тиіс

Осынау Үндеуге қолдау көрсетіп, жақсы бастаманы іліп әкеткен азаматтардың ісі атап өтерлік. Бірізділікті сақтайтындар да жоқ емес. Мәселен, қайғы түскен кезде барлық ұйымдастыру ісін, ас беруді көршілері атқарып жүргендер де жиында атап өтілді. Ауыл ақсақалдары қаза болған үйде ас істетпейтінге ұқсайды. Қоғам қайраткері Шалатай Мырзахметов кей өңірлердегі осындай азаматтардан үлгі алуға шақырды. 

Бір сағатқа созылған жиында бірқатар ұсыныстар да тыңдалды. ҚМДБ-ның ОҚО бойынша өкіл имамы Б.Бейсенбаев, Қаратау аудандық орталық мешіттің бас имамы Қ.Кенжебаевтың айтуынша, ендігі кезекте аудан-қалалардағы мешіттердің жанынан ардагерлер алқасы құрылуы тиіс. Олардың санын 7-8-ге дейін жеткізсек құба-құп. Яғни, аудан, ауылдарда өтетін діни рәсімдерді, тойларды осы ардагерлер реттеп, қадағалап отыруы керек. Оның жұмысын БАҚ-та насихаттау да маңызды мәселе. 

Қаратау ауданының бас имамы Қ. Кенжебеков айына бір рет бас қосып, талқылап тұрған жөн дейді. Оған қоса, бұл топтың құрамына аудандық әкімдіктен де 2 адамнан бекітілуі тиіс. 

Сондай-ақ, бұдан былай Құдайы ас тек жетісі, қырқы, жылдығында берілсе деген ұсыныс та көтерілді. Облыстық Ақылдастар алқасының мүшелері Құдайы астағы ас мәзірін дайындап беруге дайын.

Сөз соңында айтарымыз, бұл мәселеге қоғам болып атсалысуымыз қажет. Абыз ақсақалдар, зиялы қауым өкілдері, имам-молдалар, әкімдік қызметкерлері бірлесе жұмыс атқарғанда ғана жағдай түзелері хақ.

Бүгінде мемлекетіміз дінді қатаңдату емес, ізгілендіру жолына бет бұрып жатыр. Дәстүрлі құндылықтарды насихаттауға мән берілуде. Ол дегеніміз – адамның бір-біріне деген қарым-қатынасы, өз-өзін жетілдіруі, қазақы қалыбын сақтай білуі. Дін – тарих, дін – мәдениет, дін – дәстүр, дін – жаңғыру. Маусым айында бекітілген Қазақстан Республикасының дін саласындағы мемлекеттік саясатының 2017–2020 жылдарға арналған тұжырымдамасынан күтер нәтиже мол.

Елбасы Н. Назарбаев сәуір айында дін өкілдерімен кездесуінде Қазақстан халқының өмірінде діннің ерекше рөл атқаратынын, мемлекет тарапынан діни қарым-қатынастарды реттеу үшін қабылданып жатқан шаралар жайын айтып өткен еді. Деструктивті діни ағымдарға қарсы күрес жүргізу қажеттігіне назар аударды.

– Тәуелсіз Қазақстанның болашағы жарқын, ұлтымыз тату болып, еліміз зайырлы мемлекет ретінде одан әрі дамуға тиіс. Біз өзіміздің игі мақсатымызға қарсы шыққандарға көне алмаймыз. Бұл – мемлекеттік аппараттың ғана емес, барша Қазақстан халқының, оның болашағының мүддесі, – деді Елбасы. 

Біз зайырлы мемлекетпіз. Мұндай қоғамда агрессиялы діни насихатқа жол берілмейді. Осы салада халыққа дұрыс ақпарат-насихат жұмыстары жүргізілуі тиіс. Қазақстан мұсылмандары дәстүрлі түрде ханафи мазхабын ұстанады. 

Дін істері және азаматтық қоғам министрлігі әзірлеген тұжырымдама көптеген сарапшылар мен дінтанушылардың ой-пікірлерін, ұсыныстарын ескеріп, кең талқылаудан өтті. Бұл – дер кезінде қолға алынған маңызы зор құжат. 

Тұжырымдаманы әзірлеу қажеттілігі "100 нақты қадам" Ұлт жоспарында, ҚР Президентінің "Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік" атты Қазақстан халқына Жолдауында, Мемлекет басшысының дін саласын реттеу мәселелері жөніндегі тапсырмаларында айқындалған міндеттерін іске асырудан туындап отыр. 

Тұжырымдаманың негізгі мақсаты – конфессияаралық қатынастарды жетілдіруге бағытталған дін саласындағы мемлекеттік саясаттың тиімділігін арттыру, мемлекеттің зайырлылық қағидаттарын нығайту және дінді деструктивті мақсатта пайдалануға жол бермеу. Тұжырымдамада дін саласындағы мемлекеттік саясаттың дамуының үш негізгі басымдықтары айқындалған. 

Бірінші басымдық – заңнаманы жетілдіру мен мемлекет пен діни бірлестіктер арасындағы өзара іс-қимылды реттеу. 

Екінші – мемлекет дамуындағы зайырлылық қағидаларын нығайту. 

Үшінші басымдық – діни экстремизм мен деструктивті діни ағымдардың іс-әрекетіне қарсы тұру жүйесін дамыту анықталған. 

Діни экстремизммен күресте жат идеологияға қарсы азаматтардың иммунитетін қалыптастыру маңызды. Бұл мақсатта ақпараттық-түсіндірме жұмыстарына үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерін, мәдениет және спорт қайраткерлерін белсенді атсалысуға тарту көзделген. 

Білім беру, мәдениет, спорт, БАҚ, денсаулық сақтау, отбасы және неке институттары сияқты барлық салаларда кешенді жұмыс жүргізілуі қажет. Көрсетілген басымдықтарды жүзеге асыру 2020 жылға дейін жүргізіледі. 

Осы Тұжырымдамада дін саласындағы негізгі үрдістер мен ерекшеліктерді талдау негізінде, дін саласындағы мемлекеттік саясаттың 2020 жылға дейінгі стратегиялық мақсаттары мен негізгі бағыттары айқындалып отыр. Мемлекеттік-конфессиялық және конфессияаралық қатынастарды жетілдіруге, мемлекеттің зайырлы қағидаларын нығайту және дінді деструктивті мақсатта пайдалануға жол бермеуге мән берілген. 

Еліміздің Конституциясына сәйкес, тілі мен діни көзқарасына қарамастан барлық азаматтардың заң алдында теңдік қағидаттарына және әрбір азаматтың жеке наным-сеніміне құрметпен қарауға негізделген мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың зайырлы моделі қалыптасты. 

Мемлекет дін саласында тұрақтылықты сақтау, қоғамда конфессияаралық келісім мен толеранттылықты нығайту, кез келген түрдегі және көріністердегі діни экстремизм мен радикализм идеологиясына халықтың иммунитетін қалыптастыру бойынша нақты шаралар қабылдауда. 

Қазір қоғамдағы әртүрлі топтардың арасында діни экстремизмнің алдын алуда жүйелі жұмыс жүргізе алатын дінтану, теология және исламтану саласындағы кадрлардың біліктілігіне қойылатын талаптар күшейді. 

Ел азаматтарының Қазақстанда діни білім алуы мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет. Мемлекеттік органдардағы, мекемелер мен ұйымдардағы қызметкерлердің, дін саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысатын сарапшылар мен талдаушылардың біліктілігін одан әрі арттыруымыз керек.

Сондай-ақ, деструктивті діни идеологияға азаматтардың иммунитетін қалыптастыру бойынша мемлекет іске асырып жатқан шараларды түсіндіруге бағытталған ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейтуге назар аударуымыз қажет. 

Тұжырымдаманы іске асыруда күтілетін нәтижелер қандай? Тұжырымдаманың іске асырылуы жүйелілік, дәйектілік және ведомствоаралық өзара іс-қимыл қағидаттарына негізделген. Тұжырымдама дін саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру мәселелері бойынша орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың, азаматтық қоғам институттарының құзыреті мен жауапкершілік аясын нақтылайды. Осы кезең ішінде: 

– дін саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруда мемлекеттік органдардың, ғылыми-сарапшылар қоғамдастығының, бұқаралық ақпарат құралдарының, қоғамдық және діни бірлестіктердің ынтымақтастық тетігі жетілдіріледі; 

– елдің зайырлы даму қағидаттарын, Қазақстан халқының ұлттық, рухани дәстүрлерін насихаттауға шоғырланған медиа жұмыстарды жаңғырту қамтамасыз етіледі;

– дін саласындағы ақпараттық-түсіндіру жұмыстарының тиімділігі мен нәтижелілігін арттыруға бағытталған шаралар кешені әзірленеді;

– зайырлы өмір салтының құндылықтары, Қазақстан халқының ұлттық рухани дәстүрлері мен конфессиялары, сондай-ақ діни экстремизмнің қаупі туралы тақырыптық деректі фильмдер, телехабарлар мен әлеуметтік роликтердің сериялары әзірленеді;

– дінтану және діни білім беру жүйесін жетілдіру бойынша шаралар әзірленеді.

Қорыта айтқанда, бұл бағытта қоғамда ұлттық құндылықтарымызды кеңінен насихатталып, ақпараттық-түсіндіру жұмыстары күшейтілмек. 

Еліміздің дін саласындағы мемлекеттік саясатын түсіндіру шаралары белсенді жүргізіліп келеді. Республикалық ақпараттық-насихаттық жұмыс тобы өңірімізде кездесулер, семинарлар өткізіп жатыр. Діни мәселелерді талқылау жиындарында айтылған тақырыптардың ауқымы кең. Шымкент қаласында бұл бағытта бірқатар іс-шаралар өтіп жатыр. Республикалық, облыстық, қалалық ақпараттық-насихаттық топ мүшелері мешіт имамдары, дін мәселелерін зерттеу орталықтары мамандары, жастар саясаты бөлімінің басшылары, білім және медицина саласының қызметкерлері қала тұрғындарымен кездесіп, пікір алмасуда. 

ҚР Президент әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің сектор меңгерушісі Ғалым Шойкин, ҚР Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу орталығының директоры Айнұр Әбдірәсілқызы бастаған топ мүшелері де қаламызда өтіп жатқан жиындарда мемлекеттік саясатты жан-жақты түсіндіріп берді. 

Сондай-ақ, оқу орындарындағы орамал тарту мәселесі, діни ағымдардың экстремистік идеологиясына қарсы тұру шаралары және рухани құндылықтарды насихаттау БАҚ беттерінде дүркін-дүркін жазылып келеді. Әрі қарай да бұл салада халыққа дұрыс ақпарат-насихат жұмыстарын жүргізу жұмыстары жанданады. Осы тұрғыда қаламызда іс-шаралар ауқымы кеңейе бермек. Бұл ретте әрбір қала тұрғыны тұжырымдаманы іске асыруға бірге атсалысуы қажет.

Қанат ҚАЛЫБЕКОВ,
Шымкент қалалық ішкі саясат бөлімінің басшысы

Осы жылы наурыз айының басында ҚР Білім және ғылым министрлігі орта білім беру мекемелеріндегі бірыңғай киім формасына қойылатын талаптарды бекіткен болатын. Аталған талаптар «білім берудің зайырлы сипатын іске асыруға және орта білім беру ұйымдары білім алушыларының арасында әлеуметтік, мүліктік және басқа да өзгешеліктердің белгілерін жоюға бағытталған» деп көрсетілген.

Бүгінде осы талаптарға қатынаста дін ұстанатын жекелеген азаматтар тарапынан сыңаржақ пікірлер білдірілуде. Мен де қоғам талқысына түскен осы мәселе төңірегінде өз ойымды білдіріп, оны халқымыздың қыз баланы тәрбиелеудегі өнегелі ұстанымымен байланыстыра қарауды мақсат тұтып отырмын.
Қазақ – әр нәрсені жөнімен істейтін, кез келген әрекеттің салмағын салиқалы бағамдайтын парасатты халық. Әйел адамның орамал тартуы – дәстүрмен келе жатқан жарасымдылық. Орамал – қызыл болса, бойжеткендіктің белгісі, ақ болса, әйелдіктің нышаны ретінде ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан қастерлі бас киім. Оның өзіндік салмағы бар. «Қызыл орамал тартып, қыз болыпты» деген тіркес қыздың бойжеткенін байқатса, ақ орамал – ақ босаға аттаған келін болғанын білдіретін белгі.
Балауса бүлдіршіннің сыртқы келбетін «мұсылмандыққа» жақындатуға ұмтылатын жекелеген діндар ата-аналар оның ішкі әлемінде не болып жатқанын ойлай ма екен? Басы бүркеліп, балалық шағына бұғау салынған бүлдіршіннің нәзік жүрегіне ауыртпалық түсетіні анық. Басындағы орамал оны оңашалануға итермелеп, емін-еркін асыр салып ойнауға кедергі келтіретіні сөзсіз. Кез келген ұлт өзінің ғасырлар бойы қалыптасқан мұндай салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарын сақтауға міндетті. Сақтап қалуымыз керек. Ол үшін мұндай ұлттық ерекшеліктерді баланың бойына жас кезінен сіңіре білуіміз керек.
Осы ретте, білім мен рухани тәрбиені терең ұштастырғанда ғана парасатты ұрпақ жетілетінін ескерсек, мектеп қабырғасындағы қыздарымыздың ортақ киім үлгісінде жүруі – оның болашағы үшін маңызды. Біздер, ата-аналар, балаларымыздың келешегі үшін екі дүниеде де жауаптымыз. Бала – Алланың аманаты, оны имандылыққа тәрбиелеу – бүкіл мұсылман атаулының басты парызы. Атап айта кетер жайт, кез келген адам мемлекеттің ұстанымына, қоғам мен ортаның ортақ талаптарына бағынуы керек. Орта адамды қалыптастырады. Балаға ата-аналарының бүгінгі күні хиджабты тықпалауы оның құқығын шектеуі деп білемін. Ғасырлар бойы қалыптасқан ананың ақ сүтіменен, бесіктің жырымен, әжелердің әлдиімен, әкелердің тәрбиесімен сіңірген ұстаным, тәрбие бізді адастырмайтынын ұғуымыз керек. Сондықтан балаларымыздың алған білімі әлемдік болса да, берген тәрбиеміз ұлттық болуы керек!
Мемлекеттің діннің ішкі талаптарынан туындайтын мәселелердің қоғаммен ұштасатын кейбір тұстарын өз құзіретіне сай зайырлы сипатта шешу талпынысына дін ұстанатын жекелеген азаматтар тарапынан орынсыз пікірлер айтылуын демократиялық еркіндікке баласақ та, айтыла-айтыла жауыр болған «хиджаб» мәселесін зайырлы мемлекеттің Конституциялық қағидатына және Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сәйкес шешу – осы елде өмір сүріп жатқан бәріміз үшін ортақ іс.
Айдың-күннің аманында ел ішіне іріткі салатын оқыс қылықтар елдігіміздің іргесін шайқалтпасын десек, қоғамдық қатынастарды реттеп, азаматтардың бостандығы мен діни сенімдеріне еркіндік беріп отырған Ата Заңымыздың шеңберінде әрекет еткеніміз абзал.
Тез өзгеріске түсіп отырған мына заманда ел мен жерге ие болатын намысты және иманды ұрпақ тәрбиелеу – ең ұлағатты іс. «Бақытты даладан іздеме, баладан ізде» деп дана халқымыз текке айтпаған. Әркімнен көргенін істеп, естігеніне еліктеп әуейі болып жүретін ұрпақ ертеңгі күні қандай тұлға болады? Сондықтан ұрпақтың қамын әріден ойлап, келешегіміздің кемел болуы үшін жауапкершілікпен қарау – әрқайсымыздың басты міндетіміз. Қазақ ұлы мен қызын еркін өсіре отырып, қызын арға, ұлын нарға балаған халық! Қазақ қызын ешқашан есікке отырғызбаған, төрге отырғызып, бетін тұмшаламаған. Төрге отырғызып, маңдайын жарқыратып, еркелетіп, арындай сақтай білген!
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сәйкес, білім берудің зайырлы, гуманистік және үдемелі сипаты мемлекеттің білім беру саласындағы саясатының негізгі қағидаты екені баршамызға белгілі. Соған орай, оқушылар білім беру мекемелерінде белгіленген киім үлгісін сақтауға міндетті.
Заңнама талаптары барлық конфессия өкілдеріне ортақ болғандықтан, оқушылардың дін ұстануы бостандығын шектемейді әрі олардың діни сезімдеріне нұқсан келтірмейді.
ҚР «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңында да еліміздегі білім беру мен тәрбиелеу жүйесінің діннен және діни бірлестіктерден бөлінгендігі және оның зайырлы сипатта (діни білім беру ұйымдарын қоспағанда) екендігі көрініс тапқан. Бұл – зайырлы мектептерде қандай да бір дінді тікелей немесе жанама түрде насихаттауға жол берілмейтіндігінің айғағы.
Кейбір діндар азаматтар мен ата-аналар тарапынан «хиджаб кимеген қыз – мұсылман емес» деп айтылып жүрген көзқарастар шынайы Ислам дінінің қағидаттары мен ұстанымына жат.
Ислам дінінде адамның сыртқы келбетінен бұрын оның ішкі жан-дүниесі мен иманының шынайылығына терең мән берілетіндігі «Алла Тағала сендердің түрлерің мен мал-дүниелеріңе қарамайды. Алла Тағала сендердің жүректерің мен амалдарыңа қарайды» деген хадисте көрініс тапқан.
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы мұсылман жамағаты және ата-аналар тарапынан мектеп формасына қатысты туындаған сауалдарға байланысты өз ұстанымын анық білдіріп, мұсылмандар мен ата-аналарды орта оқу орындарының мектеп оқушыларының киім үлгісіне қатысты қоятын талаптарына түсіністікпен қарауға және бұл мәселені ушықтырмауға шақырды. Өйткені, бұл талап тек орта мектептерде киім үлгісін бірізділікке түсіру мақсатында қабылданған шешім және ол талаптар оқушылардың дін ұстану бостандығы құқығын шектемейді және олардың діни сезімдерін қорламайды.
«Есті адам екі айтқызбайды» дейтін халықтың ұрпағымыз. Олай болса, Заңға қайшы пікір білдіріп, теріс әрекет жасау не үшін қажет? Бүгін балаларымыздың басын бүркемелеуге итермелеген күштер ертең азаттығымызға ауыз салып, тәуелсіздігімізді тізгіндеп алмасын десек, келешегі кемел, иманы кәміл ұрпақ тәрбиелейік. Түсінген адамға азаттықтан аяулы, тәуелсіздіктен құнды қандай ұғым болуы мүмкін!!!

Асылы ОСМАН,
филология ғылымының кандидаты, профессор