Шымкент келбеті

Әуесқой бокс Азия құрлығында қарқынды дамып келеді. Рио ойындарында сары құрлық өрендерінің 4 алтын, 5 күміс және 7 қола жүлдеге ие болуы сөзімізге дәлел. Токио Олимпиадасына да дайындық басталып кетті. Алғашқы сын – тамыз айында Гамбургте (Германия) өтетін әлем чемпионаты. Осынау әлемдік додаға жолдама үлестіретін Азия чемпионаты Өзбекстанның бас шаһарында өтті. Чемпонаттың дуы әлі басылар емес. Жарыс қожайындары ретінде қоңсы ел боксшылары бұл жолы да үстем шықты. Қазақ боксшылары жалпы 8 жүлдемен оралды. Ташкенттен түйгеніміз көп. Тарқатып айтайық.

Алтын жұдырықты Левит

Ташкент төріндегі шаршы алаңда 29 елдің 200-ден астам боксшысы қолғап түйістірді. Жауапты сәтте бәрі де жұдырығының қуатын танытты-ақ. Қарт құрлықтағы аламанға бару үшін үздік алты боксшының тізіміне іліну керек. Тұп-тура бір аптаға созылған бәсеке өзбек өрендерінің жарқын жеңісімен аяқталды. 

Қазақ елінің қайратты ұлдары жалпы есепте екінші орынға тұрақтады: 8 жүлде және әлем чемпионатының 9 жолдамасын жеңіп алдық. 1 алтын, 4 күміс және 3 қола жүлдені қанағат етуге мәжбүрміз. Бір қуанышты жайт – Василий Левит (91 келі) Азияның үш дүркін чемпионы атанды. Рио ойындарының күміс жүлдегеріне бұл жолы да лайықты қарсылас табылмады. Сондай-ақ, Азамат Исақұлов (52 келі), Бекдәулет Ибрагимов (64 келі), Абылайхан Жүсіпов (69 келі), Әбілхан Аманқұл (75 келі), Ерік Әлжанов (81 келі) және Қамшыбек Қоңқабаев (аса ауыр салмақ) алғаш рет құрлықтық чемпионатта жүлде алды. Қайрат Ерәлиев екі жыл бұрынғы нәтижесін қайталаса, Жомарт Ержан (49 келі) мен Әділет Құрметов (60 келі) жүлдесіз қалды. 

Жалпы Ташкент шаршы алаңында 13 елдің спортшылары жүлдегер атанды: Үндістан, Моңғолия құрамаларынан – 4, Қытай, Оңтүстік Кореядан – 3, Филиппин мен Сирияның 2, ал Иран, Қырғызстан, Иордания, Тәжікстан, Түрікменстанның бір боксшысы жүлдеге жетті. Сонымен қоса, Германияға жол тартатын 60 боксшының есімі анықталды.

Үзілмеген үміт...

Ташкентке жол түсіп, тартысты жекпе-жектерді трибунадан тамашалап қайттық. Бұл жолы да «қазақ-өзбек дербиі» ширек финалдан бастап қыза түсті. Ширек финалға он оғланымыз шыққан. Жартылай финалға оның сегізі ғана өтті. Ең жеңіл салмақтағы Жомарт Ержан Дусматовтай дүлей боксшыға тап келіп, жарыстан шығып қалды. Жарыс қожайыны, әрі Олимпиада чемпионы оңайлықпен иіле салмасы белгілі еді. Бұл жігіт өзбек боксының жұлдызды спортшысы қазір. Василий Левит қана өзбек боксшысынан айласын асырды. Тұрсыновты екпіндете соққылап, өзбек жанкүйерлерінің құтын қашырғандай. 19 жасар Тұрсыновтың да жаны сірі екен. Үш раунд бойы Левиттей сақаға шыдап берді сабаз. Жарақат деген бір сәтте. Әттеген-айы, ел чемпионы Әділет Құрметов сәтсіздікке тап болды. Рио ойындарының қола жүлдегері, моңғолиялық қарсыласы баспен соғып жіберіп, жекпе-жек бірінші раундта-ақ аяқталды. Әйтпегенде, Құрметов жарысты ширақ бастаған-тұғын. Абырой болғанда жолдама үшін таласта қарсыласынан жеңісті жұлып алды.

Ширек финалда қазақ-өзбек текетіресі 1:1 есебімен тең тұрған. Жартылай финалда қатарымыз біршама селдіреді. Исақұлов, Ибрагимов, Аманқұл қарсыластарына жол беріп қойды. Тіпті, финалдық сында да Абылайхан Жүсіпов, Ерік Әлжанов пен Қамшыбек Қоңқабаев «өзбек синдромынан» өте алған жоқ. Бұл жағдай сабақ болса игі енді. Алда қорытынды шығару ғана қалып тұр.

«Қазақ салмағының» жүгі ауыр

Азия біріншілігінде көзге түскен жастың бірі – тараздық Әбілхан Аманқұл (75 келі). Бокстасу мәнеріне, ерік-жігеріне риза болғанымызды несіне жасырайық. Соққысы сойылдай, қаймығу деген жоқ. Бокс мамандарының көзқарасы оң бұл жігітке. Бапкері Нұрлан Сәкенұлына ризашылығын білдіріп жатқандар аз емес.

Жас дарын Абылайхан Жүсіпов те әлем чемпионатының қола жүлдегері қытайлық қарсыласын жолдан ығыстырып тастағаны тәнті етті. «Қазақтың салмағы» атанып кеткен 69 келінің жүгі ауыр екенін өзі де түсінеді. Абылайхан шешуші сында Рио Олимпиадасының күміс жүлдегері Шахрам Гиясовпен қолғап түйістіріп, оған лайықты қарсылық көрсете білді. 

Азия чемпионаты араға он сегіз жыл салып Ташкентке қайта оралғанынан хабардарсыздар. Он сегіз жыл бұрын 12 салмақтың он бірінде жүлде алғанбыз: екі алтын, бес күміс, төрт қола. Қоңсы ағайындар жеті алтын, екі қоламен көш бастаған. Мұның бәрі естен кетпес тарих. Бұл жолы Өзбекстан құрамасы 9 алтын жүлдеге ие болып, рекордты жаңартты. Қазір қоңсы елдің боксшылары өрлеу кезеңін бастан кешуде. 

Байқағанымыз, өзбек жанкүйерлерінің қазақстандық спортшыларға деген құрметі зор. Кім мықты соған жанкүйер. Жігіттерге қолдау көрсетуге қоңсы елге біздің елден де біршама жанкүйер барыпты. Жанкүйерлік етудің де өз мәдениеті болатынын бағамдайсыз. Оған да айла, еп керек. Маңғыстаулық Әбу Жолдас, Шымкенттен Әбдімәжит Сыздықбеков те арнайы келіп, қолдау көрсетті. Әбу ағамыз қолында дауылпазымен ұрандатады. Жанындағы серігіне туды ұстатып қойған. Оған «Қазақстан, Қазақстан» деген ұран қосылады. Екі жыл бұрын Бангкокқа, Катардағы әлем чемпионатына да барып қайтқан. Әбдімәжит Саттарұлы да бокс десе, делебесі қозып, өз жерлестеріне әрдайым қолдау көрсетіп қайтатынын көпшілік біледі. Ташкентте де осындай азаматтардың жанашырлығына куә болдық.

Оңтүстіктен Қысқы Универсиадаға бес спортшы қатысады

Қазақ елі тағы бір үлкен сынның алдында тұр. Алатау баурайында өтетін XXVIII Қысқы Дүниежүзілік универсиаданың алауы тұтануына тұп-тура 23 күн қалды. Соған сәйкес дайындық жұмыстары да аяқталып келеді. Қазірдің өзінде әлемдік бәсекеге 60-қа жуық елдің 2000 спортшысы қатысуға ниет білдірген. Оған қоса, 3000 ерікті жұмылдырылса, 30 мың шетелдік қонақтар мен туристер келмек. Ал Оңтүстік өңірінен бұл сынға 5 спортшы аттанғалы отыр.

Спорттың 12 түрінен сайысқа түседі

Мұндай әлемдік сайысты өткізуде өз тәжірибеміз бар. 2011 жылы 7-ші Қысқы Азия ойындарын Астана мен Алматыда қабылдап, жалпыкомандалық есепте бірінші орын алып едік. Міне, араға алты жыл салып, қысқы спорт мерекесі қазаққа тағы да есік ашып тұр. 

Атауы айқындап тұрғандай, халықаралық студенттік спорт федерациясының (FISU) аясында өтетін бәсекеде негізінен 17-28 жас аралығындағы студенттер, магистранттар мен түлектер сайыс көрігін қыздырады. 

Бағдарламаға сәйкес, қысқы спорттың 12 түрінен (биатлон, тау шаңғысы, шаңғы қоссайысы, шаңғы жарысы, шаңғымен трамплиннен секіру, коньки, мәнерлеп сырғанау, керлинг, сноуборд, фристайл, шайбалы хоккей, шорт-трек) жүлделер сарапқа салынады. Бәсекелер 8 спорт нысанында – «Шымбұлақ» тау шаңғысы курорты, «Медеу» биік таулы спорт кешені, «Сұңқар» шаңғы трамплині халықаралық кешені, Балуан Шолақ атындағы спорт және мәдениет сарайы, «Алатау» шаңғы және биатлон стадиондарының кешені, «Табаған» ойын-сауық кешені, «Алматы – Арена» және «Халық Арена» мұз сарайларында өтеді. 

Таяуда ҚР Премьер-Министрінің орынбасары, 28-ші Дүниежүзілік қысқы Универсиада-2017 ұйымдастыру комитетінің төрағасы Иманғали Тасмағамбетов ауқымды спорттық шараның соңғы дайындығын тексеріп, бірқатар тапсырмалар жүктеген-ді. Вице-премьердің айтуына қарағанда, универсиадаға дайындық жұмыстары аяқталуға таяған. 

– Көлік логистикасын ұйымдастыруға келсек, онда біздің ЕҚЫҰ Самиитіне және 2011 жылғы қысқы Азия ойындарына дайындықты жүргізуде тәжірибеміз бар. Мұны делегаттарға, спорттық командаларға қызмет көрсетуде қолдануға болады. Бұған қарамастан, алау эстафетасын өткізу кезінде көлік қозғалысының артуына байланысты басқа да мәселелер туындайды. Бұл орайда, еліміздегі қалалардың, оның ішінде Астана мен Алматы қалаларының тұрғындары үшін қолайсыздықтар тудырмау мақсатында көлік қозғалысын реттеуге қосымша шаралар қабылдау қажет», – деді Иманғали Нұрғалиұы. 

И. Тасмағамбетов спорттық ғимараттардың дайындығына қатысты негізгі нысандардағы жұмыстардың аяқталғанын ескере отырып, оларды белгіленген талаптар мен стандарттарға және пайдалануға беру қауіпсіздігіне сәйкес толық жабдықтау қажеттігін де ескертті.

Талай додада шыңдалған...

Күнгей өңірде де дүниежүзілік бәсеке алдындағы дайындық қыза түскен. Қарсыз өлкеде де қысқы спорт қарыштап даму үстінде. Әлемді таңырқатар талапты ұл-қыздарымыз баршылық. 

Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев жуырда Шымкентте «Алау эстафетасын» ұйымдастыру және өткізу бойынша өңірлік штабтың әзірлігін тыңдады. Облыстық денешынықтыру және спорт басқармасының басшысы Әлібек Нұртаевтың айтуынша, спорттық додаға өңірімізден 5 спортшы аттанады. 

Әуелі, «Алау эстафетасы» жөнінде айтайық. Универсиада алауы 28 қаңтарда Шымкенттің Әл-Фараби алаңында жағылып, оны 60 алаугер қаланың орталық көшелерімен алып жүріп, «Наурыз» алаңына жеткізеді. Облыс басшысының атап өткеніндей, аталған спорттық шараның жоғары дәрежеде өткізілуіне баршамыздың атсалуымыз қажет-ақ. Бұл орайда қала әкімінің орынбасары мен тиісті облыстық басқармалар басшыларына бірқатар тапсырмалар жүктелді. 

Жанбота Алдабергенова, Жібек Арапбаева, Ақмаржан Қалмұрзаева, Дархан Мұхамеджанов, Бағлан Іңкәрбек... қай-қайсысы да олжа салар саңлақтар. Бәрі де фристайлдың акробатика түрінен бәсекеге түседі. Талай сында қайралып, шеберлігін шыңдаған жерлестеріміз өз үйіндегі аламанда бас бәйгені олжалаудан үміттеніп отыр. 

Рас, бүгінде қазақтың өрімдей ұл-қыздары қысқы спорт түрлерінде де ерлік көрсетуге бар. Бұған жетінші Қысқы Азия ойындарында көз жеткен. Фристайлдың акробатика түрінен Олимпиада ойындарына үш қаракөзіміз қатысса, үшеуі де қарсыз өлкенің түлектері. Жалпы айтқанда, фристайлдың акробатика түрі Оңтүстік өңіріне бақ боп қонғандай емес пе?!

Бес спортшы да Шымкент қалалық №8 қысқы спорт мектебінің шәкірттері. Жібек Арапбаева Қысқы Азия ойындарының күміс жүлдегері, екі Олимпиаданың қатысушысы болса, Жанбота Алдабергенова Сочи ойындарының 6-ы орын иегері, бойжеткендер арасында әлем чемпионатының күміс жүлдегері. Еуропа кубоктарында қол жеткізген жүлделері де жетерлік. Ақмаржан Қалмұрзаева, Бағлан Іңкәрбек, Дархан Мұхамеджановтың да тәуір жетістіктері аз емес. 

Шымкент қалалық спорт бөлімі мектеп шәкірттерінің ас-суынан бөлек, шетелдегі оқу-жаттығу жиындарына дейін қаржыны молынан бөледі. 

Сол себепті тәжірибелі спортшылар алдарына тек үлкен мақсат қойып отыр. Яғни, бақтары жанса, жүлдесіз қайтпас...

Кеше Шымкенттегі Орталық атшабарда көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Социалистік Еңбек Ері Асанбай Асқаров атындағы ұлттық ат спорты ойындарының ашылу салтанаты өтті.

Халықаралық жарыстың ашылу рәсімінде облыс әкімі Жансейіт Түймебаев Асанбай Асқаровтың елге сіңірген еңбегі мен жетістіктеріне тоқталып, турнирге қатысушы командаларға сәттілік тіледі.

– Асанбай Асқарұлы ұзақ жылдар бойы Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарын басқарып, осы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен үлес қосқан азаматтың бірі және бірегейі деп білеміз. Қоғам қайраткерінің өңірімізді басқарған жылдарында осы Орталық атшабар, Дендросаябақ пен Зообақ және балалар темір жолы сынды қаншама әлеуметтік нысандар салынып, пайдалануға берілген. Ел ағасының облыс тұрғындары үшін жасаған игі істері мен қалдырған ізгі мұраттары бүгінгі ұрпаққа үлгі болып, ел есінде мәңгілікке сақталады деп білемін, – деді Жансейіт Қансейітұлы.

Турнирге ҚР Ұлттық спорт түрлері қауымдастығының Президенті, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Бекболат Тілеухан, Түркия елінен келген Анкара қаласы мэрінің орынбасары Рамазан Кабасакал мен Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген бірқатар мемлекеттік жаттықтырушылар қатысты.

Көкпардан 13-ші рет, аударыспақтан 5-ші рет, жамбы атудан 1-ші рет ұйымдастырылып жатқан халықаралық ұлттық спорт бәйгесінде көршілес Өзбекстан мен Қытай Халық Республикасынан, сонымен қатар, Астана қаласы, Алматы, Атырау, Ақтөбе, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстары және Түлкібас ауданының командалары бақ сынауда.

Айта кетейік, жалпы облыстағы түрлі деңгейдегі мекемелерде ұлттық спорттың 10 түрі – қазақ күресі, тоғызқұмалақ, көкпар, аударыспақ, жамбы ату, бәйге, асық ату, теңге ілу түрлері дамытылады. Аталған спорт түрлерімен 220-дан астам жаттықтырушы, 5 мыңнан астам спортшы айналысады.

Шымкент төрінде керілген шаршы алаң еліміздің үздік жас боксшыларын анықтады. Шымкент қаласы әкімінің жүлдесіне арналған Қазақстан Республикасының чемпионаты жоғары деңгейде өтті. Тәуелсіздік тойындағы ел чемпионаты 180-нен аса балғын спортшының басын қосты.

Шымкенттік боксшылар өз шаршы алаңында аянып қалған жоқ. 56 келіде Ерғазы Қуанышбек, 60 келіде Олжас Жарылқасын жеңімпаз атанды. Нартай Ибадулла (49 келі) мен Нұрсұлтан Бекболат (69 келі) күміс жүлдеге ие болды. Қола жүлдені қоржынға салғандар – Еламан Әбдәлі (69 келі), Нұржан Нұрабаев (81 келі) және Ардақ Әлімхан (+ 91 келі).

Жеңімпаздарды марапаттау рәсіміне қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов, Сидней Олимпиадасының жеңімпазы Ермахан Ыбырайымов, әлем чемпионы Біржан Жақыпов қатысып, құттықтау тілегін арнады. Чемпионаттың жеңімпаздары бағалы сыйлықтармен қатар, қала әкімінің грамоталарымен марапатталды.