Шымкент келбеті

Оңтүстікқазақтандық кәсіпкерлер мен көрші өзбек елінің тауар өндірушілері арасында сауда-саттық дами түскен. Бүгінде екі жақтың да экспорт айналымы тең шамада.

Жалпы, көрші елге бізден май және ет өнімдері, темір бұйымдары жеткізілсе, Өзбекстаннан бізге келетіні – негізінен көкөніс, текстиль өнімдері.
Шымкентте өткен екі күндік «Оңтүстік Қазақстан – Өзбекстан» тоқыма өнеркәсібі өнімдерінің көрмесінде негізінен тоқыма өнімдері көпшілікке ұсынылды.
Көрмеге тоқыма, киім және теріден жасалған өнімдер, фармацевтика, жиһаз, сувенирлер, спорт тауарлары мен ойыншықтар өндіретін оңтүстік қазақстандық және өзбекстандық 60-қа жуық кәсіпорын қатысты.
Көрме жұмысымен танысқан облыс әкімі Ж.Түймебаев екі елдің өзара ынтымақтастық қарым-қатынасының және сауда-экономикалық байланысының бұдан әрі дами түсетініне сенім білдірді.
Қазіргі таңда екі ел арасындағы экономикалық қарым-қатынас артып отыр. Мәселен, өткен жылдың қорытындысы бойынша Өзбекстанмен сыртқы сауда айналымының көлемі 2,0 млрд АҚШ долларына жетсе, оның 30 пайызы Оңтүстік Қазақстан облысына тиесілі. Яғни, 2017 жылдың қорытындысы бойынша Өзбекстанмен сыртқы тауар айналымы 16,8 пайызға артып, 622,6 млн АҚШ долларын құрады.
Бүгінде Оңтүстік Қазақстан облысындағы мыңнан астам кәсіпорын және мекемелер сауда, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс және құрылыс материалдары, медицина және білім саласында Өзбекстан кәсіпкерлерімен табысты ынтымақтастық орнатқан.

Облыста 2 ірі кілем фабрикасы мен дайын өнім шығарудан шикі мақта өсіруден матаға дейінгі жабық циклін жүзеге асыратын «Азала текстиль» фабрикасы жұмыс істейді. Сонымен қатар шұлық шығаратын және дайын тоқыма бұйымдары мен арнайы киім тігетін фабр икалар бар.
Өзбекстан Республикасының инновациялық даму министрлігінің өкілі Еркін Эргашевтың айтуынша, алда адам капиталын бірлесе дамытуда да бірқатар жобалар бар. Бұдан бөлек, Өзбекстанның Қазақстандағы күндері аясында жоспарланған іс-шаралар шеңберінде кәсіпкерлер мен инвесторлардың қатысуымен «Аймақтық ынтымақтастық және интеграция: өткізу нарығын кеңейту арқылы екі елдің кәсіпкерлерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру» атты ғылыми-тәжірибелік дөңгелек үстел де ұйымдастырылды.

Суы мөлдір әрі шипалы Қошқар ата бұлағы – Шымкенттің мақтанышы. Қазір өзен бастауында тұрғындар сейіл құрады. Саялы орын. Өзен маңын одан әрі абаттандыру жұмыстары да қолға алынып, бірқатар жобалар жасалған. Осы орайда жергілікті тұрғындардың да өз ұсыныстары бар. «Қошқар ата бұлағы» қорының төрағасы Есенгелді Лесбаев таяуда редакциямызға келіп, өз ұсыныстарын айтты.

Жақсы бастамалар жалғасуы тиіс

«Біле білсек, Қошқар ата – Жаратқанның бізге берген сыйы. Оны қаперден шығармаған жөн» дейді зейнеткер. Расында адамдар жыл он екі ай осы бұлақтың суына түсіп, дертіне шипа табады. Ал енді бірі шынығып, қуатына қуат қосуда. Тіпті басқа өңірлерден келетіндер бар. Әсіресе, жаз маусымында бұлақтың суына бір күнде 5-6 мың адам келіп түседі екен.
Бірегей нысанды халықтың игілігі үшін сақтап, қорғау жөнінде БАҚ-та бірнеше рет мақалалар жарияланды. Қор төрағасының да бұл орайда айтар уәжі бар екен. Мұқият тыңдадық. Өзінің бұл өтініші мен ұсыныстарын облыс және қала әкімінің назарына жетсе екен дейді.
– Біздің мақсатымыз – осы киелі бұлақты болашақ ұрпақ үшін сақтап, көрікті мекенге айналдыруға өз үлесімізді қосу. Облыс әкімі бұлақтың төңірегіндегі тұрғын үйлерді бұзуға тапсырма бергені мәлім. Біз алдымен осы жұмыстардың қолға алынғанына алғыс айтамыз. Облыс әкімінің жылдық есебінде де Қошқар ата бұлағы жөнінде өте жақсы жобалар қолға алынғаны айтылды. Бұған ерекше қуанамыз, – дейді қор төрағасы ақсақалдардың атынан өз алғысын білдіріп.
Зейнеткердің қолында өздері дайындаған дизайн макет те бар. Яғни, бұлақ бойын абаттандыруда өздері де жоба әзірлепті. Алдымен ол кісінің негізгі ескертпелеріне зер салайық. Айтуынша, бұрынырақ бұлақтың басынан есептегенде Ордабасы алаңына дейін 102 бұлақ көзі болған. Қыста аумақты абаттандыру кезінде салмағы ауыр техникалардың кесірінен көптеген бұлақтың көздері жабылып қалыпты. Енді Қошқар ата бұлағының қазіргі арнасына тиісті шаралар қолданылмаса 4-5 жылда басқа арнаға ауып кетуі мүмкін. Өйткені, осыдан 3-4 жыл бұрын өзеннің Ордабасы мешіті тұсында қала тұрғындары қайықпен серуендеп демалатын. Қазір су деңгейі біршама азайған. Енді бұлақтың суын қалыпқа келтірудің бірден-бір жолы – оң қанаттағы бұлақтардың көздерін бітеген тастарды алып тастау дейді зейнеткер.
Ақсақалдарды алаңдататын осы жағдай. Сондай-ақ, төраға Ордабасы алаңынан Тельман бөлімшесіне дейінгі аралықтағы жан-жақтан ластап жатқан монша сулардың жолын жабу керегін тағы да еске салды. Екі жағынан халық жүретіндей аяқжолдар салып, ағаш егу және үш жерден халық шомылатын арнайы орындар талапқа сай істелуі қажет. Бұл салауатты өмір салтын насихаттаудың тиімді жолы болмақ.

«Ұсыныстарымыз орындалса екен...»

Мұндағы жобалардың бәрі де бұлақ аумағын абаттандыру мақсатында қолға алынған. Көктемнің басында облыс әкімі Жансейіт Түймебаев пен қала әкімі Нұрлан Сауранбаев бұлақ басын аралап, тиісті тапсырмаларды жүктеген еді. Қор төрағасы осы ретте бірқатар ұсынысын алға тартады. Оның айтуынша, бірінші кезекте бұлақ көздерін тазалау керек. Өйткені, өзен суы мен ондағы шармай (маринка) балығының қоры азаюда. Сәуір айынан бастап бұлақ аумағына гүлдер мен көгал егу, сәндік ағаш-бұталарды отырғызу, бұзылатын үйлердің айналасындағы ағаштардың кесілмеуін қамтамасыз ету жұмыстары жүргізілуі тиіс (алғашқы кездегі көріктендіру жұмыстарын жүргізу барысында көптеген ағаш кесіліп кетіпті).
Қор төрағасы сонымен қатар бұлақ көздерін ашып, тастарды жоғары көтеріп, қайта орнына қоюды, бұлақ басын тазалап әрі екі жерден су алатындай етіп қолайлы орын жасауды ұсынады. Бұған қоса бұлақ бастауының үстіндегі 17 үйді көшіріп, бұлақтан шыққан суды бірден бассейнге түсіру және ашық алаңқай жерлерге көгал шөптерінің тұқымдарын себу, гүлдер мен ағаш-бұта көшеттерін отырғызуды айтып отыр. Оған қоса су шығаратын диірмен ағашын орнату, сол арқылы шағын субұрқақтар орнатып, гүлдер мен ағаштарды суару, жастарға үлгі беретін патриоттық, тәрбиелік маңызы бар, кең байтақ жерімізді қорғап қалған батырларымыздың суреттері мен мүсіндерді орнату да өте құптарлық.
– Киелі бұлақ аумағында, үйлердің арасында төртінші бұлақ көзін біз ұсынған дизайн бойынша кафельдеп, үлкен бассейн салынса, дейді ақсақал. Бұған қоса халыққа қызмет көрсететін, ұлттық оюлармен нақышталған ақ киіз үйлер орнатып, қымыз, қымыран сусындарын сату, ал алкогольдік ішімдіктерді алып келуге тыйым салдыру керек. Себебі, кей кездері бұлақ басында масаң халде жүретіндерді кездестіріп қалатынымыз рас.
Келешек жастардың қолында десек, мұндағы бұзылатын үйлердің орнына жас ұрпақтың денсаулығын нығайту үшін спорт кешенін салу да ізгілікті іс болмақ. Ал бұлақ арнасына әйелдерге бөлек бассейн салу туралы ұсыныс та маңызды.
Айта кету керек, «Қошқар ата бұлағы» қоры әділет басқармасынан тіркеуден өткен. Қордың жанашыр ақсақалдары ендігі ретте бұлақ көздерін таза ұстап және осыған байланысты тиісті жұмыстарды ұйымдастырмақ ниетте.
Бар мәселе – қаржыда. Жомарт азаматтардың мәрттік танытатыны да осы кез ғой. Қор төрағалары да осынау жұмыстарды атқару үшін қаржылай қолдау көрсетуді сұрайды. Кәсіпкерлер халық арасында қорды қолдау жөнінде акцияның ұйымдастырылуына ықпал етсе дейді.

Қаланың абаттануына
баршамыз жауаптымыз

Қошқар ата өзені қанша ғасырлар бойы тоқтаусыз ағып, қала тұрғындары үшін тазалықтың бастауы болған өзен. Елімізде қаланы ортасынан кесіп өтетін өзендер санаулы-ақ. Соның бірі де бірегейі – осы Қошқар ата.
Осыдан екі жыл бұрын «Қошқар атаның қадірін білсек» деген дүние жазғанбыз. Расында, бұл аумақта салауатты өмір салтын насихаттау жұмыстарына көңіл бөлген жөн. Саялы орынды абаттандыру уақыт күттірмейді. Осы орайда туған жерді түлетуді перзенттік парызы санайтын азаматтар табылса игі.
Жалпы, «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жобаларының негізі демеушілер есебінен атқарылуда. Бұл бастамалар жалғасын табуы тиіс.
– Өз тарихымызды танып білуіміз керек. Соның ішінде қасиетті орындарға барып, ата-баба рухына Құран бағыштаймыз. Бұл – имандылықтың белгісі. Рухани жаңғыру демекші, Қошқар ата бұлағының басында бұрыннан келе жатқан шырақшының Құран оқитын үйі болған. Шырақшы бұлақ басын таза ұстауға, ластамауға шақыратын және Құран оқып, жастарға үгіт-насихат айтып отыратын. Абаттандыру кезінде бұл имандылық орны бұзылған. Жауаптылар оны кейін талапқа сай істеп беруге де уәде берген. Осы бұлақ басын тазалауға үлес қосқан шырақшы Әмірбек ақсақал дүниеден өтерде кесененің орнын бізге көрсетіп кетті. Бұл орынды да келешек ұрпаққа сақтауымыз керек. Бұны да қаперден шығармаған жөн, – дейді ақсақал.
Сөз соңындай айтарымыз, жоғарыда сөз етілген мәселелердің бәрі де бірлесе шешетін, жұрт болып жұмылатын шаруалар. Ендеше, туған қаламыздың тазалығына, абаттандырылуына барлығымыз жауаптымыз.

«Қайнарбұлақ» саяжайында уақытша жол салынуда. Жаңа мектепке баратын жолға Темірлан тасжолынан алынған асфальт төселуде.

Айта кетерлігі, мектепке негізгі жолды салудың құжаттары әзірленгенше жаңа оқу жылы басталады. Сондықтан, балғындар білім ордасына қиналмай жету үшін уақытша жол салынатын болып шешілді.

Жауапты мамандардың мәлімдеуінше, жобалық-сметалық құжат жасалып, тендер өткізіліп, мердігер анықталған соң мұнда жаңа жол салынады. Әзірге уақытша жолдың ұзындығы – 1 шақырым.

Сондай-ақ қаладағы Сайрам көшесінің жолын жөндеу басталды. Бұл жол жүк көліктерінің жүруіне рұқсат берілген көше болып саналады. Жолдың бетін жиі жөндеп тұру кезек күттірмейтін істің бірі. Осы орайда Шымкент қаласының әкімдігі көлік жүргізушілеріне көшенің жөнделіп жатқан бөліктерінде көлік кептелісі болуы мүмкін екенін ескертеді.

Алдағы қыркүйек айының 1 жұлдызында қасиетті Құрбан айт мерекесі басталады. Осы ұлық мейрам қарсаңында Шымкентте жаңа мал сою бекеті ашылды.

Бұл халал қасап «СПК» мекемесінің ашылуына қала әкімдігі тікелей қолдау көрсеткен. 

Бекетке арнайы жер телімі берілген, онда қалалықтарға тәулік бойы қызмет көрсетеді. Заман талабына сай бұл халал қасап бекетін ашуға 20 кәсіпкер өз үлесін қосқан. Бүгінде мұнда тәуілігіне 250 ұсақ, 50 ірі қара мен жылқыны сойып, жіліктеп беруге барлық жағдай қарастырылған. Қалалықтар кез келген уақытта осы қорадағы малды сатып осындағы ветеринар мамандардың қатысуымен сойғызып алуына болады. Тіпті сырттан әкелінген малды да адал бауыздап беруге мүмкіндік бар.

Естеріңізге сала кетсек, бұған дейін Шымкент қаласында Дулати көшесінің бойындағы жеке үйлерде мал заңсыз сойылып келген. Қала тазалығына ерекше мән берген шаһар басшысы Ғ. Әбдірахымов тап осындай бекет ашуға кәсіпкерлерге ұсыныс берген болатын.

ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесін тамашалауға халық көп келіп жатыр. Ашылған күннен 13 маусымға дейінгі аралықта көрмеге 88 мың 300 адам келген. «Астана конвершн бюро» ЖШС-нің директоры Санияр Айтекенов үш күннің нәтижесінде осыншама адам келгенін мәлімдеді.

Оның айтуынша, Көші-қон полициясында 1970 қонақ келгендігі тіркеліпті. Ал өңірлерден көрмені тамашалауға 6 200 бала келген. Қонақүйлерге 27 мыңнан астам адам орналасқан. 

Айтекенов өзінің Фейсбуктегі парақшасында көрме аясында «жасыл» экономиканың дамуына инвестиция тартылғанын да жазды.

«Қазатомпром» Ұлттық компаниясы мен әлемдік атом саласындағы жетекші компаниялар – Cameco Corporation, Uranium One Inc., CGN және AREVA – арасында өзара меморандум жасалды. «ҚазМұнайГаз» ҰҚ» АҚ және CNPC Шымкент мұнай өңдеу зауытын жаңғырту және ҚХР-ына газ экспорттау бойынша бірқатар келісімдерге қол қойды. Сондай-ақ, тараптар 2017-2018 жылдарға «ҚазМұнайГаздың» Қытайға табиғи газ жеткізу мүмкіндіктерін талқылап, Қазақстан газын ҚХР-ына экспорттаудың сатып алу-сату шарттарына қол қойылды», – деп мәлімдеді ол.

Израиль павильоны: «Жасампаздық энергиясы»

ЭКСПО-2017 халықаралық мамандырылған көрме аумағында «Жасампаздық энергиясы» тақырыбымен Израильдің павильоны ашылды. Бүгінде Израильде жоғары технология саласында 200-ден астам компания бар. Олар күн, жел және биомассалық энергетика саласындағы бірегей шешімдерді әзірлеуде.

Израиль – инновациялық технологиялар саласындағы көшбасшы елдердің бірі. 

ЭКСПО-2017 көрмесінде қуаттың баламалы және қалпына келетін көздері аясындағы өзінің жетістіктері мен әзірлемелерін ұсынады. 

«Біздің барлық жетістіктеріміз Израильдің адамдарының, олардың жасампаздықтың креативті дағдыларының арқасында мүмкін болды. Біз Израилдің болашағын жасампаздық қуатымен байланыстырамыз және осы саладағы өзіміздің дағдыларымыз бен тәжірибемізбен бөлісуге дайынбыз», – деді ЭКСПО-2017 көрмесінде Израиль Комиссары Элазар Коэн. 

Израильдік павильонда келушілерді «Қуат елі» және «Жасампаздық энергиясы» тақырыбында қызықты шоулар күтіп тұр. Энергетика саласындағы израильдік ноу-хау әлеміне куә боласыз. «Қуат елі» шоуында 2400 Led шаммен және айнамен жабдықталған бөлмеде Израильдің жасыл энергия саласындағы жетістіктері туралы қызықты бейнеролик көрсетіледі. Ал «Жасампаздық энергиясы» шоуында анимация мен биші қыздың тақырыпқа сай өнері ешкімді бейжай қалдырмайды.

Израильде биоэнергетика саласы жақсы дамыған. Жоғары технологиялық тұрмыстық жүйенің көмегімен органикалық қалдықтарды экологиялық таза тұрмыстық газға айналдыруға болады екен. Мәселен, израильдіктер ас қалдықтарын да кәдеге жаратуда.

Монако: 2025 жылға дейін теңіздің үстінде эко-қала салмақ

Монако князьдігінің павильоны да көпшілікті қызықтырады. Мемлекет 2025 жылға дейін теңіздің үстінде эко-қала салмақ. Жалпы павильон 2 қабаттан тұрады. Оның ауданы – 750 шаршы метр. Қонақтар бұл павильонда толқын пішінінде жасалған экран арқылы фильм көре алады.

Сондай-ақ, көрермендер виртуалды көзілдірікпен Монако мен Жерорта теңізіне саяхат жасайды. Сондай-ақ, ұйымдастырушылар қонақтар үшін арнайы парфюм жасаған көрінеді.

Монако павильоны комиссарының орынбасары Александр Бокийон «Павильонымыздың тақырыбы – «Болашақтың бейнесі». Негізгі инсталляция 34 өздігінен қозғалатын пластинадан тұрады. Онда князьдік пен қоршаған орта арасындағы байланысты бейнелейтін фильм көрсетіледі. Павильонның екінші бөлігінде біздің елге виртуалды көзілдірік арқылы саяхат жасауға болады. Сіздер өз қалауларыңыз бойынша теңіз әлеміне еніп, әрі жоғарыдан әсем қаланың бейнесін көресіздер. Сонымен қатар фильм қосылған сәтте қонақтар Монаконың жұпар иісін де сезіне алады» дейді. 

Сондай-ақ, көрме аясында Австрия, Грузия елдерінің павильоны ашылып, жұмысын бастады.

«ЭКСПО кубогы»: Бас жүлде – 50 мың доллар

«ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі аясында бәйге түрлерінен «ЭКСПО кубогы» өтті. Жарыс ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың жүлдесіне арналған. Әлемнің 10-нан астам елінен жүйріктер келді. Сонымен бірге республиканың барлық облысынан және Астана мен Алматыдан келген құнан, жорға, топ бәйге, аламанға барлығы 150-ден астам сәйгүлік сынға түсті.

Жарыс бағдарламасы бойынша, аламан бәйге – 25 шақырым, топ бәйге – 15 шақырым, жорға жарысы – 7 шақырым, құнан бәйге – 7 шақырымға созылды. Ал дыз етпе, ұшқырлар екі топқа бөлініп, 2400 және 1800 метрге шапты. Ұлттық ойын түрлері аламан бәйге, топ бәйге, жорға аттар жарысы, құнан бәйге бойынша жүлде қоры – 36 млн теңгені құрады.

Астана шетіндегі «Қазанат» атшабарында өткен сайысқа халық көп жиналған. Бәйге алаңының жанындағы «ЭТНОАУЫЛ»-да қазақтың ұлттық салт-дәстүрі дәріптеліп, рухани мұрамыз әйгіленді.

Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев жергілікті «Қазақстан-Шымкент» телеарнасының тікелей эфирінде тұрғындардың толғандырған сұрақтарына жауап берді. «Әкім сағаты» хабарында өңір басшысы облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы бойынша баяндама жасады. 2 сағатқа созылған тікелей эфир барысында тұрғындар тарапынан 600-ден астам сұрақ түсті.

Сауалдардың басым бөлігі негізінен, ауыл шаруашылығы, жұмыспен қамту, кәсіпкерлік, коммуналды шаруашылық, білім, денсаулық сақтау, туризмді дамыту, т.б., маңызды салаларға қатысты болды. 

– Елбасы Жолдауында атап көрсетілгендей, ауыл шаруашылығын экономиканың драйверіне айналдыру жұмыстары қарқынды түрде жүргізілуде. Бүгінде 50 мың отбасыны біріктірген 468 ауыл шаруашылығы кооперативтері құрылды. Тасқын судың алдын-алу әрі егістік алқаптарды суландыру мақсатында өзендердің бойынан 16 су қоймасын жүргізу жоспарлануда. Оған 9,3 млрд. теңге қаралып, нәтижесінде 17 мың алқапты суландыру көзделуде. Биыл елді мекендерді газдандыру және електр энергиясымен қамту жөнінде ауқымды жұмыстар атқарылады, – деді өңір басшысы тікелей эфирде. 

Облыста биыл 57 елдімекен көгілдір отынмен қамтылады. Осы мақсатқа облыстық бюджеттен 14,1 млрд теңге жұмсалмақ. Жалпы, өңірдегі 844 елдімекеннің 300-і табиғи газбен қамтамасыз етілген. 

Облыстың елді мекендерін 2017-2020 жылдар аралығында газдандырудың кешенді іс-шара жоспары әзірленген. Жоспарға сәйкес, 2020 жылға қосымша 383 елді мекенді газдандыру көзделіп отыр. 

Жансейіт Қансейітұлы 2021 жылға табиғи газбен қамтылған елді мекендер санын 683-ке немесе 2 млн. 720 мың тұрғынға жеткізу межеленіп отырғанын атап өтті. 

Өңір басшысы тұрғындардың ауыз су мәселесіне қатысты сұрақтарына да жауап берді. Бүгінде аймақта елді мекендердің 73 пайызы ауыз сумен қамтылған. Бұл көрсеткіш бойынша өңір республикада 4-ші орында. Арнайы қабылданған бағдарламаға сай алдағы жылдары 844 елдімекеннің 701-іне ауыз су жеткізіледі. 

Сұхбат барысында жауап беріліп үлгермеген сауалдардың жауабы алдағы уақытта облыс әкімінің ресми сайтында жарияланбақ.

Ташкент қаласының әкімдігі Шымкенттен жеке сауда орталығын ашуды жоспарлап отыр. Осылайша Шымкент пен Ташкент қаласының ынтымақтастығы одан әрі дами түспек. Өзбекстан делегациясының облысымызда өткен екі күндік тауар өндірушілер көрмесі барысында екі қала басшылығы осындай меморандумға қол қойды.

Мұндай жаңалықты өзбекстандық Podrobno.uz. сайты да жариялады. Екіжақты құжат Шымкентте сауда үйін ашуды, сондай-ақ сауда-экономикалық және мәдени байланыстарды одан әрі нығайтуды көздейді.

Шымкентте екі күн бойы өзбекстандық тауар өндірушілердің көрмесі ұйымдастырылған-ды. Оның аясында шымкенттіктердің назарына ташкенттік артистердің өнері, өзбек асханасының фестивалі ұсынылды.