Таяуда Біріккен Ұлттар Ұйымының 6 тіліне (ағылшын, араб, француз, қытай, испан, орыс) аударылған қазіргі заманғы қазақ прозасының антологиясы жарық көрді. Жаһанның танымал тілдеріне тәржімаланған толайым кітап 60 мың данамен шығып, әлемнің 93 елінің кітапхана, университет, зерттеу орталықтарына таратылды. Айтулы антологияға қазақ әдебиетінің қабырғалы қаламгері, жазушы, «Алаш» халықаралық сыйлығының иегері Мархабат Байғұттың шығармалары да еніп отыр. Бұл біз үшін үлкен мақтаныш әрі қуаныш!
Оқырманды лирикалық реализмнен мифологиялық прозаға дейін, комедиялық көркемдіктен трагедиялық тартысқа дейін жетелеп отыратын туындылар топтасқан антология қазақ халқының бітім-болмысы мен өмір салтын шынайы көрсетуімен құнды.
Сол толайым кітаптан толымды орын алған Мархабат Байғұт әдебиет әлемінде сөз өрнегі өзгеше, ой мәйегі құнарлы, мазмұны мәністі әңгімелерімен өз өрнегін тапқан жазушы. Оның шығармаларында қазақы мінез, қазақы қалып, ауылдың қарапайым тіршілігі, сен күнде көріп өскен көрініс өзгеше бір тартымдылығымен бірде ойландырып, бірде ойнақы стилімен езу тартқызып, оқушыны тереңіне тартып әкетеді. Сол арқылы ұлттық болмысқа бойлатып, көркем сөзді әдемі әзілімен, аңдатпай шымшып алатын астарлы юморымен кестелеп, көкейде талай-талай ой тамырлатады. «Әңгімезист» қаламгердің шығармашылық қолтаңбасына тән ерекшелік не деген сұраққа жауап іздесек, менің есіме кезінде Әмірхан Меңдекенің айтқан мына бір теңеуі оралады: «Әр жазушы әдебиетке парықтағанын, өлшегенін, тексергенін, бір сөзбен айтқанда өзіндік өрнегін қосып жатады. Мәселен, шарттылау түрде айтсақ, Мұхтар Мағауин әдебиетке—батылдық, Ілияс Есенберлин—тарихилық, Әбіш
Кекілбаев—ойлылық, Әбдіжәміл Нұрпейісов—қызғаншақтық, Тахауи Ахтанов –талғампаздық, Шерхан Мұртаза – шымырлық, Мархабат Байғұт—биязылық алып келді». Өте дәл айтылған!
Қазақ прозасының еңселі есімдерімен қатар тұрған Пістеліден шыққан прозаиктің шығармаларында шын мәнінде даланың таза тынысымен, таудың асқақ, тәккәппар тұрқымен, бұлақтың сылдырай аққан мөлдірлігімен үндесетін бипаз, биязы, шынайы мінез жатқанын аңғарасыз. Әңгіме жанрының қара нары Тәкен Әлімқұловтың өзі Махаңның «әдемі, әуезді тілін» нағыз қаламгердің шеберлігі деп таныған. Байғұттың шығармалары психологиялық құбылыстар мен сезім құйылыстарын бір бірімен шендестіріп, шебер үйлестіріп әкетеді.
Сона-а-у 70-ші жылдары 30 жастың о жақ, бұ жағында алғашқы кітабы жарық көрген жазушы Алматының аласапыран әдеби көшіне ауылда жүріп-ақ асықпай, анық басып ілесе алғандығымен алысқа шаба білді. 1967 жылы аудандық газетте жарық көрген алғашқы әңгімесі «Күн астындағы Күнікей қызымен» әдебиет айдынына құлаш сермеген жазушы бүгінде «Ауыл әңгімелерімен» елітіп, «Интернаттың балаларымен» бірге күй кештіріп, «Шілдесімен» жалынға орап, «Бұла бұлағына» шомылдырып, «Машаттағы махаббатымен» сезімге бөлеп, «Нәуірзегімен» көктемнің иісін аңқытып, «Қорғансыз жүрегімен» жанды тербеп, «Ақпандағы мысықтарын» адам жанымен астастырып, оқырманын түрлі-түрлі күйге салады.
Әлемнің 6 тілінде сөйлеген Мархабат Байғұт «байлығы» қазақ деген халықтың даралығы мен даналығын паш еткен, айтулы антологияның салмағын арттырған абыройлы дүниелер екендігіне әрине, шүбә жоқ.
