Шымкент келбеті

«Көрме» орталығында орын тепкен сөрелерден азық-түлік пен тәтті тағамдардың сан түрін, киім-кешек, аяқ киім, зергерлік бұйымдар, музыкалық аспаптар, қолөнер шеберлерінің туындыларын, құрылысқа қажетті заттар, үй жиһаздары, дәрі-дәрмек, не керек, адамға қажеттінің бәрін табасыз, самсап тұр. Мұның бәрі Оңтүстік өнімдері, яғни, отандық өнім. ОҚО Кәсіпкерлер палатасы ұйымдастырған «Ontustik-2016» көрмесінде 135-ке жуық кәсіпорын қала тұрғындарына өз тауарларын ұсынды.

– Шараның басты мақсаты – Оңтүстік өңірінде шығарылатын тауарларды халыққа таныту, кәсіпкерлерді ынталандыру, орта және шағын бизнесті дамыту. Мұндай көрмелер кәсіпкерлерге өз ісін әрі қарай дамытуға инвесторлар тартуда зор көмек болмақ, – дейді Кәсіпкерлер палатасының директоры Асқар Абубакиров.

Көрмеге өңірімізге ғана емес, елімізге және шетелдерге танымал болып үлгерген «Бал-текстиль», «Назар текстиль», «Ордабасы құс», «Алтын адам», «Қазмедприбор» тағы басқа белгілі кәсіпорындармен қатар 15 жаңа компания қатысты.

«ИП Софи» – солардың қатарында. Ер азаматтарға арнап жаздық сүйретпе, қысқы аяқ киім мен туфли тігеді. Бүгінгі көрме-жәрмеңкеде олардың өніміне сұраныс мол болды. 

– Аяқ киім өндірісін жолға қойғанымызға бір жылдан асты. 10 адам жұмыспен қамтылған. Бүгінде бізде әр күн сайын 15-20 жұп аяқ киім тігіледі. Сапасы өте жақсы. Сұраныс та артып келеді. Алдағы уақытта ісімізді кеңейтіп, қыз-келіншектерге арналған аяқ киім тігуді қолға алуды жоспарлап отырмыз, – дейді директордың орынбасары Әзиз Мареймов.
Көрмеде Отырар ауданындағы «Гүлмайра» шаруа қожалығының шұбатын, «Әлем БТ» ЖШС-нің шұлығын, «Амангелді» ЖШС-нің жеміс-жидегін, «Хамит» балық өсіріп, өңдеу зауытының өнімдерін де келушілер жиі сұрап жатты.

Сапарбек Тұяқбаев,
облыс әкімнің орынбасары:

– Жыл өткен сайын Оңтүстікте шығарылатын тауар түрі көбейіп, олардың сапасы да артып келеді. Биыл 40-тан астам жаңа жобаны қолға алып отырмыз. Мұнай өңдеу зауыты, автобильдерге арналған май өңдеу зауытының құрылысы басталды. Сондай-ақ, тоқыма саласында да төрт жаңа жобаны бастаймыз. Бұдан бөлек Дубай, Мысыр және Ресей компанияларымен бірлесе отырып, фармацевтика саласын дамытпақпыз, үш компания ашу жоспарымызда бар.

Шара соңында сараптау комиссиясы мен жиналғандар көрмеге қатысушы компаниялар арасынан ең үздіктерін таңдады. «Халық тұтынатын үздік тауарлар» номинациясы бойынша «Азала Текстиль» ЖШС үздік атанды. Компания жылына 2800 тоннадан астам иірілген жіп, 13 млн шаршы метр мата, 2 млн төсек-орын тысы жиынтығы мен 7 млн түкті өнім шығарады. Ал ІІ орын шұлық шығаратын «Әлем БТ» ЖШС-не, ал ІІІ орын кілемдерімен әйгілі «Назар текстиль» ЖШС-не бұйырды. 

«Карлс Крона» сорғыш шығаратын зауыты «Өндірістік бағыттағы үздік тауар» номинациясы бойынша марапатталды. Осы номинация бойынша ІІ орын терезе және витраждарға арналған ПВХ-профильдер шығаратын «Триумф ММС» зауыты ие болды. ІІІ орын «Батсу Водоканал» кәсіпорын лайық деп танылды. «Үздік азық-түлік тауары» номинациясында макарон өнімдерімен әйгілі «Барыс-2007», «Амангелді», «Ладушки» кондитерлік дүкендер желісіне берілді.
Сондай-ақ, «Халық таңдауы», «Жыл серпіні», «Жыл бренді», «Әлеуметтік маңызы бар стартап» номинациясы бойынша да үздіктер анықталды. Бұл сатыда химиялық қоспасыз табиғи емдік шөптермен және солардан жасалған жақпаларды даярлайтын «Асыл арман», «Еврокристалл» шыны зауыты, және химиялық тазартқыш өнімдерімен танылған «Көркем дос», сондай-ақ, фитошайларды әзірлейтін «Фитофарм» компанияларының басшылары алғыс хаттармен марапатталды.

Ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығына арналған жоба – «Ұлттық музей сенің қалаңда» мәдени саяхаты Шымкент қаласына келді. Қала тұрғындары мен қонақтары Қазақстанның брендіне айналған құнды жәдігерлердің бірегейі «Алтын адамды» тамашалады. Ғасырлар бойы қалпын бұзбаған асыл мирасқа үлкен-кішінің қызығушылығы ерекше. Таңғы сағат 9-да басталған көрме адамға лық толды. Түнгі 12-ге дейін жалғасатын көрмеге келушілердің қатары толастаған жоқ.

ҚР Ұлттық музейінің ғылыми қызметкері Пердехан Мұсырманқұл жоба жайында әңгімелеп, «Алтын адам» ескерткішінің тарихына тоқталды. 

– «Алтын қалған жарқыраған» деп ақиық ақын Мұқағали жырға қосқан «Алтын адам» туралы аңыз да, ақиқат та көп. 1970 жылдары «Алтын адамның» табылуы Қазақстан үшін ғана емес, төрткүл әлем үшін жаңалық болды. Тәуелсіздіктің символы болған жәдігер Алматы маңындағы Есік қорғанынан табылғаны белгілі. Алтын адам ескерткіш – мүсін емес, алтын киімді адам. Ғалымдардың болжамынша, алтын адамға ұқсас қорымдардың саны 40-тай болуы керек деп болжайды. Бірақ қазақ даласындағы талай аласапыран уақыттарда олардың көбі тоналып, жойылып кеткен.

«Алтын адам» киімі 4 мыңға жуық әшекейлермен безендірілген. Әшекейлер барыс, бұлан, таутеке, арқар бейнелерінде жасалған. Ал бас киімнің төбесі шошақ, ұзындығы 70 см шамасында. Мойнында дөңгелек жүзік сияқты алтын алқа, оң қолында екі жүзігі бар. Оң жағында қызыл қынапты ұзын семсер, сол жағында алтын пластиналар жапсырылған қынға салынған темір қанжар – ақинақ, шалбар балағы да алтын тоғалармен безендірілген. Бүгінде «Алтын адам» – Қазақстанның азаттық символына айналды. Оның тұлғасы Алматының бас алаңына орнатылды, төбе бөркіндегі қанатты тұлпарлар бейнесі елтаңбамызға енді. 

– Қазақстанның әр өңірінен, айталық, Шілікті, Аралтөбе секілді қорымдарынан табылған Алтын адамға ұқсас жәдігерлердің саны алтыға жеткен екен. Алайда бұл жәдігерлерді екінші, үшінші Алтын адам деп айтуға болмайды. Елімізде бір ғана Алтын адам бар. Ол Есік қорғанына табылған ханзаданың мүрдесі. Алтын адамның түпнұсқасы және бағалы металдар музейімізде сақталған, – дейді ҚР Ұлттық музейінің ғылыми қызметкері Пердехан Мұсырманқұл. 

Елбасымыз Н. Назарбаевтың жарлығымен ҚР Ұлттық музейі 2014 жылы 2 шілдеде ашылған болатын. Құнды жәдігерлерімізді дәріптейтін мекеме 2 жылдан бері халыққа қызмет етіп келеді. Музей Орта Азияда баламасы жоқ, архитектуралық құрылымы бойынша әлемдегі ондыққа кіреді.
– Алғашқыда мәдени саяхатты ұйымдастырғанда, халық қалай қабылдайды деп қобалжыдық. Бірақ жобамызға аймақтардағы тұрғындардың қызығушылығы жоғары болады. Әсіресе Шымкентте еңкейген қарттан, еңбектеген балаға дейін көрмеден табылды. Еліміздегі телеарналардың жаңалықтарынан көрген балалардың белсенділігі тіпті таңғалдырды. 5 жастағы Марғұлан таңертең көрмеге атасымен келсе, кешке әжесімен «Алтын адамды» бірге тамашалады. Тіпті қарияларымыздың таңданысында шек жоқ. Тәуелсіздік жылдары мемлекеттік нышанға айналған «Алтын адамды» жақыннан көріп, серпіліп қалды, – дейді ҚР Ұлттық музейінің қызметкері Әсия Қаражігітова.

Көрмеде шымкенттіктер Алтын адамды тамашалап, мәдени құндылығымыздың қыр-сырына қанықты. Кітаптан ғана парақтайтын тарихқа өздері куә болды.
Халықаралық «Алаш» сыйлығының иегері, жазушы Мархабат Байғұт мұндай «Алтын адамның» басқа ұлтта жоқ екенін айтып, «тарихи оқиға» деп баға берді. Көрмеге келушілер музей қызметкерлеріне сауалдар қойып, естелікке суретке түсті. Мәдени саяхат Шымкентке дейін Орал, Ақтөбе, Атырау, Ақтау қалаларында ұйымдастырылған болатын. Жыл соңына дейін «Алтын адам» жәдігері еліміздегі облыстар мен қалаларды аралайды.

Бейнелеу өнері мұражайында «Шырайлы Шымкент-2016» туристік жәрмеңкесі өтті. Ұлттық қолөнер туындыларының көрмесін Шымкент қаласы әкімдігі ұйымдастырды. Өңірімізге белгілі шеберлер өз еңбектерін келушілер назарына ұсынды.

Бүгінгі күні шеберлердің қолөнер бұйымдары өз маңыздылығын жоғалтпаған. Халық арасында үлкен сұранысқа ие. Туристік жәрмеңкеде бейнелеу және өнердің әртүрлі жанрлары кеңінен қамтылды. Олар жоғары сапасымен қатар, көркемдігімен де ерекшеленді. Хас шеберлер бұйымдарды дайындауда қазіргі заманғы түрлі материалдар мен өзіндік технологияларды тиімді ұштастырған. Келушілерді №34 «Ақжелкен» бөбекжай-балабақшасының шебері Құралай Жолдасқызы дайындаған ұлттық үлгідегі ойыншықтар таңғалдырды. Балалардың сүйікті кейіпкерлері Әли мен Аяның бейнесі, ертегі кейіпкерлері Алдаркөсе, Тазша бала таза табиғи матадан тігіліп, жасалған. Тоқыма түрінде әзірленген ойыншықтар да бар. Шебердің айтуынша, кейіпкердің түр-әлпетін бейнелеу кез келгеннің қолынан келмейді. Әзірге қолөнер туындылары тек балабақшада жасалады. Белгілі қолөнерші Мұхтархан Атахан ағаштан, теріден жасалған бұйымдарын Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына арнапты. Мұхтарханның айтуынша, ағаштан түрлі бұйымдарды жасауды бала кезінен бастаған. Қызығушылықпен басталған іс кейін жеке кәсіпке айналған.

Жәрмеңке көрмесін тамашалаушылар өңірге кеңінен таныс этнограф Кендебай Қарабдаловтан құмыра жасаудың қыр-сырын үйренді. Оның сыңсыған сазсырнайы мен кернейінің әсем әуеніне тәнті болды. Бейсбековтердің қайталанбайтын бірегей туындылары да келушілерді бей-жай қалдырмады. Отбасымен ұлттық өнерді дәріптеп келе жатқан шеберлер оюланған киіз, ұлттық нақышпен безендірілген алаша, кілемдерін келушілер назарына ұсынды. Жыл мезгілдерінен жасалған қолөнер коллекцияларының қай-қайсысы да ұлттық нақышқа, салт-дәстүрімізге бай. Қазақстан суретшілер одағының мүшесі Әшірбек Желдібаевтың күмістен жасалған қанжары, 4 метрлік, салмағы 3 келі, 200 грамдық торсығы да келушілерге әсерлі дүние болды. Жәрмеңке көрмеде Арайлым Баракованың шымкестесі де тамашалаушылардың назарынан тыс қалған жоқ. 

«Шырайлы Шымкент-2016» туристік жәрмеңкесінің мақсаты- ішкі туризмнің дамуына ықпал жасап, халқымыздың ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан асыл қазынасы – қолөнерін, салт-дәстүр мен ұлттық мәдениетті насихаттау, – деген Шымкент қаласы кәсіпкерлік бөлімі басшысының орынбасары Әсет Абдраханов елімізде туризм саласын дамытуға айрықша көңіл бөлініп отырғанын жеткізді. 

Көрмені ұйымдастырушылар – жәрмеңке шеңберінде «Ең үздік қолөнер шебері» номинациясы бойынша конкурс өткізді.
Нәтижесінде «Ең үздік қолөнер» аталымы бойынша Абайхан Рысбаев бірінші орынға ие болды. Қолөнер шеберлері Жұпар Бескенова, Нұржан Қарсыбаев арнайы жүлделерді иеленді.

Шымкент қаласының туристік нысаны «Мегаполис» қонақүйінің арнайы сыйлығы нар қобыз және қыл қобыз жасаушы Дәурен Миншаровқа және Құттықыз Қалмаханға берілді.