СМАРТФОНҒА ТӘУЕЛДІЛІК қоғамға қасірет әкелмей ме?
Дамыған заманның техникасын қолдану барысында олардың пайдалы жағымен бірге зиянды, қауіпті екені де жиі айтылып жүр. Бүгін әр техниканы жеке сараламай, бір ғана смартфонға тоқталып көрейікші.
Смартфон – ғаламтор желісін пайдалану мүмкіндігі зор құрылғы. Алақандай дүниеден таксиді де тез табасыз, тамаққа да тапсырыс бересіз. Киім де бар, дос та бар. Тіпті, арнайы кәсіби білім арттыру үшін де смартфоныңызға бірлік салсаңыз болғаны, сіз қалаған тіліңізді үйренесіз. Түрлі ас мәзірі, өсімдік, бау-бақшаны баптау, денсаулық, сұлулық құпиялары, үй жануарларының күтімі, кітапхана, құрылыс, техникамен жұмыс жасау, тарих... Тіпті өзге планетаның қыр-сырымен танысып, ғалыммен бірдей білімді болуға мүмкіндігіңіз бар. Кез келген адамды да, қажетті ақпаратты да бірнеше минутта тауып үлгересіз. Мұндай игілікті пайдалана алсаңыз жақсы. Дегенмен, азаматтардың смартфоннан бас алмауы, дүнияуи құндылықтардан алыстап кетуі де бүгінгінің қасіретіне айналып келе жатқан сияқты.
Әлеуметтік желі және біз
Әлемді алаңдатып отырған бұл мәселе біздің елде де белең алып, түрлі жағдайларға байланысты зардап шегуде. Негізсіз, жалған ақпараттар сауатсыздықтың, діни адасудың, орынсыз сөйлеудің, әдепсіздік пен қатігездіктің белең алуына себеп болып отыр. Әлеуметтік желіге телмірген жұрт бүгінде мекемеге бару, сұрау салу, құжат рәсімдеу, арыз-шағым түсіру, жауап алу тәртібінен және өз құқықтарын тиімді пайдалану мүмкіндіктерінен хабарсыз қалуда. Мұның бәрі әдеп пен мәдениеттің жоғалуына алып баратынын біреу білсе, біреу білмес.
Смартфонға тәуелділер үшін бүгінде «Бізде ақысыз ғаламтор желісі қызмет көрсетеді», «Wi-Fi бар» деген жазулар тамақтанатын орындардың ең өтімді жарнамасына айналған. Өйткені, ғаламтор, Wi-Fi зор сұранысқа ие.
Зерттеушілер не дейді?
Әлемдік зерттеулерге сүйенсек, смартфонды үнемі пайдаланудың салдарынан адамдар зардап шегуде. Америкадағы «Kleiner Perkins Caufield& Byers» компаниясының сарапшылары күніне смартфон қызметтерін пайдалануға 75 минутын жұмсаған адамда тәуелділік басталды деп есептейді.
Сарапшылар смартфонға тәуелді болуды беске бөліп қарастырады.
1. Әлеуметтік желі. Әсіресе, секунд сайын жаңа ақпарат салып отыратын Twitter мен Facebook-ты пайдалану. Ақпаратты талқылау, пікір білдіру оның бастамасы.
2. Ойындар. Күніне бірнеше рет кірмесе ұтылуға алып баратын, ойын ойнауды ескертіп тұратын бағдарламалар бар. Смартфоны қайта-қайта көңілін бөлген соң ойынға бас қойған адам үш сағатқа дейінгі уақытын алаңсыз ойынмен өткізіп алады.
3. Жеке WhatsApp, Messenger сынды чаттарда сөйлесу. Бір мезгілде бірнеше досы, танысымен, тіпті қызықты топтарда бірнеше адам болып сөйлесу де уақыттың лезде өте шыққанын сездірмейді.
4.Қаржыны реттеуге мүмкіндік беретін бағдарламалар. Бүгінде ғаламтор желісі арқылы түрлі төлемдерді жасауға, ақша аударуға болады. Осындай қолжетімділікке үйренген адамдар да барлық қызметтер үшін смартфонын пайдаланатын болды.
5. Бейнероликтер көру. Спорттық жарыстарды онлайн арқылы бақылап отыру, қысқа әзілдер, кино, сериалдар мен жаңалықтарды толық қалаған уақытыңызда көру мүмкіндігі де сізді смартфоныңызға тәуелді етері сөзсіз.
Балтабек АБЛАЕВ,
ОҚО ІІД ЖПҚ-нің бастығы, полиция полконигі:
– ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 591 бабында «Көлiк құралын басқару кезiнде жүргiзушiнiң телефонды не радиостанцияны пайдалануы – бес айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады. Соған қарамай облыс бойынша 2016 жылдың 9 айында жол қозғалысы кезінде жол-көлік оқиғасына тікелей әсер ететін 29 215 әкімшілік құқық бұзушылық анықталған. Бұл өткен жылдың осы мерзімдегі көрсеткішімен салыстырғанда 3 182-ге артып отыр.
Бұдан бөлек, құлаққап киіп, телефоннан көз алмайтын жаяу жүргіншілердің іс-әрекеті де көлік қозғалысына кедергі келтіріп жатқаны рас. Біздің елдің тұрғындары мен қонақтары жайлы өмір сүруі тиіс. Бүгінде облыс орталығында қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында «Қауіпсіз қала» жобасы жүзеге асырылуда. Осы орайда, әрбір азамат жауапкершілікті сезініп, осы елдің азаматы ретінде аталған шараға мейлінше өз үлесін қосуы қажет.
Гүлжазира ПЕРНЕБАЙ,
психолог:
– Смартфонды көпшілік ақпарат алмасу, жаңалықтарды біліп отыру үшін қарайды. Әйтсе де, мақсатсыз пайдаланатындар жетіп артылады. Бұл – тәуелділік. Алғашында пайдалы болуы мүмкін. Бірақ, әр хабарлама келген сайын ашып қарауға әдеттенген адам «смартфон ішінде» өмір сүре бастайды.
Қазір бірқатар жастарда осы смартфонды пайдалану салдарынан шаңырағы шайқалуда. Отбасылық жауапкершілікті сезініп үлгермеген жас ерлі-зайыптылар бұрынғысындай қыз-жігіттермен танысып, соңы отбасылық дау-жанжалға ұласып, кейбірі ажырасуға дейін барады.
Смартфон – жасөспірімдерді қатігездікке бейімдеуде. Смартфондағы соғыс ойындары – баланың санасына егілген қатігездіктің дәні. Міне, содан барып балалар біреуді ұрудан, соққыға жығудан қаймықпайды. Алғашқы әсерлердің бәрі смартфонда ойын ойнап отырған кезде өтті. Яғни, баланың психологиясы қатыгездікке бейімделді.
Әйгерім ОМАРШАЕВА,
офтальмолог:
– Смартфон – сананың ғана емес, денсаулықтың да жауы. Бұрын көздің көруі нашарлау тек ген арқылы ғана берілетін. Қазір әулетінде көзілдірік кию кездеспеген адамдар да смартфонның салдарынан көру мүмкіндігін әлсіретіп алуда. Смартфонды тым жақыннан ұстап ұзақ қарау көзде ақилықты қалыптастырады. Көз көруі нашарлап, миопияға ұшыратады. Әсіресе, түн қараңғылығында смартфон сәулесі көздің көру қабілетін төмендетеді. Ал енді ғана өсіп келе жатқан жас балалардың ағзасы мұндай зардаптарға төтеп бере алмайды. Кішкентайынан смартфонға үйренген балаларына есейіп, көздің көру қабілетін нашарлатып алғаннан кейін ғана ата-анасы бермеуге тырысады. Бірақ, ондағы ойынға тәуелді болған бала ескертуді қайдан ұқсын? «Түсіндіріңізші» деп бізге өтініш жасайды. Осының бәрімен кеш болғанда күрескенше, алдын алған жөн. Жылаған баланы кішкентай күнінде телефон беріп жұбатудан аулақ болу керек.
* Смартфонға тәуелділіктің басты зардабы – адамның ойы шашыраңқы жүреді. Айналысуы тиіс ісін тоқтатып, смартфонға жиі үңілудің салдарынан ойы шашырап, жұмысында көптеген қателіктердің орын алуына жол береді.
Кеннет Орвелл, психолог
* Арман болған Ямайка аралына демалуға сапарға шыққанымда смартфонымды үйде ұмытып кетіппін. Керемет болуы тиіс демалысымның бір күні үйде қалып кеткен смартфоныма алаңдаумен текке кетті. Бір күннен ары шыдамым жетпеді. Күтушіме хабарласып, жедел поштамен смартфонды жіберуін өтіндім. Сол үшін 200$-ға шығындалдым. Есесіне, смартфоным қолыма тигенде ғана демалысым басталғандай бойым жеңілдеп сала берді.
Колин Н, саяхатшы
* Кейде осы әлемдегі барлық смартфонның бір сәтте сынып қалғанын қалаймын. Адамдар қалай ғана оны бір шетке қойып, аз ғана уақыт өз балаларымен аулада ойнамайды?
11 жасар әлеуметтік желі тұтынушысы
* Шындығын айтқанда адамдар смартфонға жалқаулықтан және өмірлік мақсатының жоқтығынан тәуелді болады. Сөйтіп, екінші біреулер смартфон жасау, ондағы түрлі бағдарламаларды ойлап табу, ғаламтор мүмкіндіктерін жетілдіру арқылы қаржысын көбейтіп жатқанда, смартфонға тәуелділер «ақысыз жұмысқа жалданып, босқа шығындалу үшін» бос уақытының бәрін жұмсайды.
Сэм Ирвинг, АҚШ-тың «Телефонға тәуелділікпен күрес» қозғалысының белсенді мүшесі.
Бұл шетелдіктердің тұжырымы. Ал сіз бұл тақырыпта қандай ой түйдіңіз, оқырман?
Қала инфрақұрылымын дамыту – маңызды міндет
Сұрақ: Аида Іздібекова, қала тұрғыны.
«Пахтакор-2» аумағындағы 194 орам тұрғындары үшін автобус бағытын бөліп беруді сұраймыз. Қазір қала орталығынан біздің ауданға дейін Жібек жолы даңғылымен тек бір ғана №65 автобус жүреді. Оның іші әрқашан жолаушыға толы. Бізге Қарабура әулие және Кеме қалған көшелерімен жүретін автобус қажет».
Жауап:
Жібек жолы даңғылымен №44 және №65 бағыттағы автобустар жүреді. Сонымен қатар, «Ақсукент-Шымкент» ауданаралық бағыты да өтеді. Бұдан бөлек, №55 бағыттағы автобус 194 орам тұрғындарына қызмет көрсетеді. Алайда, жолаушылар саны аз болуына қарай, ол бағыттың жұмысы тоқтатылды. Қазіргі уақытта әлеуметтік маңызы бар бағыттар сараланып, 194 орам тұрғындарына қызмет көрсету үшін Жібек жолы даңғылы мен Арғынбеков көшесі арқылы өткізу жоспарлануда. Әлеуметтік маңызы бар бағыт бойынша жаңадан қайта құрылған көлік компаниясы – «Шымкент bus» ЖШС қызмет көрсетеді.
Сұрақ: Ольга Умарова, қала тұрғыны.
«Қолжетімді баспана» бағдарламасы бойынша Шымкентте жыл соңына дейін қай ауданда және неше пәтер беріледі?».
Жауап:
Қазір ӘІО-да 7 көпқабатты тұрғын үйдің (882 пәтер) және бір жатақхананың (35) құрылысы жүріп жатыр. Биыл 306 пәтерлік үш үй мен жатақхана пайдалануға беріледі. Бұдан бөлек, ӘІО-да 1134 пәтерден тұратын 15 көпқабатты үйдің құрылысына мемлекеттік сатып алу бойынша байқау жарияланған. 528 пәтерлік 11 үй ТҚЖБ арқылы берілсе, ал төртеуі коммуналдық баспаналар.
Сонымен қатар, «Тұран» шағынауданында да 5 көпқабатты үй салынуда. Оның біреуі биыл, ал қалғандары келесі жылы пайдалануға беріледі.
Сұрақ: Жалғасбаев Әділбек, қала тұрғыны.
«Шығыс» шағынауданындағы №25 және №28 мектептердің арасындағы қоршау қаншалықты заңды? Жаяу жүргіншілер үшін өтуге қолайсыз».
Жауап:
Шымкенттің инфрақұрылымын дамыту мақсатында құрылыс- монтаждау және демонтаж жұмыстары жүргізілуде. Қауіпсіздікті сақтап, апатты жағдайларды болдырмас үшін ол аумақ қоршалған. Бүгінде қаланың солтүстігіндегі ішкі орам жылу жүйелерін ағымдағы жөндеуден өткізу үшін жалпы 20 шақырым құбырды жөндеуге бюджеттен қаржы бөлінді. Құрылыс биылғы жылдың 15 қазанында, ал «Шығыс» ықшамауданындағы жұмыстар 17 қыркүйекте аяқталады.
Сұрақ: Қайрат Мыңтай, қала тұрғыны.
«Тұран» шағынауданына газ, су және электр энергиясы қашан беріледі?».
Жауап:
Шымкент қаласы ТҮКШ бөлімі қызметкерлері инженерлік инфрақұрылым құрылысы үшін жобалау-сметалық құжат жасауда. Құжат бойынша, «Тұран» шағынауданын (Бәйдібек би даңғылының оң жақ бөлігі) ауызсумен қамту, электр желісін тарту, кәріз құбырын, байланыс және автожолдар салу қарастырылады. «Әсем Құрылыс» ЖШС жобалаумен айналысуда. Жобалау жұмыстарын 2017 жылдың ақпан айында аяқтау жоспарланып отыр. Ал келесі жылдың наурыз айында құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізу үшін бюджетке ұсыныс беру көзделген.
Сұрақ: Талиба Бурковецкая, қала тұрғыны.
«Мен «Тоғыс» тұрғын алабының Мұнайбарлаушылар көшесінің тұрғынымын. Көшеге бейнетіркегіш немесе жасанды жол кедергісін орнатуға болады ма? Леңгір-Шымкент тасжолы бойы жарықтандырылмаған. Кәріз құбырлары ескірген. Қыста сымдардың ескіруі салдарынан трансформатор жанып кетті. Ал асфальт су құбырларын жүргізу мақсатында қиратылды ма? Асфальт қайтадан төселеді ме?».
Жауап:
Сіз айтқан жолға жасанды кедергілер қойылмайды. Өйткені, ол облыстық маңызы бар тас жол санатында. Осыған орай, барлық жол белгілері мен жол қозғалысын реттейтін құралдарды ОҚО жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы тарапынан қойылады.
Бұдан бөлек, биыл Мұнайбарлаушылар көшесін орташа жөндеуден өткізу үшін сметалық құжатын әзірлеуге тапсырма берілді. Сметалық құжат жасалған соң, бюджеттен қаржы бөлу мәселесі қаралатын болады.
Шымкент қаласының ТҮКШ бөлімі тарапынан «Тоғыс» тұрғын алабында кәріз жүйесі мен тазарту қондырғыларын салу бойынша жобалау-сметалық құжаттар жасауда. Жобалау мекемесі – «АДТ Сервис» ЖШС. Бүгінгі таңда барлық жобалау жұмыстары аяқталды. 2017 жылдың қаңтар айында құрылыс-монтаждау жұмыстары басталады деп жоспарлануда.
Сонымен қатар, сапалы әрі үздіксіз электр энергиясымен қамту жұмыстарын жүргізуде. Жобалық жұмыстарға қаржы қаралған. Қазір жобалаушы мекемені анықтау үшін мемлекеттік сатып алу жұмыстары жүруде. Жобалау жұмыстары 2017 жылы аяқталады.
Сұрақ: Оразов Батыр, қала тұрғыны.
«194 орамға қарасты Пахтакор-2» ауылында жаңа жол салынды. Алайда, жаңа оқу жылы басталғалы бері балалардың жолдан өтуі қауіпті болып барады. Жібек жолы көшесіндегі №85 мектептің жанына бағдаршам қойып берсеңіздер»..
Жауап:
Шымкент қаласының Бас жоспарына сәйкес, көлік инфрақұрылымын дамыту мақсатында Жібек жолы даңғылында қайта құру жұмыстары жүргізілуде. (Пазиков көшесінен кіші айналма жолына дейінгі аралықта). Жобалау-сметалық құжатта №85 мектепке қарама-қарсы жерде бағдаршам орнату көзделген. Бағдаршам биыл қазан айында қойылады.
Дайындаған
Эльмира МЫҚТЫБАЕВА
Әлеумет сауалы әлеуметтік желіде шешімін табуда
Шымкент қаласы әкімдігінде кері байланыс қызметі жолға қойылуының нәтижесінде «Whatsapp» қызметі, қала әкімдігінің ресми сайтындағы виртуалды қабылдау бөлімі, «Instagram-Direct» қызметі арқылы қала тұрғындарының өтініш-сұрақтарына жауап беріліп келеді.
Әуелі, қала әкімдігінің бастамасын жүзеге асырылғалы ұялы телефондағы «Whatsapp» бағдарламасы бойынша 6 ай ішінде 1665 өтініш келіп түскен. Оның 1588-не жауап қайтарылды және 35-і қаралу үстінде, сонымен қатар 42 өтініш қарастырылмады.
Ал Шымкент қаласы әкімдігінің www.shymkent.gov.kz ресми сайтының виртуалды қабылдау бөліміне 181 өтініш келіп түсті. Оның 169-на дер кезінде жауап беріліп, 12 өтініш қаралу үстінде. Сондай-ақ ресми сайттың Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра. электронды почтасына жыл басынан бері 203 хат келіп түскен. Оның 176 хатына дер кезінде жауап беріліп, 9 хат қаралу үстінде. Ал 18 хат Шымкент қаласына қатысты болмағандықтан қараусыз қалдырылды.
Айта кетерлігі, қала әкімінің тікелей тапсырмасымен қолға алынған «Instagram-Direct» қызметі бойынша күн сайын тұрғындардың өтініштеріне уақытылы жауап қайтарылуда. Мәселен, Instagram әлеуметтік жүйесіндегі @akimat.shymkent парақшасының «Direct» қызметіне үстіміздегі жылдың 19-шы мамырынан бері (инстаграмның жұмыс істей бастаған уақыты) 300-ден аса өтініш келіп түскен. Оның 90 пайызы қаланы абаттандыру және коммуналдық шаруашылығына қатысты сұрақтар болып табылады.
Әлеумет және әлеуметтiк желi
Ғаламтор ғаламаты
Ғаламтор мәдениеті жайында айтар сөз көп. Түрлі теріс ақпарат тасқынына қарсы төтеп беру үшін ұлттық иммунитеттің күші жеткілікті болуы ләзім. Жан-дүние тазалығы қажет. Жаһанданумен бірге әлеуметтік желілер де өмірімізге дендеп енді. Кәдімгі шырмауық секілді шырмап алғандай. Мемлекеттік саясатты жүзеге асыруда да әлеуметтік күшке ие бола бастады. Жауды алыстан іздеудің қажеті жоқ. Қазір «Ақпарат кімнің иелегінде, сол әлемді басқарады» деген. Әрине кез келген дүниені шектеусіз пайдалану зиянға ұшыратады. Бордай тозу мен құрдымға құлау...
Қауіп қайдан демеңіз. Әрбір азамат ақпарат жеткізуші тұлғаға айналғанда қоғамда түрлі түсініспеушіліктер туындайтыны рас. Теріс бағытта тәрбиеленіп жатқандар да аз емес.
ҚР Президенті жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтының директоры Ерлан Қарин «В контакте» әлеуметтік желісін жабу керек деген ұсынысын айтқан-ды. Оған көп азамат қолдау көрсетті де. Ерлан Тынымбайұлы «Айқын» газетіне берген сұхбатында: «Анығын айтсам, «В контакте» желісін жабайық деп нақты ұсыныс білдіргенім жоқ. Тек жұрттың назарын жалпы әлеуметтік желілерге, оның ішінде, әсіресе, В контакте желісінде болып жатқан жағдайға аудартқым келді. Өкінішке қарай, бұл желіде балаларды суицидке шақыратын контенттен бастап ашықтан-ашық мемлекетке қарсы әрекетке үндейтін арнайы аудио, видео, фотоматериалдар жарияланған. Мен үнемі айтып келем, мемлекеттің проблемаларын шешеміз деместен бұрын өз балаларымыздың тәрбиесін дұрыстап алайықшы. Біз осыған дейін патриотизмді қалай өлшеп келдік? Кім әдемі сөйлеп, ұрандатса, шыншыл сияқты көрінсе, соның бәрін «мынау патриот екен» деп бағалап жаттық. Бірақ алдағы уақытта патриотизм мұнымен өлшенбейді. Патриотизм, ең алдымен, әркімнің өз отбасындағы балаларына жауап беруі», – деді.
Ақпараттық қауіпсіздікті сақтау жағына мән бермесек келешек ұрпақ бізді кешірмейді. Әлеуметтік желілердің кесірінен қаншама шаңырақ шайқалуда.
Әуресі көп әлеуметтiк желi
Елімізде әлеуметтік желілерді пайдаланушылардың саны артып келеді. Brand Analytics сервисі дайындаған мәліметтер бойынша, 3,3 млн адам әлеуметтік желіні белсенді қолданады. Яғни, зерттеушілер кемінде айына бір рет парақшаларын жаңартатындарды есепке алған. Тұрғындардың ең көп тұтынатыны «В Контакте» желісі – 1,945 миллион адам. Оның басым бөлігі 18 жасқа дейінгілер. Бұдан бөлек, Инстаграмды – 1,336 миллион, «Мой Мир» – 1,553 млн, «Facebook» – 1, 258 млн адам қолданады. Ал ең аз тіркелген әлеуметтік желі «Twitter» – 16,6 мың адам.
Рас, күні бойы, түні бойы әлеуметтік желілерді қолданатындар бар. Онда жақсы да, жаман дүниелер де айтылып жатыр. Қажеттісін таңдап алу еркіңізде. Бостекі әңгімелер де, ұлтты ұшпаққа шығаратын дүниелер де баршылық. Адамның абыройы әлеуметтік желіде постына жазылған пікір мен «лайкына» қарап өлшенетін жағдайға жеттік.
Шетелде қандай екен? Олар қай мақсатта қолданады? Мәселен, Қытай ғаламторды дұрыс мақсатта пайдалануды жолға қойған сыңайлы. Әлеуметтік желілер де баршылық. Бірақ шегімен.
– Қауіпсіздік мәселесі бірінші орында. Елдегі жағдайларға байланысты осылай шектеулі. Дегенмен, өздері үшін экономикалық тұрғыдан тиімді етіп қойған. Киноны өздерінің сайттары арқылы көруге үндейді. Басқа шетелдік сайттарға кіруде қолайсыздықтар көп кездеседі. Ақыры қытайлық сайттардан қарауға мәжбүр боласың. Өйткені, сайттар баяу ашылады. Интернет сауда да дамып келеді. Тұтынушылар мен халық арасында байланыс дами түсу үшін ғой. Бізде де ғаламтор мәдениеті енді қалыптасып келіп жатыр. Интернет сауда да ене бастады. Қазіргі қиындықтардың барлығын уақытша деп білемін, – дейді Қытайда білім алып жүрген тележурналист Есболат
Айдабосын.
Блогер деген кiм?
Қоғамда түрлі көзқарас бар. Бүгінде ғаламторды белсенді қолданушылар арасында өздерін «блогер» деп атайтын қауым бар. Бірақ әліге дейін блогерлер мен журналистерді салыстыратындар бар. Ұлы-британияда білім алып жүрген Руслан Желдібайдың айтуынша, дәстүрлі және жаңа медиа бір-біріне қарсы емес, керісінше толықтырушы болуы тиіс.
– Сөзсіз, бүгінде әлеуметтік желі әрбір азаматты ақпарат таратушыға айналдырды. Десе де әлеуметтік желі – құрал ғана. Өкінішке қарай, бізде масс медиа тым бақылаулы, сондықтан әлеуметтік желі баламалы ақпарат көзіне айналды. Ал мұның қауіпті тренд екенін сарапшылар ескертті, себебі азаматтар әртүрлі арандатуға оңай беріледі. Ақтөбеде болған оқиғағалар да мұны дәлелдеді. Мәселен, еліміздегі танымал әлеуметтік желі «Фейсбук» Ұлы-британияда ешқандай да саяси желі емес, онда көбіне жеке өмірге қатысты ақпарат салынады. Өйткені, халық өзіне қажетті ақпаратты масс медиадан алып отыр. Журналистика өз қағидаттарына сай жұмыс істемесе насихатқа айналуы мүмкін. Бұл екі түсінік айырмашылығы – жер мен көктей. Сондықтан отандық масс медиаға өз қағидаттарымен жұмыс істеуіне мүмкіндік берілгенде біз мүлде басқа жағдайда болар еді, – дейді ол.
Әлеуметтік желі әсіресе, журналистер үшін тиімді. Хат-хабар алмасу, шетелдегі әріптестерімен байланысу, жазған дүниелерін оқытуда пайдасы көп. Дегенмен, әлеуметтік желіні мүлдем пайдаланбайтындар да бар. Олар негізінен әлеуметтік желі пайымды пікірлер ордасына айналғанда ғана тіркелмек.
Мұхиддин ИСАҰЛЫ,
теология ғылымдарының докторы:
– Бір кездегі ертегі-қиял мен әпсаналар ақиқатқа айналды. Соның ішінде ең елең еткізгені – интернет желісі болды. Ғаламтор – бейне бір үлкен ақпараттық тегін базар, қайнаған алып қара қазан тәрізді. Араны ашылған қоғамда одан қалағанынша алып жеп, бірі нәр алып жатса, енді бірі улануда. Ол бейне пышақ тәрізді. Пышақты адам игілігіне пайдалануға да өміріне қатер тудыруына да болады. Жақсы мен жаман араласып кеткен бұл желі көзінен қоғамның бір бөлігі пайда көрсе, енді бір бөлігі зиян шегуде.
Кез келген қоғамда дүние танымы әлсіз, психологиялық ауытқулар немесе жағымсыз ақпаратты бойына вирус тәрізді жинап алатын мақсат-мүддесі жоқ адамдардың радикалдық идеяларды бойына сіңірулері өте тез. Оларға көп жұмыс жасамай-ақ ақпаратты билеу арқылы құрыққа түсіріп құлатуға болады. Қоғамдағы діни экстремизмге келсек бұл жерде діннің ешбір қатысы жоқ. Бар болғаны ақпараттық күрес. Қазіргі таңда әлемдік алпауыт күштер бір елді басып алғысы келсе, көбіне соғыс арқылы емес алдымен осы интернет арқылы жаулайды.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан» газетінің ОҚО бойынша меншікті тілшісі:
– Жалпы, әлеуметтік желілерде кім де болса пікірін жазуға құқылы ғой. Бірақ біреудің ар-намысына тиетін сөздерден абай болу керек. Жақсы жазылған дүниелерді оқу керек. Асанәлі
Әшімов, Дулат Исабековтер фейсбукке тіркелсе, оларды қаншама адам оқитын еді. Нәр алатын еді. Мұхтар Тайжан сынды азаматтар ұлттық мүдде төңірегінде жақсы жазады. Сүбелі сөз ғана тарихта қалады.
Жалпы, өзімнің әлеуметтік желіге деген әуестігім жоқ. Ешқандай желіде тіркелген емеспін. Ғаламторды жақсы қолдануды да білмеймін. Қолы бостарға қызық шығар. Онда көп жағдайда өсек-аяң жазылып жатқанын естиміз. Кім біледі, алдағы уақытта тіркелуім де мүмкін. Әлеуметтік желі ұлтқа қызмет ете бастағанда ғана қызығушылығым оянар.
Виртуалды байланыс және журналист
Әлеуметтік желі – бүгінде ақпарат алмасудың ең оңай жолына айналып отыр. Әйтсе де, жылт еткен жаңалықты өзі қызмет ететін бұқаралық ақпарат құралына жариялай салу, негізсіз ақпармен бөлісу журналисті ұятқа қалдырары анық. Бұның алдын қалай аламыз? Әлеуметтік желіні қалай дұрыс пайдаланамыз? Осы орайда «Оңтүстік баспасөз» орталығында Журналистер Одағы ОҚО филиалының ұйымдастыруымен БАҚ қызметкерлері арасында семинар-тренинг өтті.
«Дана жол» қолданбалы экономика орталығының Оңтүстіктегі өкілі Әйгерім Мыңбаеваның «Адамдардың мінез-құлық стратегиялары немесе Да Винчидің арманы» тақырыбында өрбіген сағаты тыңдаушыны ұйытып әкетті. Ә.Мыңбаева адамдардың мінез-құлқына қарай әртүрлі стратегиялық ұстанымдарын және бір-бірімен әрекеттесу барысында орын алатын жағдайларды өте тартымды баяндады.
Сондай-ақ, «Әлеуметтік желілерде ақпарат тарату және алмасу тәсілдері» тақырыбында – журналистің әлеуметтік желі мүмкіндіктерін дұрыс пайдалану жағы айтылды.
– Ақпарат алмасу ыңғайына қарай өзіне тиімді әлеуметтік желіні таңдаған журналист өз аты-жөнімен тіркелгені мақұл. Өйткені, виртуалды байланыс шынайы қарым-қатынасқа ұласуы мүмкін. Ал аудиторияның көбі белгілі бір БАҚ-қа қарағанда жеке журналистке көбірек сенім артады, – дейді Ә.Мыңбаева.