Шымкент келбеті

Халықаралық Спорт күні қарсаңында Шымкент қаласындағы №7 мектеп лицейінде еліміздің байрағын байрақты бәсекеде желбіретіп жүрген спортшыларды, сондай-ақ жылдың үздік спорт саласының қызметкерлері мен спортшыларын салтанатты түрде марапаттау рәсімі өтті.

Шара барысында қалалық дене шынықтыру және спорт бөлімі басшысының орынбасары Намазбай Әбдіқұлов спортшыларды кәсіби мерекесімен құттықтап, Шымкент қаласы әкімінің алғыс хатымен марапаттады. Олардың қатарында каратэден Жапонияда өткен Әлем чемпионатының қола жүлдегері, Алматы қаласында өткен Орталық Азия біріншілігінің жеңімпазы, Шымкент қаласының №11 шығыс жекпе-жек түрлерінен балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің спортшысы, спорт шебері Әсел Қанай да бар.

– Еңбегімізді елеп-ескеріп, спорт күнімен құттықтап жатқан басшыларға және №11 мектеп жаттықтырушыларына рахмет. Алда қазан айында Испанияда өтетін Әлем чемпионатында да жақсы нәтиже көрсетуге тырысамыз, – дейді Ә.Қанай.

Елімізде, жалпы әлемде энерготапшылық пайда болғаны қашан. Бұл мәселе төңірегінде ғалымдар пікірлерін ұсынып, жаңа жобалар дайындауда. Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттырудың табысты саясаты елдің энергетикалық және экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. ЭКСПО-2017 Халықаралық көрмесі аясында 12 маусым күні бірнеше елдің министрлері мен БҰҰ өкілдері бас қосқан, төрткүндік шараның да басты тақырыбы осы – энергия болды.

2000 жылдардың басынан бастап Қазақстанда электр энергиясына деген сұраныс арта түскен. Сарапшылардың пікіріне жүгінсек, 2020 жылға қарай энергия тұтыну мөлшері 2 есеге дейін артады. Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың бастамасымен энергияны үнемдеуде ЖІӨ-нің энергия сыйымдылығын 2015 жылға қарай кемінде 10%-ға және 2020 жылға қарай кемінде 25%-ға төмендету міндеттері қойылған болатын. Осыған орай, қазіргі таңда елімізде электр энергиясын үнемдеудің түрлі жолдары жасалып жатыр. Сондай ұтымды шешімдердің бірі – үнемді лампалар орнату. 

– Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша электр қуатына жалпы қажеттілік орташа есеппен сағатына 400 МВт құрайды. Оның 30 пайызы ішкі көздер есебінен алынса, 70 пайыздан астам бөлігі еліміздің солтүстік өңірлерінен тасымалданады. Оңтүстік Қазақстан облысында заңды тұлғаларға арналған электр энергияның тарифтері еліміздің басқа өңірлерімен салыстырғанда ең жоғары деңгейде. Бұл өз кезегінде облыста өндірілген тауарлардың өзіндік құнының жоғары болуына, бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуіне, халықты жұмыспен қамтуға, өңірдің инвестициялық тартымдылығының төмендеуіне әкеліп отыр, – деген болатын өңір басшысы Жансейіт Түймебаев облыс әкімдігінде өткен жиында.

Осы мақсатта қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың тапсырмасына сәйкес, Шымкенттің аулалары мен көшелерінде энергияны аз қажет ететін диодты шамдар орнатылуда. Бұл шамдар энергия көзін 80-90%-ға дейін үнемдейді. Сондай-ақ, өзгелерден қарағанда 5 есе көп жарық береді. Бұған қоса бұрынғы шамдар 100-150 Вт болса, бұл шамдар – 23 Вт қана. Жарамдылық мерзімі 5-6 жыл. Жоспар бойынша 2018 жылға дейін Шымкенттегі барлық көпқабатты үйлердің аулалары толықтай жарықтандырылуы керек. Сонымен қатар, мұндай шамдарды тек көшелерге емес, үйге де қолданатын болса, 100 миллиард еуродан астам қаржыны үнемдеуге болады дейді мамандар. Дегенмен, халық әлі мұндай өзгеріске жаппай өтуге ынта танытпай отыр. Себебі, диодты шамдардың зияны да бар көрінеді. 

Мәселенің анық-қанығын білу үшін, алдымен базардағы шам сататын бірнеше дүкенді араладық. Сатушылар диодты шамдардың мүлде зияны жоқ екенін айтады. Тек үйге арналған сарғыштау түрін таңдасаңыз болғаны. Ал бағасы 500-3000 теңге аралығында. 

Бұл сұрақты сала мамандарына да қойдық. 

– Диодты шамдардың пайдасы көп. Қаладағы жарықты үнемдеу үшін сондай 5500 шамға тапсырыс берілген. Осылардың барлығы орнатылған жағдайда 40 пайызға дейін үнемдеуге болады. Ешқандай зияны жоқ. Тек жарамсыз жағдайға жеткен соң арнайы қоқыс жәшіктеріне тасталуы керек. Қазіргі таңда мұндай диодты шамдар елімізде атап айтсақ, Алматы, Қарағанды секілді өңірлерде де шығарылып жатыр. Отандық өнімді пайдаланып жатырмыз, – дейді тұрғын үй коммуналдық-шаруашылық бөлімі көріктендіру секторының бас маманы Шайхислам Кемелхан. 

Алайда, қаламызда мұндай шамдарды тастайтын арнайы жәшіктер жоқ. Қазіргі таңда қала бойынша жиналған қалдықтарды қабылдайтын жекеменшік серіктестермен келісім шартқа отыру қарастырылып жатыр. Ал диодты шамдар арнайы қоқыс жәшігіне тасталмаған жағдайда, одан шығатын улы заттардан бауыр, бүйрек, ас қорыту жүйесі зақымданады. Жерге немесе суға түскен жағдайда, табиғатқа үлкен қауіп төндіреді. Бұл да тұрғындардың үнемді шамдарға көшуіне бірден-бір себеп болып отыр. 

Энергия көздерін үнемдеу шетелдерде жақсы жолға қойылған. Адамдар да соған үйренген. Жаңа технологияларды да көптеп енгізіп келеді. Мәселен, ғимараттың ішінде адам жүрсе ғана жанып, ешкім жоқ болса автоматты түрде өшіп қалатын ақылды шамдар бар. Яғни, үнемділік қарапайым ғана жарықты өшіріп жүруден басталады. Одан бөлек, телефонды немесе компьютерді қуаттап болған соң, қуаттағыш құрылғысын қуат көзінен алып тастау да айтарлықтай көмек береді.

Шымкент қаласы Тәуке хан көшесіндегі №233 мекенжайда орналасқан «Барно» квасын білмейтіндер кемде-кем шығар, сірә. Онда қашан барсаңыз да адам қарасы үзілмейді. Ал кешкісін ұзын сонар кезек көше бойына шығып жатады. Тіпті, кейбіреулер осынау сусынды ішу үшін өзге өңірлерден арнайы келеді екен. Тіл үйірер квасты өз көзімізбен көріп, дәмін татып қайттық.

Біз келгенде күн тас төбеден ауып, екінтіге таяп қалған еді. «Барноның» дәмін тату үшін біршама уақыт кезек күттік. Қарапайым ғана бастырмада орналасса да қызметшілерге де, келушілерге де ыңғайсыздық тудырмайды. Сатушылар шөлдеп, қаталаған адамдарға 3-4 жерден тәтті сусынды ерекше әдіспен құйып беріп жатыр. Біздің алдымызда тұрған жас жігіт бір бокалын ішіп жатып, өзімен бірге алып кетуге 10 литрге тапсырыс берді. Бізге өзін Сұлтан Махамбетов деп таныстырған азаматтың бұл сусынға деген әуестігіне таң қалып, квасты мұнша көп мөлшерде алуының мәнісін сұрадық.

– Квас пепси-кола емес. Шөліңді тез қандырады. Таза табиғи өнім. Пайдасы да бар. Жаз мезгілінде отбасыма жиі алып барамын. Жұмыстағы әріптестерім де осы жаққа келеді. Қалада басқа жерде бар ма, жоқ па білмедім. Дәл мұндай жоқ шығар. Өзім осы жерге келіп жүргеніме 3 жылдан асты. «Барно» өз дәмін жоғалтқан емес, – дейді қала тұрғыны Сұлтан Махамбетов. 

Біздің де кезегіміз келді. Тапсырысымыз дайын болғанша, сатушы қызбен сұхбаттасып үлгердік. Айтуынша, «Барно» квасының үш түрі бар. Тәтті, орташа, қышқыл. Бағалары да қолжетімді. Кіші ыдысы (0,3) 70, орташасы (0,5) 100, үлкені (1,5) 250 теңге. Басқа квастардан айырмашылығы консервантсыз екен. Құрамында қатқан нан (сухарики), ашытқы, қайнаған су, қант және табиғи газдалуы үшін аздаған жүзім бар. 

– Бұл квастың дайындалу технологиясын әпкем Барно 1998 жылы ойлап тапқан. Алғашында тек өздері үшін қолданып жүрді. Кейіннен басқаларға да ұнай бастаған соң, көп мөлшерде шығарды. 2002 жылдан бастап тап осы жерден өз атымен сатыла бастады. Табиғи және денсаулыққа да пайдасы болғандықтан қазірге дейін келушілері кеміген емес. Әсіресе, жаз мезгілінде сұраныс көп, – дейді Барноның сіңлісі Юлдуз Ахмедова. 

Сусынымызды асықпай ішіп, шөлімізді басып алдық. Самсасы да келген бойда сатылып жатыр. Бағасы 150 теңге. Ғимараттың жоғары жағына Шымкент қаласы әкімдігінен көшпелі саудамен айналысуға алған рұқсат қағазы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы және тағы басқа құжаттар ілініп тұр. Суды бұлақ басынан ішкен секілді, «Барно» квасын да бастапқы сатылатын жеріне келіп, дәмін таттық. Айта кетейік, квас орталығы апта бойы таңғы 9:00-ден, түнгі 00:00-ге дейін үзіліссіз істейді.

Біле жүріңіз!

Мыңдаған жылдар бұрын ойлап шығарылған бұл сусын ас қорыту жүйесін реттеп, зиян және ауру туғызатын микробтардың пайда болмауын қадағалайды, зат алмасуды, жүрек-қантамырлары жүйесінің жұмысын жақсартады, тәбетті ашады. Құрамындағы пайдалы микроағзалардың мөлшері жағынан квас айраннан қалыспайды. Ол да ас қорытуды, зат алмасуды жақсартады және иммунитетті күшейтетін қасиетке ие.

Абай ауданында жыл басынан бері әлеуметтік-экономикалық дамуды қамтамасыз ететін бірқатар бағдарламалар бойынша жұмыстар атқарылды.

Оның ішінде санитарлық тазалық, көріктерендіру жұмыстары аясында аудан аумағында 176 аулаға балалар ойын алаңшалары орнатылып, абаттандырылып, оның 44-і пайдалануға берілді. 

«Жол картасы-2020» бағдарламасы арқылы «Жаңаталап», «Қызылжар» тұрғын алабындағы 13 ауланың құрылыс жұмыстары толығымен аяқталып, тұрғындардың игілігіне берілген. 

2017 жылы халықты бірлікке, еңбекқорлыққа ауданның көркеюіне үндейтін «Таза қала» акциясына қатысу үшін Абай ауданы аумағындағы 69 аула мен 32 көше төрағаларынан өтінімдер қабылданды.

Биыл Абай ауданы аумағындағы 424 көпқабатты тұрғын үйді қысқа дайындау, ішкі жылу мен ыстық сумен жабдықтау жүйелеріне қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарын жүргізу жоспарланған.

Осыған орай, «Қуатжылуорталық-3» МКК сервистік қызмет көрсету орталығы мен аудан әкімдігінің қызметкерлері бірлесе тұрғындар арасында келісім-шартқа отыру тұрғысында жиналыстар ұйымдастырылып, түсіндірме жұмыстары жүргізілуде. 

Қазіргі таңда 172 үй «Қуатжылуорталық-3» МКК, 40 көпқабатты тұрғын үй «Жилкомхоз Шымкент» ЖШС және 10 тұрғын үй «Энерго Строй Сервис» ЖШС мекемелерімен келісім-шартқа отырды. Ал 177 тұрғын үй қысқы маусымға толықтай дайын.

Айта кетейік, аудан аумағындағы тұрғын үйлердің 33-не темір есік орнатылса, подьездегі терезелердің 44,5 пайызы ауыстырылып, ретке келтірілген.

Шымкент қаласында ҚР Бас прокуратураның «Отбасындағы зорлық-зомбылықсыз Қазақстан» пилоттық жобасы аясында зорлық-зомбылық шеккен азаматтарға әлеуметтік-психологиялық және медициналық қызмет көрсететін бірқатар орталықтар ашылды.

Шаңырақтың шайқалуына тосқауыл қойып, отбасының бірлігін сақтау мақсатында ұйымдастырылған салтанатты шараға Оңтүстік Қазақстан облыс әкімінің орынбасары Ербол Садыр, ҚР Бас Прокурорының арнайы істер жөніндегі аға көмекшісі Салтанат Тұрсынбекова, Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай қатысты. 

Ең алдымен жұмысшы топ зорлық-зомбылыққа ұшыраған, зәбір шеккен отбасы мүшелеріне және жекелеген азаматтарға әлеуметтік-психологиялық қолдау көрсететін «Дағдарыс орталығында» болды. Жаңа ғимаратта білім беру, заңгерлік кеңес алу, өзін-өзі еңбекпен, уақытша баспанамен қамту секілді қызмет түрлері қарастырылған. 

Сонымен қатар, мұнда қажетті құралдармен қамтылған психолог, мәдени тынығу, әлеуметтік, жатын бөлмелері бар. Онда психологтар, заңгерлер, әлеуметтік жұмыс бойынша консультанттар, дәрігерлер және бірқатар білікті мамандар қызмет көрсетеді. Орталық ҚР «Қызыл ай» құрамында орналасып, «Қорғау-Астана» қорының әлеуметтік жобасы аясында жүзеге асырылуда. 

– Бұл орталық тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ұшыраған, оның ішінде ер азамат, қыз, бала және тағы басқа адамдарға тиісті көмек көрсетеді. Барлық жұмыстар анонимді түрде жүргізіледі. Біз мұнда экономикалық, әлеуметтік, құқықтық, жұмысқа орналастыру жалпы айтқанда қолымыздан келген көмектің барлығын жасаймыз. Дәл қазір орталықта 4 отбасы бар, – дейді жоба жетекшісі Малика Жүсіпова.

Мекенжайы: Шымкент қаласы, Ломоносов көшесі, н/з

Байланыс телефондары: 1409 Қосымша мәлімет үшін жергілікті полиция қызметі 102 немесе Шымкент қаласы әкімдігінің Call-орталығы 545-545 нөмірлеріне хабарласуға болады.

Бұдан кейін, Қазақстан Республикасының «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» заңына сәйкес, ҚР Бас прокуратурасының бастамасымен ОҚО-да жүзеге асып жатқан «Отбасындағы зорлық-зомбылықсыз Қазақстан» жобасына орай ашылған Медициналық-психологиялық оңалту орталығының» ғимаратын аралады. 

Мұнда нарколог, психолог, психотерапевт және әлеуметтік қызметкерлер психобелсенді заттарды пайдаланушы азаматтарға медициналық-психологиялық коррекция жұмысын жүргізеді. Сондай-ақ отбасылық агрессорларға психологиялық көмек беру, лабораториялық және инструменталды әдістермен тексерулер жүргізу, соматикалық, неврологиялық, психикалық тұрғыда зерттеулер жасау және тағы басқа да қызметтер көрсетіледі. Тек құзырлы органдардың жолдамасы арқылы қабылданатын орталық 20 төсек орынмен қамтамасыз етілген. 

– Мұндай орталық елімізде алғаш рет Оңтүстік Қазақстанда Бас прокуратураның бастамасымен ашылды. Басты мақсат – алкогольдік ішімдіктер, есірткі затын қолданып үй ішіндегілерге зәбір көрсететін тұлғаларға тиісті көмек көрсетіп, әлеуметке қайта қайтару. Сонымен қатар, арнайы мамандарымыз азаматтарды келеңсіз жағдайларға алып келген теріс қылықтарын зерттеп, зерделеумен айналысатын болады, – дейді облыстық наркологиялық диспансерінің бас дәрігері Серғазы Әлменов. 

Мекенжайы: Шымкент қаласы, Байытұлы баба көшесі, 9/14 

Байланыс телефондары: 8 (7252) 45-00-92, 45-00-64 

Қосымша мәлімет үшін жергілікті полиция қызметі 102 немесе Шымкент қаласы әкімдігінің Call-орталығы 545-545 нөмірлеріне хабарласуға болады.

Шымкент қаласы әкімдігінің Халыққа әлеуметтік қызмет көрсететін қалалық аумақтық орталығының жанынан ашылған «Әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеу қызметі» орталығында салауатты өмір салтының дағдыларын қалыптастыру, әлеуметтік-психологиялық қызмет көрсету, сүйемелдеу бағыттары бойынша жұмыс жүргізіп, әлеуметтік мәселелерді шешуге көмектеседі. 

Орталықта зәбір шеккен, зорлық-зомбылықтың тауқыметін тартқандар және керағар діни ағым жетегінде кеткендерге психологиялық қолдау көрсетеді. Сонымен қатар қызмет алушыларды қабылдау, арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету саласында және ҚР заңнамасына сәйкес әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек алу, қызмет алушыларды тыңдау, әңгімелесу, белсендігін арттыру қызмет түрлері көрсетіледі. 

Сондай-ақ, мұнда интернет желісі арқылы сұхбаттасу, кеңестер алу қызметі де қарастырылған. 

Мекенжайы: Шымкент қаласы, «Самал-3» шағынауданы, Әл-Фараби көшесі, 1928/1 

Байланыс телефондары: 8 (7252) 39-39-07

Қосымша мәлімет үшін жергілікті полиция қызметі 102 немесе Шымкент қаласы әкімдігінің Call-орталығы 545-545 нөмірлеріне хабарласуға болады.

– «Отбасындағы зорлық-зомбылықсыз Қазақстан» жобасы аясында екі айдан бері бірқатар жұмыстар атқарылды. Бүгінгі күні Шымкент қаласында ең ірі орталықтар ашылуда. «Әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеу қызметі» орталығы тұрғындарға қарапайым сөзбен айтқанда аурухана мен емхана болады. Әлеуметтік, медициналық және тағы басқа да қиын жағдайға түскен әже, ана, әке, бала осы орталыққа келіп, толық кеңес, көмек алуға мүмкіндігі туып отыр, – дейді ҚР Бас Прокурорының арнайы істер жөніндегі аға көмекшісі Салтанат Тұрсынбекова. 

– Елбасының «Рухани жаңғыру» бағдарламасында ұлттық құндылықтарды, салт-дәстүрді насихаттау, жастарды тәрбиелеу сияқты мәселелер қамтылған. Бүгінгі күні кіші, орта және аға буындар арасындағы байланысты күшейтуіміз керек. Отбасындағы зорлық-зомбылықты тек отбасының ғана мәселесі деп қарамауымыз керек. Мемлекет мұндай мәселелерді көтергенде бүкіл жауапкершілікті өзіне алуы міндетті емес. Өйткені, бұл жердегі басты мақсат әрбір азаматқа өзінің жауапкершілігін түсіндіру, – дейді облыс әкімінің орынбасары Ербол Садыр. 

Шара соңы «Отбасындағы зорлық-зомбылықсыз Қазақстан» жобасының қорытынды Гала-концертіне ұласты. Оған Р.Рымбаева, С.Майғазиев, Ж.Жексенұлы, «Жігіттер» квартеті, А.Жорабаева, Жанболат пен Жазира және тағы басқа танымал эстрада жұлдыздары қатысты.