Шымкент келбеті

Астана мен Алматы қалаларында жүйеге қойылған Қамқоршылық кеңесі енді Шымкент қаласында да өз жұмысын бастайды.

Жамбыл облысынан келген ардагерлер делегациясы Шымкент қаласының әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың қабылдауында болып, көрші облыс басшысы Асқар Мырзахметовтің сәлемін жеткізді.

Бәйдібек би даңғылының оң жағынан Ташкент – Алматы айналма жолына дейін, одан әрі Алматы тасжолының оң жағынан 3 шақырымға дейінгі аумақты алып жатқан Тұран шағынауданында 12 көшенің құрылысы басталмақ. Оның екеуі – ірі магистральді көшелер.

Шымкент қаласының орталық көшелерінде көпшілікке арналған жерді заңсыз меншіктеп алып, ретсіз сауда жасайтындардың қатары азаймай тұр.

Мегаполистің сәулеттік келбеті сақталуы шарт. Шаһар орталығы саналатын Әл-Фараби ауданында қала әкімі Ғ.Әбдірахымовтың ретсіз саудамен күрес және заңсыз дүңгіршектерді сүру жұмыстарына байланысты тапсырмасы жалғасуда. Жұмыс барысында қала көшелеріндегі аяқ жолдар мен көпшілік бірге пайдаланатын жер телімдеріне заңсыз орнатылған бірқатар дүңгіршектер алынды. Атап айтқанда, Амангелді көшесіндегі «Асхана», Арғынбеков көшесінде орналасқан «Тандыр самса», А.Байтұрсынов көшесінің бойындағы «Донер» және Қазыбек би көшесіндегі «Лаваш» саудасы тоқтады. Иісі аңқыған түрлі тағам жергілікті тұрғындардың мазасын кетірсе, санитарлық талаптарға сай келмейтін тағы бір осал тұсы бар. Соған қарамай саудасын қыздырған дүңгіршек иелеріне бұған дейін де түсіндіру жұмыстары жүргізілген.
– Бұл дүңгіршектер – бір адам үшін табыс көзі. Ал тағы 100-200 адам үшін ыңғайлы тамақтану орны. Алайда дүңгіршек орналасқан жолдан өтетін және осы маңда тұратын 5-10 мың адам үшін бұл үлкен кедергі, – дейді Әл-Фараби ауданы бойынша кәсіпкерлікті қолдау бөлімінің басшысы Н.Қаңлыбаев.
Кең көшені тарылтып, ешбір құжатсыз дүңгіршек орнатып алған тұрғындарға Әл-Фараби ауданы бойынша кәсіпкерлікті қолдау бөлімінің қызметкерлері түсіндіріп, жыл басынан бері заңсыз орнатылған 66 дүңгіршекті орнынан алуға ықпал етті. Бұл жұмыстар Шымкент қаласы әкімінің 13.04.2016 жылғы «Қала аумағындағы ретсіз сауданың алдын алу, жою жұмыстарының барысы» туралы №649 қаулысына, ҚР-ның Жер Кодексінің 43-бабына және «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексінің 136 және 204-бабына сәйкес жалғаса береді.

ҚР Президентінің халыққа Жолдауын насихаттау бойынша Шымкентке республикалық ақпараттық-насихат тобы іс-сапармен келді. Сол топтың бірінде ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Нариман Мұқышев пен ҚР Ақпарат және коммуникациялар вице-министрі Динара Щеглова бар. Мәртебелі қонақтарды Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Гүлжан Құрманбекова бастап алып жүрді.

Үшінші мегаполистің жұмыспен қамту жүйесі қалай жұмыс істейді? Ал әлеуметтік қорғау барысында қандай ілгерілеушілік бар? Осы салаға жауапты қалалық жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқарманың басшысы Ғалымжан Балтаев вице-министрлерге Шымкент қаласының халыққа қызмет көрсету орталығының жұмысын таныстырды. Мұнда қала халқына қызметтің 780 түрі цифрлық форматта көрсетілсе, оның 24-і жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасына тиесілі мемлекеттік қызмет түрі.
Азаматтарға мемлекеттік қызмет көрсету залында 83 маман жұмыс істейді. Мұнда бір күнде келушілер саны 1 600-ге жетеді. Тағы бір артықшылығы, халыққа қызмет көрсету орталығында цифрлық сауаттандыру бойынша тегін оқытатын кабинеттер ашылған. Мұнда кез келген қала тұрғыны электронды қолтаңба ашу және жабу, үйден шықпай мемлекеттік қызметтерді алу, еnbek.kz порталынан жеке кабинет ашу, құқықтық сауаттылықты арттыру бойынша өтетін сабақтарға қатыса алады.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Нариман Мұқышев журналистерге берген сұхбатында қызмет сапасына жоғары баға берді.
– Шымкенттегі халыққа қызмет көрсету орталығында цифрландыруды дамыту жақсы жүйеге қойылғанын байқадық. Тіпті, мұндағы ілгерілеушілік Астана мен Алматы қалаларынан да жақсы көрсеткішке ие бола алады, – деді вице-министр.
Вице-министрлер бұдан кейін Шымкент қаласы әкімдігінің басқармалары және оларға қарасты орталықтардың қызметкерлерімен жүздесіп, Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы жайында пікір алмасты.
ҚР Ақпарат және коммуникациялар вице-министрі Динара Щеглова Елбасы Жолдауы аясында «Мемлекеттік қызметтерді цифрландыруға көшіру мәселесі» туралы баяндады. Алдағы уақытта Президенттің тапсырмаларын сала мамандарымен бірге атқаруға шақырды. Ал вице-министр Нариман Нұрланұлы ашықтық саясатын алға тарта отырып, мамандарға кез келген сұрақтар бойынша әлеуметтік желі арқылы да жауап беруге дайын екенін еске салды.

«Жайлылық дегеніміз – ең алдымен, тұрғын үйдің қолжетімділігі, ауланың әдемілігі мен қауіпсіздігі, тіршілікке және жұмыс істеуге қолайлы елдімекеннің және сапалы инфрақұрылымның болуы...
...Экологиялық ахуалды жақсарту, соның ішінде зиянды заттардың таралуы, топырақтың, жердің, ауаның жағдайы, қалдықтарды жою, сондай-ақ онлайн түрінде еркін қолжетімді экологиялық мониторинг жүргізу жүйесін дамыту жөніндегі жұмыстарды күшейту қажет».

Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаевтың
2018 жылғы 5 қазандағы Қазақстан
халқына Жолдауынан үзінді

Шымкент қаласының аумағына Төле би ауданынан енген Тоғыс елдімекеніне қарасты көше бар. Бұған дейін «Нефтеразведка» деп аталған көше бойында көпқабатты 24 тұрғын үй тұр. Айналдырған 24 үйдің үшеуі 5, алтауы 3 қабатты, қалған 15-і түгел 2 қабатты үйлердегі пәтер саны – 447. Тұрғындарының саны 2000-нан сәл ғана асатын көшеде қордаланған мәселе жетерлік.

2000 адам баспалдақ орнатуды сұрайды

Үлкен шаһардың бір бөлшегіне айналған Мұнай барлаушылар көшесі жаңартуды қажет етеді. Жергілікті тұрғындардың бірі балалардың ойын алаңшасын салып беруді сұраса, екіншісі шатырды жаңалап беруді өтінеді. Тағы бірі жарықтандыру қажеттігін алға тартып, келесісі тазалық тақырыбын қозғайды. Мұнда автокөлік жолдары мен жаяу жүргіншілердің аяқжолдарына қажеттілік те басым. Ал ауызсу, жылу құбырларына байланысты халық арызы да аз емес.
«Жиналыс, отырысты қысқарту керек!» деген Мемлекет басшысының сөзін негізге алған Еңбекші ауданының әкімі Ғалымжан Ілиясов халық арызын Тоғыс тұрғын алабына барып тыңдады. Айтылған әрбір мәселені көзбен көріп танысты. Көшпелі жиынға Шымкент қалалық мәслихатына осы аумақтан сайланған депутат Марат Тамабаев және Қазығұрт аумағы бойынша халықпен жұмыс жүргізу бөлімінің басшысы Данай Шуылдақ қатысып, жергілікті тұрғындармен жүздесті.
Мұнай барлаушылар көшесінің биі Талиба Бурковецкая «Смола» аялдамасына шығатын баспалдақты жаңартып беруді өтінді.
– Мұнай барлаушылар көшесінің әбден мүжіліп, тозығы жеткен баспалдағымен 2000-нан астам адам жолға шығады. Жазда баспалдақтың төгіліп жатқан тасы мен бетонынан жалаңаштанған арматураға сүрініп шалынамыз. Ал қыстың күні мұз қатқанда тайып жығылып, аяғы майып болғандар көп. Жасы үлкендер мұндай жарақаттан кейін оңай жазылмайды. Түнгі уақытта бұл маңда жарық жоқ, зуылдаған көлік. Жолдан асыға өтіп, домалап түскендей боламыз, – деген көше биінің сөзін үй төрайымдары қоштады.
Ғ.Ілиясов жол жиегінен тіке құлдилайтын баспалдақты Солтүстік, Күншығыс шағынаудандарындағы баспалдақ үлгісімен жасауға ұсыныс беретінін айтты. Ал М.Тамабаев «Смола» аялдамасы мен осы баспалдақ маңын жарықтандыру үшін күн көзінен қуат алатын батарея орнатуды қолдайтынын айтты.
– Егер жоғары сапалысын орнатуға қаржы қарастырсақ, осы тұсты жарықтандыруға бір батареяның қуаты жетеді, – дейді депутат.

«Сиырды қалай тәртіпке шақырамыз?»

Шымкент қаласының әкімі Ғ.Әбдірахымов айтқан қала көшелеріндегі үй жануарлары мен төрт түлік малдың көпқабатты тұрғын үйлердің арасында жайылып жүруі мұнда да сөз болды.
– Біздің аулаларда қоқыс контейнері жоқ. Қап-қапқа салып, қоқысты жинап алып кеткенше айналамызды жинап отырамыз. Бірақ сол жиналған қалдықты қараусыз жүрген сиырлар келіп шашып тастайды. Айналаны ластап үлгеретін малды ары-бері қуғаннан жағдай өзгермейді. Сиырды қалай тәртіпке шақырамыз? Алайда, солардың иесіне тәртіптік шара қаралса, жауапкершілікті сезінер еді, – деп шағымданды Алексей Мутиев.

Ортақ мүлікті бірге басқару қажет

Осы тұста 33/1 үйдің 1-ші қабатында тұратын Нұралы Сейітов көлік түтінінен мезі болғанын айтып, ауланы қоршап алуға рұқсат сұраса, көпқабатты үйлердің жоғарғы қабаттағы тұрғындары шатырдан аққан су жыл сайын әуреге салатынын айтады.
– Жыл сайын шатырды жамаймыз. Бірақ, ол көмектеспейді. 30-40 жыл болған ескі үйлердің шатырын ауыстыру қажет. Төменгі қабаттағылар «шатырдың бізге қатысы жоқ» деп алаңдамайды, – дейді тұрғындар.
Аудан әкімі қала аумағына енген елдімекендердің тұрмыс жағдайын жақсарту, инфрақұрылымдық жүйенің әлеуметтік қауіпсіздігін арттыру үшін кондоминиум құрудың маңызын түсіндірді.
– ҚР «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңының 32-бабы 1-тармағына орай, жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы заңнамасына сәйкес кондоминиум объектісі аумақтық әділет органдарында, жылжымайтын мүліктің орналасқан жерінде мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Кондоминиум, яғни «бірге басқару» жүйесіне көшу – бүгінгі күннің басты талабы. Кез келген жөндеу, қайта құру, тұрғын үйлердің қасбетін жаңарту, бір үйде шоғырланған бірнеше пәтердің құбырын ауыстыру сынды жұмыстардың барлығы бүгінде осы ортақ басқаруды растайтын құжат негізінде жүзеге асады, – деді Ғ.Ілиясов.
Ортақ мүлікті бірге басқару. Соңғы кездері бұл құжаттың маңызы зор. Ортақ басқаруды растайтын кондоминиум құрылса, тұрғын үйді күтіп ұстау, сервистік қызмет, техникалық жұмыстар әр пәтерді жекелемей-ақ тұтас бір үйге бағытталады. Мәселен, үйдің төбесінен су тамшылап тұрса, ақаудың қай тұста, қай пәтерде екенін анықтау үшін маман әр үймен жеке келісіп, жұмысына бөлек-бөлек ақы алады. Көршіңіз келіспеген жағдайда, бірнеше рет жөндегенімен сол су қайта тамшылап тұруы әбден мүмкін. Ал кондоминиум объектісіне айналған жағдайда бір сервистік қызмет көрсететін маман немесе ұжым 1 үйдегі барлық пәтерге толық жауапты.
Ортақ мүлікті заңдастырған жағдайда көпқабатты үйдің аумағына қарасты жер телімі де бекітіледі. Ол тұсқа сол үйдің тұрғындары бірігіп гүл егуі, көлік тұрағын жасауы, балалар ойын алаңшасын салуы әбден мүмкін.

Экологиялық сауалдың шешімі...

Мұнай барлаушылар көшесіндегі көпқабатты үйлердің кәріз жүйесі істен шығып, тозығы жеткені соншалықты, Бадам өзеніне құятын кәріз қалдығы экологиялық мәселеге айналып кеткен-ді. Қолқаны қабатын қолаңса иіс қайдан шығады? Ол туралы Шымкент қаласы мәслихатының депутаты М.Тамабаев түсіндіріп өтті.
– №21 округ сайлаушыларымен алғашқы кездесуде-ақ мұндағы кәріз жүйесінің істен шыққаны туралы естідім. Кәрізден шыққан жағымсыз иіс бүкіл Тоғыс тұрғын алабына тарап, шағым одан сайын үдеді. Сайлаушылармен әр жолғы кездесуде осы сұрақ көтеріледі. Себебі, бұл тек жергілікті тұрғындардың арызы емес. Кәрізден шыққан бүкіл қалдық еш кедергісіз Бадам өзеніне төгіліп жатады. Ал қаланы қиып өтіп Арыс өзеніне қосылатын Бадамның қалаға дейінгі жағалауында бірнеше демалыс аймағы орналасқан. Онда халық шомылып жатыр, басқа да қажеттілікке жаратып, тұтынуда. Ендеше, Мұнай барлаушылар көшесіндегі кәріз жүйесінен Бадамға құйылған қалдықтан табиғи ортаға қаншалықты қауіп барын таразылай беріңіз. Ішек-құрт инфекциясы, тері аурулары осындай экологиялық ахуалдан соң орын алады. Табиғат ластануда. Жергілікті тұрғындардың арыз айтып, ашынуы өте орынды. Сайлаушылардың арыз-шағымын негізге ала отырып, депутаттық сауал тастап, ұсыныс жолдадық. Нәтижесінде бір оңды іс қолға алынды, – дейді Марат Сәрсекұлы.
– Тоғыс тұрғын алабындағы көпқабатты үйлердің кәріз жүйесіне байланысты мәселе біраздан бері өзекті тақырыпқа айналған-ды. Мұндағы жағдайды білген қала басшысы
Ғабидолла Рахматоллаұлы ұсынысымызды бірден қолдады, – деген Еңбекші ауданының әкімі Ғ.Ілиясов бізді Мұнай барлаушылар көшесіндегі кәріз жүйесінің құрылысына бастап барды. – Кәріз жүйесінің құрылысына 226,2 млн теңге қаржы бөлініп, жоба аясында 470 абонентті қамту көзделген. Мұнай барлаушылар көшесіндегі кәріз жүйесінің құрылысын бүгінде «Торлан құрылыс» ЖШС жүргізуде. 2017 жылдың қазанында басталған жұмыс биыл 30 қарашада аяқталуы тиіс.
Жұмысшылар қазірдің өзінде көпқабатты 19 үйді кәріз жүйесіне қосып үлгеріпті.

– 19 үйден шыққан қалдық су тазарту бекетіне жиналады. Диаметрі 2400 метрлік жерасты кәріз бөшкесінің жалпы сыйымдылығы 500 текше. Осында жиналған су қатты қалдықтардан тазартылып, 4 түрлі әдіспен өңделеді. Содан соң сүзгіден өткен су үш кедергі арқылы әбден тазарып, ультракүлгін сәулеге жетеді. Бактерияларды жою процесі аяқталған соң ғана суды өзен арнасына қосамыз, – дейді шебер-бригадир Бекболат Төлепбергенов.
Осылайша, экологиялық сауал шешімін тапты. Соңғы технологиямен жабдықталған Тоғыс кәріз суын тазарту бекеті жыл соңына қарай пайдалануға берілмек. Мұндағы жұмысшылар саны 10 адамнан аспайды. Сөйтсе де, бұған дейін қала билігі мен жергілікті халықты алаңдатқан өзекті мәселемен техника тілін меңгерген осы 10 маман айналыспақ.

Шымкент қаласына Алматыдан делегация келді. Алматы облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары Ғабит Тұрсынбай бастаған делегация шымкенттік әріптестермен тығыз байланыс орнатып, тәжірибе алмасуды көздейді.

Құрамында Алматы облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы құрылым жетекшілері мен этномәдени бірлестік төрағалары, ғалымдар мен журналистер бар жетісулық делегацияны жергілікті Қазақстан халқы Ассамблеясының ұжымы қашанда қонақжай қалпынан танбайтын шымкенттік үрдіспен қарсы алды. Қала қонақтары алдымен Шымкент қаласының Қазақстан халқы Ассамблеясы ғимаратын аралады.
Бұдан кейін Шымкент қалалық Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары М.Қалмұратовтың жетекшілігімен өткен дөңгелек үстелде бас қосып, жергілікті этно-мәдени бірлестік басшыларымен танысты. Этностар арасындағы ынтымақтастық пен татулықты қалыптастыру, араздықты болдырмау тұрғысында өздерін қызықтырған сұрақтарға жауап алды.
Алматылық делегация жетекшісі Ғ.Тұрсынбай көпшілікті Түркістан облысының құрылуымен және Шымкент қаласының республикалық мәртебеге ие болуымен құттықтап, «Ынтымақ шеруі» жобасының маңызына тоқталды.
– Елдің берекелі бірлігін нығайтуға бағытталған игі іс-шаралар аз емес екен. Мемлекет басшысы айтқандай елдің берекелі бірлігі мен ырысты ынтымағы барлық жетістіктердің кілті екені даусыз. Осы бағытта Түркістан облыстық және Шымкент қалалық ассамблея мүшелерімен бірқатар жобаларды бірлесе жүзеге асыруға келісіп отырмыз, – деді ол.
Жетісулық делегация оңтүстік өңірдегі оңды істермен танысып, тың бастамаларға куә болды. Ал Алматы облысының этно-мәдени бірлестіктері жанындағы шығармашылық ұжым шымкенттіктерге концерттік бағдарлама ұйымдастырды. «Ынтымақ шеруі» жобасы аясында қала қонақтары Шымкенттің және Түркістан облысының тарихи-танымдық жерлерін аралауды да жоспарлаған.

Елбасының 5 қазанда жариялаған Жолдауына байланысты Әл-Фараби ауданы әкімі аппаратында актив отырысы өтті.

Аудан әкімі Ғ. Мәуленқұловтың төрағалығымен өткен жиында Елбасының «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауын халық арасында насихаттау, түсіндіру, жоспарланған жұмыстардың жүйелі жүзеге асыру жайы сөз болды.
– Елбасы өзінің Жолдауында ел алдындағы 6 негізгі міндетті атады. Ең әуелгі тапсырма – халық табысының өсуі. Тұрмыс сапасын арттыру, өмір сүруге жайлы орта қалыптастыру міндеттемесін жүктеу барысында да Мемлекет басшысы ең маңызды мәселелерге тоқталды. Төртінші, азаматтар сұранысына бейімделген мемлекеттік аппарат халықтың күнделікті тіршілігінде маңызды рөл алады. Ал тиімді сыртқы саясат бізге кәсіпкерлікті дамыту мен өркениетке жол ашып, бәсекелестік қабілетті арттырары сөзсіз. Соңғы әрі маңызды міндет – әрбір қазақстандықтың еліміздегі өзгерістер үдерісіне атсалысуы. Яғни, Жолдауды әрбір азамат өзі оқып, біліп, айқын мақсат құруы тиіс және Мемлекет басшысы берген тапсырмалар негізінде баршаңызды бір кісідей жемісті еңбек етуге шақырамын, – деді Ғабит Патшаханұлы.
Жолдаудың басты басымдығы «Тұрмыс сапасын арттыру», педагог мәртебесі, сапалы білім алу жайлы №45 мектеп гимназиясының директоры Роза Пак пікір білдірді.
Ал ҚР Ұлттық Банк өкілі Абылғазы Қалназаров «7-20-25» бағдарламасын тереңірек таныстырып, ғаламтордағы «0-20-25», «5-20-25» атауларымен баспана алуға жасалып жатқан ұсыныстардың мемлекеттік бағдарламаға қатысы жоғын атап өтті.
– Көптеген азаматтар «7-20-25» бағдарламасы бойынша ипотекалық несиені тек 25 жылға алу шарт деп ойлайды. Одан кем немесе артық уақытқа берілмейді деу қателік. 25 жыл – несиенің шекті мерзімі. Ал одан аз төлеймін десе, оны 1 жылға, 5 немесе 10 жылға да азайтуға болады. Несие төлеу мерзімін пәтер алушының өзі белгілейді. Сондай-ақ, негізгі қарызды қайтаруды да белгіленген уақыттан бұрын төлеуге болады, – дейді банк өкілі.
А.Қалназаровтың айтуынша, құны 12 млн теңгеге бағаланған пәтерді 25 жылға сатып алса, ай сайынғы төлем 68 мың теңгені құрайды. Осы соманы 25 жыл бойы төлесе, қорытындысында артық төлем мөлшері 10,7 млн-ды құрайды. Ал 3 жылдан кейін несиені мерзімінен бұрын жабу мүмкін болса, үстеме ақының құны небәрі 1,9 млн теңге болмақ. Есесіне 22 жылдың пайызын төлемейді және алдын ала несиені жабуға Банк тарапынан ешқандай санкция талап етілмейді.
«Өмір сүруге жайлы орта қалыптастыру» тақырыбында өрбіген баяндаманы жиынға қатысушылар ұйып тыңдады. Бұдан кейін қала қауіпсіздігі мен құқық қорғау органдарының жұмысын жақсарту жайына Әл-Фараби ауданы прокурорының орынбасары Қайрат Мұратов тоқталды.
Аудан жастарының атынан ОҚМУ-дың «Басқару және бизнес» факультетінің Баймырза Адамбек есімді 4 курс студенті сөз алды.
– Жастар жылы тарихта жалынды атауымен таңба болып қалуы үшін біз, жастар, білек сыбана еңбек етуіміз керек, – деген жалынды жас аудан әкіміне өзінің ұсыныстарын жеткізді. – Пайдасыз флешмобтар мен жиналыстарға кететін уақытты қаладағы қараусыз ғимараттарды қайта қалпына келтіруге, коворкинг орталықтары мен спорттық клубтарды көбейтуге және уақытты тиімді пайдалануға жұмсасақ дейміз. Сонымен қатар, жас та болса кәсібін ашқан студенттерді салық төлеуден босатса, мұның өзі үлкен қолдау болар еді.
Баймырза Бекайдарұлының «Жаны жақсы ағаның етегін баспа, жолын қу.
Болайын деген баланың бетін қақпа, белін бу» деген ынталы ұранын жиынға қатысушылар қолдап, қол соқты.
Елбасы Жолдауын талдап, талқылаған жиынды аудан ардагері Шерім Медеуов қорытындылады.