Конституциялық Сот азаматтың Азаматтық кодекстің (Ерекше бөлім) 914-бабының Конституцияға сәйкестігін тексеру туралы өтінішін қарады.
Аталған нормаға сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалардың тәуекелге негiзделген ойындар немесе бәс тiгу (құмар ойындар мен бәстер) ұйымдастыруға, өткiзуге немесе оларға қатысуға байланысты талаптары, егер ойын бизнесін ұйымдастырушы құмар ойындарды және (немесе) бәс тігуді өткізудің шарттарын сақтаған болса, сот қорғауына жатпайды (Азаматтар мен заңды тұлғалардың тәуекелге негiзделген ойындар немесе бәс тiгу (құмар ойындар мен бәстер) ұйымдастыруға, өткiзуге немесе оларға қатысуға байланысты талаптары, ойын бизнесін ұйымдастырушы құмар ойындарын және (немесе) бәс тігуді өткізудің шарттарын сақтаған кезде, осы Кодекстiң 913-бабында аталған қатынастардан туындайтын талаптарды қоспағанда, сот қорғауына жатпайды).
Өтініш субъектісінің пікірінше, мұндай шектеу Конституцияға қайшы келеді, ұтыс сомаларын өндіріп алу туралы талап қоюлары бойынша сот арқылы қорғалу құқығын шектейді және ойын бизнесін ұйымдастырушыларға қатысты өзін тең емес жағдайға қояды. 2023 жылғы желтоқсанда өтініш беруші ұтыс сомасын өндіріп алу туралы талап қоюмен сотқа жүгінген.
Кодекстің 914-бабына сілтеме жасай отырып, бірінші сатыдағы сот іс бойынша іс жүргізуді тоқтатқан, ал апелляциялық саты шешімді өзгеріссіз қалдырған. Тексеру нәтижелері бойынша Конституциялық Сот құмар ойындар мен бәс тігуден туындайтын қатынастар құқықтық қорғауға жатпайды деп танылады, өйткені олардың ерекшелігі – тараптардың заңмен белгіленген қарсы міндеттемелерінің болмауында және кепілдік берілген орындаудың мүмкін еместігінде деп атап көрсетті.
Мұндай тәсіл Конституцияға қайшы келмейді. Өз кезегінде, мемлекет лицензиясын алған ойын бизнесі субъектісі ұйымдастырған құмар ойындар мен бәс тігуде ұтыс ұтқандардың сот арқылы қорғалуына жол бермеу Қазақстан Республикасы азаматтық заңнамасының негізгі бастауларына қайшы келеді және құмар ойындардың лицензияланған ұйымдастырушыларының шарт міндеттемелерін орындамауын өршітеді.
Сонымен қатар, Конституциялық Сот АК-нің 914-бабының кейбір ережелері қолданыстағы редакциясында жеткілікті түрде анық тұжырымдалмаған, оларды біркелкі түсінуді және қолдануды қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді, әртүрлі интерпретациялауға жол береді деп атап өтті. Осы жазылғандардың негізінде, Конституциялық Сот АК-нің 914-бабын «, ойын бизнесін ұйымдастырушы құмар ойындарын және (немесе) бәс тігуді өткізудің шарттарын сақтаған кезде,» деген сөздер бөлігінде Конституцияға сәйкес келмейді деп таныды және Үкіметке белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының заңнамасын осы нормативтік қаулыға сәйкес келтіру мәселесін қарауды ұсынды.
Шымкент қаласының Қаратау ауданы прокуратурасы
