Қазіргі таңда жылжымайтын мүлік – ең құнды активтердің бірі. Пәтер, үй, жер учаскесі немесе коммерциялық нысан болсын, олардың заңды мәртебесін айқындаудың басты тетігі – құқықтарды мемлекеттік тіркеу.
Қазақстан Республикасында жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы» заңмен және Азаматтық кодекспен реттеледі. Бұл рәсімді жүзеге асыру құзыреті құжат айналымы қазіргі кезде толықтай «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы (ХҚКО) және www.egov.kz электрондық порталы арқылы жүргізіледі. Тіркеу мерзімі, әдетте, 1-3 жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.
Жылжымайтын мүлікке құқықты мемлекеттік тіркеу — азаматтардың және заңды тұлғалардың меншік құқығын заң жүзінде қорғаудың ең маңызды тетігі. Бұл рәсім әрбір жылжымайтын мүлік иесіне бірқатар нақты артықшылықтар береді.
Құқықтық қорғаныс, тіркелген мүлікке меншік құқығы заңмен қорғалады. Үшінші тұлғалар тарапынан заңсыз иемдену немесе дау туындаған жағдайда, тіркеу туралы куәлік – меншік иесінің негізгі дәлелі.
Мәмілелердің сенімділігі, сатып алу-сату, сыйға беру, мұрагерлік немесе кепілге қою сынды келісімдер тек тіркелген мүлік бойынша жүзеге асырылады. Бұл азаматтар мен инвесторлар үшін сенімді құқықтық орта қалыптастырады.
Мүлікті кепілге қою мүмкіндігі, банктер мен қаржы ұйымдары тек тіркелген жылжымайтын мүлікті кепіл ретінде қабылдайды. Яғни, тіркеу иесіне қосымша қаржылық құралдар мен мүмкіндіктер ашады.
Жылжымайтын мүлік нарығының ашықтығы, мемлекеттік база арқылы кез-келген тұлға мүлікке қатысты мәліметті заңды түрде ала алады. Бұл көлеңкелі мәмілелердің алдын алып, нарықтағы ашықтық пен сенімділікті арттырады.
Мұрагерлік пен құқықтың сабақтастығы, тіркелген құқықтар мұрагерлікке заңды түрде өтеді. Бұл отбасы мүдделерін қорғауға және мүлікті ұрпақтан-ұрпаққа заңды жолмен беруге мүмкіндік береді.
Қорытындылай келе, жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу — азаматтардың мүддесін қорғаудың, экономикалық тұрақтылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етудің негізгі кепілі. Әрбір мүлік иесі өз меншігін ресми тіркеу арқылы заң алдындағы сенімді қорғанысқа ие болады.
Серік ӘЛІМҚҰЛОВ,
Шымкент қаласы Әділет департаменті Коммерциялық емес ұйымдарды тіркеу және тіркеу қызметі саласындағы бақылау бөлімінің бас маманы
