Шымкент келбеті

Қалаға қосылған шалғай елдімекендерге қоғамдық көлік жүргізу мәселесі шешімін таппақ. Бұл мақсатта әлеуметтік 10 маңызды бағыт та белгіленген-тін. Мінекей, кәсіпкерлер уәде етілген қоғамдық көліктерді жаңартуды бастады. Астана күні мерекесі қарсаңында «T-bus» ЖШС шаһарға 30 жаңа көлікті әкелді. Жалпы, қала билігі екі жылдың ішінде қалада қоғамдық көлік мәселесін толығымен шешуді қолға алды.

Әл-Фараби алаңында қаз-қатар тізілген жаңа автобустарды таныстыру іс-шарасына қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымов, мәслихат депутаттары, әкімдік қызметкерлері және қала тұрғындары қатысты.
Көліктер негізінен қытайлық «Ютонг» компаниясына тиесілі. Кәсіпкерлердің айтуынша, оның әрқайсысы 30 млн теңге тұрады. Сыйымдылығы – 100 адам.
Шаһар басшысы шалғайдағы шағынаудандарға қатынайтын көлік компанияларына мемлекеттен субсидия берілетінін де нықтап айтты. Дегенмен, ол үшін тасымалдаушылар күн сайын жолаушылар ағынын есептеп отыруы тиіс.
– Жалпы, әлеуметтік сауалнама жүргізудің нәтижесінде қоғамдық көлік мәселесі алдыңғы қатарда екені анықталып отыр. Қалалық әкімдіктің басшылары да қоғамдық көлікке мініп, жағдайды бақылады. «T-bus» ЖШС қалған 70 автобусты жыл соңына дейін жеткізуі тиіс. Қалада шалғай жатқан және жолаушылар ағымы төмен шағынаудандардың тұрғындарын қоғамдық көлікпен қамтамасыз ету – басым бағыттардың бірі. Қалаға жаңадан қосылған 40 елдімекенге де жаңа автобустарды жүргізуіміз керек. Бұл бағыттардағы тасымалдаушылар нақты кірісі мен шығынын көрсеткен жағдайда оларға бюджеттен субсидия беріледі, – деді қала әкімі.
Қала әкімі, мәслихат депутаттары да жаңа көліктердің мүмкіндігімен танысты. Қаланың көркін бұзбас үшін орталыққа негізінен жаңа автобустар жүргізілуі қажет.
Сондай-ақ, шаһар басшысының сөзінше, Қазақтан даму банкі мен ел Үкіметі арнайы бағдарлама дайындап жатыр. Оған сәйкес, 2018-2019 жылы қалаға 1000 автобус сатып алынбақ. Алғашқы 300 автобус жыл соңына дейін, қалған 700 қоғамдық көлік келесі жылы әкелінбек. Соның нәтижесінде қалада қоғамдық көлік мәселесі толығымен шешіледі.
Қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаев жаңа 30 автобус Шапырашты, Өтеміс, Сайрам, Жаңаталап, Ақжар шағынаудандарына қатынайтынын атап өтті.
Жалпы, бүгінде қала тұрғындары мен қонақтарына 26 көлік компаниясы 70 бағытта тұрақты түрде қызмет көрсетеді. Күнделікті 1100-ге жуық шағын автобус пен автобустар жолға шығады. Қалада жолаушылар ағыны – 550 мың адам.

Бүгінде халықаралық журналистік ұйымдардың ынтымақтастығы, коммуникациядағы медиа-интеграцияның дамуы – өзекті мәселелердің бірі. БАҚ-та дәйекті ақпарат тарату мәселесін де бірлесе шешпек керек. Жуырда Қытай Халық Республикасында «Бір белдеу, бір жол» атты халықаралық медиа-форум өтіп, осы тақырыптар талқыға түскен-ді. Оған біздің елден де бірқатар БАҚ басшылары қатысып, пікір алмасып қайтты.

Бір аптаға созылған медиа-форумды Бүкілқытайлық журналистер қауымдастығы ұйымдастырды. Форумның басты мақсаты – әлем елдерінің түрлі журналистік ұйымдарының ынтымақтастығы мен достық әріптестігін нығайту, журналистер одақтарының бірлесе, бейбіт ынтымақтастықта жұмыс істеудің жаңа мүмкіндіктерін іске асыру болатын.
19-26 маусым аралығында өткен форумға әлемнің 38 елінен журналистер ұйымының 100-ге жуық басшылары қатысып, тәжірибе алмасты. Әріптестер ынтымақтастықтың жаңа моделін құру және ақпараттық тәжірибе алмасу бойынша семинар-дәрістерді тыңдады.

Жиынға еліміздің делегациясын Қазақстан Журналистер Одағының хатшысы Баян Рамазанова бастап барды. Делегация құрамында Ақтөбе, Атырау және СҚО Журналистер одағы филиалының басшылары, Қазақстан Журналистер Одағы ОҚО филиалының төрайымы, «Шымкент ақпарат орталығы» ЖШС директоры Айгүл Қапбарова да болды.
Мақсат пен міндет біреу: қаламгерлердің өзара тәжірибе алмасуы. Бүгінде ақпарат таратуда ынтымақтастық, нақтылыққа сүйенген жөн. Жалпы, форум барысында «Халықаралық журналистік ұйымдар арасындағы әріптестікті дамыту», «Коммуникацияның жаңа арналарын құрудағы медиа-интеграцияларды дамыту», «Бұқаралық ақпарат құралдары арасындағы ынтымақтастық пен тәжірибе алмасудың жаңа мүмкіндіктері» атты тақырыпта семинарлар өтті.
Еліміздің делегациясы ірі медиаплатформа – «Жэньминь Жибао» газетінің тыныс-тіршілігімен де танысты. Күнделікті шығатын газет әлемнің бірнеше тілінде жарық көреді. 70 елде меншікті тілшілері жұмыс істейді.
Сондай-ақ, іс-шара соңында халықаралық делегациялар Сямэнь қаласындағы Сямэнь университетінде, Ұлы Қытай қорғанына, Цюаньчжоу қаласындағы тарихи музейге саяхаттап, Қытай елінің мәдениетімен танысты.

Бұқаралық ақпарат құралдары және баспа саласы қызметкерлерінің қуанышына айналған дәстүрлі спартакиада мәресіне жетті. Төрт күнге созылған спорттық бәсекеде үздік шыққандар анықталды. «Жүйріктен жүйрік озар жарысқанда» демекші, журналистер спорт ойындарында да жүйрік екенін дәлелдеді. Әріптестердің ынтымақ-бірлігі жарасып, жұдырықтай жұмыла білгені қуантады, әрине.

Қазақстан Журналистер Одағы ОҚО филиалының ұйымдастыруымен және ОҚО денешынықтыру және спорт басқармасы, ОҚО ішкі саясат басқармасының қолдауымен өткен бәсеке тартысты ойындармен есте қалды.

Бұған дейін зияткерлік ойын түрлері – шахмат пен тоғызқұмалақтан, үстел теннисiнің жеңiмпаздары туралы жазған едік.
Жарыстың ашылу салтанатында облыстық iшкi саясат басқармасы басшысының мiндетiн атарушы Бақыт Ахымбетов, Қазақстанның Құрметтi журналисi
Байдулла Қонысбек, тағы басқа БАҚ басшылары құттықтап, iзгi тiлектерiн арнады.
Әрі қарай жеңiл атлетика мен арқан тарту, волейбол бәсекелерi тартысты өрбіді. Биыл «Ернұр» корпорациясы қызметкерлерiнiң бағы жанды. Бұл ұжымның желаяқтары мен допты әуеде шиiре ұратындарына тең келер қарсылас болған жоқ. Ал арқан тартуда бiлектiң буырқанған күшiн көрсеткен – "Рейтинг-Собкор" командасы.
Футбол сайысында да тартысты ойындарды тамашаладық. Әрине, барлық команда ойыншылары жеңiс үшiн аянып қалған жоқ. Ерлер сайысында да, әйелдер бәсекесiнде де «Ернұр» корпорациясы жеңiмпаз атанды. «Ернияз» медиа тобы бұл жолы екiншi орынға ие болды. Бiраз уақыт үзiлiстен кейiн қайта арамызға оралған «Рейтинг-Собкор» командасының үшiншi орыннан көрiнуi де тамаша нәтиже. Әйелдер сайысында «Оңтүстiк» телеарнасы мен ақпараттық-талдау орталығының қызметкерлерi жүлдеге iлiндi.
Жеңiмпаздар мен жүлдегерлер дипломдар, кубоктар, қаржылай сыйлықтармен марапатталды. Сондай-ақ, сайыс барысында командасын алға сүйреген бiрқатар ойыншылардың да еңбегi елендi.

Жалпы командалық есеп бойынша биыл «Ернұр» корпорациясы – бiрiншi, «Рейтинг-Собкор» – екiншi,
«Оңтүстiк» телеарнасы үшiншi орынды жеңiп алды.
Ал «Шымкент келбеті» және «Панорама Шымкента» газеттерінің командасы да биыл жақсы нәтижеге жетті. Біздің қоржында – бір күміс, бір қола. Жүгіру сайысында командамыз мәреге екінші келсе, тоғызқұмалақ сайысында газеттің есепшісі Әсия Ахметова қола жүлдеге ие болды. «Шымкент келбетi» газетiнің тілшісі
Ақмарал Молдиярқызы футбол сайысының қорытындысында «Үздiк қорғаушы» атанды.

Бүгінгі Астана – бүкіл әлем көз тіккен, сәні мен салтанаты келіскен алып шаһар. Тұрғындарының саны миллионнан астам. Әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштері өскен. 20 жылдық мерейтойын атап өтіп жатқан қаланың өзіндік тарихы бар. Бір кездері аңызақ далада жаңадан бой көтерген шаһардың адам танымастай өзгергеніне бүкіл әлем куә болып отыр. Біле білсек, осыдан он жыл бұрын Елорда халқының саны небәрі 280 мың адам болатын.

Расында, жаңадан қала салу көп қажыр-қайратты талап етеді. Оның үстіне ел астанасының жаңадан іргетасын қалау асқан жауапкершілік. Астана бүгінгідей кезеңге бірден қол жеткізе салған жоқ: Елбасының батыл шешімдер қабылдауы, отандық және шетелдік инвесторлардың құрылысқа күш салуы, ел халқының қолдау көрсетуі – бәрі-бәрі ұмытылмас тарих.
Астана құрылысы қалай басталып еді? Бастапқы кезеңдегі әлеуметтік жағдай ше? Мұның бәрі де тарих беттерінде тұр. Біз осынау қиын да күрделі кезеңді бастан өткерген қаланың тарихын тағы біреске түсіруді жөн көрдік.
Тәуелсіздіктің бастапқы жылдарынан бастап болашақтағы жаңа елорданы іздестіру басталғаны белгілі. Болашақ астананың әртүрлі нұсқалары айтылды: Қарағанды, Ақтөбе, Жезқазған...Солардың ішінде Ақмола әлеуетті елорда ретінде халықаралық стандарттар бойынша қойылатын барлық 32 талапқа сай келді: әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер, климат, ландшафт, сейсмикалық шарттар, қоршаған орта, инженерлік және транспорттық инфрақұрылым, еңбек ресурстары, геосаяси аспектілер, т.б.
Біріншіден, бас қала елдің географиялық дәл орталығында орналасты. Екіншіден, Ақмоланың көліктік қатынас жолдары ыңғайлы еді. Яғни, әуе жолы, теміржол мен автомобиль магистральдарының қиылысқан тұсында орналасты. Үшіншіден, қала төрт бағытқа қарай өсе алатын еді. Төртіншіден, мұнда сейсмикалық қауіп жоқ. Бесіншіден, қаланың Есіл өзенінен жиналатын орасан зор су қоймасының болуы әсер етті. Алтыншыдан, жаңа елорданы таңдау геосаяи себептерден де туындады, демографиялық және елдің қауіпсіздігі сияқты мәселелер де шешімін бірден тапты. Ақмоланың таза әрі желдетілетін, жазық жерде орналасқан қала ретінде экологиялық тұрғыдан да ұтымдылығы басым болды.
Елордасын Ақмолаға көшіру туралы шешім қабылданған кезеңде қалада небәрі 280 мың ғана адам тұратын еді. Иә, Астана бірден дәл бүгінгідей бола қалған жоқ. Бұл Елбасының және жаңа мегаполистің құрылысына барын салған азаматтардың орасан зор, жанкешті еңбегінің арқасында жүзеге асты. Қаражат жағы тым тапшы. Тәуекелшіл қадамдарға бару керек-тін. Кешіктіруге әсте болмайды.
1998 жылды республикамыз жаңа елордамен қарсы алды. Бұл жаңа, орасан зор ауқымдағы және бұрын-соңды болмаған қысқа мерзімде іске асырылған мегажобаның бастамасы болды. Екі жылдан да аз уақыттың ішінде қолданыстағы әкімшілік ғимараттар қайта жаңарды. Көшірілген мемлекеттік қызметкерлер үшін жедел түрде жаңа үйлер тұрғызылып, 3200 пәтер пайдалануға берілді. Қалаға мемлекеттік аппараттың қызметкерлері, сәулетшілер, еліміздің күллі өңірлерінен экономиканың барлық сала мамандары көшіп келді. 1998 жылдың өзінде жаңа елордаға көшіп келгендердің саны 14 мыңға жетті. Олардың дені 20 мен 40 жас аралығындағы жастар еді. Арасында тағдырдың жазғанымен тарихи отанынан аулақта өмір сүруге мәжбүр болған қазақ диаспорасының өкілдері де бар. Қалаға ауылдық елді мекендердің тұрғындары жаппай көше бастады. Әсіресе, Ақмола, Оңтүстік Қазақстан және Қарағанды облыстарынан адамдар ағыны күшейе түсті.
Қала біртіндеп техникалық және гуманитарлық интеллигенцияның шоғырланған орталығына айналды. Еліміздің әр түрлі аймақтарынан және шетелдерден ең батыл және тәуекелге бел буған адамдар ағылып келе бастады.
Жаңа Елорданың құрылысын салуға ел басшылығы шетелдік инвесторлардан пайызсыз несиелер алды. 200 миллион долларға жуық өтеусіз инвестициялар тартылды. Жаңа елорданы тұрғызуға көмек қолын созғандар – Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері, Кувейт, Катар және АҚШ сияқты мемлекеттер.
Елорда Астанаға көшірілгеннен кейінгі алғашқы жылдың өзінде Президент бастамасымен еліміздің бас қаласының эскиз-идеясын жасауға халықаралық байқау жарияланды. Н.Назарбаевтың бұл ұсынысына әлемнің 50-дей көрнекті сәулетшісі үн қатты. Жалпы, 40-қа жуық өтінім келіп түсті. Байқау нәтижесі бойынша әйгілі жапон сәулетшісі Кисе Курокава жеңімпаз атанды. Жапон сәулетшісінің құнды ұсыныстарының негізінде қаланың 2030 жылға дейінгі дамуының бас жоспары жасалды. Астананың сәулеттік келбетін жоспарлауда Қазақстан мен Жапонияның сәулетшілерінен бөлек Германия, Ұлыбритания, Болгария, Швейцария, Шығыс елдері және тағы басқа бірқатар мемлекеттердің танымал мамандары қатысты.
2001 жылы 15 маусымда ҚР Үкіметінің Қаулысымен Астана қаласының бас жоспары бекітілді. Бірақ кейіннен оған ұлттық нақыштағы колоритті қосуға байланысты кейбір өзгерістер енгізілгені мәлім.
Жұмыс осылайша қыза түскен. Биіктігі символикалық тұрғыда 97 метр «Астана-Бәйтерек» монумент-ескерткіші, Есілдің сол жағалауында «ҚазМұнайГаз» Ұлттық компаниясының әсем ғимараттары бой көтерді. Көлік және коммуникация министрлігінің биік ғимараты, Қорғаныс және Сыртқы істер министрліктерінің, Ұлттық кітапхана мен мұрағаттың ғимараттары салынды. Ақорда маңынан Парламент Сенаты мен мәжілісінің, Үкіметтің және тағы да бірқатар үкіметтің ұйымдардың ғимараттары тұрғызылды.
Президентіміздің абырой мен беделінің арқасында шет мемлекеттер мен жеке фирмалар жаңа елорданың құрылысына қаржылай қолдау көрсетті. Елорданы оңтүстіктен солтүстікке көшірудің алғашқы жылдары туралы Президент Н.Назарбаев «Еуразия жүрегінде» кітабында: «Егер гранттар мен өтемсіз инвестициялар есебінен салынған обьектілерді жай ғана санамалап шықсақ, әжептеуір тізім болар еді. Мысалы, Президент Ақордасы Әбу Даби даму қорының гранты есебінен салынды. Парламент Сенатының ғимараты Сауд Арабиясының гранты есебінен бой көтеріп отыр. Ұлттық кітапхана «Аджип» және «Қарашығанақ Петролеум» инвестицияларының есебінен жасалуда. «Нұр Астана» мешіті Катар мемлекетінің гранты есебінен тұрғызылды. Астана қаласы әкімдігінің ғимаратына Кувейт қоры грант бөлді» деп жазады.
Сондай-ақ, Астананың қарыштап дамуы Қарағанды, Алматы, Павлодар, Атырау, Шымкент және т.б. қалаларындағы құрылыс саласының қарқындауына ықпал етті.
Жаңа елорданың көркіне бүгінгі заманның саясаткерлері, кәсіпкерлері, көрнекті өнер, сәулет, мемлекет және қоғам қайраткерлері тамсана таңдай қағады. Астана өзінің шамамен 20 жылға жуық қарқынды дамуының нәтижесінде әлемдегі едәуір көрікті қалалардың біріне айналып отыр.
Елорда тарихына үңілгенде мына бір жағдайды да айта кеткен жөн. Елордамыз Алматыдан Ақмолаға көшкен соң қала көшелерінің атауын өзгерту үдерісі қолға алынды. Бұл қадам коммунистік, отаршылдық көзқарастардан арылту мақсатында жасалған еді.
1997-1999 жылдар аралығында қаланың ондаған көшелерінің атауы ауыстырылды: Катченко – Манас, К. Маркс – Кенесары, Октябрьская – М.Әуезов, Комсомольская – Желтоқсан, Ленин – Абай, Орджоникизде – Отырар, Буденный – Қорқыт, Куйбышев – Баянауыл, Микоян – Сырдария, Монин – Ақжайық. Телмань – С.Торайғыров, Шмидт – М.Дулатов, Социалистическая – М. Х. Дулати, Крупская – Ш. Бөкеев, Красноармейская – Т.Рысқұлов, Первомайская – Қарасай батыр, Авдеев – Ш.Уәлиханов, Литейная – Иманжүсіп болып өзгетілді.
Астана – Президентіміздің төл перзенті. Бұл жайында Елбасының өзі: «Бірінші күннен бастап мен бұл қалаға барлық жан-тәнімді және жүрегімді салдым. Әр ғимаратты, әр тасты өзімнің қолыммен ұстағанмын. Астана – бұл менің мақтанышым, менің қамым, ал жаман болса менің уайымым да. Астана менің туған перзентім сияқты менің өмірімнен орын алды. Ең бастысы, Астана қала ретінде қалыптасты. Танылды» деген еді.
Бүгінде Астанада шамамен 100 мектеп, 20 коллдеж, 20 жоғары оқу орны, 10 театр, 30-дан астам емхана мен аурухана жұмыс істейді. Олардың барлығы елордамыздың беделіне және оның азамататрының әлеуметтік-мәдени деңгейінің өсуіне елеулі үлес қосып отыр.

(Деректер белгілі тарихшы
З.Қабылдиновтың
«Астана тарихы» кітабынан алынды)

БҰҰ мәліметіне сәйкес, XXI ғасырдың ортасында қалалардағы халықтың саны 7 млрд-қа жетпек. Бұл үрдіс жалғаса беретіні де мәлім. Жуырда өткен  ХІ Астана экономикалық форумында осындай деректер айтылды. Яғни, қазір қалалар бәсекеге түскен кезең. Жасыл энергетикаға бет бұру, баламалы қуат көздерін пайдалану, мегаполистегі соңғы трендтерге дайын болу сынды мәселелер өзекті бола түспек.

Қалалар тартысқа түсетін уақыт жақындады

Рас, мегаполистер дәуірі басталды. Бүгінде урбанизация процесінің қарқыны мен сипатының өзгеруі байқалып отыр. Елбасы да мегаполис дәуірінде қалалар инвестиция, білікті мамандар мен технологиялар бойынша тартысқа түсетінін айтқан-ды.
– Осы жағдайды ескере отырып, Қазақстан агломерацияны дамытудың стратегиясын қолға алды. Егер бізде бұрын 1 млн адам тұратын тек бір қала, яғни Алматы болса, енді оған Астана, Шымкент шаһарлары қосылды. Осылайша, бізде 3 миллионер қала бар. Бұл процес жалғаса береді, – деген еді Мемлекет басшысы экономикалық форумда сөйлеген сөзінде.Жалпы, он бірінші рет өткізілген форумда экономиканың, инвестицияның және инновацияның мейлінше өзекті мәселелері талқыға түсті. Жаһандық сын-тегеуріндерге лайықты жауап табу мәселелері сөз болды. 

ҚР Президентінің айтуынша, бүгінгі ғаламдық дамудың басты бес мегатренді – адам қызметінің барлық салаларын цифрландыру, энергетикалық революция, жер шарындағы тұрғындар санының жылдам өсуі, урбанизация қарқыны мен сипатының және жаһандық еңбек нарығының өзгеруі.
«Болашақ энергиясы» тақырыбында өткен «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесі елде жасыл экономиканы жүйелі дамытудың базасын қалыптастырды. Жалпы, 2030 жылға қарай біздің энергиялық баланстағы баламалы энергия үлесі 30 пайызға дейін жетуі тиіс. Биыл жаңартылатын энергия көздерінің қуаты 460 МВт-қа, қалдықтарды өңдеу және қайта өңдеу 31 пайызға ұлғаймақ.

Есептеу құралдары жаңғыртылуда

Шымкент – Елбасының назарындағы шаһар. Халықтың саны миллионға жетуі жаңаша бағытта дамуды талап етеді. БҰҰ Даму бағдарламасы мен ҚР Үкіметі «Төмен көміртекті дамуға арналған тұрақты қалалар» жобасын іске асырып жатқаны мәлім. 2015 жылы Шымкент қаласының әкімдігі мен Даму бағдарламасының өкілдері арасында меморандум түзілген. Соның негізінде 2018-2020 жылдар аралығында экология саласы мен қалалардағы төмен көміртекті жобаларды дамыту, сол арқылы қала инфрақұрылымының тұрақтылығын арттыруға бағытталған іс-шара жоспары қолға алынды.
Бұл бағытта Даму Бағдарламасының (БҰҰДБ) ОҚО бойынша үйлестіру орталығы жұмыс істейді. Жетекшісі Әбдімәлік Балбаевтың айтуынша, бүгінде бірқатар жұмыстар атқарылуда.
Шымкент – Қазақстандағы пилоттық жобаның қатарына кірген 7 қаланың бірі. Көпқабатты үйлердегі жылу тұтыну, су, электрмен жабдықтау қызметі жүйесін жетілдіру – басты бағыттардың бірі. Тұрғын үйде энергияны бақылау және басқарудың арнайы автоматтандырылған жүйесін енгізу, энергия мен суды есепке алу құрылғыларын жаңғырту арқылы ғана энергияны үнемдей аламыз. Мамандардың есебінше, жүйелерді жаңғыртқан кезде жылу – 10 пайызға, электр энергиясы – 20 пайызға, суды пайдалану 40 пайызға дейін үнемделеді екен.
Қала әкімінің шешімімен былтыр мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында «Шымкент тұрғын үй қызметі» мекемесін құрылды. Яғни, жаңадан салынып жатқан көпқабатты тұрғын үйлерді күтіп-ұстау жұмыстары қолға алынуда. Басқарушы компания мемлекеттің қатысы бар жалдамалы үйлерді күтіп-ұстайды. Үкімет пен тұрғындардың мүдддесін қорайды.
Жаңадан қабылданып жатқан үйлерге бірден осы жаңғырту жобалары енгізілуде. Әзірге Нұрсәт шағынауданындағы № 90, 89, 94 және 95 үйлер осы жүйеге көшкен. Бәріне де заманауи электронды қондырғылар орнатылыпты. Олар Ресей, Беларусь және Украина елдерінен әкелінген. Басқарушы компанияның құрамындағы бұл үйдің тұрғындары төлемдерді электронды түрде біле алады. «Шымкент тұрғын үй қызметі» мекемесінің сайтына кіріп, төлем қызметінің жағдайынан толық хабардар болады.
Ендеше, жылу, су, электр энергиясымен қоса көгілдір отынның өлшегіш құралдары да жаңаша жұмыс істей бастады. Бұрын жылудың ақысын шаршы метрге төлейтін болса, енді пайдаланғаны бойынша ақы төлейді. Құрылғылар 2017-2018 жылы салынған үйлердің бәріне орнатылмақ. Жаңа коммуналдық басқару жүйесінің бір қыры осындай.
– Бүгінде әрқайсымыз өз жағдайымызды өзіміз істегеніміз жөн. Елбасы да осыны меңзеп отыр. Біз де халыққа солай ұғындырып келеміз. Халық тек қана менің жекеменшік пәтерім деген ойдан арылу керек. Қалада көлік көбейді. Тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу де басты мәселенің бірі. Қаладағы үйлестіру орталығының бір өзінің жұмысы аз. Ең алдымен бұл бағыттағы жұмыстарды халыққа көбірек насихаттау керек. Төрт аудан әкімдігі халықтың сауатын арттыру жұмыстарын ширататын кез келді. Қала – бәріміздің ортақ үйіміз. Сол себепті ақпараттық-насихаттық жұмыстарды жандандырайық, – дейді Ә. Балбаев талап-тілектерін жеткізіп.
Жасыл энергияны дамытудағы басты бес бағыттан қала тұрғындары хабардар. Қаламызда «Shymkentbike» велостанциялар жүйесі іске қосылып, қала тұрғындарының оған деген қызығушылығы да артып келеді. Бір айта кететіні, мегаполис шаһарға алғашқы электромобиль де әкелініпті.

85 пайызы – энергия үнемдегіш лампалар

Қалада қоғамдық орындардағы жарықшамдарды энергоүнемдейтін диодты шамдарға ауыстыру жұмыстары қолға алынған-тын. Қалалық тұрғын үй-коммуналды шаруашылық бөлімі мамандарының берген мәліметіне сәйкес, қала бойынша 32 692 дана жарықшам бар. Оның ішінде 16 226 данасы саябақтар мен гүлзарларда, 16 466 данасы 162 көшеде орналастырылған. 2016-2017 жылдары аралығында 89 көшедегі 11565 дана жарықшам диодты шамдарға ауыстырылыпты. Нәтижеде пайдаланылған электр энергиясы 40 пайызға төмендеген. Жалпы, бүгінге дейін қала көшелеріндегі және саябақтар мен гүлзарлардағы 32 692 жарықтандыру шамының 27 791-і немесе 85 пайызы энергия үнемдегіш лампаларға ауыстырылды.
Тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу бойынша да негізгі жұмыстарды атап өтсек. Қалада ПЭТ ыдыстарды бөлек жинау қызметімен айналысатын «Тутеев» жеке кәсіпкерлігі қоқыс алаңшаларында 100 дана қосымша контейнер қою арқылы осы уақытқа дейін 40 тонна қатты қалдық жинаған.
Коммуналды шаруашылық бөлімі мамандарының мәліметінше, Ақтас-1 елдімекеніндегі қуаттылығы жылына 200 000 тонна қоқыс сұрыптау зауыты қала әкімдігі тарапынан «Гринлайн» ЖШС-не сенімгерлік басқаруға берілген. Қазіргі таңда қоқыс зауыты іске қосылып, сұрыптау жұмыстары да басталып кетіпті. Нәтижесінде, қоқыстарды сұрыптау жұмыстары 9%-ы құрап отыр.

Таяуда ғана Шымкентте «Оңтүстік Қазақстан – Өзбекстан» тоқыма өнеркәсібі өнімдерінің бірлескен көрмесі өткен болатын. Екі тараптың тауар өндірушілерінің әріптестігі нығая түскен. Өзбекстан – Орта Азиядағы Қазақстанның ірі сауда серіктесі. 2018 жылдың бірінші тоқсанында екі ел арасындағы сыртқы сауда айналымы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 50 пайызға артқан. Екі елдің басшылары 2018 жылды Қазақстандағы Өзбекстан жылы деп жариялаған еді. Іскерлік қарым-қатынасты дамыту мақсатында Шымкент қаласында Қазақстан-Өзбекстан бизнес-форумы өтті.

Форум барысында алғаш рет Іскерлік Кеңестің бірінші кездесуі өтті. Форум жұмысына екі елдің елшілері Ерік Өтембаев пен Саидикрам Ниязходжаев, ҚР инвестициялар және даму вице-министрі Қайырбек Өскенбаев, Өзбекстан Республикасының сыртқы сауда министрінің орынбасары Сохиб Саифназаров,
Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт  Түймебаев, Өзбекстандағы сауда-өнеркәсіп палатасының төрағасы Адхам Икрамов пен қос елдің 400-ден астам кәсіпкері қатысты.Іскерлік жиында сөз алған облыс әкімі Ж.Түймебаев бұл басқосу бауырлас елдердің сауда-экономикалық ынтымақтастығының артуына мүмкіндік беретінін атап өтті.

– Қазақстан мен
Өзбекстан – өздерінің тәуелсіздіктерін нығайтып, болашаққа батыл қадам жасап келе жатқан мемлекеттер. Өткен жылдарда қос тараптың дипломатиялық қатынастары өзара сенімге негізделе отырып дамыды. Бұл бағыттағы жұмыстар бүгінде жаңаша қарқын алып, уақыт талабына сай жалғасын табуда.
Өзбекстан Республикасы – Орта Азиядағы Қазақстанның негізгі стратегиялық әріптестерінің бірі. Мәселен, өткен жылы екіжақты сауданың көлемі 30 пайызға артып, 2 миллиард АҚШ долларын құрады. Ал екі елдің көшбасшылары биылғы сауда айналымын 3 миллиард долларға арттыруды, 2020 жылға қарай 5 миллиард АҚШ долларына дейін ұлғайтуды тапсырды. Сондықтан қазіргі таңда екі елдің кәсіпкерлеріне нақты қолдау көрсету маңызды. Бұл іс-шара осы айтылған міндеттемелерді жүзеге асыруда септігін тигізері анық. Бұл өзара ынтымақтастыққа және екі ел арасындағы берік бауырластық қатынастарды орнатуға бағытталған тағы бір қадам, – деді облыс әкімі.
ОҚО Кәсіпкерлер палатасының ұйымдастыруымен өткен форум барысында тараптар бірлескен бизнес жобалар мен инвестициялық ұсыныстар жайында ынтымақтастықты дамытуды сөз етіп, экспорт пен импорт бойынша үшінші елдерге кіру жайын талқылады. Бүгінгі таңда Оңтүстік Қазақстан облысы мен
Өзбекстан Республикасы арасындағы сауда-экономикалық қатынас қарқынды дамып келеді. Биылғы соңғы үш айдың көрсеткіші бойынша ОҚО мен Өзбекстан арасындағы тауар айналымы 125,7 млн АҚШ долларын құрап отыр. Сонымен қатар Оңтүстіктен Өзбекстанға 73,1 млн АҚШ доллары болатын өнім экспортталса, көрші елден бізге 52,5 млн АҚШ доллары көлеміндегі тауар импортталған.
Форумның басты идеяларының бірі – өнімдерді ең ірі әлемдік нарықта, соның ішінде Қытай мен ЕЭО-да бірлесіп шығару және дамыту.
Жиында Адхам Икрамов екі елдің ғасырдан бері жалғасқан достық қарым-қатынасы одан әрі жандана түсетінін айтып, бүгінгі өтіп жатқан іскерлік жиында ОҚО кәсіпкерлері мен өзбекстандық бизнесмендер арасында сауда-экономикалық байланыс нығая түсетініне сенімді екенін жеткізді.
ОҚО Кәсіпкерлер палатасының директоры Асқар Әбубәкіров аймақтық ынтымақтастық форумын тұрақты негізде өткізу туралы ұсынысын жеткізді. Аталған ұсынысты Өзбекстан тарапы бірауыздан қолдады.
Бизнес-форум кезінде екі ел кәсіпкерлерінің қатысуымен бетпе бет жүздесу форматында келіссөздер жүріп, бірқатар бағытта іскерлік әріптестікті дамыту мақсатында екі жақты құжаттарға қол қойылды. Қатысушылар өзара іс-әрекеттер жақын болашақта өз нәтижесін береріне сенім білдірді. Сонымен қоса форумға қатысушылар отандық тауар өндірушілер ұсынған өнімдер көрмесін тамашалады.

Бүгінде «Президенттің бес әлеуметтік бастамасы» атты бағдарламасын халыққа түсіндіру жұмыстары қарқын алған.

Жуырда Әл-Фараби ауданы тұрғындарымен кездесу өтті. Бұл орайда аудан тұрғындары, ЖОО студенттері көкейдегі сауалдарына жауап алды. Жалпы, бағдарлама халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталған.
Елбасы ұсынған бастамалар нақты дер кезінде қабылданған шешім. Жиында сөз алған М. Әуезов атындағы ОҚМУ-дің «Қазақстан халқы ассамблеясы» кафедрасының меңгерушісі, заң ғылымдарының кандидаты Асхат Есеналиев қазіргі әлеуметтік жағдайды түсіндіріп өтті. Оның айтуынша, дамыған елдерде несиемен өмір сүруге халық әбден үйренген. Біз де қазіргі кезеңде бәсекеге қабілетті болуымыз керек. Жастар осындай мүмкіндікті пайдаланы тиіс.
Бағдарлама еліміздің әлеуметтік жағдайын жаңа деңгейге көтеріп, қарқынды дамуына жол беретін маңызды құжат. Бұл бастамалар тек әлеуметтік мәселелер ғана емес, сонымен қатар, экономикамыздың дамуына, жекелей салаларды жетілдіруге елеулі серпін береді.
ҚР Ұлттық банкі ОҚО филиалының директоры Ануар Ботанбеков баяндама жасады. Ол бағдарлама халықпен етене жақындасуға арналғанын айтады.
– Бұл өте жақсы мүмкіндік. Бес әлеуметтік бастама аясында Ұлттық банк те іске кірісті. Қазіргі таңда екінші деңгейлі банктермен келісілуде. Және бағдарламаны қабылдау үшін заңдарға өзгерістер енгізіліп отыр. Жалпы, бағдарлама бойынша тұрақты жұмысы бар, баспанасы жоқ азаматтардың үй алуына мүмкіндігі бар, – деді ол.
Жалпы, жиында негізінен баспанаға қол жеткізу саласы кеңінен талқыға түсті. Тұрғындарды толғандырған һәм қызықтырған сауал осы. Қонақтар тарапынан барлық сұраққа тиянақты жауап берілді.
Қазіргі таңда қалада осы жағдайды халыққа кеңінен насихаттау бойынша құрылған қалалық және аудандық ақпараттық-насихаттық топтар әр сала бойынша кәсіпорындарда, мекемелерде, жоғары және орта арнаулы оқу орындарында және тағы басқа ұйымдарда кездесулер өткізіп, жұмыстар жүргізуде.

Айта кетсек, бұл бағдарламада несие өсімінің мөлшерлемесі жылына 7 пайыздан аспайды. Бастапқы жарна құны да 20 пайыздан аспауға тиіс. Несие алушының ай сайынғы төлемін азайту үшін де мерзімі 25 жылға ұзартылып отыр. Бұл орайда Ұлттық банк, екінші деңгейлі банктер мен қор нарығының мүмкіндіктерін іске қосу керек.

Елімізде Астана қаласының 20 жылдығын тойлау басталып кетті. Жалпы, Елорда тойы – елдіктің тойы. Астана – ғылым-білім, мәдениет пен руханияттың орталығы. Осы жылдың маңызды оқиғаларының бірі – Астананың 20 жылдығы. Таяуда Елордада сәулеті келіскен тағы бір ғимарат ел игілігіне берілген еді. «Сарыарқа» ауданында орналасқан жаңа мешітті ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев та тамашалап көрді. 20 жылдық қарсаңында Астанада Global Challenges Summit 2018 XI Астана экономикалық форумы өтіп жатыр.

Биылғы форумға әлемнің әр елінен 500-ге жуық спикер қатысады. Олардың арасында Францияның экс-президенті Франсуа Олланд, БҰҰ-ның бұрынғы бас хатшысы Пан Ги Мун, Аррle компаниясының негізін қалаушы Стив Возняк, Дүниежүзілік банктің Еуропа және Орталық Азия жөніндегі бас экономисі Ганс Тиммер және т.б. беделді тұлғалар бар.
Елбасы форумда сөйлеген сөзінде «Мегаполистер дәуірі келе жатыр. Олар инвестиция, білікті мамандар мен технологиялар үшін тартысқа түседі» деп атап өтті. Жиында 11 жаһандық сын-қатер мәселесі талқыға салынбақ. Яғни, алғашқы екі күні күн тәртібіндегі жаһандық мәселелерге арналады, ал үшінші күні спикерлер алты бағыт бойынша еліміздің мамандарымен бірлесе отырып жұмыс істейді. Сондай-ақ, форум аясында жалпы құны 20 млрд доллардан асатын 300-ден астам меморандум мен келісімдерге қол қою жоспарланып отыр. Форум жұмысы 19 мамырда аяқталады.
Ал Есіл өзенінің оң жағалауында орналасқан мешіт мерейлі мерейтойға орай пайдалануға берілді. Қаланың руханиятын биіктетіп отырған мешіт ғимараты дәстүрлі өрнектер мен декоративті элементтер қолданыла отырып, постмодернизм стилінде салынған. Қабырғалары үшбұрыштана сүйірленіп, диаметрі 26 метрлік күмбезбен жалғасқан. Ең бастысы, мұнда ғимаратты электр қуатымен және жылумен қамтамасыз ету баламалы энергия көздері арқылы іске асады. Жаңа мешіт 750 адамға лайықталған. Мешіт ғимаратының ауданы – 2248 шаршы метр.
Жалпы, Астананың 20 жылдығын тойлау жыл басынан басталған-тын. Сәуір айында Елбасы елорданы одан әрі дамыту мәселелері жөнінде кеңесте Астана мерейтойын атап өту аса маңызды шара екенін айтты. Оған салмақты қарауды талап етті.
– Біз тарихи тұрғыдан қысқа мерзім ішінде тиісті инфрақұрылымы бар, миллион адам мекендейтін нағыз мегаполис тұрғыза алдық. Астана – бүкіл жер шарының назарын өзіне аударып, әлемдік деңгейдегі маңызды шаралар өткізе алатын, дүние жүзіне танымал қала. Тұрғындарының саны 1 миллионнан асты. Халық санының өсуімен қатар тұрғын үй құрылысы да жанданып келеді. 20 жыл ішінде 20 миллион шаршы метр тұрғын үй, 53 жаңа мектеп және 26 аурухана пайдалануға берілді. Әрине, бұл – қала әкімшілігінің, құрылысшылардың, сәулетшілер мен осы үдеріске атсалысқан көптеген адамның маңдай терінің жемісі. Қыруар еңбек жатыр, күндіз-түні, аязда, боранда тынбай тірлік істеген құрылысшылар, монтажшылар, қаланың ішін өңдеген адамдар және біздің де көптеген еңбегіміз бар, – деді Елбасы.
Мемлекет басшысы тартылған инвестиция көлеміне, шағын және орта бизнестің өркендеуіне оң баға бере отырып, тұрғын үй-коммуналды шаруашылық саласына уақтылы бақылау жасау, көлік инфрақұрылымы мен жеңіл рельсті көлік желісінің құрылысын дамыту, демалыс орындары мен білім беру нысандарын салу, қаланың экологиялық проблемаларын шешу және қалдықтарды қайта өңдеу жүйелерін дамытуға пәрмен берді.

Іс-шаралар жыл бойы өтеді

Әрине, бұл тойдың жөні басқа. Той десе ішкен асын жерге қоятын халықпыз. Елбасы да елдіктің тойын байыпты етіп тойлауды, барлық облыстар өз үлесін қосу керегін де ескерткен. Әрі шектен шықпай, мазмұнды шараларға мән берілуі тиіс.
Астана қаласының әкімі Ә.Исекешевтің айтуынша, Президент Әкімшілігінің жетекшілігімен мемлекеттік комиссияның бірқатар отырыстары өткен. Жалпы дайындық алгоритмі, іс-шаралар мен қоғамдық қауіпсіздік мәселелері бекітілген. Биылға жалпы 645 іс-шара жоспарланып отыр. Солардың ішіндегі ең маңыздылары – 3 шілде күні өтетін Жібек жолы елдері қалаларының мэрлері қатысатын форум, 4 шілде күні өтетін Дүниежүзілік мұсылмандар форумы, 5 шілде күні өтетін Қаржы орталығының халықаралық тұсаукесері және тағы да басқа форумдар, конференциялар, спорттық және мәдени іс-шаралар. Мәдениет министрлігі ұйымдастырып отырған елордалар парады да маңызды жоба. Қазіргі уақытта Мәскеу, Бейжің, Анкара өз келісімдерін беріп отыр.
ҚР Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы да Астананың 20 жылдық мерейтойына жоспарланған шаралар жыл бойы өтетінін хабардар еткен. Оның сөзінше, маусым-шілде айлары шараларға толы болады, одан кейінгі айлар бос болып қалмас үшін іс-шаралар жыл бойына біркелкі қылып бөлінеді. Жалпы, еліміздің беделін көтеретін іс-шараларды ұйымдастыруға басымдық беріледі.

Астана – ашық диалог алаңы

«Астана» сөзі қазақ қолданысына араб тілінен енген. Оның араб тіліндегі түпкі мағынасы «жұмаққа барар жолдағы табалдырық» дегенді білдіреді. Қазақ ақын-жырауларының сөз қолданысында астана «байтақ ел, бақ қонған жер» деген мағына береді екен.
Бүгінде Астанада Орталық Азиядағы ең биік ғимараттардың біріне айналатын «Абу Даби Плаза» ғимараты салынып жатыр. Оның биіктігі 320 метр, 88 қабаттан тұрады. Ғимараттардың құрылысында энергия сақтау технологиялары пайдаланылады. Жалпы, Елорда құрылыс ауқымы жөнінен елде көш бастап тұр.
Соңғы жылдары Астана бейбітшілік пен ынтымақтастыққа шақыратын бүкіләлемдік сұхбат алаңына айналды. Астананың Қазақстан мен Еуразияның дәл ортасында орналасуы, Шығыс пен Батысты, Оңтүстік пен Солтүстікті байланыстыруы оның жаһандық бейбітшілік пен сұхбат алаңына айналуына мүмкіндік береді. Сол себепті Әлемдік және дәстүрлі діндер съезі, Астана экономикалық форумы, Рухани келісім форумдары, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, VII Қысқы Азия ойындары, ЭКСПО – 2017, т.б шаралардың Астанада өтуі кездейсоқ емес. Астана XXI ғасырдағы ғылым-білім, мәдени орталығы болуымен қатар ғаламдық сұхбат алаңына айналды. 2010 жылы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының (ЕҚЫҰ) тарихи саммиті өтті.
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың ел астанасын оңтүстіктен солтүстікке көшіруі дұрыс шешім болғанын тарих дәлелдеп берді.
Астана, одан бөлек, бұқаралық спорт әрі халықаралық спорт сайыстарының ордасына айналған. Көптеген спорт түрлерінен әлем чемпионаттары мен Азия чемпионаттары ұйымдастырылуы сөзімізге дәлел. Ұлттық спортты насихаттауға арналған «Қазақстан барысы» жобасы ел күтетін бірегей жобаға айналды.
Астана – Еуразия жүрегі. Астананы ресми көшіру 1997 жылғы 10 желтоқсанда жүзеге асты. Президенттің 1998 жылғы 6 мамырдағы Жарлығымен
Ақмоланың атауы Астана болып өзгертілді. Жаңа астананың халықаралық тұсаукесері 1998 жылғы 10 маусымда өтті. 1999 жылы
Астана ЮНЕСКО шешімімен «Әлем қаласы» атағын алған еді.
Қаланың тарихи қалыптасу кезеңі де ерекше оқиғалардың бірі. 1998 жылдың өзінде жаңа елордаға көшіп көшіп келгендердің саны 14 мыңға жетті. Олардың дені 20 мен 40 жас аралығындағы жастар еді. Қалаға тағдырдың жазуымен тарихи отанынан аулақта өмір сүруге мәжбүр болған қазақ диаспорасы өкілдері де келе бастады. Әсіресе, Ақмола, ОҚО және Қарағанды облыстарынан адамдар ағыны күшейе түсті. Осылайша Астана біртіндеп техникалық және гуманитарлық интеллигенцияның шоғырланған орталығына айналды.
Қазір қала экономикасының негізі – сауда, өнеркәсіп өндірісі, көлік, байланыс және құрылыс салалары. Шаһардың өнеркәсіп өндірісі негізінен құрылыс заттарын, азық-түлік өнімдерін шығару мен машина жасау ісі төңірегіне шоғырландырылған. Құрылыс металл бұйымдарын, пайдалануға дайын бетон және бетоннан жасалған құрылыс заттарын шығару жөнінен алдыңғы орынды иеленеді. Кәсіпкерлік мәдениеті қарыштап дамып келеді – Астанада 128 мыңнан астам шағын және орта кәсіпкерлік нысаны жұмыс істейді.

Келешегі кемел

Деректерге көз салсақ, Арқа төсіне көшіп келген жылдары Астанадағы тұрғындар саны 290 мыңдай болған. Ал қазір қала тұрғындарының саны миллионнан асты. Статистика бойынша, ішкі көші-қон есебінен бас қаламызға қоныс ауыстырғандар саны 1999 жылдан бастап қарқын алады. Қазіргі уақытта қала тұрғындарының саны 1 млн адамнан асады. Олардың 82 пайызы – қазақтар. Орташа есеппен алғанда жыл сайын қала тұрғындарының саны 25-30 мың адамға артуда.
2030 жылға дейін Астанада халықтың саны 2 миллионға жетеді. Бұл туралы Елбасы Қазақстан халқы Ассамблеясының XXVІ сессиясында мәлімдеген еді. Ал 2050 жылға қарай қала халқы қаншаға жуықтамақ?
– Жақында біз қаланың даму болашағын қарастырған едік. 2030 жыл жылға дейін қала халқы 2 миллионға жетеді деген болжам бар. Осылайша Астанада 2 миллион адам, Алматыда шамамен 3 миллион адам болады. Дәл осындай ірі қалаларда ғылым, білім, мәдениет пен технологиялар дамиды. Урбанизацияны тоқтата алмаймыз. Адамдар қалаға көшкісі келеді. Астана да үлкен «қазанға» айналды. Бұл жерге адамдар Отанымыздың түкпір-түкпірінен келіп, өз жұмысын, өз бақытын, өз баспанасын тапты, – деген еді Елбасы.
Сондықтан қала әкімшілігі алдында коммуналдық және басқа да қызметтердің жұмысын үздіксіз ұйымдастыру міндеті тұр. Оған қоса мемлекет азаматтарының саны барлық аймақтарда біркелкі болу үшін мемлекет басшылығы үйлесімді демографиялық және миграциялық саясатты жүзеге асыру бойынша жан-жақты шаралар қабылдауды жоспарлап отыр.
Астананың болашағы жарқын. Елбасы айтқандай, Астана – жаңа, серпінді дамып келе жатқан Қазақстанның бейнесі, жаңарудың, республикамыздың тәуелсіздігінің нышаны. Осы тұрғыдан алып қарағанда, Отанымыздың әр азаматының болашақтың қаласы – сүйікті Астанамыздың гүлденуіне өзінің қайталанбас үлесін қосуға мүмкіндігі бар.
Жалпы, Елорда тойы – елдіктің тойы. 20 жыл деген жас жігіттің ғұмыры. Ендеше, уақыт сәтімен жас мегаполис көркейе берер. Астананың дамуына еліміздің барлық өңірлері атсалысуы тиіс.