Шымкент келбеті

МЕДИЦИНА МАМАНДАРЫНА МЫҢ АЛҒЫС

Жаһанды жайлаған коронавирус дәрігер деген қауымның қоғамдағы қадірі мен адам өміріндегі маңызы қандай екенін  дәріптеусіз-ақ дәлелдеп берді.

Ал халаттылар қатерлі індетке қарсы бастарын бәйгеге тігіп қызмет етуде десек әсіре әспеттегеніміз емес. Олар күндіз-түні тұмшаланған киіммен, бетін масканың резеңкесі қажағанына да, шаршап-шалдыққанына да қарамай тәулік бойы ауруханалар мен стационарларда аурулармен арпалысты.
«COVID-19» инфекциясы тараған сәттен бастап «жедел жәрдем» қызметінің жұмысы қауырт күйге ауысты. Күн сайын станса бекеттеріне 2500-ден астам қоңырау түсті. Ал тәулік бойы 1500-ден астам адамға алғашқы медициналық көмек көрсетілді. Кесел тарағаннан бастап денсаулығына шағымданатындар саны күрт көбейді.
– Адамдар көп жағдайда басы ауырып, дене қызуы көтерілсе, ауру жұқтырып алдым деп үрейленеді. Хабарласқандардың тең жартысы коронавирусқа қатысты сауал қойып, кеңес сұрайды. Қорыққандарынан қан қысымы артып кеткендер де болды. Қазір тыныс жолы ауруларының өршігені байқалады. Қаламызда індет белгілері жоқ 70 тасымалдаушы тіркеліп отыр, – дейді стансаның медициналық санақ бөлімінің меңгерушісі Раушан Муталиева.
«Жедел жәрдем» бригадасының мамандары кеселмен бетпе-бет келсе де, алдыңғы шепте еңбек етуде. Бірақ үшінші мегаполисте оқшауланған үйлер, ауру жұқтырғандар тыйылған жоқ. Ал науқастарға қызмет жоспарланған алгоритмге сай жүргізілуде. «103»-тің қызметкерлеріне індет жұқтырған науқастың үйіне кіруге болмайды. Науқас жәдел жәрдем көлігінде қаралады. Бұл ең алдымен, сақтық шаралары және сол жерде тұратын азаматтар арасында дүрбелең туғызбас үшін қажет. Мұнан бөлек, шақырту кезінде бригадалар қорғаныш киімдерімен барады.
Бүгінде стационарлар «COVID-19» инфекциясымен ауырған адамдарға толы. Арасында жас та, жасамыс та, түрлі сала қызметкерлері бар. Індеттің ілмегіне іліккендер саны 1159-ға жетті. 500 адам жазылды, 11-і өмірден өтті
Жұқпалы аурулар ауруханасы «COVID» госпиталінің басшысы Мұрат Майлыбекұлының айтуынша, жансақтау бөлімі бейнебір шайқас алаңы іспетті. Стационардағы сырқат адамдардың жағдайы 24 сағат бақылауда. Дәрігерлердің табанды еңбегі арқасында жазылып шыққандар саны 500-ге жуықтады. Өкінішке қарай, нәтижелі емге қарамастан, 11 адамның ғұмыры тоқтады.
Алайда соңғы бір айдан бері дәрігер ата-анасын, жарын, ұл-қыздарын көрмеген. Бір айдан асты, әріптестері де шаңырақта болмаған. Қалалық әкімдік сала мамандарының қауіпсіздігі үшін оларды жатақхана мен қонақүйге уақытша орналастырған.
– Індетпен күрестің алдыңғы шебінде жүрген медицина мамандарының еңбегі ескерілді. Айлық ақыларынан бөлек, қосымша төлемақы берілді. Сол үшін Мемлекет басшысына алғыс айтамын. Індетті ауыздықтап, толыққанды тежесек, бірінші кезекте отбасымызға барамыз, - дейді Мұрат Ибишев.
Осы арада бір айта кететін жәйт бар. Кейбір мемлекеттер ауруы асқынған науқастарды емханаға жатқызып, вирус табылған науқастарды үйінде қалдырып жатыр. Бұл білместіктен немесе салғырттықтан емес. Себебі қарапайым киімнің өзі жетіспей жатқан елдер бар. Ал бізде « ауруханаға жатқызып қойды» деп шамданады. Ол ол ма, аурудан астар іздеп, сырқатты саясатпен сабақтастыру саябырситын емес.
Қауіпті кеселдің екінші легі күзде болады деп күтіліп еді. Алайда, ол ерте басталған сияқты. Сақтық шараларына қарамастан шымкенттік 217 дәрігер ауру жұқтырған.
Карантиннің ұзаруы, аурудың көбеюі көпшіліктің санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды ескермеуінен болып жатыр. Шектеулерге қарамастан тұрғындар әлі де қонаққа барады, жасырын қонақ күтеді. Сөйтіп, дертті бір-біріне жұқтырып жатыр.
– Ауруды қалай жұқтырғанымды білмеймін. Алғашқыда қатты басым ауырды. Құрғақ жөтел пайда болды. Иіс, дәм сезу қабілетінен айырылдым. Аурудың белгілерін тұмаудың жеңіл түрі шығар деп ойладым. Дене қызуым 38 градустан асқанда жедел жәрдем шақырдым. Алайда «сізде вирус бар» дегенде қатты күйзелдім. Жұқпалы аурулар ауруханасында 16 күн емделдім. 28 күн үй карантинінде болдым. Нәтижелі емнің арқасында кеселден құлан-таза жазылдым. Денсаулығымды сақтаған ақ қалаттыларға алғысым шексіз, - дейді 51 жастағы қала тұрғыны Ырысдәулет Илеспаев.
Пандемия өмір сүру дағдымызды өзгертті. Бірақ қауіп әлі сейілген жоқ. Дендеген дерт шарықтау шегіне жетті ме, жоқ па, мамандар оны нақты айта алмайды. Қазір статистикалық мәліметтерде ауырғандарды ғана емес, симптомы жоқ тасымалдаушылардың санын да жариялай бастады. Ал дәрігерлердің «үйде отырыңыз, сақтық шараларына бағыныңыз» деген сөзі жәй ғана емес ескерту емес, бұл індеттің қауіпті екенін қатаң еске салу.
Ия, дүниені дүрліктіріп, әлемді әлекке түсірген кеселді жою үшін қарапайым қауіпсіздік қағидаларын қаперге ұстағанымыз жөн. Бекітілген санитарлық эпидемиологиялық тәртіпке бағынбай, кеселдің бетін қайтара алмасымызды ұғынатын уақыт жетті. Ендеше сыртта, қоғамдық орындарда маска киіп, жеке бастың тазалығын сақтайық, ағайын. Бұл вирус – жәй тұмау емес.

Шымкент тәуелсіздік алған жылдардан бастап қазақыланды. Егемендік алған тұста идеологиялық тұрғыдан ескірген көше атаулары қазақ тұлғаларының есімдері мен жер-су аттарын иеленді. Мәселен, Ленин даңғылы – Республика, Советский көшесі – Қазыбек би, Долорес – Желтоқсан, Базарная – Әйтеке би атауын иеленді. Ал Целинная – Тың, Кристальная – Мөлдір, Яблоневая – Алмалы болып өзгерді. Әйтсе де, қала көшелері ескірген атаулардан толық арылған жоқ. Керісінше, есімі ардақтауға әбден лайық тарихи тұлғаларымыздың, Алаш қайраткерлерінің атын мегаполис тынысымен байланыстыруға асығар емеспіз.

Шымкентте мемлекеттік рәміздер күніне арналған іс-шара Тәуелсіздік саябағында бастау алды. «Желбіре, менің жалауым!» патриоттық акциясын Шымкент қаласы ішкі саясат және дін істері басқармасының «Рухани жаңғыру» бөлімі ұйымдастырды.

Жыл басынан бері Шымкентте 57 көпқабатты үйдің ауласы абаттандырылды. Жұмыс бұрын балалардың ойын алаңы болмаған аумақтарда жүргізілуде.

«Жазықсыз құрбан болған қайран жұртым» атты онлайн кеш Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне арналып ұйымдастырылды.

Төтенше жағдай аяқталып, карантин мерзімі ұзартылды. Арнайы рұқсатпен жұмысын бастаған сұлулық салондарына алдын ала жазылған қыз-келіншектің қарасы қалың. Шеберлердің алды кезектен босамай тұр. Әсіресе, тырнағын сәндетуге асыққан сәнқой бикештер аз емес.

Бүгінде гельді тырнақ бояуын қолданбайтындар сирек. Ұзақ уақыт бояудың қалпын сақтайтын бұл әдістің артықшылықтарымен қатар мамандар гельді лактың зиянды жақтары да бар екенін жасырмайды.
Қазір сән салондары тырнақты жасанды өсірудің екі әдісін қолданады. Сән мен әдемілікке құштар қыз-келіншектердің бірі тырнағына пішін жасатса, енді бірі типсы жапсыртады. Сурет салғызуды қалайтындары да бар. Сондай-ақ бірнеше түсті алмастырып бояу да маникюрдегі трендке айналған. Шынылы әшекей (стразы), камифубуктар, геометриялы және омбре дизайндары да өте ерекше көрінеді. Не керек, қазір қыз-келіншектер тырнағын жасанды әдіспен сәндетуге әбден құмар болып алды. Бағасы қымбат бұл әдеміліктің денсаулыққа тигізер кері әсері бар екенін сәнқой бикештер білмейді емес, біледі. Тіпті мойындайды. Айталық, шымкенттік Гүлмира Досболова гельді бояудан кейін тырнақ қабатының жұқарып, сынғыш болғанын айтады. Тіпті сыртқы табиғи реңі өзгеріп, өзінің жылтыр қалыбынан айырылғанын жасырмады.
– Гельді маникюрді 3-4 мәрте үзіліссіз жасаттым. Маникюрмен жүрген кезде саусақтарым әдемі болып көрінгенмен оны алып тастаған соң тырнақтарым пленка сияқты жұқарып қалды. Кейін білдім, үзіліссіз гель жапсырғаннан тырнақ қабаты ауырады екен. Мамандармен кеңесіп, 4 ай емдеттім. Алайда «Сұлулық құрбандықты талап етеді» демекші, әдемілік үшін тырнағымды қайтадан боятып жүрмін, – дейді Гүлмира Досболова.
Ал тырнақ сәндеуші
Меруерт Ізбасарова гельді маникюр зиян деген пікірмен келіспейді. Ол өз жұмысын жақсы көреді. Түрлі дизайн үлгісін үйренуден жалықпайды. Оның айтуынша, маникюрді айына бір рет жасатқан дұрыс.
– Көбіне кінә бикештердің өзінен болады. Олардың кейбірі тырнақтағы лакты өз бетінше кетіріп, сылып тастауға әрекеттенеді. Бұлай ету тырнақты бүлдіреді. Эмалын кетіріп, табиғи түсінен айырады. Сондықтан тырнақ күтімі үшін салонға келіп, арнайы маманның қызметіне жүгінген жөн, – дейді шебер.
Ақбота Жансейітова есімді келіншек те жасанды ұзын тырнақтың қолға өзгеше рең беретінін айтып, өз ойын дәлелдегісі келеді.
– Ұзын тырнақтың маған ешқандай кедергісі жоқ. Тамақ та дайындаймын, кір де жуамын. Рас мұндай маникюрмен үзіліссіз жүруге болмайды, тырнақты демалдырып тұрған абзал. Сондықтан бір ай гельді бояумен жүрсем, одан соң оны өшіріп, тырнағымды бір ай тынықтырамын, – дейді ол.
Ал венеролог-мамандар салондарда санитарлық талаптардың сақтала бермейтінін алға тартады. Өйткені тырнақ сәндеуге арналған түрлі құралдар көпшілікке ортақ пайдаланылатыны белгілі. Ал ол қаншалықты зарарсыздандырылған, денсаулыққа қауіпсіздік шаралары сақтала ма? Бұған ешкім кепілдік бермейді дейді.

Тырнақ зеңі қайдан жұғады?

Балзия Қуатбекқызы әдемілік үшін қаражатын аямайды. Жасы 50-ге келген ол өзіне күтім жасауды ұмытпайды. Алайда қазір тырнағын сәндемейтін болыпты. Оның себебі де жоқ емес. Кезекті гельді маникюрден соң, тырнақтары кертіліп, сына бастады. Дәрігер кеңесімен тері аурулары диспансеріне барып, анализ тапсырғанда мұндағы мамандар одан тырнақ зеңін анықтады. Балзия 1,5 ай түрлі емдік процедуралар қабылдап, тырнақ зеңінен әрең құтылды. Қазір әсемдік салонына бармайды. Қолына өзі күтім жасайды..
Ал венеролог маман Гүлістан Каракаева:
– Біздің елімізде сұлулық индустриясы алдыңғы орында. Әдемілікті әр әйел жақсы көреді. Оларға тырнақтарыңды сәндемеңдер деп айта алмаймын. Бірақ салонға барғанда шеберден құралдарды қалай залалсыздандырғанын, сұрап білуі қажет. Гигиеналық тазалық қатаң сақталуы тиіс, – дейді.

Зеңнің белгілері қандай?

Ауырған тырнақтың түсі өзгеріп, сарғаяды. Шетінен үгітіле бастайды. Асты көтеріліп, қалыңдайды. Ол қолдан аяқтағы тырнаққа жұғады. Емдемеген жағдайда тырнақтан айырылады.
Әрине, сән салонындағы шеберлердің бәрі өз ісіне салғырт қарайды деуден аулақпыз. Қазір қызмет көрсету саласында бәсекелестік те жоғары. Клиентін жоғалтып алмауды, қызметтік абыройына нұқсан келтірмеуді қатаң ұстанатын мамандар да жетерлік. Сондай сән салонының шебері Жібек Сағынтаева санитарлық талаптарды қатаң сақтау, жұмысты тиянақты атқару өз ісін құрметтейтін әрбір маманның басты міндеті болуы керектігін алға тартты.
– Алдымен құралдарды залалсыздандырып, содан кейін арнайы шкафта ыстық градуста кептіреміз. Құралдарды арнайы индикаторы бар крафт пакеттеріне жинаймыз. Егер толығымен тазаланып, өңделген болса, индикатор сұр түстен қоңырға өзгереді. Мұндай шкаф әрбір маникюр шеберінде болуы керек Қазіргі таңда үйде қызмет көрсететін маникюр, педикюр шеберлері көп. Оларды үйіне шақыртатындар немесе жұмыс орнына келіп қызмет көрсетуге өтініш білдіретіндер де аз емес. Ал мұндай жағдайда шеберлер тазалық талаптарын толық сақтайды деп айта алмаймын, Өйткені қолданылған құралдарды залалсыздандыратын құрылғыларды олар өздерімен бірге алып жүрмейді. Тіпті бір-екі құралмен қаншама адамның тырнағын сәндейді. Кәсіпкер ретінде тіркелмегендіктен, оларда ешкімнің жұмысы жоқ, – дейді ол.

Эпидемиологтар ескертеді

Тырнақ жасатар алдында шеберді қалай таңдау қажет десеңіз, оның бетпердемен және бір реттік медициналық қолғаппен жұмыс жасағанын қадағалаңыз. Сондай-ақ барлық құралдарының толық өңдеуден өткізгеніне көз жеткізіңіз. Стерилизациядан қалай өткізетінін сұраңыз.
– Қазір Шымкентте 91 сұлулық салоны мен 96 шаштараз тіркелген. Әрбір тұтынушы пайдаланылатын құралдар мен сулықтардың тазартылғанына көз жеткізгені абзал. Зең ауруларының таралу себебі, залалсыздандырылмаған немесе нашар залалсыздандырылған құралдар арқылы таралуы ықтимал, – дейді қалалық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау департаментінің бөлім басшысы Бейсенкүл Қалдыбекова.
Санитарлық ережелерге сәйкес, маникюр-педикюр шеберлері міндетті түрде жылына бір рет вирустық Б және С гепатитіне тексерілуден өтуі керек. Бірақ оны елеп-ескеріп жатқандары шамалы. Эпидемиологтар тері асты ауруының өте жұқпалы және ұзақ емделетінін ескертеді. Кез келген адам татуажда да, перманентті әрлеуде де герпес жұқтыруы әбден мүмкін.
Ия, адамның қолына қарап-ақ оның жай-күйін, денсаулығын, өзіне қаншалықты күтім жасайтынын аңғаруға болады. Әдемілік кімді болса да ажарландырады. Ол үшін сұлулық салонына барасыз ба, әлде үй шеберлерін таңдайсыз ба? Таңдау өз еркіңізде! Алайда, сатып алған сұлулықтың денсаулыққа қауіп төндірмейтін, залал келтірмейтін жағын ойлағаныңыз ең алдымен өзіңізге пайдалы.