Мемлекеттік қызметші болу – халықпен жұмыс жасау деген сөз. Мемлекет халыққа мемлекеттік қызмет мансап болып табылатын кәсіби шенеуніктер, білікті және тұрақты корпусы болып табылатын мемлекеттік қызметшілер арқылы байланыс орнатады.
Жалпы алғанда, мемлекеттік қызметкердің қызметі конституциялық құрылысты қолдауға, мемлекеттік саясатты, оның ішінде муниципалды басқару саласында қалыптастыру мен іске асыруға бағытталған, сондай-ақ азаматтар мен мемлекеттің мүдделерін біріктіруге бағытталған. Мемлекеттік қызметшінің этикасы ұғымы қызметкердің жеке қасиеттерімен байланысты, олар: дұрыстық, мәдениеттілік, әдептілік, объективтілік, жұмысқа шығармашылық көзқарас, күйзеліске төзімділік, саяси және әлеуметтік эрудиция сияқты белгілермен сипатталады.
Әдеп сақтау – адамның жалпы мәдениетінің көрсеткіші. Адамның мінез-құлқындағы ішкі және сыртқы біртұтастығы екі жарым мың жыл бұрын қалыптасқан «адамгершіліктің алтын ережесімен» ұштасқан, онда: «Басқалардың сізге қалай әрекет еткенін қаласаңыз, оларға да солай әрекет етіңіз» делінген. «Әдеп» ұғымы дәстүрлі түрде адамдарға деген қатынастың сыртқы көрінісіне қатысты мінез-құлық ережелерінің жиынтығын білдіреді. Оған қоғамдық орындардағы өзін-өзі ұстау, әдептілік, киім үлгісі, үндеу және сәлемдесу формалары, басқалармен қарым-қатынасты жатқызамыз. Мемлекеттік қызметкерінің көпшілік алдында өзін әдепті ұстауы барлық азаматтар үшін үлгі болып табылады, сондықтан мемлекеттік қызметкеріне ерекше талаптар қойылады, оларды сақтамау оның мемлекет пен азаматтардың алдында жауапты болуына әкеп соғуы мүмкін.
Ресми қарым-қатынастардағы сыпайылық өз алдына жеке мақсат емес, ол ұжымда әрбір қызметкердің психологиялық жайлылығы мен қауіпсіздік сезімінің қалыптасу және сақтау құралы болып табылады. Бұл түсініспеушіліктердің алдын алуға және қарым-қатынасты жақсартуға көмектеседі. Әдепті басшы бейтаныс адамдардың көзінше қол астындағы қызметкерге жіберген қателігі үшін «дауыс көтермейді», қажетсіз кеңестер бермейді, жеке істеріне араласпайды және құпия түрде алынған жеке ақпаратты таратпайды. Мемлекет қызметкері әрқашан жасын, жынысын, қызметтік жағдайын, қарым-қатынастағы орны мен жағдайын, бейтаныс адамдардың болуы немесе болмауы және т.б. ерекшеліктерін ескере отырып, өз әрекеттерін үйлестіруге тырысуы керек. Мемлекеттік қызметшінің этикеті жұмыста да, одан тыс жерде де қарым-қатынаста және сыртқы көріністе жалпы қабылданған мінез-құлық ережелерін сақтай білуінде жатыр. Қызметкер қоғамдық орындарда: әуежайда, мейрамханада, қабылдауда, іскерлік кездесуде немесе іссапарда өзін-өзі ұстауы этикет — белгіленген әлеуметтік ережелер мен белгілі бір қоғамда қалыптасқан мінез-құлық дәстүрлерін сақтауды талап етеді. Атап айтқанда, салтанатты рәсімдер мен дипломатиялық кездесулер өткізу, оның ішінде азаматтарды қабылдау лауазымды тұлғаның егде жастағы азаматтарға, мүгедектерге немесе мемлекеттік қызметшінің қызметіне немесе көмегіне мұқтаж басқа да тұлғаларға ерекше ілтипат пен ілтипатпен қарауын талап етеді. Қай салада болсын немқұрайлылық, арамдық, жауапсыздық немесе азғындық сияқты әсер қалдыратын әрекеттерге жол берілмейді.
Мемлекетке қызмет ету – жауапты міндет. Мемлекеттік қызметкерлер азаматтардың қажеттіліктері мен мәселелеріне жауап беріп, олардың өтініштері мен шағымдарының тез және тиімді қаралуын қамтамасыз етуі керек. Олар азаматтармен ашық қарым-қатынасты сақтап, қызметтерді жақсарту бойынша олардың пікірлері мен ұсыныстарын білуі керек. Сонымен қатар, қоғам мүддесі үшін әрекет етіп, олардың шешімдері мен әрекеттері азаматтардың қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыруға бағытталғанын қамтамасыз етуі керек. Олар мүдделер қақтығысынан аулақ болып, жеке мүдделері өздерінің міндеттері мен міндеттерін орындауға кедергі келтірмеуін қамтамасыз еткені жөн. Қарым-қатынас процесі қалыпты, қақтығыссыз жүруі және екі тарап үшін күтілетін маңызды нәтижелерге әкелуі үшін ол сыртқы мінез-құлықтың белгілі бір ережелеріне — этикетке бағынуы керек. Кәсіби құрмет пен кәсіби абырой бірін-бірі толықтыра отырып, адамгершіліктің белгілі, жеткілікті жоғары деңгейін сақтауға көмектеседі.
Мемлекеттік қызметшілер демократияның қызмет етуінде маңызды рөл атқарады және адалдықтың, кәсібиліктің және этикалық нормалардың ең жоғары деңгейін сақтайды деп күтілуде. Осы қағидаларды ұстана отырып, мемлекеттік қызметшілер азаматтардың сенімі мен құрметіне ие болып, еліміздің дамуы мен ілгерілеуіне үлес қоса алады.
М.АКИШЕВ,
Шымкент қаласы әкімі
аппаратының Әдеп жөніндегі уәкілі
