Шымкент келбеті

Ел экономикасының соңғы жылдардағы қарқынды даму үрдісінде үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы шешуші рөл атқарды. Бағдарламаның бірінші бесжылдығының қорытындысы бойынша елімізде бүгінгі заманның талабына сай келетін өркениетті өндіріс ошақтары іске қосылды.

Бүгінде игілігін ел көрген 2010-2014 және 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама аясында Шымкент қаласында жалпы инвестиция көлемі 130 миллиард теңгені құрайтын 85 жоба іске асырылды. Нәтижесінде, 8 382 жұмыс орны ашылды. Сондай-ақ, биыл 7 жобаны жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл орайда, жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі, тауар мен қызмет көрсету сапасының жақсаруы, ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігі, бизнесті жүргізу талаптарының жақсаруы атқарылған игілікті істің нәтижесін әйгілейді.

Кәсіпкерлерге мемлекет тарапынан қолдау жүйелі түрде жүзеге асып келеді. Бір ғана «Бизнестің Жол картасы – 2020» бағдарламасы аясында 2010-2015 жылдары барлығы 226,6 миллиард теңгеге 518 жоба мақұлданып, іске асырылған. Биыл жыл соңына дейін 126 жобаны қаржыландырып, іске асыру жоспарлануда. Қазіргі таңда, 22,1 миллиард теңгеге 57 жоба қаржыландырылды. Бұл ретте, мамандар кәсіпкерлердің көбіне өнім өндіру, ауылшаруашылығы, жүк тасымалы салалары бойынша мемлекеттен қолдау алғысы келетінін айтады. Алдағы уақытта шағын және орта кәсіп иелерін қолдау шаралары жалғаса бермек.

Бұрынғы фосфор зауыты аумағында құрылған «Оңтүстік» индустриялық аймағы – ірі өндіріс орындары шоғырланған, елімізді шикізатқа тәуелділіктен құтқарып, өркениетті елдер көшіне қосатын, қуатты Қазақстанның болашағына жасалып жатқан нақты қадам болмақ. 2010 жылдан бері бұрынғы «Фосфор» зауытының маңынан қызметін жүзеге асырып келе жатқан индустриялық аймақта жалпы құны 73,7 миллиард теңгені құрайтын 71 инвестициялық жоба жүзеге асырылуда. Осы арқылы онда 5 мыңға жуық жұмыс орындарын ашу жоспарлануда. Қазіргі таңда 71 жобаның 38-і іске қосылып, 3 мыңға таяу жұмыс орны ашылды. Бұл жобаларға 20 миллиард теңге инвестиция тартылған. Осы арқылы, Оңтүстік Қазақстан облысы Мемлекет басшысының индустрияландыру және «Нұрлы Жол» бағдарламаларын жүзеге асыруда ел аумағында алдыңғы қатарға шығып отыр.

Бұдан бөлек, өткен жылы Тассай елдімекенінде 89 га жер телімінде индустриялық аймақ құрылып, жалпы құны 19 346 миллион теңгені құрайтын 21 инвестициялық жоба орналастырылды. Жыл соңына дейін мұнда тағы 2 жобаны іске қосу жоспарлануда.

2010 жылы аумағы 200 га жер телімінде «Оңтүстік» еркін экономикалық аймағы құрылғаны белгілі. Мұнда заманауи технологиялар арқылы Оңтүстіктің мақтасы «Қазақстанда жасалған» деген тауар белгісімен әлемдік нарыққа жол тартты. Нәтижесінде, 2010-2015 жылдар аралығында құны 27,8 миллиард теңге көлемінде 10 жоба жүзеге асырылды.

– Қазір бүкіл әлемді дағдарыс теңселтіп тұр. Осындай жағдайда Мемлекет басшысы Қазақстанды дағдарыс толқындарына ұрындырмай, экономикалық қуатын еселеуге серпін берді. Мемлекетіміз әлемдегі бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына қосылу, Мәңгілік Ел болу міндетін абыроймен орындап келеді. Шырайлы Шымкент қаласы да осы мемлекеттік мәселеге сүбелі үлес қосуда. Елбасы тапсырмасы тиянақты орындалып жатыр, – дейді қалалық кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Асқар Қаныбеков.

Мемлекеттің келешегі – өндіріс орындарында. Осы арқылы, халықты толықтай жұмыспен қамту мүмкіндігі де туындайды. Облыс орталығында қазір ірі жобалар жүзеге асуда. Табиғи және әлеуеттік мүмкіндігіне сай, инвестиция салатын, өндірісті жандандыратын жұмыстар мұнда әбден жеткілікті. Демек, Шымкентті өркенді істердің ордасы деуге негіз бар.

Биыл өңірде орын алған қылмыстың 60 пайызға жуығы Шымкент қаласы аумағында тіркелген. Бір ғана «Асар» шағынауданында 87 құқықбұзушылық жасалған. Мұндай келеңсіздіктердің алдын алу бағытында «Шымкент – қауіпсіз қала» аталған арнайы Жол картасы әзірленіп отыр. Ауқымды бағдарламаның негізгі бағыт-бағдары қала әкімдігінде өткен жиында талқыланды.

Жиынға қала әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай, облыстық прокуратура, «Нұр Отан» партиясының жергілікті өкілдігі, жергілікті полиция қызметі және бөлім басшылары қатысты.

– Сараптама нәтижесі көрсеткендей, қылмыстың орын алуына негізінен 2 фактор тікелей себеп болып отыр, – деді Қайрат Ырзақұлұлы. – Оның алғашқысы – жұмыссыздық. Осы топтағы азаматтардың қолымен жыл басынан бері 6 мыңнан аса қылмыс жасалыпты. Яғни, тіркелген барлық қылмыстың 90 пайызын құрайды. Екіншісі – нашақорлық. Есірткі дертіне шалдыққан жандардың тікелей себеп болуымен 222 қылмыс дерегі орын алған. Өкінішке қарай, оның басым көпшілігі ауыр және аса ауыр қылмыстар. Арнайы әзірленген Жол картасы алдағы уақытта қаладағы осындай келеңсіздіктердің алдын алуға бағытталады.

Баяндамашылар қылмыстың ең көп шоғырланған нүктесі ретінде қаладағы «Ворошиловка», «Көксай», «Бадам» елдімекендерін атай отырып, жаңа әзірленген Жол картасы ондағы күрделі ахуалды шешудің бірден-бір жолы болатынына сенім білдірді.

«Нұр Отан» партиясы партиялық кадрлық резервін қалыптастыру жұмысын бастады. Бұл жоба – сайланбалы және партиялық лауазымдарға жоғары кәсіби кадрларды ұсынудың жүйелі процедурасына айналмақ. Осыған орай, «Нұр Отан» партиясы ОҚО филиалы төрағасының бірінші орынбасары Болатбек Қыстауов жергілікті БАҚ өкілдеріне арнап брифинг өткізді.

Партия өкілінің айтуынша, қазіргі уақытта аймақтық резервке үміткерлер іріктелуде. Партиялық кадрлық резервке ену үшін үміткерлер 3 сатылы іріктеу жүйесінен өтуі қажет. Яғни, олардың әрбірі үшін кәсіби, партиялық және жеке сипаттары бойынша кешенді тексеру тағайындалады.
– Партияның аймақтық кадрлық резервіне жалпы облыс аумағы бойынша 200 адам енеді. Яғни, әр ауданнан – 10, қалалардан – 12, облыс орталығынан – 25 үміткер іріктеледі. Келер жылдың соңына қарай, республикалық резерв қалыптастырылады, – дейді Болатбек Дүйсенбекұлы.
Айта кетейік, партияның аймақтық резерві үшін үміткерлерді тіркеу, құжаттарды қабылдау, іріктеу кезеңдерін ұйымдастыру жұмыстары кезең-кезеңімен алдағы 3 ай уақыт мерзіміне белгіленген.

Ел аумағында лаңкестік қауіптіліктің «сары» деңгейі ұзартылды. Бұл жөнінде ҚР Антитеррор орталығы бірқалыпты («сары») лаңкестік қауіптілік деңгейінің әрекет ету мерзімі 2017 жылғы 15 қаңтарға дейін созылатыны жөнінде хабардар етті. Соңғы кездері елімізде болған оқиғаларға байланысты террористік сипаттағы қауіп-қатердің алдын алу мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті бірнеше рет террористік қауіптіліктің әртүрлі деңгейін белгіледі. Бұл тұрғыда, көпшілік арасында «Бұл нені білдіреді?», «Террористік қауіптіліктің деңгейлері қандай?» деген сұрақтар туындауда. Осы орайда, Оңтүстік Қазақстан облысы дін істері басқармасының «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» МКМ директорының міндетін атқарушы Мәди Бесбаевпен болған біздің сұхбатымыз осы тақырып аясында өрбіген еді.

– Мәди Әбзелбекұлы, қазір діни ахуал мәселесі қоғам назарында тұрған өзекті тақырыптардың бірі екені белгілі. Жалпы, елдегі діни ахуалды зерделеу қалай жүзеге асырылады?

– Әрбір зерделеу жұмысы ғылыми-теориялық жағы мен қолданбалы-тәжірибелік қыры қатар қарастырылып, кешенді түрде жүзеге асырылғанда ғана тиімді әрі шынайы нәтиже береді. Сондықтан біздің орталық бірінші кезекте діни ахуалды зерделеудің отандық және шетелдік тәжірибесін зерттеп, осы бағытта әдістемелік құралдар мен ақпараттық-анықтамалық материалдар әзірлеу жұмыстарымен айналысады.
Осы мақсатта жергілікті халықтың әртүрлі санатымен кездесулер өткізіліп, семинарлар, тренингтер ұйымдастырылып тұрады. Кереғар ағымдардан сақтандыру, келеңсіз жағдайлардың алдын алу бағытында жер-жерлерде билбордтар іліп, тұрғындар арасында орталықтың тапсырысымен дайындалған басылымдарды таратамыз. Жасалған жұмыстардың нәтижесіне қарай, талдау жұмыстары жүргізіледі. Сауалнамалар алынып, сұрақ-жауап пішіміндегі шаралар ұйымдастырылады. Сондай-ақ, жергілікті баспа және электрондық БАҚ жарияланымдары зерделенеді. Діни бірлестіктер мен олардың жанындағы қайырымдылық қорлар қызметі талданады. Дәстүрлі емес діни ағымдар өкілдерінің іс-әрекеті зерттеп-зерделенеді.

– Бүгінде өңірдегі қалыптасқан діни ахуалды қалай сипаттар едіңіз?

– Мемлекет басшысы «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Қазақстан – зайырлы мемлекет. Азаматтарды ар-ождан бостандығымен қамтамасыз ете отырып, мемлекет қоғамға өз бетінше біздің дәстүріміз бен заңдарымызға қайшы келетін әлдебір қоғамдық нормаларды тықпалайтын әрекеттерге өте қатаң қарсы тұратын болады», – деп атап өткен болатын. Сол себепті, мемлекеттік құрылымдар мен Қазақстан қоғамы алдында этнос-аралық және конфессияаралық келісім негізінде зайырлы, толерантты қоғамды әрі қарай дамыту міндеті тұр.

Осы мақсатта облыста азаматтардың діни сенім бостандығы құқықтарын, әртүрлі діни сенімдегі діни бірлестіктер арасындағы өзара түсіністікті, төзімділікті нығайту, олардың мемлекетпен өзара іс-қимылын қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жұмыстары атқырылуда. Қоғамды діни сауаттандырудағы, жалған діни ағымдарға арбалғандарға көмек берудегі теологтардың алар орны ерекше. Бүгінде өңірде діни ахуал бірқалыпты дамуда. Бұл, әрине, мемлекеттің дін саласындағы саясатының, оны жүзеге асырудағы оңтайлы жолдарды жүзеге асыра білуінің нәтижесі екендігі анық. Діни алауыздық пен радикализмнің жолына тосқауыл қойып, экстремизм мен лаңкестік көріністеріне жол бермеуде мемлекеттік құзырлы органдар, діни бірлестіктер, қоғамдық ұйымдар жұмыла қызмет етуде.
Қазіргі кезде Оңтүстік Қазақстан облысы аумағында 11 конфессияны құрайтын 59 діни бірлестік қайта тіркеуден өтті. Осыдан төрт жыл бұрын қайта тіркеуден өтпеген діни бірлестіктер түгел таратылып, олардың қызметіне тосқауыл қойылды. Тіркелген діни ұйымдардың мемлекеттік билік өкілдерімен өзара қатынастарының дәйекті жолдары мен тетіктерінің қалыптасқандығын, конфессияаралық қатынастардың қалыпты жолға қойылғандығын атап өткен жөн. Нәтижесінде, өңір тұрғындары арасында діни қақтығыстар мен араздықтар көрініс берген жоқ.
Оңтүстік Қазақстан облысының халқы ұлттық салт-дәстүрден ажырамаған, қала берді, діни сауаттылықты қалыптастырған орта ретінде ерекшеленеді. Оның бір мысалы, республикада барлығы 2500 мешіт болса, оның 800-і ОҚО-ға тиесілі. Бұл тұрғыда, рухани құндылықтарды дәріптеп отырған біздің мекеменің басты мақсаты – елдегі дін саласына қатысты мемлекеттік саясатты халық арасында насихаттау, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы халықты теріс діни ағымдардың ықпалынан сақтандыру, олардан зардап шеккендерге көмек көрсету, дін саласына қатысты әлеуметтік-зерттеулер, ғылыми-талдау жұмыстарын ұйымдастыру болып табылады.

– Өзіңіз айтып өткен халықтың әртүрлі санаттарына кімдер жатады? Өңірлік зерттеулер жыл бойы жүргізіле ме, әлде нақты бір мерзімге жоспарлана ма?

– Діни бірлестіктер өкілдері, мешіт жамағаты, еңбек ұжымдары, студент жастар, мектеп оқушылары, «Дінтану негіздері» пәнінің мұғалімдері, мемлекеттік қызметкерлер, ақпараттық-түсіндіру топтарының мүшелері, әйелдер аудиториясы, жұмыссыздар, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар – осы аталған топтардың барлығы мүмкіндігінше көбірек ауқымда зерделеу жұмыстарында қамтылады. Бұл ретте, әр аудиториямен жұмыс жүргізудің өзіндік ерекшеліктері мен қиындықтары бар. Мысал ретінде, түзету мекемесінде жазасын өтеушілерге арналған дәрістерге айрықша мән беріледі. Діни ахуалды түсіну және бағалау деңгейі әртүрлі, қызықтыратын мәселелері сан алуан, құндылықтары да қабыса бермейтін әрбір топ үшін өзіне тән тіл, тақырып, әдіс қажет. Сауалнамалар да топтарға қарай түрленіп отырады. Зерделеу жұмыстарын жүргізудің өзі бір төбе болса, нәтижелерді талдаудың өзі бір сала.
Жалпы, биыл орталық мамандары тарапынан ауылдық округтерде 250, жоғары, орта арнаулы оқу орындарында 250, сондай-ақ, түзеу мекемелерінде, әскери бөлімдерде, сол секілді өзге де мемлекеттік мекемелерде кездесулер ұйымдастыру жоспарланған. Дегенмен, өңірлік зерттеу тәжірибесі тек арнайы іссапарлық зерттеулермен шектелмейді. Орталыққа жыл бойы еліміздің барлық аймағынан ақпараттық-түсіндіру топтары құрамында дәрістер оқу және топ мүшелеріне арналған оқыту семинарларын өткізу жөнінде сұраныстар көптеп түседі. Тақырыптық бағытына қарай мұндай шараларға мамандарды іріктеп жіберіп отырамыз. Сонымен қатар, ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитетінің жоспарлы ақпараттық-түсіндіру шараларына да қатысып, ел аймақтарын жиі аралаймыз. Кей жағдайда жекелеген өңірлерде бірнеше маманымыздың қатысуымен екі-үш күндік семинарлар өткіземіз. Осындай шаралар барысында да зерделеу жұмыстарын қоса қамтып, талдаулар мен сауалнамалар жүргіземіз. Кешенді түрде жүргізілген барлық жұмыстар нәтижесінде біртұтас қорытынды жасалады.
Айта кетейік, жыл басынан бері орталық тарапынан әлеуметтік желілерде 2073 мониторинг жүргізілді. Онда біз әлеуметтік желі бетіндегі неше түрлі қауымдастықтардың, басқа да түрлі сайттардың мақсатын анықтап, ондағы мәліметтерді тиісті органдарға береміз. Орталықтың арнайы сайты, әлеуметтік желілерде парақшалары бар. Орталық қызметімен толық танысу үшін азаматтар centre-uko.kz ресми сайтын пайдалана алады. Сондай-ақ, бізде сенім телефоны да жұмыс істейді. Яғни, 21-44-15 және 8771 050 13 03 байланыс телефондары, сонымен қатар, республикалық 114 қауырт желі арқылы хабарласуға мүмкіндік бар.
Сөзді түйіндей келгенде, біздің басты мақсатымыз – азаматтардың бойында радикалды идеологияларға қарсы тұра алатын иммунитетті қалыптастырып, облыстағы діни ахуалды бақылауда ұстау және облыс әкімдігі жанындағы діни бірлестіктермен байланыстар жөніндегі кеңес жұмысы және терроризмге қарсы күрес комиссиясының жұмысы арқылы бақылау талаптарын күшейтіп, облыстағы діни мәселелердің оң шешімін табуына ықпал ету.

– Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан
Жеңісбек СЕРІКҰЛЫ

Тәуелсіздіктің түп тамыры – тәртіпте. Заң алдында баршаның жауапкершілігі бірдей. Осы орайда, Елбасының 5 институционалды реформасын орындау бағытындағы 100 нақты қадамында ұсақ құқықбұзушылыққа мүлдем төзбеу қағидалары атап көрсетілген.

Белгіленген бағыт-міндеттердің аясында тәртіп сақшыларының қатысуымен жүйелі жұмыстар атқарылуда. «Таза қала» шарасы аясында жүргізілген жұмыстардың нәтижесі бүгінде өз тиімділігін көрсетуде. 

Атап айтқанда, шілде айының 7-жұлдызынан бастау алып, 1 ай уақыт мерзіміне созылған шара аясында Шымкент қаласының ішкі істер органдарының қызметкерлері барлығы 991 ұсақ құқықбұзушылық дәйегін анықтаған. Акция барысында полиция қызметкерлері қаладағы көпқабатты тұрғын үй аулалары мен көпшілік демалыс орындарында тазалық пен тыныштықты сақтау, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету жұмыстарына жұмылдырылды.

– Қазақ мемлекетін дамыған 30 елдің қатарына енгізу бағытында жарияланған 100 нақты қадамының 5 бірдей бағыты осы ұсақ құқықбұзушылықты болдырмауға үндейді. Сол себептен де, ауланы ластау, көршілердің тынышын алу, кәмелет жасқа толмаған жасөспірімдердің түнгі уақытта көшеде ата-анасыз жүруі, қайыр сұрау, қоғамдық орындарда ішімдік ішу мен әртүрлі заңсыз қызметтерді ұсыну, осылардың барлығы жауапқа тартылады. Тиісті мөлшерде айыппұл салынады. Тіпті, сот шешімімен 15 тәулікке дейін қамалады, – дейді Қаратау ауданының прокуроры М. Арыстанов. 

Мемлекет бекіткен ереже осындай. Заң алдында ұсақ, ауыр қылмыс демей, бәрі бірдей жауап беруі тиіс. Себебі, ұсақ қылмыстың алдын алу шаралары үлкен қылмыстарды болдырмау үшін жасалуда. Осы бағытта Қаратау ауданының әкімдігі кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдер арасында құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында мобилді топ жасақтап, рейдтік шаралар ұйымдастыруда. Тамыз айының 7-жұлдызында өткен шараның қорытындысы бойынша шағынаудан көшелерінің бірінде ата-анасының бақылауынсыз жүрген 2 жасөспірім анықталыпты. Олардың ата-аналарына ескерту жасалып, хаттама түзілген.

Айта кетейік, ҚР Әкімшілік құқықбұзушылық туралы Кодексінің 442-бабына сәйкес, кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдердің сағат кешкі 22-ден таңғы 6-ға дейін ойын-сауық мекемелерінде болуы – олардың ата-аналарына үш айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуына әкеп соғады. Осыған сәйкес, мамандар қандай да бір құқықбұзушылықтың алдын алу бағытында ата-аналар қауымын балаларының әрекеттерін қатаң бақылауға алуды ескертеді. 

– Қылмыстың ұсақ, ірісі болмайды. Қандай да бір келеңсіз жайттың алдын алу үшін «ұсақ құқықбұзушылыққа мүлдем төзбеу» қағидасы берік ұсталынады. Бұл дегеніңіз – көшедегі ұсақ қылмыстардың алдын алу бағытында жан-жақты жұмыс атқаралып келеді деген сөз. Ұсақ қылмыс қатарында көшеге қағаз, темекі тұқылын, сағыз сорабын тастап кетуден бастап, жолдың рұқсат етілмеген жерлерін қиып өту, ұрлық, бұзақылық, бәрі-бәрі қамтылады, – дейді Қаратау ауданы әкімінің орынбасары Балмаржан Нарбекова.

Жалпы, облыс аумағында үстіміздегі жылдың алты айында 128430 әкімшілік құқықбұзушылық деректері анықталып, 1 миллиард 113 миллион теңге көлемінде айыппұл салынған. Аталған кезеңде тыныштықты бұзу дерегі бойынша 394 дәйек анықталған. Түрлі деңгейдегі құқықбұзушылықты бұлтартпай дәлелдеу мақсатында облыс аумағында қоғамдық орындарда жалпы саны 379 бейнебақылау камералары орнатылған. Оның ішінде 234 құрылғы Шымкент қаласындағы демалыс орындары мен орталық көшелеріне қойылған. Сондай-ақ, қаланың қозғалысы қарқынды 11 көше қиылысы интеллектуалды бейнебақылау камераларымен жабдықталған. Осы құрылғылардың көмегімен тазалық пен тыныштықты сақтау, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету жұмыстары тәулік бойы жүргізілуде.

– Тәртіп тегеурінді болғанда ғана тәуелсіздік тұғырлы болмақ. Біз осыны үнемі назарымызда ұстаймыз. ҚР Президенті Н. Назарбаевтың «Полицейлер – бұл азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғай отырып, қылмыспен күресте алдыңғы қатарда тұратын адамдар» деп айрықша атап өтуін біздің жұмысымыздың қиындықтары мен ауыртпалығын терең білетіндігінен деп санаймыз, – дейді акцияға белсене қатысқан тәртіп сақшылары.
Жалпы, алғашқы жартыжылдықтың қорытындысы бойынша Шымкентте барлығы 6 108 әкімшілік құқық бұзушылық дерегі анықталып, тәртіп бұзушылар тиісті жазаға тартылған.