Шымкент келбеті

Тұрғын үйлі болуға арналған мемлекеттік «7-20-25» бағдарламасы аясында жеңілдікпен несиелеу сертификаттары бойынша әкімдік баспананың бастапқы жарнасы сомасының жартысын субсидиялайды.

Шымкент қаласының әкімі Ғабидолла Әбдірахымов ұлағатты ұстаздарды кəсіби мерекелерімен құттықтау шарасына қатысты.
Сөзін «Менің анам да мұғалім болып еңбек етті» деп бастаған шаһар басшысы мəртебелі мамандық иелеріне алғыс айтып, алдағы жылы Елбасы Жолдауына байланысты зор бастамалар күтіп тұрғанына жəне келер жыл ұстаздар қауымы үшін табысты болатынына тоқталды.
– Біз - біртұтас қоғамбыз. Миллионды қаламен бірге дамып, өсіп өркендейтін шаһардың тұрғындарымыз. Əртүрлі салаға бөлініп қызмет етсек те, көтерген жүгіміз бір, мақсаты айқын бір ұжымбыз. Шымкент қаласын дамыту бағытында бəріміз бірге жұмыс істейік. Сіздер білім беріп, тəрбиелеген Шымкент жастары Қазақстан халқына қызмет етіп, абыройларыңызды асқақтата берсін! - деді әкім.
Ғабидолла Рахматоллаұлы салтанатты іс-шарада бірқатар ұстазға Қазақстан Республикасының "Білім беру ісінің құрметті қызметкері", сондай-ақ, ҚР Ы.Алтынсарин атындағы төсбелгілерді тағып, Алғыс хат тапсырды.
«Нұр Отан» партиясының қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары 
Бахадыр Нарымбетов өз құттықтауын жеткізсе, қалалық білім басқармасының басшысы Ақерке Абылайхан 19 мұғалімге Шымкент қаласы əкімінің тапсырмасымен қолға алынған жоба аясында «7-20-25» бағдарламасы бойынша тұрғын үйді жеңілдікпен несиелеуге арналған алғашқы сертификаттарды табыс етті. Тұрғын үйді жеңілдікпен несиелеу сертификаттары бойынша әкімдік баспананың бастапқы жарнасы сомасының жартысын субсидиялайды. Яғни, енді пәтер бағасының бастапқы жарнасының 10%-ын жинап үлгерген ұстаздардың қалалық бюджеттен бөлінетін 10% субсидияны пайдалана отырып, жақын күнде қоныс тойын тойлауға мүмкіндіктері бар.
Естеріңізге сала кетейік, қыркүйек айында қала әкімдігі мен «Баспана» компаниясы арасында меморандумға қол қойылғаннан кейін шымкенттіктерде осындай мүмкіндік пайда болды. Мегаполис басшысы жас отбасылар, мемлекеттік қызметкерлер мен бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері үшін бастапқы жарнасы сомасының жартысын жергілікті бюджет субсидиялайтынын айтты. Айта кетейік, қазіргі таңда «7-20-25» бағдарламасына қатысу үшін 38 өтініш келіп түскен. Ондағы несиенің жалпы көлемі 394 миллион теңгені құрайды.

«Кәсіпорындарымызды жаңғыртуға және цифрландыруға бағытталған, өнімнің экспортқа шығуын көздейтін жаңа құралдарды әзірлеп, сыннан өткізу қажет.»

Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаевтың
Қазақстан халқына Жолдауынан.

Мемлекет басшысы Н.Назарбаев 2018 жылғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауында «Бүгінде әлем Төртінші өнеркәсіптік революция дәуіріне, технологиялық, экономикалық және әлеуметтік салалардағы терең және қарқынды өзгерістер кезеңіне қадам басып келеді» десе, соның айқын көрінісін 2013 жылдан бері кілем-тоқыма өндірісін жолға қоя алған «Бал Текстиль» ЖШС-інен көруге болады.
Шымкенттің «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағында орналасқан бірнеше өндіріс орындарының арасынан бұл фабриканың тәжірибесі мол, алар асуы биік. Кәсібін түркиялық «Kartal Carpets» компаниясымен бірігіп бастаған басшы Талғат Ысқақовпен жуырда жаңа технологияның мүмкіндіктері мен жеңіл өнеркәсіп жайында сұхбаттастық.
– Талғат Жүнісбекұлы, «Бал Текстиль» - кілемдері отандық өнім болғандықтан ғана емес, еліміздегі №1 кілем өндірісін жолға қойған фабрика. Түркияда жеңіл өнеркәсіптің бұл түрін дамытқан компаниялар өте көп. Бауырлас елден кілем әкеліп сатумен бұған дейін өзіңіз де айналыстыңыз. Ендеше, қазақ жерінде кілем тоқитын цехты ашу жобаңызға кім қолдау танытқаны туралы айтып беріңізші...
– «Kartal Carpets» – түркиялық кілем өндіру нарығында өзіндік орны бар компания. Компанияның кілем және кілем бұйымдарын өндірумен қатар осы өндіріске қолданылатын полипропиленнен жасалатын жіптерді шығарумен де нарыққа аты мәлім. Ондағы технологиялық мүмкіндіктер де жоғары. Жұмысы жақсы жолға қойылған.
– Технология демекші, 250-ге жуық қызметкері бар «Бал Текстиль» кілем-тоқыма фабрикасында қолданылатын технология қандай?
– Кілем өндіру процестері әлемнің түкпір-түкпірінен келген жоғары технологиялы машиналарында жүргізіледі. Атап айтсақ, кілем тоқитын «VAN DE WIELE» машинасы Бельгиядан әкелінсе, пропиленнен жіп шығаруға Германия мен Францияның «Oerlikon Neumag», «Allma Volkmann», «SUPERBA» машиналары қолданылады.
– Әр машинаның қызметіне тоқталып өтіңізші.
– Біздің фабрика 1 жылда 5 млн шаршы метрге дейін кілем бұйымдарын өндіре алады. Ал машиналар шығарылған жылына байланысты түрлі модельдерге бөлінеді. Олардың ішіндегі ең жаңасы ені 5 метрге дейінгі кілемді тоқи алады. «Oerlikon Neumag» Германиялық машинасымен полипропиленнен жіп өндіреді. Оның жылдық қуаттылығы – 4000 тонна полипропилен жіп. «Бал Текстиль» кілемдеріне сұраныстың артуына байланысты қазір бұл станок ішкі қажеттілікті толықтай қамтамасыз ете алмай отыр. Сондықтан болашақта тағы бір станок алу жоспарымыз бар.
– Полипропиленді жіпті фабриканың өзінде өндіру қаншалықты тиімді?
– Германиядан әкелген машинаны орнатып, жіп өндіру жобасын іске қосқанда кілемнің өзіндік құны 20%-ға төмендеді. Оған дейін тоқымаға қажетті жіптерді шетелдерден импорттауға мәжбүр болатынбыз. Қазір жіпті фабриканың өз цехында өндіру шығынды біршама азайтты. Бұл біз тоқыған кілемдерің арзан бағамен сатылуына да ықпал етті.
– Күріш тәрізді түйіршіктелген полипропиленнен жіп өндіру процесінің өзі қызық екен...
– Иә, алдымен «Oerlikon Neumag» машинасынан шығатын жіп талшықтары «Allma Volkmann» машинасында иіріледі. Бір жіп 144 талшықтан құралса, келесісінде 180 талшық болады. Талшық санына қарай олардың сапасы анықталады. Осы талшықтарды түтілместей етіп ширату үшін Франциядан алдырған «SUPERBA» машинасында ширатылады. Мұнда иірілген жіптер 70-1350 С ыстық буға піседі. Ыстық буға піскен полипропиленді жіптер өзінің бастапқы иірімділік қалпын сақтайды және кілем бетіне ауыр зат қойғанда түгі құлап, сынбай бастапқы қалпын сақтайтын болады.
– Ал жіп өндіретін шикізаттың өзін қайдан аласыздар?
– Кілем өндірісінде қолданылатын негізгі шикізат көзі – пропилен. Синтетикалық материал полипропиленнің артықшылығы - ширатымдылығы жақсы. Кілемге кететін шығынды барынша азайтады. Есесіне өнімнің құны төмендейді. Ал табиғи шикізат қатарына мақта және бамбук ағашынан жасалған «JUT» жіп өнімдерін атауға болады. Көлемге табиғи шикізат көбірек қолданылған сайын оның халықаралық ISO 9000, ISO 14000, ГОСТ стандарттарына сәйкестігі арта түседі.
– Талғат Жүнісбекұлы, стандарт туралы айтқанда, «кәсіпорындағы негізгі құжаттардың бірі – кілем өндірісінде қолданылатын мемлекетаралық стандарт ГОСТ 28415-89. Бұл стандартқа сәйкес өнімдер Қазақстан Республикасында ғана емес осы стандарт мойындалған алыс-жақын мемлекеттердің барлығына шығарылады. Сонымен қатар өнімдер, бұйымдар, қызметтер ГОСТ ISO 9001-2011, ГОСТ 7000-80, СТ РК ИСО 9001-2009, ГОСТ 28003-88, ГОСТ 23364-2001, ГОСТ 29332-2006 секілді халықаралық, мемлекетаралық, мемлекеттік стандарттарына сәйкес» дедіңіз. Сонда «Бал Текстиль» кілем-тоқыма фабрикасында өндірілген кілемдер алыс-жақын шетелдерге экспортталатын болғаны ғой?
– Әрине. «Бал Текстиль» ЖШС 2016 жылы шведтің атақты «IKEA» компаниясымен сауда-саттық саласында келісім жасады. Сонымен қатар Ресей, Қырғызстан, Әзірбайжан, Тәжікістан сияқты өз төңірегіміздегі елдермен қатар еуропалық Германия мен Ұлыбритания елдері де қазақ өнімін тұтынуда. Бұл біздің фабриканы сапа арқылы қол жеткізген жетістігі. Өндіріс орны еліміздің барлық аймақтарында фирмалық дүкендер желісін ашып, отандық өнім саудасын жолға қойған. «Бал Текстиль» кілемдері 2014 жылы республикалық «Алтын Сапа» конкурсында «Халық тұтынатын ең үздік тауар номинациясы» бойынша екінші дәрежелі дипломмен марапатталса, 2015 жылы орта бизнес бойынша облыстағы субьектілер ішінде «Ең үздік салық төлеуші» деп танылды. 2016 жылы Женевада өткен халықаралық BID сапа конкурсында «GOLD» номинациясымен жеңіп алды. Ал 2017 жылы республикалық «Алтын Сапа» конкурсында «Халық тұтынатын ең үздік тауар номинациясын» екінші рет иеленді.
– Құтты болсын! «Бірінші жеңіс – сәттілік, екі дүркін жеңіс – мықтылығын мойындату» дейді ғой. Отандық кілемдердің сапалы болуы тек шикізатқа байланысты ма әлде фабрика ұжымының да елеулі үлесі бар ма?
– Қызметкерлер мұнда шығарылатын өнімнің сапасына тікелей әсер ететіндігі айтпаса да белгілі және оларға қойылатын талаптар да жоқ емес. Олар өз ісінің маманы, жауапкершілігі жоғары мамандар. Кадр мәселесіне ерекше мән береміз. Фабриканың дизайнер, технолог, машинист мамандарын жоспарлы түрде шетелге тәжірибе алмасып, біліктілігін арттыруға жағдай жасаймыз. Бұл мамандардың көбін Түркияда оқыттық. Ал бірқатарын шетелден маман алдырып шыңдадық. Бұл үрдісті тоқтатпаймыз. Түркиялық әріптесіміз «Kartal Carpetsтің» тәжірибелі мамандары да бізге бұл бағытта аянбай көмектесіп келеді. Сондай-ақ, фабрикаға диплом алмаған жастарды да тартып, ептілігіне қарай жастар ұйымының қолдауымен мамандыққа баулуды қолға алғанбыз. Бір ғана талап, мамандық алғаннан кейін сол жастар біздің кәсіпорынға жұмысқа тұруы қажет.

– «Бал Текстиль» кілем-тоқыма фабрикасында қызметкерлерге, жалпы жұмысшы топқа жағдай жасалған ба?
– Кәсіпорын қала сыртында орналасқанымен жұмысшыларды фабрикаға алып келіп, жұмыс соңында үйіне жеткізіп салу үшін арнайы көлік қарастырылған. Яғни, жолға шығындалмайды. Таза су, электр қуаты, жол тағы басқа қажетті дүниелердің барлығы бар. Кәсіпорын ішіндегі асхана күндіз-түні тегін қызмет көрсетеді. Мұндағы қызметтер мен аппараттар адам денсаулығы мен қоршаған ортаның қауіпсіздігін сақтау және жұмыстарды барынша оңтайландыру үшін мүмкіндігінше автоматтандырылған. Тіпті жіп өндіру цехында арнайы медициналық бекет жұмыс істейді. Дінді берік ұстанушыларға кәсіпорынның кез келген бөлімінде намаз оқитын бөлмелер қарастырылған.
– Әр маусымда «Ұлы дала кілемдері» көрмесін ұйымдастырып, өнімдерді жеңілдетілген бағада ұсыну дәстүрі жалғаса ма? Тағы қандай жаңалықтармен тұтынушыларды қуанта аласыздар?
– Көрме жалғасады. Осы қазан айының 10-21 күндері Шымкент қаласы, «Нұрсәт» шағынауданындағы Көрме орталығында «Ұлы дала кілемдерінің» жәрмеңкесін ұйымдастырғалы отырмыз. Ал фабрика өндірісін кеңейту мақсатында жақында тағы да жаңа технологиялық өзгерістер болады. Кілемнің қазіргіден де сапалы түрлерін тоқитын станоктарға тапсырыс бердік. Оны орнатып, іске қосқан соң «Бал Текстиль» кілемдерінің сапасы бүгінгіден де арта түседі. Сонымен қатар Д.Қонаев даңғылындағы «Астана» бизнес орталығының 2-қабатынан фирмалық «Elexus» жоғары сапалы кілемдер дүкенін аштық. Мұнда шетелден келетін қымбат кілемдерді сатумен қатар кеңселерге, балабақша, мектеп, мешіт, мейрамхана сынды ауқымды нысандардың дәлізіне, бөлмелеріне кең көлемде тапсырыс беруге болады. Енді тұтынушылар көп мөлшердегі кілем өнімдеріне фабрикаға келмей-ақ, қала орталығындағы дүкенге барып тапсырыс жасай алады.
– Әңгімеңізге рахмет! Отандық өніміміз арта берсін!

«ШК»-анықтама

Талғат Ысқақов 1968 жылы 3 мамырда қазіргі Түркістан облысы, Бәйдібек ауданы, Жамбыл совхозы, Жүзімдік ауылында дүниеге келген. 1984 жылы Шаян ауылы Ленин атындағы орта мектепті бітіріп, Жамбыл совхозында шопанның көмекшісі болып жұмыс атқарған. 1986-1988 жылдары Қарулы күштер қатарында әскери қызметін атқарып, 1988-1994 жылдары Шымкент қаласындағы Қ.А.Яссауи атындағы Қазақ-Түрік университетінде «Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі» мамандығы бойынша білім алған. Еңбек жолын қарапайым мұғалім болып бастаған Талғат Жүнісбекұлы кәсіпкерлік салаға 1994 жылдан бастап бет бұрған. Жұбайы Бибідүрия Қалтаевамен 4 перзент тәрбиелеп өсірген Бәйдібек ауданының «Құрметті азаматы» бүгінде түрлі қайырымдылық шаралардың демеушісі ретінде де танылып жүр.

Шымкент қаласы әкімдігінің жаңа ғимаратында мәслихаттың кезектен тыс XXXVII сессиясы өтті. Жиынға қатысқан шаһар басшысы  Ғ.Әбдірахымов құрылыс саласында жеке кәсіпкерлігі бар депутаттарды жаңа мектеп жобасына атсалысуға шақырды.

Жаңа ғимаратта алғаш рет бас қосқан мәслихат отырысына Ерлан Омаров төрағалық етіп, күн тәртібінде қаралатын бірқатар мәселені ортаға салды. Бірінші кезекте республикалық маңызға ие болған Шымкент қаласының 2018-2020 жылдарға арналған бюджетіне өзгерістер енгізу жайы қаралды. Бұл туралы қала әкімінің орынбасары Г.Құрманбекова баяндама жасап, республикалық бюджеттен қарастырылатын қаражаттың жұмсалу жоспарын таныстырды.
– Депутаттық сауалға сәйкес, жергілікті бюджетке де өзгерістер енгізіліп, қаражаттың негізгі бөлігі облыс меншігінен қабылданған 99 мекемені ұстауға, әлеуметтік маңызы бар автобус бағыттарын субсидиялауға, жаңадан ашылған «Shymkent» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» АҚ басқармасын қалыптастыруға, қала ішіндегі жолдар мен жылу жүйесінің ағымдағы жөндеуіне, сондай-ақ, қала шетіндегі шағынаудан көшелеріне тас төсеуге қаралып отыр, – деді Гүлжан Мамытқызы.
Қала мәслихатының депутаттары аталған өзгерістерді бір ауыздан қолдады.
Сессия барысында қайта құрылған қалалық ішкі істер басқармасын қаржыландыруға қосымша 215 млн теңге қаржы бөлу мақұлданды.
Бұған дейін Оңтүстік Қазақстан облысы мен Шымкент қаласының мемлекеттік-жекешелік әріптестік аясында 10 жоба іске асуы тиіс болған-ды. Депутаттар Шымкент шаһарының жаңа мәртебе алуына байланысты бұл жобаларды қалаға енгізу туралы шешім қабылдады.
Сондай-ақ қала əкімдігі жанынан құрылатын бірнеше комиссияның құрамы бекітілді.
Сессия соңында қала әкімі Ғ.Əбдірахымов сөз алып, мəслихат сессиясы əкімдіктің жаңа ғимаратында алғаш рет өтіп отырғанын еске салып жиынға қатысушыларды құттықтады.
– Бұл ғимаратта халқымыздың әлеуметтік жағдайын көтеретін адал шешімдер қабылданады деп сенемін және солай болуын тілеймін. Біз бұған дейін де көптеген жұмыстарды атқардық. Дегенмен алдағы мақсат пен міндеттеріміз кешегіден де маңызды, жауапты. Шымкент қаласы мəслихатының кезектен тыс XXXVII сессиясында қаланың дамуына үлкен серпін беретін мәселелер қаралды. Енді «Shymkent» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» АҚ басқармасының жұмысы жолға қойылады. Сонымен қатар, қалада талай жылдан бері өзекті болып отырған маршруттардың мәселесі оң шешімін табады, – деді Ғабидолла Рахматоллұлы. – Қала мәслихатының шешіміне сәйкес енді шеткі елдімекендерден орталыққа қатынайтын әлеуметтік маршруттар субсидия есебінен қаржыландырылады. Биыл қалаға 300 автобус алу туралы келісім жасадық. Ал келесі жылы тағы 700 автобус алуға қала мәслихатының шешімімен қол жеткіздік. 
Қала әкімінің айтуынша, қазіргі таңда қалада жүрген 1000 автобусқа тағы жаңа 1000 автобус қосылады. Таяуда ғана шаһардың шеткі елдімекендерінен орталығына қатынайтын 10 жаңа бағыттағы маршруттар ашылғаны белгілі. Енді автобустар саны көбейсе, қоғамдық көлікке қатысты бірқатар мәселенің оң нәтижесін көретін күн де алыс емес.
Қала әкімі республикалық маңызы бар шаһардың әкімшілік-мемлекеттік қызметкерлері қазан айынан бастап жаңа жалақы жүйесіне көшетінін мәлімдеді.
– Келесі жылдан бастап қала қауіпсіздігін қамтамасыз ететін полиция қызметкерлерінің жалақысын көтеруді де жоспарлап отырмыз. Бұл да Шымкент тұрғындарына жайлы жағдай жасауға қызмет ететін сала мамандарын, құқық қорғаушыларды қолдау мақсатында жүзеге асады, – деді қала әкімі.

Жаңа 12 мектеп және Д.Қонаев гүлзары

Шаһар басшысы үш ауысымдық мектепке байланысты тағы бір өзекті мәселені қозғады. Жаңа 2018-2019 оқу жылының 1 сыныбына 24 мың оқушы қабылданған. Демографиялық өсімнің тұрақты дамуына орай Шымкентте 20 мың орындық мектеп қажет екендігін айтты.
– Қаладағы үш ауысымда оқу жүйесін толығымен жабу үшін бізге тағы 12 жаңа мектеп керек. Қазір бұл қажеттілікке байланысты 10 мектепке республикалық бюджеттен қаржы қаралуда. Ал 2 мектеп құрылысын қала бюджетінен қаржыландыруды жоспарлап отырмыз. Сонымен қатар, қаладағы 30 мектептің жанына қосымша ғимарат салу жобасына кәсіпкерлермен келліссөздер жүргіземіз. Бұл жобаға қала мәслихатының депутаттары қатарындағы кәсіпкерлерді де шақырамын, – деді
Ғ.Әбдірахымов.
Сөз соңында қала әкімі қаржыландырудың түрлі бағытын дамыту маңызына тоқталды.
– Қаржыландыру көзін тек бюджеттен күтіп отырмай, инвестициялық жобаларды дамытуға және қала бюджетіне түсетін кіріс көзін арттыруға болады. Шымкенттің қазіргі таңдағы кірісі 80 млрд теңгені құраса, оны екі есеге дейін ұлғайтуға мүмкіндік бар. Салық органдары мен құқық қорғаушылар бірқатар бизнесті көлеңкеден шығаруда бізбен бірге жұмыс істейді деп сенемін, – деді шаһар басшысы.
Сессияны қорытындылаған қала әкімі Ғ.Әбдірахымов Д.Қонаев атындағы даңғылдың құрылысы жалғасатынын айтып, түрлі бастамалар мен ұсыныстарға қолдау білдіргендері үшін мәслихат депутаттарына алғысын білдірді.

Кіші және орта бизнесті дамыту мақсатында ҚР «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы әр қалада жұмыс істеуде. Бұл палата әсіресе іскер ханымдарға ерекше қолдау танытады. Себебі, нәзікжандар кәсіп еткен қызмет түрлері қоғамға өте қажет.

Атап айтқанда, ханымдар көбіне балабақша, түрлі үйірмелер, білім беру, қосымша курстар мен кондитерлік өндіріс, тігін тігу, құрақ құрау, сұлулық және салауатты өмір салтын ұстану сынды қызмет түрлерін таңдайды. Осы бағытта Шымкент қаласындағы іскер әйелдермен жұмыс жасайтын кеңестің төрайымы Салтанат Төлегенованы сөзге тарттық.
– Ханым бола білген жақсы, ал іскерлігімен қоғамға, елдің дамуына үлес қосу, адамдарды жұмыспен қамтып, салық қорын молайту да үлкен азаматтық іс. Қазіргі таңда қыз-келіншектердің бизнесте жетістікке жетуіне қолдау көп-ақ. Мәселен, «Атамекен» кәсіпкерлер Палатасы жанынан мектеп ашылды. Онда өз кәсібін жаңа бағытта ашқысы келетін немесе мүлде жұмыссыз отырған қыз-келіншектер белгілі бір кәсіпке бейімделеді. «Қалай кәсіп ашамын?», «Кәсібімді қалай дамытамын?» деген мақсатты ізденісі бар ханымдармен жұмыс істеуге біз әрқашан дайынбыз, – дейді Салтанат ханым.
С.Төлегенова жекеменшік балабақшасын ашып, бүгінде 150 адамды жұмыспен қамтып отырған жеке кәсіпкер.
– Қолдан келсе, табыс тапқан жақсы. Әр адам өз қажеттіліктерін қамтамасын етуі тиіс. Одан артылса, туыстарына, өзге де азаматтарға көмектесіп, қайырлы іске жұмсағанын құп көремін. Басқа да іскер ханымдарды қайырымдылық жасауға шақырамын, – дейді ол.
Салтанат ханымның сөзін онымен бір мақсатта жұмыс істейтін Әл-Фараби ауданы бойынша іскер әйелдер кеңесінің төрайымы Сәуле Мұсаева толықтырды.
– Әл-Фараби ауданында шамамен 200 нәзікжанды жеке кәсібімен тіркеуге алынса, соның 50-ден астамы «Атамекен» кәсіпкерлер палатасы жанынан ашылған кәсіби мектепте қабілеттерін шыңдады. Бұл бағыттағы жұмыстар тұрақты түрде жалғасады, – дейді отандық косметика өндірумен танылған Сәуле Ажыханқызы.
Кәсіпкер ханымдар Әл-Фараби ауданы әкімі аппаратының ұйымдастыруымен қайырымдылық шарасына қатысты. Әлеуметтік жағдайы төмен отбасыдан шыққан 10 балаға мектеп формасы мен оқуға қажетті құралдардың барлығын түгел алуға қол ұшын созды. «Балалар – біздің келешегіміз. Олардың алаңсыз сабақ оқып, білімді азамат болып өсуін тілейміз» дейді ханымдар.

Қала тарихында бірінші рет Шымкент шаһарынан Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатына депутат сайланады. Сенаторлыққа үміткер 8 шымкенттіктің екеуін жергілікті мәслихат ұсынса, тағы 6-ы өзін-өзі ұсынып отыр.

Сайлау – 5 қазан күні өтеді. Шымкент қаласы сайлау комиссиясының төрағасы Марс Елекеевтің мәлімдеуінше, үміткерлерді тіркеу 4 қыркүйек күні сағат 18:00-де аяқталған.
– Республикалық маңызға ие болған Шымкент қаласының мәслихаты Нұрлан Бекназаров пен Дархан Сатыбалдыны ұсынғаны белгілі. Ал өзін-өзі ұсынған үміткерлер қатарында Ғалымжан Майханов,
Владимир Доронин, Бижан Жылкелдиев, Асқарбек Үркімбаев, Серік Алданов, Ғани Қарабеков есімді азаматтар бар. Шымкент қаласы сайлау комиссиясы Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттардың ҚР Конституциясында және «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» ҚР Конституциялық заңында қойылатын талаптарға сәйкестігін анықтады, – деді ол.
Үміткерлердің сайлауалды үгіт-насихат жұмыстары 15 қыркүйек – 4 қазан аралығында жалғасады. Ал сайлау қорытындысына сәйкес елімізде Парламент Сенатының депутаттары тағы екеуге артады және олардың өкілеттік мерзімі 2014 және 2017 жылдары республиканың басқа өңірлерінен сайланған депутаттардың өкілеттік мерзімімен бірдей болады.

Шымкенттің Т.Айбергенов көшесімен жүріп өтсеңіз, Амстердамның Де Валлен кварталынан өткендей әсер аласыз. Айырмашылығы сол қызыл шырағданымен танылған Де Валлен көшелері тек туристерге арналған. Ол кварталда бұзақылықтың кез келген түрін жасап, көңіл көтеруге болады және бұл Нидерланды бюджетін байытып отырған заңды табыс көзі. Ал Т.Айбергенов көшесінде бәрі басқаша...

«Қайран менің өз үйім – кең сарайдай боз үйім»...

Күндіз жүріп өткенде «КВАРТИРА» деп жазылған кардон қағазды байқамасаңыз, содан сәл әріректе кілтін сықырлата айналдырып отырған ханымдар сағатқа, тәулікке жалға берілетін пәтердің бар екенін айтып дыбыс береді. Егер ол дауысқа мойын бұрсаңыз, «бізде де бар» дегендей тағы 2 адам қосыла жамырайды. Ең сорақысы оларға жақындағанда басталады. Қазақы әдеп пен имандылықтан әлдеқашан адыра қалып, арын саудалағандар арам төсектің түрлі қызметін ұсынудан мүлде арланбайды. Оларға студент қызын жетектеп келіп, қаладан жалға пәтер іздеген әке жолыға ма әлде ұлымен немесе бауырымен келе жатқан әйел жолыға ма, бәрібір. Көзіне көрінгеннің бәрін нәпсінің құлы деп таниды. Одан бөлек пәтерді тәулікке, сағатқа жалға беруді патенттеп алғандардың көше бойын жағалай орналасқан кеңселері бар. «Пәтерді жалға беру» сынды бетперделі қызметтің арғы жағында тән саудасы жатқаны анық. Алайда, полиция қызметкерін шақырсаң, көшедегі кілтін айналдырғанның бірін де таппайсың. Тырағайлап сол маңдағы дүкен мен дәмханаға кіріп ғайып болады. Ал кеңседегілер мұның бірін де мойындамайды. Жеңілжүрістілердің жауапкершіліктен ылғи құтылып кететінінен жергілікті тұрғындар зәрезап болған.
– Айбергенов көшесі 5 үйде тұрамын. Пәтерді жалға беру біздің Конституциялық құқығымызды аяққа таптаумен тең. Себебі, олар ішкілікке сылқия тойып алған адамдарды, кәмелет жасына толмаған жігіттерді, тіпті жас қыздар мен үлкен жастағы ер азаматтарды сол пәтерге сағат сайын, тәулік сайын әкеліп отырады. Олар келіп кеткен соң дәлізде ине, басқа да лас заттардың қалдығы шашылып қалады. Күндіз-түні у-шу. Қабырға арқылы естілетін дыбыстарға адам төзіп болмайды. Теледидарды бар даусына қойып, кейде тіпті таңғы 5-ке дейін сенделіп далада жүреміз. Берекені қашырғаны соншалықты, үйге қонақ шақыру мүмкін емес. Оларға мұндай іспен айналысуға кім рұқсат берді? Неге жергілікті тұрғындардың пікірі ескерілмейді? Неге көршілерінің келісімін алмайды? «Пәтерді жалға беру» патентін қандай негізге сүйеніп алғанын Салық басқармасынан білгіміз келеді, – дейді зейнет жасындағы Мариям апа.
Бір ғана Мариям апа емес, бірнеше пәтерді жалға беруді кәсіп еткендерге жергілікті тұрғындардың барлығы ызалы. Оның біразы бала баққанымен, перзентіне инабаттылық, имандылық, әдептілік туралы ақыл айтуға мысал таппай әбігер болған ата-ана. Ал біразы балаларына кесірі тимесе деп қорқатын жас отбасы мүшелері.
– Психотроптық заттарды қабылдаған адамда ес болмайды. Титтей баланың болашағына балта шауып, қиянат жасамасын деген қорқынышпен өмір сүремін, – деген Марияның сөзін Шырын апа жалғады.
– Қоғамымыз салт-дәстүр, қазақы менталитеттен әлдеқайда алыстап қалғандай сезінемін. Пәтерімді сатуға қойғаныма көп болды, сұрайтын адам жоқ. Кім тұрғысы келеді мұндай жерде? Ал мына жалға берушілер арзанға алып қалғысы бар. Оларға бермеймін, – дейді ол.

215 пәтерді жалға беріп келген

Т.Айбергенов, Ә.Жангелдин көшелері мен Республика даңғылының тұрғындарынан түскен арыз-шағымдарға байланысты аталған аумақта рейд жұмыстары басталды. Рейдке Әл-Фараби аудандық әкім аппаратының және Әл-Фараби аудандық полиция бөлімінің қызметкерлері қатысуда. Рейд барысында осы мекенжайда пәтерді жалға беретін 31 азаматша анықталды. Олар көпқабатты 17 тұрғын үйде орналасқан 215 пәтерді жалға берумен айналысып келген. Әл-Фараби ауданы бойынша кәсіпкерлікті дамыту бөлімінің басшысы Н.Қаңлыбаев жалға пәтер берушілердің барлығы дерлік машығын патенттеп алған жеке кәсіпкер екенін алға тартты.
–Әл-Фараби ауданына қарасты Т.Айбергенов, Ә.Жангелдин көшелерінің бойындағы рейдтік іс-шара 7 қыркүйекте басталды. Нәтижесінде «Айгүл» аялдамасының қос тараптағы дүңгіршегі жеңіл жолмен пайда тапқысы келетіндерден тазартылды. Жол бойында кілт ұстап, пәтерді жалға беретін ЖК делдалдары азайды. Бірқатарын полиция қызметкерлері жауапқа тартып, хаттама толтырды. Дегенмен, делдалдардың көзге көрінбей бой тасалап жүргені анық. Біз бұл бағыттағы жұмыстарды қалалық ішкі істер департаментімен және Абай аудандық әкім аппаратымен бірлесіп, алдағы уақытта да жалғастыруды жоспарлап отырмыз, – дейді Нұрлан Кенжебекұлы.
Бөлім басшысының айтуынша, пәтерді жалға берушілер өз істерін заңды деп есептейді. «Үй меніңкі, салық төленген» деген сенімділігі басым азаматшалар одан артық жауапкершілікті сезінбейтін де сияқты. Жеке кәсіпкер ретінде бюджетке салық төлеп отырмын деп ойлайды. Мақұл делік. Рейдтік іс-шараға қатыспас бұрын жасалған журналистік зерттеуге жүгінсек, пәтердің ақысы сағатына 2 мың. 12 сағатқа 10 мың. Бұл орташаның төменгі құны. Элиталық пәтерлер бар, ол қымбаттау. Көрінісі сын көтермейтін арзан пәтерлер бар. Сондай-ақ, жалға берілетін пәтер құны оның бөлмелеріне байланысты да өзгере береді. Пәтерді жалға алғаннан кейін қосымша қызметтердің әрқайсысына бөлек ақы төленеді. Кәдімгі сауда, тән саудасы! 215 пәтерде!

Олар кәсіпкер екен...

Осындай лас жолмен табысқа кенелген жеке кәсіпкерлердің салықты қалай төлейтіні де қызықтырмай қоймады.
Бізді қызықтырған сұрақтардың жауабын Әл-Фараби ауданы мемлекеттік кірістер басқармасы басшысының орынбасары Ғани Шаймерденұлынан білдік.
– Бізде Ішкі істер басқармасы мен салық департаментінің арасында меморандум бар. Сол меморандум аясында шаһардағы учаскелік полицейлер әр айда бізге тәуліктік жалға берілетін пәтерлерді тіркеуге алу үшін олардың тізімін беріп отырады. Мысалы, Т.Айбергенов көшесіндегі 5 үйде 20 пәтер болса, соның 4-і жалға береді. Осы 4 пәтердің жалға берілетінін учаскелік полиция анықтаған соң біз пәтер иесіне баспанасын кәсіпкерлік нысанда пайдаланып отырғанын, ол үшін салық төлеуі тиіс екенін ескертіп хат жолдаймыз. Алайда, пәтер иелері электронды түрде патент рәсімдеп, Заң талаптарына сәйкес табыс көлемін өзі көрсетуге құқылы. Сонымен қатар, кәсіпкерлікті дамытуды мақсат еткендер ең аз мөлшердегі пайызбен салық төлей алады. Бұрын жеке кәсіпкер ретінде тіркелу ақылы еді, қазір ақысыз. Кәсіпкердің нақты қанша салық төлейтінін азаматтардың өзі берген жазбаша рұқсатынсыз жариялай алмаймыз. Оларды тексеруге де уәкілеттілігіміз жоқ. Салықшыларға аудиторлық тексеруді кірістер департаменті жүргізеді. Қазір облыс пен қала бөлінді. Енді Шымкенттің өз департаменті толық құрылып, іске кіріссе, бәлкім, сол кезде біраз мақсатты назарға алармыз. Дегенмен, бәрі де салық кодексіне сай жасалады, – дейді, Ғ. Төриев.
Пәтерді жалға берудің кәсіпке айналғаны қызық. Әрине, шырайлы шаһарға қонақ болып немесе іссапармен келіп, 2-3 күнге ғана пәтер жалдайтындарға жайлы баспана қажет-ақ. Әрі шығынын заңдастыру үшін квитанция бере алатын жеке кәсіпкер қызметіне жүгінуі де орынды. Бірақ, тұрғын үйдің де өз заңы бар емес пе? Айтпақшы, рейд кезінде Әл-Фараби аудандық ішкі істер басқармасы қандай әрекет жасағанын да тізе кетейік.

110 азамат қай заңды сақтамады?

Басқарма бастығы, полиция подполковнигі Сейітжомарт Сейітханның айтуынша, рейд кезінде 110 азамат полиция бөлімшесіне жеткізілген.
– Олардың саусақ іздері алынып, түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Сондай-ақ, ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекстің 427, 440, 441, 449, 590, 593, 597, 601 баптарын бұзған 110 азаматқа әкімшілік хаттамалар толтырылды. 9 азамат уақытша бейімдеу және уытсыздандыру орталығына, 4 азамат құжаттарының болмауына байланысты қабылдап-тарату орталығына орналастырылды. Біз бұл шара аясында бақылауды тоқтатпаймыз, – дейді С.Сейітхан.
Журналистік зерттеу болғандықтан ҚР Заңдарын да бір шолып шыққанды жөн көрдік. Сонымен, Т.Айбергенов, Ә.Жангелдин көшелері мен Республика даңғылына қарасты көпқабатты үйлерде орналасқан пәтерді жалға беру бойынша тұрғындардың шағымына байланысты құрылған жоспар қалай жүзеге асты? Кімдер, қай баппен, қандай жауапқа тартылды?
Полиция полковнигі атаған ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекстің 427 бабы – «Есірткі, психотроптық заттар, прекурсорлар айналымы саласындағы объектілер мен үй-жайлардың техникалық нығайтылу талаптарын бұзу» жайлы екен. Ал 440 бап – «Алкогольдік ішімдіктерді iшу немесе қоғамдық орындарға масаң күйде келу», 441 бап – «Жекелеген қоғамдық орындарда темекі бұйымдарын тұтынуға тыйым салуды бұзу», 449 бап – «Қоғамдық орындарда тиісу», 590 бап – «Көлiк құралдарын пайдалану қағидаларын бұзу», 593 бап – Жол жүрiсi қағидаларында көзделген жолаушыларды және жүктердi тасымалдау, қауiпсiздiк белдіктерiн немесе мотошлемдердi пайдалану жөніндегі талаптарды сақтамау, 597 бап – «Көлiк құралдарын тоқтату немесе тоқтап тұру қағидаларын бұзу», 601 бап – «Жол белгiлерiмен немесе жолдың жүру бөлiгiндегi таңбалармен көрсетiлген талаптарды сақтамау» сынды әкімшілік құқық бұзушылықтар.

ТҮЙІН

Әрине, рейд – профилактика сынды. Құқық қорғаушыларды көрген «жеке кәсіпкерлер» кәсібін тек заң аясында атқарып жатқан болуы керек. Әйтпесе, полиция қызметкерлері көршілерінің мазасын кетіріп, тәнін саудаға салғандардың үстінен әлдеқашан ҚР Қылмыстық Кодексінің 302 бап – «Есірткі, психотроптық заттарды, сол тектестерді тұтыну үшiн притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау және осы мақсаттар үшiн үй-жайлар беру», 309 бап – «Жезөкшелiкпен айналысуға арналған притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау және жеңгетайлық», 310 бап – «Дәрiлiк немесе басқа да құралдарды пайдаланып есеңгiрету үшiн притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау» бойынша қылмыстық іс қозғаған болар еді.
Жауапты қызметкерлер қала тұрғындарының жайлы өмір сүруі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында алдағы уақытта да осы аумақтағы тыныштықты назарда ұстауға уәде берді.

Шымкент қаласының орталық көшелерінде заңсыз орнатылған 51 дүңгіршек алынды. Бұл бағыттағы сүру жұмыстары тұрақты түрде жалғасады.

Шаһар басшысының «Қала аумағындағы ретсіз сауданың алдын алдын-алу, жою жұмыстарының барысы» туралы қаулысымен бұл жұмыстар 2016 жылдан бері жүргізілуде. Алдымен қаланың сәулеттік келбетін сақтау мақсатында ретсіз саудамен айналысатын және заңсыз дүңгіршек орнатып алған азаматтармен түсіндіру шаралары жүргізілді. Соған қарамай жұмысын осы күнге дейін жалғастырып келген және әлі де ретсіз сауданы қолға ала бастағандар бар.
Жабайы сауда мен заңсыз орнатылған дүңгіршектерден қала көшелерін тазарту мақсатында Әл-Фараби ауданында кезекті рейд өтті. Аудан әкімдігінің қызметкерлері мен жергілікті учаскелік полиция өкілдері қатысқан іс-шара барысында ҚР-ның «Жер» Кодексінің 43-бабына және «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексінің 136-шы және 204-бабына сәйкес, Т.Рысқұлов және М.Х.Дулати көшелерінің қиылысында орналасқан «Жеміс-жидек», «Квас» дүңгіршектері алынды. Сонымен қатар Ә.Жангелдин көшесінде «R-LABASH» дүңгіршегі де заңсыз орын тепкені анықталып, ол да сүрілді.

«Halyk Bank» АҚ 95-жылдық мерейтойы аясында 95 игі іс атқаруды мақсат тұтса, сол игіліктің бірі «Отбасы» аллеясындағы балалар алаңшасымен толықты.

Осы маңдағы көпқабатты үй төрайымдары алғысын жеткізіп, балақайлар мəз-мейрам болды. Ал Халық Банк қызметкерлері жыл соңына дейін түрлі бағыттағы игі іске демеушілік жалғаса беретінін жасырмады.
Аудан əкімі Ғабит Мәуленқұлов «Қарасу» шағынауданында атқарылатын жұмыстардың əлі де бар екенін атап өтті.
- Сенбіліктер барысында «Шымкент жасыл қала» жəне «ЛТД – тұрмыс» ЖШС мекемелерімен бірқатар жұмыстарды қолға алдық жəне оны алдағы уақытта жалғастыруды жоспарлап отырмыз. Жергілікті тұрғындардың сұранысы бойынша көпқабатты үйлердің ауласына да бірқатар ойын элементтері қажет. Өскен ағаштарды қырқу, абаттандыру жұмыстарында белсенділік танытуға жергілікті тұрғындарды да шақырамыз, - дейді аудан əкімі.
«Отбасы» аллеясы Қошқар ата өзенін бойлай орналасқан. Өте сəнді əрі саялы аллеяда үй жануарларын серуендетуге арналған алаңқай да бар. Сондай-ақ, «Шымкент Келбеті» & «Панорама Шымкента» газеттерінің атындағы керемет гүлзар да дəл осы аллеяда орналасқан.