Шымкент келбеті

Қуаныш ИСМАИЛОВ,  облыстық опера және  балет театрының  дирижері

Әдетте дирижер дегенде көз алдымызға өмірде көрген-білгені көп, жасы 40-50-ді еңсерген адам елестейді. Алайда біз сұхбаттасқан Қуаныш Исмаилов ол қатардан емес. Жасы – небәрі 27-де. Өзі классикаға – академиялық жанрға берілген. Жуырда ол Мұқан Төлебаев атындағы байқауда бақ сынап, бірінші орынды жеңіп алды.

– Қуаныш, классикалық музыкаға қызығушылық қалай басталды?

– Мен киелі Түркістанда тудым. Сонда тұрып айналадағы әдемілікке, жақсылыққа ынтық болмау мүмкін емес шығар. Мектепті аяқтағасын ата-анаммен бірге Алматыға көштік. Колледжде оқыдым, кейін консерваторияны бітірдім. Қазір Шымкенттегі опера және балет театрында жұмыс істеймін. Бірақ отбасымызда музыкамен кәсіби түрде шұғылданған жан жоқ. Анам ән айтқанды жақсы көретін. Өкінішке қарай, әуестіктен әрі аса алмады. Бүгінде әртіс болу, музыкамен айналысу ешкімге таңсық емес. Әкем – заңгер, менің де Фемида қызметкері немесе дәрігер болғанымды қалады. Бірақ менен соның бірі де шыққан жоқ. Өзімнің қалауыммен музыкант болдым.

– Неге дирижерлікті таңдадыңыз?

– Бала күнімнен музыка мектебіне бардым. Сонда Нұрғиса Тілендиев ерекше әсер қалдырды. Бүкіл болмысы есімде сақталып қалды. Осылайша арманыма жақындай түстім. Магистратурада оқуымды жалғастырдым.

– Алматылық көрермен мен шымкенттік көрерменнің қандай айырмашылығы бар?

– Әрине, әр қаланың, әр мемлекеттің өз ерекшелігі болады. Алматы – Қазақстанның ірі мегаполисі, ғылым-білімі, мәдениеті, тарихы іскерлік кеңістігі қалыптасқан. Шымкенттіктер де алматылықтар сияқты өнерді – театр, опера, классикалық музыканы жақсы көреді. Бағалайды. Ғұламалардың бірі: «Музыка жан дүниеңнен күндегі шаңды жуып жібереді» деген екен. Оңтүстік халқы музыкаға жақын. Барлық жаңашылдықты қабылдауға, сіңіруге дайын тұрады.

– Соңғы рет қатысқан конкурс туралы айтып берсеңіз...

– Талдықорғанда республикалық «Алтын таяқша» байқауы өтті. Мақсаты – атақты композитор, ҚазКСРО-ның еңбек сіңірген өнер қайраткері Мұқан Төлебаевтың шығармашылығы дәріптелді. Композитордың репертуарында оркестрлік және камералық, 50-ден астам ән мен романс, Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ драма театрының спектакльдеріне арнап жазған әндері бар. Байқау бірнеше сатыдан тұрды. Біріншісінде Мұқан Төлебаевтың бір туындысын, одан кейін Кенжебек Күмісбековтің «Қорқыт туралы аңызы» мен Чайковскийдің «Лебединое озеросын» орындадық. Екінші турда вокалистермен қаншалықты кәсіби деңгейде жұмыс істей алатынымызды көрсеттік. Екі жылдан кейін байқау халықаралық деңгейде өтеді. Оған алыс-жақын шет елдерден келеді. Бұл дегеніңіз – зор мүмкіндік.

– Дирижер жұмысындағы ең қиын нәрсе не?

– Үлкен ұжымды басқару оңай емес. Опера қою, хор шығару, вокалистерді дайындау жұмыстары қабаттасқан кезде тіпті еселенеді. Ал көрерменнің көңілінен шығып, оларға қуаныш сыйлағанда шаршағаныңды ұмытып кетесің. Дирижердің басты қасиеті сол – сезімін қолымен, көзімен білдіруі тиіс, оның үстіне жақсы психолог болуы керек. Бір сөзбен айтқанда, нағыз әмбебап адам. Алда талай жоспар бар. Мысалы, бірінші рет Чайковскийдің «Евгений Онегин» операсын облыстық театрда 2009 жылы қойған едік. Арада жеті жыл өткенде тамаша қойылымды қайта қалпына келтірдік. Қазіргі күні Сергей Рахманиновтың «Алеко» операсы бойынша жұмыс істеп жатырмыз. Бұл – драмалық тұрғыдағы камералық, лирико-психологиялық опера. Кейіпкері Алеко – ХІХ ғасырдағы білімді, жас ұрпақтың жинақталған образы. Кезінде Пушкин де өзін осы қатарға қосқан. Қазір де осы романтикалық образ замандастарымыздың біразына жақын деп ойлаймын.

– Осы заманғы дирижер қандай болуы керек?

–Мені әлемге танымал композитор әрі дирижер Янис Хриссомалис тәнті етеді. Оның өнері таңданарлық. Кез келген дирижердің міндеті – музыкантқа бағыт-бағдар беру, көмектесу. «Дирижер» сөзінің өзі француз тілінде «басқарушы», «бағыттаушы» деген мағынаны білдіреді. Бірақ маған классика ұнайды. Онда қалыптасқан ереже, тіпті өзіндік этикеті бар. Бәрінен бұрын өзгерту, тәжірибе жасау оңай. Бірақ оны көрермен қабылдай ала ма? Байқағаным, Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғындары салиқалы музыкаға жақын. Талай жылдан бері осы үрдіс үзілген жоқ. Көрсетілімнен кейін олар пікірлерін қалдырып, өнерімізді тағы тамашалағысы келетінін жеткізіп жатады. Соған қарағанда көпшілік соңғы уақытта белең алып тұрған жеңіл шоулардан жалыққан сияқты. Опера кассасында билет бірден өтіп кетеді, бұл – жетістік. Оңтүстік Қазақстанды шығармашылық ордасы деу тегін емес. Аймақта қазіргі күні 8 театр жұмыс істейді, демек, өнер мен мәдениетке құрмет жоғары.

– Бас дирижердің жоспары қандай?

– Опера және балет театрында үлкен ұжым, 200-ден астам адам жұмыс істейді. Мұны маңызды өндіріспен салыстырар едім. Біз де өнім үшін еңбектенеміз. Сосын халыққа көрсеткенше асығамыз. Бүгінгі күні бір мәселе бар: қалада афиша ілетін арнайы орындар жоқ. Мысалы, Алматыда билборд істейді. Сол себепті афишаны аялдамаларға, үйлердің кіреберісіне, мекемелерге ілуге мәжбүрміз. Оны бірі көрсе, бірі көрмейді. Халыққа ақпарат жете бермейді.

– Өміріңіздегі спорттың маңызы қандай?

– Әлбетте! Репетициядан соң спортпен айналысамын. Ол – қажеттілік, сондықтан жаттығу залына қуана-қуана барамын.

– Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан
Құттыбике НҰРҒАБЫЛ

Қыз-келіншектер үшін бет сұлулығы мен сымбатын сақтау маңызды. Жасыратыны жоқ, бет күтімі үшін әйелдер қауымы қаражатын аямайды. Шетелден келетін брендті сатып алуға құмар. Кез келген сауда орталықтарында шетелдік косметикалық тауарлардан көз сүрінеді. Алайда бұл салада соңғы жылдары отандық «Айсәуле» компаниясының өнімдері шығарыла бастады. Қазір шымкенттік ғалым Айсәуле Мұсаеваның өнімдеріне сұраныс жоғары.

«Айсәуле» отандық нарыққа 5 жыл бұрын келді. Бұған дейін елімізде бірлі-жарым компания болмаса, өзімізде косметика өнімдері өндірілген емес. Идея авторы білім мен ғылым саласында еңбек ете жүріп, Оңтүстіктегі өсімдік пен дәрілік шикізаттарды зерттейді. Жас келген сайын әйелдің бет күтімі – өзекті мәселе. Ал әдемі болу әйелге тән қасиет. Кез келген нәзік жанды жасарудың құпиясын білуден жалықпайды. 

– Көптеген әйелге тән косметикаға деген сезімталдық менде де болды. Терім құрғақ болғандықтан, крем жаға бермейтінмін. Осы мәселе қатты толғандыратын еді. Ізденіп жүріп, өсімдіктерден өнім жасап көрдім. Себебі, бет терісіне арналған кремдер мен түрлі ылғалдатқыш қоспалардың адам өмір сүретін климатқа қарай бейімделетінін көпшілік біле бермейді. Ал косметикалық тауар өндіретін шетелдік компаниялардың бұл талапты ескермейтіні мәлім. Бұл теріге жақсы әсер бере қоймайды. Мәселен, Жапония, Қытай, Корея елдері өзге мемлекеттердің өнімдерін пайдаланбайды. Өздерінде косметикалық тауарлар жеткілікті. Біздің Оңтүстікте де емдік шөптер қоры мол. Неге қажетке жаратпасқа деп шештім, – дейді Айсәуле Мұсаева.

Көп уақыт өтпей ғалым ғажап маска жасап шығарады. Түрлі шөптер мен дәнді дақылдардан байытылған өнім қыз-келіншектердің үлкен қолдауына ие болады. Сұраныстар мен ұсыныстар көптеп түсе бастайды. Сіңлісі Зәуремен бірге, отандық косметиканы шығаруды жолға қояды. 2012 жылдың қараша айынан бастап, жұмыс істеп келеді. Ғалымның инновациялық жобасы Үкімет тарапынан қолдауға ие болғанын айта кеткен жөн. «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы шеңберінде Үкімет қаулысымен бекітілген мемлекеттік грантты жеңіп алады. Содан отандық «Айсәуле» косметикасын өндіретін өндірістің технологиялық желісі құрылды.

Шетелдік косметикамен бәсекелесе алатын ерекше және қолжетімді косметика дайындау осылай қолға алынады. Бүгінде бет, тері күтіміне арналған алуан өнімдер тұтынушыларды қуантып келеді. Өйткені барлық өнімдер термиялық өңдеусіз дайындалғандықтан, бетке қажетті макро және микро элементтер жақсы сақталады. Ал маска және кремдер тері ағартатын, сергітетін, дақтармен күресетін қасиетке ие. Бүгінде Айсәуленің өндірістік технологиялар желісінде 15-ке жуық маска, крем, сусабын мен фито шайлар дайындалады. Сонымен бiрге, шашқа ерекше әр беретiн, қоректендіретін сусабындар да шығарылуда. Шаштың түсуiне қарсы арнайы маска да бар. www.aisaule.kz сайтында «Айсәуле» өнiмдерi туралы тұтынушылардың жылы лебiздерi жетерлiк. Мұнан отандық косметиканы қолданушылар қатарының көп екенін аңғаруға болады.

Бүгінде зертхана заманауи құрылғылармен жабдықталған. Қазір мұнда 5 адам жұмыс істейді. Идея авторының айтуынша, мамандар қыз-келіншектерге қажетті кремдерді дайындауда аянып жатқан жоқ. Қазіргі таңда отандық өнімге сұраныс Шымкенттен ғана емес, республикамыздың түпкір-түпкірінен келіп түседі. Себебі, халық шетелдік косметикадан отандық өнімнің пайдалы екенін түсіне бастады. 

– Елімізде кәсіпкерлерге бизнес жасауға мүмкіндік мол. Оған қолдау да, қаражат та жетеді. Тек ізденіс пен еңбек қажет. Елбасымыз айтқандай, «Өз игілігің үшін еңбек етсең, халықтың да игілігі артады». Кәсіпкерлерге айтарым, бизнес жасау үшін қолыңда өз өнімің болу керек. Кәсібіңді алдын ала жоспарлап алған дұрыс. Еңбек, алда мақсат болғанда жұмысың алға басады. Қорқыныштан арылып, біліміңді күн сайын жетілдірген жөн. Халықтың талабына сай еңбек ету басты ұстанымың болсын. Қоғаммен тығыз қарым-қатынаста болу кәсібіңді алға өрлетеді. Өнімнің әрі қарай таратылуына жарнаманың маңызы зор. Бағаны тұрақты ұстап, есесіне өнім түрлерін көбейткен дұрыс – дейді Айсәуле Мұсаева. 

Алдағы уақытта Айсәуле апай өндірістің шеңберін кеңейтуді, жұмысшылардың санын арттыруды жоспарлап отыр. Сондай-ақ тауар құтыларын, дизайнын жаңарту күн тәртібіндегі шаруа. Шымкенттен «Айсәуле – табиғи отандық косметика» брендімен дүкен ашып, оның санын Қазақстандағы басқа қалаларда да көбейту де алдағы күннің еншісінде.

Шымкентте «Құртафелло» тауар белгісі танымал өнімдердің бірі. 2 жыл бұрын жас кәсіпкер Айнаш Убайдуллаеваның идеясы көпшіліктің қызығушылығын туғызды. Қазір ұлттық бренд тұтынушылар арасында сұранысқа ие.

Айнаш Медетханқызы кәсіппен жастайынан айналысады. Алғашқыда әпкесінің қымызханасына көмектеседі. Кейін жұмысты өзі жалғастырады. Күн сайын қымыздан айтарлықтай жақсы табыс түседі. Көбіне өзге елдерден келетін туристер киіз үйге жиі бас сұғады екен. Олар қымыз ішіп, құрттың дәмін көріп таң-тамаша қалады. Риза болғаны соншалық алғысын білдіретіндер көп. Шымкенттен бөлек басқа қалалардан келген қонақтар да қымызхананың тұрақты тұтынушыларына айналады. Бірде Айнаш келушілерге тың нәрсе ұсынуды ойлайды. Интернетті қарап, «Құртафелла» атауын көреді. Жаңа идея Айнашқа ұнайды. Әкесі Медетхан Убайдуллаев қызының талабын құптап, қолдау көрсетеді. Жас кәсіпкердің айтуынша, «Құртафелло» тауар белгісін «Raffaello» шоколадының атауымен шатастыруға болмайды. Өйткені, қораптың дизайнын өзгертіп, Астанадағы авторлық құқық саласының мамандарымен кеңесіп, тіркеуден өткізген. Десе де, алғашқыда өнімнің жұмысын жолға қою оңай болған жоқ. Өйткені Айнаш ұлттық брендті танымал болу үшін жасамағанын айтады. Алайда дәмді құрт тұтынушылардың көңілінен шығады. Күн сайын қызығушылардың қатары артпаса, кеміген емес. Бүгінде ұлттық бренд 100-600 теңге аралығында сатылып жатыр. Идея авторының арманы көп. Ұлттық тағамды шетелге кеңінен танытқысы келеді. «Құртафелло» тек қымызханада емес, сауда орталықтарының сөрелерінде тұрғанды қалайды. 

– Құрттың адам ағзасына тигізер пайдасы зор. Себебі, тағам – кальций мен ақуызға өте бай. Ал кальций ағзадағы зат алмасуды жақсартып, сүйек тіндерін бекітеді. Иммунитетті күшейтеді. Әрі сақтау мерзімі де шектеусіз, дәмі өзгеріп, бұзылмайды. Түрлі кәмпиттің орнына ұлттық тағамды неге пайдаланбасқа?! – дейді кәсіпкер.

Айнаш тек «Құртафелломен» шектеліп отырған жоқ. Бүгінде өзінің «Ақсұңқар» жарнама агенттігінің жұмысын дөңгелетіп отыр. Онда балабақшалар мен білім ордаларына және мекемелерге көрнекілік құралдарын жасап, дизайнерлік қызмет көрсетеді. Басында екі компьютермен кішкентай кеңседе жасалған жұмыс әрі қарай ұлғая берді. Жиналған қаржыға үлкен көлемдегі қағаздарды шығаратын аппаратты сатып алады. Енді ғана аяққа тұрып келе жатқанда кеңсеге ұры түсіп, құнды заттары мен дизайн үлгілері қолды болады. Бірақ алдына мақсат қоя білетін іскер қыз мойымады. Жаңа кеңсеге көшіп, 5 қызметкерді жұмысқа алды. Айнаш тіпті Қытайдың Гуйлин қаласында білімін де жетілдіріп қайтты. Тіл үйреніп қана қоймай, ұлттық брендіміз құртты да жарнамалады. 

Жас кәсіпкер кәсіпті несие арқылы бастағанды қолдамайды. Өнімге сұраныс арту үшін жарнаманың рөлі зор екенін айтады. Қолдан келген жұмысты аз-аздан дамытуға болады. Жуырда ол тағы бір кәсіп ашуды жоспарлап отыр. Сондай-ақ алдағы уақытта бағдарламалаушы жастарды жұмыспен қамтығысы келеді.

Шымкент көшелерінің бойындағы жол белгілері жаңартылуда. Жаяу жүргіншілерге арналған жолақтар Қазыбек би көшесіне қойылды.

Қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің сектор меңгерушісі Наурыз Сүгірәлиевтің мәлімдеуінше, арнайы белгі бүгінде іске қосылған. 

– Көшеге арналған жолақ қою жұмыстары аяқталды. Жоспар бойынша біз уақытылы бітірдік, – дейді Н. Сүгірәлиев. 

Айта кетейік, жол қауіпсіздігі қала әкімі Ғ. Әбдірахымовтың басты назарында. Бүгінге дейін қаламыздағы барлық 126 мектепке жол белгілері қойылған. Сондай-ақ мұндай белгілер «Сайрам» тұрғын алабында, «Асар» шағындаудандарында бар. Биыл жалпы 300 метрге жол жолақтары сызылады.