Шымкент келбеті

Құтқарушылар ата-аналарды балаларына абай болуға шақырады.

Шымкентте суға шомылуға байланысты төтенше жағдайлардың алдын алу бойынша ескерту рейдтері жалғасуда. Арнайы топ мүшелері, құтқарушылар қауіптенетін орындарды аралап, бақылау үстінде. Мысалы, Шымкенттегі Әл Фараби ауданында шомылуға арнайы орындар бөлінгеніне қарамастан тұрғындар тыйым салынған жерлерде шомылуды тоқтатпай отыр. Сондықтан құтқарушылар мен шенеуніктер мұндай жағдайлардың қауіпті екенін ересектер мен балаларға түсіндіруде. Осы орайда әл-Фараби ауданы әкімінің орынбасары Дәурен Босымбаев қала әкімінің тапсырмасымен осы орындарды таңертеңнен кешке дейін бақылап жүретін үш жұмыс тобы құрылғанын айтады. 

– Өткен жылы шомылған орындар биыл аса қауіпті болуы мүмкін. Жаңбырдың әсерінен өзендегі су деңгейі екі есе көтерілген, – дейді Д. Босымбаев. 

Айта кетейік, жыл басынан қаладағы су көздерінде 3 бала суға кеткен.

суға түсудің ережесін сақтаңыз

Ала-бөтен сәндігің,
Мамыр-майым шуақты.
Табиғаттың дәл бүгін
Туған күні сияқты.
Әрі сұлу, әрі игі
Мамыр-майым шуақты:
Он бір ұлы бар үйдің
Жалғыз қызы сияқты!» – деп Қадыр ақын Мырза Әлі жырлағандай жаз келсе мәз болатынымыз бар. Мына сұлу табиғат, піскен жеміс-жидек, күннің көзіне жылынған су көңілді көтермей қоймасы анық. Әсіресе, табиғаты ерекше Оңтүстік өңірінде жаз маусымы ертерек басталып, ұзаққа созылады.

ЖҮЗУ – САЛАУАТТЫ ӨМІРДІҢ САЛТЫ

Күн ысыған сайын суға түсу жиілеп, Оңтүстік тұрғындары шомылу маусымын бастап жіберді. Осыған орай Шымкент қаласының төтенше жағдайлар жөнiндегi басқармасы суға түсу тәртібін қатаң сақтауды ескертуде. Басқарманың жетекші маманы Лаура Мұхаммеджан демалушыларға түсіндіру жұмыстарын жүргізу ісі басталғанын айтты.
– Таза ауада тынығып, ыстық күнде суда жүзгенге не жетсін?! Жүзу – демалыстың бір түрі ғана емес, салауатты өмір салтына жататын спорт. Бұлшық еттердің жұмысын жақсартып, қан айналу жүйесін қалыпқа келтіреді. Сондықтан суға түсуге тыйым салынбайды. Керісінше, ережені жатқа біліп, суға түсу тәртібін сақтауға, дұрыс жүзуге шақырамыз, – дейді ол.

ҚАУІП БАР...

Жергiлiктi үкiметтiң тұрғындарға жасап жатқан үгіт-насихат, үндеулерiне қарамастан, шомылу кезiндегi адам шығыны туралы қайғылы хабарлар әлi де тіркелуде. Өкініштісі сол, оқиғадан жапа шеккендердің жартысы кәмелетке толмаған жастағы балалар. Лаура Мұхаммеджанның берген мәліметтеріне сүйенсек, 2016 жылы Шымкент қаласында суға тұншығу салдарынан 7 адам қаза тапқан. Ал биылғы жылы мамыр айы басталғаннан-ақ суға тұншығуға байланысты 2 оқиға тіркелді. Қайғылы жағдайдың бірі «Жаңаталап» елдімекенінде, екіншісі «Сәуле» шағынауданында болған.
– Балалар әрдайым ата-анасының назарынан тыс қалмауы тиіс. Таяуда оқу жылы аяқталып, жазғы демалыс басталмақ. Осы кезеңде мейлінше балаларды бақылаусыз қалдырудан аулақ болайық. Қайғылы оқиғалар көлдің, каналдың, бассейннің саяз жерінде де болуы әбден мүмкін, – дейді мамандар.
Сондықтан мейлінше балаға абай болу қажет. Олармен серуенге шыққанда көзден тасада назардан тыс қалдырмай, керісінше, білмегенін үйретіп, табиғат аясында тынығудың мәдениетін үйрету қажет.

ЕРЕЖЕ – СӘТТІ ДЕМАЛЫСТЫҢ КЕПІЛІ

Шымкент қаласының Төтенше жағдайлар басқармасының бөлім басшысы Қанат Багияров демалушыларға бекітілген суға түсу ережесін қатаң сақтауды ескертті.
– Тыйым салынған жерлерге (шомылуға) суға түсуге, жүзіп бара жатқан қайықтарға жақындауға, қоршау белгiсiнен тыс жүзуге, таныс емес орындарда суға сүңгуге, шомылып жүрген балаларды бақылаусыз қалдыруға, су көпiрлерінен, тоғандардан, айлақтардан, қайықтардан секiруге болмайды. Тыйым салынады. Шаршап, күн астында ұзақ жүргенде, ашығып, шөлдеп немесе қандайда бір аурудан жаңа айыққан сәтте, спирттік ішімдік ішкен кездерде суға түсудің қажеті жоқ. Егер суға түсуде осы ереже сақталса, біз қайғылы жағдайларға куә болмас едік – дейді Қ. Багияров.
Дегенмен сап-сау жүрген адамдар да суға түскенде оқыс оқиғаға тап болатыны бар. Сіңірі тартылып қалған адам жүзе алмай қалады. Мұндай жағдайдың соңы қайғылы оқиғаға ұласпауы үшін мейлінше жағажайдан алыстамаған дұрыс. Сондай-ақ, сақтық шараларын да ұмытпау керек дейді Л.Мұхамеджан.
– Күтпеген жерден сiңiрдің тартылып қалуы мүмкін, сондықтан әр адам мынаны білуі тиіс. Саусақ сіңірі тартылған жағдайда жылдам әрi күштеп жұдырық түйіп, қолдарды жан-жаққа кенет лақтырғандай қимыл жасап, сосын жұдырықты ашып тағы бірнеше рет солай қайталау қажет. Балтыр, аяқтағы сіңір тартылғанда табаннан ұстап, аяқты өзiне қарай күштеп тарту керек. Ал жамбас пен сандағы сіңір тартылғанда аяқты сырт жағына қарай айналдырып, өкшені жамбас тұсына қарай тартқан дұрыс, – дейді жетекші маман.
Қала тұрғындары үшін «Бадам», «Тоғыс» және «Қошқар ата» өзені бойында төтенше жағдайлар жөніндегі басқарманың құтқарушылар жасағы қызмет етеді. Ал демалысын шетел жағажайларында өткізетіндер тері ауруларына қарсы тұратын күтім мен судағы қауіпті жәндіктерден қорғанатын амалдарды алдын ала ойластырғаны жөн.

Осыдан екі апта бұрын Қошқарата өзені жағасындағы демалыс аймағын аралап көрген қала әкімі Ғабидолла Әбдіраxымов шаһар тұрғындары үшін ыңғайлы, қолжетімді тынығу орнын жасауға тапсырма берген болатын. Кеше, сол жөндеу жұмыстарын тексеріп шығып, Әл-Фараби ауданы әкімдігі мен тиісті салалық бөлімдерге қосымша тапсырмалар берді.

Атап айтар болсақ, демалыс аймағында түрлі қызмет көрсету орындары, көпшілікке арналған киім ауыстыру бөлмелері, жұртшылық көп орналасқан орындағы әжетхана мәселесі және де көлік тұрағы керек екендігін айтып, демалыс аймағы төтенше жағдайларға қажетті құрылғылармен қамтылуы керектігін тапсырды.

Әкім тапсырмасына сай екі апта уақыт ішінде өзен жағалауында демалушыларға қажетті құрылғылар орнатылып, жағалаудың сәні кіре бастады. Қалалықтар шілденің шіліңгір ыстығында мұздай тұнығына шомылатын Қошқарата өзені жағалауына қолайлы жағдай жасап берген қала басшысына алғысын білдірді.

Биыл шомылу маусымы басталғалы бері Шымкент қаласында төрт адам суға кеткен. Бұл жөнінде Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мәслихатында облыстық төтенше жағдайлар департаментінің қызметкерлері мәлімдеді.

Төтенше жағдай қызметкерлерінің айтуынша, жыл басынан бері 35 адам суға кетсе, оның 26-сы 2-15 жас аралығындағы балалар. Оқыс оқиғалардың дені ересектердің қарауынсыз қалып, каналдарда, арықтарда, ашық қалдырылған құдықтарда және бассейнде орын алған. Судан өлім құшқандардың дені Сарыағаш және Мақтарал аудандары мен Шымкент қаласында тіркелген. Ал жыл сайын орта есеппен су айдындарында 40-қа жуық адам қаза табады.
Айта кетейік, облыс аумағында 320 су айдыны болса, соның 41-і су қоймасы, 16-сы көл, 82-сі өзен мен 181-і канал. ОҚО ТЖД-нің жедел-құтқару жасағының құтқару бекеттері Тоғыс, Бадам, Шардара су қоймаларында ұйымдастырылған. Осы ретте қауіпті және шомылуға жабдықталмаған су айдындарының аумақтарында 127 ескерту және тыйым салынатын белгі, 27 билборд орнатылыпты.

Шымкенттіктер үшін шомылу маусымы басталды. Бүгінде Шымкент қаласының аумағында 11 жабық және ашық бассейн, 2 көл, 15 субұрқағы, 3 су қоймасы, 8 өзен мен канал, 1 карьер бар. Ондағы шомылу орындарын түгелдей дерлік құтқарушы мамандар тұрақты бақылауға алып келеді.

Кешегі жұмада, яғни маусым айының 10-жұлдызында Сайрам елді мекенінің 11 жасар тұрғыны жазатайым жағдайға душар болып, «тілсіз жаудың» құрбанына айналды. Қапылыста өзен құбырынан құлап түскен жасөспірімнің жансыз денесін елдімекен тұрғындары тек 500 метр қашықтықтан тауып алған. Осы тектес, жыл сайын өңірдегі су айдындарында қауіпсіздік шараларын сақтамаудың салдарынан ондаған адам көз жұмады. Осыған орай, төтенше жағдайлар басқармасының мамандары қала тұрғындарынан суға түсу кезінде қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтауды сұрап отыр.

‒ Өкінішке қарай, орын алған жазатайым жағдайлардың қатары жыл өткен сайын ұлғая түскені байқалады. Суға түсу кезінде қауіпсіздік шараларын сақтамаудың салдарынан қала аумағында тиісінше, 2014 жылы 5 адам бақилық болса, өткен жылы 6 адам көз жұмған. Биыл, яғни күні бүгінге дейін-ақ, 3 адам суға кетіп қайтыс болды, – дейді Шымкент қалалық төтенше жағдайлар басқармасының басшысы Ерік Сарыбаев.

Басқарма басшысының айтуынша, аталған келеңсіз жағдайлардың басты себептері – ата-аналардың балаларды қараусыз қалдыруы, жүзу құралдарын пайдалануда қауіпсіздікті сақтамау, балық аулау ережелерін бұзу және алкогольді ішімдік ішіп суға түсу болып табылады. – Қаладағы Бадам өзені мен Сайрам су арнасының бірқатар орындары тіпті, аса тәжірибелі кәсіби мамандар үшін де аса қауіпті. Ағысы қатты су арнасы кім-кімге де бой бермеуі мүмкін. Оның үстіне, соқпағы көп су астында сәл шалыс басар болсаңыз, қатердің аяқасты туындауы бек мүмкін, – дейді басқарма мамандары.

Бұл ретте, мамандар тек, құтқару стансалары мен бекеттері жұмыс атқаратын орындарда ғана суға түсуге тәуекел етуге кеңес береді. Яғни, аймақта 9 судан құтқару стансасы жұмыс істеуде. Ал қалған шомылу орындары қорғаусыз аймаққа жатады.
Иә, жағажайға бару, суға шомылу – сұлулық пен денсаулықтың басты кепілі болып табылары сөзсіз. Көңіл қуантары, қазіргі таңда қала ішінде шомылуға арналған демалыс орындарының саны да, сапасы да артып келеді. Жалпы қаладағы мұндай орындарға кіру құны ересектер үшін 500 теңгеден басталса, басым көпшілігінде 5 жасқа дейінгі балалардан ақы алынбайды.