Тоғыз қылмыстық топ құрықталды
Шымкент полицейлері 46 пәтердің тоналуына қатысы бар тоғыз қылмыстық топты ұстады. Олар азаматтардың жазғы уақыттағы демалысын пайдаланып, пәтер ұрлығымен айналысқан. Автомобиль бөлшектерін шешіп, көлік ішіндегі заттарды жымқырып кетіп отырған.
ОҚО ІІД баспасөз қызметінің мәліметіне сүйенсек, оңай олжаға дәніккендер Шымкент полицейлері жүргізген «Қауіпсіз қала» жедел алдын алу шарасы кезінде әшкере болды. Нәтижесінде 73 қылмыстың беті ашылды. Ұрылар осы кезге дейін 46 пәтерді тінтіп, қолға ілінген бағалы бұйымдарды өз қажеттеріне сатып отырған. Аталған жайттар бойынша Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 188-бабы «Ұрлық», 190-шы бабы - «Алаяқтық», 191-ші бабы - «Тонау» деректерімен қылмыстық іс қозғалған. Айта кетейік, қылмыстық топ мүшелерінің ішінде Қызылорда мен Тараз қаласының тұрғындары бар. Қазіргі таңда тергеу амалдары жүргізілуде. Күдіктілер қамауда.
Қала аумағында бөтеннің мүлкін ұрлау 12,5 пайызға кемігенімен, полицейлер тұрғындардың сақтық шараларына бекем болу қажеттігін ескертеді. Мүлкі ұрланғандар «102» нөмірі бойынша полицияға жедел хабар бергені жөн. Бұл қылмыстың ізін суытпай ашуда көмегін тигізеді.
Қылмыс саны азайған
Облыс соттарында былтыр 26 170 әкімшілік, 5 102 қылмыстық іс қаралған. Ал, 2015 жылы әкімшілік істердің саны 8 407-ге, қылмыстық істердің саны 1523-ке азайған. Бұл туралы Оңтүстік Қазақстан облыстық сотының төрағасы Нұрсерік Шәріпов облыс соттарының 2016 жылғы сот төрелігін атқару жұмыстарының қорытындысында мәлімдеді.
– Жаңа қылмыстық-процестік кодекстің ережелеріне сәйкес, 392 қылмыстық іс қысқартылған тәртіппен, 687 іс медиация тәртібімен қаралған. Ал, алқабилердің қатысуымен қаралған істердің саны 27,2 %-ға артқан-, деді облыстық сот төрағасы.
Сондай-ақ, шара барысында «100 нақты қадам» ұлт жоспарының практикалық тұрғыдан іске асыру мен республика судьяларының VII съезінде Елбасының берген тапсырмаларын орындау бойынша атқарылған жұмыстардың негізгі нәтижелері мен облыс және аудандық сот төрағаларының есептері тыңдалды. Осыдан кейін ОҚО облыстық соты 2016 жылдың басында ұйымдастырған «Аудандық және оған теңестірілген сотының жұмысын үздік ұйымдастыру» атты облыстық байқауда жеңіске жеткен Арыс аудандық сотын марапаттады.
Кеңейтілген кеңес соңында ҚР Жоғары Сот Кеңесінің төрағасы А.Смолин үш сатылы сот төрелігі жүйесі сәтті іске қосылғанын, судьяларды іріктеу мен ілгерілету жүйесінің қатаңдатылғанын және тергеу судьяларының, алқабилер сотының құзыреті кеңейтілгенін айтып өтті.
Үрей мен үмiт
Қорқыныш, үрей, есеңгiреу, дүрлiгу... Өткен аптада әлемде орын алған жантүршігерлік бірнеше оқиға бәрімізді осы сезiмдердiң құшағына ендірді. Үрей емей не дерсіз, 14 шілде күні Францияның Ницца қаласында ұлттық мерекеге арналған отшашудан кейін теракт болып, 84 адам мерт болды. Оның ізін ала, 15 шілденің түнінде Түркияда әскери төңкеріс жасау әрекеті орын алып, 300-ге жуық адамның қаза тапқандығы туралы хабарланды. Ол аз болғандай, азаттығымыздың айғағы болған әсем Алматыда лаңкестердің қолынан бес тәртіп сақшысы мен бір бейбіт тұрғын оққа ұшты. Иә, бұл хабарды естіп, аза бойың қаза болады, жаның түршігеді, көкейде қаншама сауал тізбектеледі. Жазықсыз жандарға қарсы адамдар неге қару кезенеді? Террорлық әрекеттердің сыры неде? Олар неге қатыгездікке барады?
НИЦЦАДАҒЫ ҚАРАЛЫ КҮН
НЕМЕСЕ ҚАУIП ҚАЙДАН ДЕМЕҢIЗ...
Франция десе, көз алдымызға Париж, Эйфель мұнарасы еске түседі. Үшжолақты елді сұлулық символы, романтика мен махаббат мекеніне балайтындар да әлемде аз емес. Осынау көркі көз тартар керемет елде жаға ұстатарлық теракт тіркелді. Оқиға Францияның оңтүстік-шығысындағы теңіз жағасында орналасқан курортты қала Ницца қаласында осы елдің ұлттық мерекесі, яғни, Бастилияны алу күнінде болды. Жергілікті уақыт бойынша шамамен сағат 22.30-да үлкен жүк көлігі Ницца қаласындағы «Променад дез Англэ» жағажайында отшашуды тамашалаған қалың халықты басып, жаншып өте шығады. Оқиға куәгерлерінің айтуынша, халық алдымен жүк көлігі өзінен өзі жүріп кетті немесе оның жүргізушісі есінен танды деп ойлаған. Алайда, барынша көп адамды басып өлтіру үшін жүргізуші халық көп тұрған жерді басып, жылдамдықты арттырғанын білгенде, жапатармағай қаша жөнелген. Кейін анықталғанындай, террорист жүк көлігімен 2 шақырымға жуық жер жүріп, қаншама адамды басып кеткен соң, қарудан оқ жаудыра бастаған. Жүк көлігінің жүргізушісін полиция сол мезетте атып өлтірген. Оның аты-жөні – Мұхаммед Лахуайедж Бухлель, 31 жастағы Ницца тұрғыны, Францияның да, Тунистің де азаматтығы бар болған. Өкініштісі сол, терактіде 84 адам қайтыс болды, тағы екі жүзге тарта адам ауруханаға түсті. Қаза тапқандардың арасында балалар көп. Сондай-ақ, кемінде 54 бала жараланған және терактіде шетел азаматтары, яғни, туристер қаза тапқан. Франция билігі террорлық шабуылдан соң 16-18 шілде күндері жалпыұлттық аза тұтуды жариялады.
Ажал құшқандардың арасында Қазақстанның да азаматтары бар болып шықты. Еліміздің Сыртқы істер министрлігінің хабарлауынша, терактіде 4 қазақстандық көз жұмған, атап айтсақ, Панченко Любовь (1956), Панченко Марина (1983), Панченко Сильвия (2013) мен Отто Наталья (1959) лаңкестіктің құрбандары болды. Олар туристік мақсатта келген екен.
Қазіргі таңда әлемдік саясаттанушылар мен БАҚ өкілдері терактінің себебін, оған кінәлілерді анықтап, жіті зерттеу жүргізіп жатыр. Франциядағы жергілікті баспасөз дерегіне жүгінсек, терактіні ДАИШ өз мойнына алған. Бұл мәліметті DailyMail басылымы да Франциядағы өз дерекөзіне сілтеме жасап хабарлап отыр. Қалай десек те, Ниццадағы теракт адамзат баласына орны толмас өкініш әкелді. Әлемнің көптеген елдері Франция тұрғындарының қайғысына ортақтасып, содырлардың мұндай әрекетін айыптайтынын ашық мәлімдеуде.
ТҮРКИЯДАҒЫ «ӘСКЕРИ ТӨҢКЕРIС»
Күллі Франция аза тұтып жатқанда, бауырлас Түркия еліндегі сұмдық оқиғаның дерегі жер-дүниені шарлап кетті. 15 шілде күні сағат 22.00-00.00 аралығында Анкара мен Ыстамбұл қалаларында хаос орнап, халық әуеде әскери ұшақ, көшеде танктерді көре бастаған. 16 шілде күні шамамен түнгі сағат 02.00 кезінде Түркияның Премьер-министрі Бинали Йылдырым елде әскери төңкеріс жасауға әрекет жасалғандығы жөнінде мәлім етті.
Жергілікті БАҚ-тың мәлімдеуінше, алдымен әскерилер Түркия спутникті тележелісі мен Doğan Media Group холдингі ғимараттарын басып алған. Оларда CNN Türk телеарналары мен Hürriyet газетінің редакциялары орналасқан. Ресми дерекке сүйенсек, прокуратура Анкарадағы әскери төңкеріс жасау әрекетінің барысында 42 адамның қаза тапқанын айтып отыр. Олардың ішінде жергілікті тұрғындар мен әскерилер бар. Жалпы бүлік салдарынан 300-ге жуық адам қайтыс болып, 1154 адам жарақаттанған. AFP хабарлағандай, Түркия президентінің Анкарадағы сарайына бомба тасталған. Ал Түркия президенті Реджеп Тайип Ердоған бұл кезде Ыстанбұлда демалыста болған көрінеді.
Осыдан соң Түркия Президенті Ыстамбұлдағы Ататүрік әуежайында баспасөз мәслихатын өткізді. Ел Президенті халықты бүлікшілерге қарсылық көрсетуге шақырып, бұл төңкерісті ұйымдастырмақ болған топтар заңның қатаң талаптары бойынша жауапқа тартылатынын мәлімдеді. Айта кету керек, қазіргі таңда бұл іске қатысы бар 6000-нан астам адам қолға түскен.
Түркиядағы оқыс оқиға қазақстандықтарды да бей-жай қалдырмағаны анық. Себебі, онда елімізден аттанған 2500-ге жуық турист демалып жүрген. Түркиядағы ҚР Елшілігінің мәліметінше, курортты қалалардағы жағдай тұрақты, әйтсе де демалушы қазақстандықтарға қонақүйлерден шықпауға кеңес берілген.
– Қазір еліміздің Сыртқы істер министрлігімен, Түркияның әуе тасымал саласындағы билігімен байланыс жасаудамыз. Түркияда жүрген отандастарымызға қатысты айтар болсам, біздің консулдықтар тиісті жұмыс атқарып жатыр, шұғыл хабарласу желісі іске қосылған. Егер әуежайлардың жұмысы қалпына келсе, ол жақтағы азаматтар өздерінің рейстерімен аман-есен елге оралады деп сенемін. Қазір шамамен 2500 адам сол жақта, олар бүгін-ертең елге ұшып келуі керек, – деп мәлімдеді осы мәселеге қатысты журналистерге шұғыл брифинг өткізген ҚР Инвестициялар және даму вице-министрі Б.Қамалиев.
АЛМАТЫДАҒЫ АТЫС: ЛАҢКЕСТЕР ҚОЛҒА ТҮСТI
Бiрiнен кейiн бiрi болған әлемдегі жантүршігерлік үрейлі оқиғалар Алатау баурайын да айналып өткен жоқ. 18 шілдеде Алматыдағы Алмалы аудандық ІІБ және ҰҚКД ғимараттарына шабуыл жасалды. Куәгерлердің хабарлауынша, Николь базары, Абай даңғылы мен Байзақов көшесі қиылысында, Абылай хан даңғылы мен Қазыбек би көшесі аумағында белгісіз адам көшеде автоматпен жүгіріп жүріп оқ атқан. Кейін белгілі болғандай, осы атыс салдарынан бір бейбіт тұрғын мен төрт полиция қызметкері, бір шекара қызметкері қаза тапқаны хабарланды.
Алматы қалалық терроризмге қарсы күрес бойынша шұғыл штабының ресми өкілі Салтанат Әзірбектің мәлімдеуінше, қаза тапқандармен қатар, жеті адам жарақаттанған. Оларға дер кезінде медициналық көмек көрсетіліпті. Қазір осы оқиғаға қатысты күдікті бір адам ұсталып, қамауға алынған. Сонымен қатар, лаңкестікке қарсы операция барысында қылмыскердің сыбайласы болуы мүмкін деген күдікпен тағы бірнеше адам ішкі істер органдарына жеткізілді. Қазір олардың қылмысқа қатысы бары-жоғы тексеріліп жатыр.
Қазіргі таңда Алматы қаласындағы сақтық шаралары күшейтіліп, барлық қару-жарақ сататын дүкендер жабылған. Сонымен қатар, Алматыда террорлық қауіптің «қызыл деңгейі» жарияланып, кейін бұл режим алып тасталды. ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қауіпсіздік кеңесінің жиынында қаза тапқандардың отбасылары мен туыстарына көңіл айтып, бұл оқиғаны теракт деп бағалады.
Еліміздің Ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымов Алматыда шұғыл брифинг өткізіп, Алматыда орын алған оқиғалардың егжей-тегжейін баяндады.
– Атыс кезінде 8 адам, сондай-ақ қолға түсіру барысында қылмыскер жараланды. 3 полицей, 1 шекарашы мерт болды. Соңғысы оның автомобилін тартып алмақшы болған кезде қарсылық көрсетті. Сондай-ақ, әртүрлі деңгейдегі жарақаттармен 6 полицей және 3 жай адам ауруханаға жатқызылды. Бұлардың қатарында қылмыскер де бар, – деді министр брифингте.
Алматыда атыс салдарынан қаза тапқандардың отбасына мемлекет тарапынан 15 млн. теңгеден материалдық көмек көрсетіледі, ал зардап шеккендердің отбасына бес миллион теңгеден беріледі.
САҚТАНСАҢ – САҚТАЙДЫ
Қазір әлем халқы экстремизммен белсенді күрес жүргізуге бет бұрған. Бұл жаһандық қауіп-қатерге бiрлесе күш-жiгер жұмсағанда ғана істің нәтижелі болатынын өмір көрсетіп отыр. Шындығында, террористік оқиғалардың дүниенің барлық түкпірінде жыл сайын көбейіп келе жатқаны ешкімге жасырын емес. Бірде АҚШ-та, бірде Иракта, бірде Ауғанстанда, енді бірде Ресейде лаңкестік күштер айылын жимай, дүркін-дүркін бейбіт жандарды қырғынға ұшыратып келеді. Осыдан бір ай бұрын ғана Ақтөбе қаласында болған лаңкестік шабуыл салдарынан бірнеше адам қаза тапқаны белгілі. Енді міне, Алматыда кезекті террорлық әрекет.
Орталық коммуникациялар қызметінде Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институтының директоры Ерлан Қарин журналистерге арнап брифинг өткізіп, Алматыдағы оқиғаға қатысты пікірін жеткізді. Белгілі сарапшы атап өткендей, қазір әлем бойынша «жалғыз содыр» тенденциясы белең алып отыр.
– «Кейбір азаматтар әлеуметтік желі арқылы «бір адамның әрекетінің алдын алуға болмады ма?» деген пікірлерін айтып жатыр. Бірақ, біз «ұйымдасқан топ қауіпті, бір адамның әрекеті қауіпті емес» деп айта алмаймыз. Керісінше, бір адамның немесе кішігірім белгілі бір топтың әрекетін алдын алу әлдеқайда қиын болады. Себебі, олар әрекетін дайындау барысында оны жоспарламайды, қару-жарақты дайындамайды. Тағысын тағы... сондықтан, оперативтік арналар арқылы ақпаратты алдын ала біліп, ондай топтың әрекетін алдын алу қиынға соғады, – дейді Е. Қарин.
Сондай-ақ ол қылмыстық топтармен, сондай-ақ, экстремизм мен терроризмге қарсы күресте қоғам болып белсенді қолдау көрсету едәуір күш бола алатындығын айтады.
– Осы орайда бұл мәселеде көмек ретінде қоғам тарапынан белсенді қолдау көрсетілгені қажет. Мәселен, Facebook немесе WhatsApp сынды әлеуметтік желілерде әртүрлі ақпараттар шапшаң тарайтындығын ескерсек, осы әлеуеттің өзін билік мүмкіндігінше өз пайдасына қолданғаны мақұл. Ресми түрде бекітіліп, расталған мәліметті таратуды айтпаған күннің өзінде, бұл желілердің әлеуеті күштік құрылымдардың көмекші құралы бола алатындығы сөзсіз. Яғни, қоғам тыныштығын бұзып жүрген бұзақыға қатысты бағыт-бағдарлар мен қандай да бір ақпараттарды алу арқылы күдіктіні қолға түсіруге әбден болады, – дейді сарапшы.
Қариннің пікірінше, терроризммен күрестің басты алғышарты – жалпы қылмыспен жүйелі түрде күресу. «Мұны мен зерттеулерден білдім. Лаңкестер құқық қорғау органдарының назарына кездейсоқ түседі. Мәселен қару-жарақ, ақша жинау барысындағы қылмыстық әрекеттердің нәтижесінде кездейсоқ түрде лаңкестік әрекеттердің белгілері назарға түсетін болған. Сондықтан, менің ойымша, қатардағы, қарапайым қылмыстардың алдын алсақ, терроризммен тиімді күрес жүргізген болар едік», – деді ол.