Шымкент келбеті

ҚР Қарулы Күштерінің құрылғанына биыл – 25 жыл. Уақыт талабына сай әскери құрылымдар жаңарып, оның күш-қуаты жылдан-жылға нығайып келеді. Біздің өңір – еліміздің Оңтүстік қақпасы. Мұнда Шымкент горнизонына қарасты 10 әскери құрылымдық бөлім Оңтүстік шекарасының тұтастығы мен тыныштығын сақтауда қызмет етуде. Осы мерейлі датаға орай, Шымкент қаласында салтанатты іс-шаралар ұйымдастырылды.

Тірегіміз – тыныштық

Отан қорғаушылар күні 500 жауынгерден құралған әскери оркестр «Ордабасы» алаңынан «Орталық» саябаққа дейін салтанатты маршпен жүріп өтті. Мерекелік жиынға қатысқан облыс әкімі Жансейіт Түймебаев өңір халқын Отан қорғаушылар күнімен және ҚР Қарулы күштерінің мерекесімен құттықтады. Облыс әкімі әрбір Тәуелсіз мемлекеттің ең басты мақсаты – ел тыныштығын қорғау, мемлекет тұтастығын сақтау екенін атап өтті. Қоғамның және әрбір қазақстандықтың қауіпсіздігін қамтамасыз етушілер қандай марапатқа болса да лайықты екенін жеткізді.

– Бүгінде Елбасының, Қазақстан Қарулы Күштерінің Бас қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың стратегиялық көрегендігімен ел армиясының жаңа келбеті, отаншыл рухы қалыптасты. Қарулы Күштер мемлекетіміздің тұрақты кепіліне айналды. Сондықтан, бұл күн – Отанды қадірлейтін, оның тарихын құрметтейтін, айбынды әскеріміздің атағын асқақтатқан, мемлекетіміздің қуатын айғақтайтын күн, – деді Жансейіт Қансейітұлы.

Бұдан соң, өңір басшысы елдің қорғаныс қабілетін күшейтуге, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге үлес қосқан 17 азаматты Қазақстан Республикасының «Құрмет» орденімен, ҚР мемлекеттік наградасы «Ерлігі үшін» медалімен және «Облысқа сіңірген еңбегі үшін» белгісімен, ОҚО әкімінің Грамотасы мен Алғыс хатымен марапаттады.

Сонымен қатар, 10 азамат ҚР Қорғаныс министрінің «Мінсіз қызмет үшін» медалімен наградталды.

Концерттік бағдарламамен жалғасын тапқан мерекелік шарада «Мәңгілік ел тұғыры – Қуатты Армия» – театрландырылған көрінісі қойылып, патриоттық әндер шырқалды. Сонымен қатар, тұрғындар тікелей көрсетілім арқылы Астана қаласында өткен ҚР Қарулы Күштерінің 25 жылдығына арналған әскери парадты тамашалады.

Айта кетейік, Астанадағы «Қазақ елі» алаңында өткен шеруде 5 мыңнан астам әскери қызметші салтанатты маршпен жүріп өтті. 300-ге жуық әскери техника мен заманауи қару-жарақ түрлері жұртшылық назарына ұсынылды. Сондай-ақ, 70-ке жуық әуе техникасы Қазақстанның авиациялық әлеуеті мен жауынгерлік әзірлігін байқатты.

Ерлік пен бірлікті қастерлеген мереке

Жеңіс күніне арналған шара «Қаһарман Ұлт» шеруімен бастау алып, оған 1,5 мыңнан астам тұрғын қатысты. Мерекелік шарада Әскери үрмелі аспаптар оркестрі тақырыптық марштар орындады. Салтанатты шара «Абай» саябағындағы «Мәңгілік алауға» гүл шоқтарын қою рәсімімен жалғасын тапты.

Шараға қатысқан облыс әкімі Жансейіт Түймебаев Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен тыл еңбеккерлерін және барша оңтүстікқазақстандықтарды Жеңістің 72 жылдығымен құттықтады. 

– Ұлы Отан соғысы біздің халқымыздың, әкелеріміз бен аналарымыздың биік рухын, ерлігі мен қаһармандығын әлемге танытты. Сондықтан Жеңіс күні аға ұрпақтың ерлігін мәңгілікке ел жадында сақтауға арналған ең қастерлі мереке. Бейбіт өмір үшін, ұрпақтың бақытты болашағы үшін отқа түсіп, қайғы-қасірет шеккен, соның бәрін қайыспай жеңе білген ардагерлердің жанкешті ерлігі мен еңбегі жадымыздан ешқашан өшпек емес. Сондықтан да Елбасымыз соғыс және тыл ардагерлеріне қолдау көрсетіп, олардың хал-ахуалын көтеруге көп көңіл бөліп келеді. Президент сонау зұлматты соғыста жеңіске бірліктің арқасында ғана жетуге мүмкін болғанын үнемі еске салып отырады. Біздің ардагерлеріміз – еліміздегі достық пен келісімнің берік іргетасы, – деді Жансейіт Қансейітұлы.

Ұлы Отан соғысы және тыл еңбеккерлеріне арналған әскери өмірден театрландырылған көріністер қойылып, ардагерлерге дала асханасынан дәм ұсынылды. Айта кетейік, Ұлы Отан соғысына Оңтүстік Қазақстаннан 140 мыңнан астам адам аттанып, олардың жартысына жуығы туған жерге оралмаған. ІІ Дүниежүзілік соғыста жанқиярлық ерлігі үшін оңтүстікқазақстандық 51 азаматқа Кеңес Одағының батыры атағы берілсе, 8 жерлесіміз «Даңқ» орденінің иегері атанды. Жаужүрек қайсарлығы үшін мыңдаған ардагерлеріміз түрлі орден, медальдармен марапатталған. Бүгінде от пен оқтың арасынан елге аман-сау оралған майдангерлердің 233 ҰОС ардагерлері, ал, 996-сы соғысқа қатысушылар мен мүгедектеріне теңестірілгендер болса, 19 199-ы тылда тынымсыз еңбек еткен.

Ұлы Жеңістің 72 жылдығына орай, соғысқа қатысушы майдангерлерге биыл 100 айлық есептік көрсеткіш көлемінде, яғни, 226,9 мың теңге біржолғы материалдық көмек берілді. Ал оларға теңестірілген және тыл ардагерлеріне 5 АЕК, яғни, 11345 теңге мөлшерінде біржолғы әлеуметтік қолдау көрсетілді. Сондай-ақ, 233 ҰОС ардагеріне 100 мың теңгенің көлемінде сый-сияпат жасалып, құрмет көрсетілген.

Ұрпақтың бақытты болашағы мен бейбіт өмір сүруі үшін шайқасқан ҰОС ардагерлеріне жыл сайын әлеуметтік қолдау, лайықты құрмет көрсетіліп келеді. Бұл қатарда, оларға медициналық көмек республикалық әрі өңірлік деңгейде ақысыз көрсетіледі. Жыл сайын аға ұрпақ өкілдерін сауықтыру мақсатында 7,8 мың жекелеген санаттағы азаматтарға облыстағы түрлі сауықтыру орталықтарына жолдама беріледі. Сондай-ақ, өңірде «Қамқорлық» акциясы шеңберінде демеушілер есебінен Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне коммуналдық қызметтерге жеңілдік ұсынылды.

Ел болғалы «Қызыл төбешік» деп аталып кеткен төбе бір кездері «Красная горка» атымен де танылды. Тарих ағымымен бірге «төбешік» атауы қайта қазақшаланды. Қарымды қаламгер Мархабат Байғұттың бастамасымен грейг қызғалдағы өсетін бұл төбеге «Шұбайқызыл шоқысы» атауы берілді.

Грейг қызғалдағы Түлкібас, Қазығұрт, Төлеби, Бәйдібек өңірлерінің таулы аймақтарында кездеседі. Дегенмен Қаратау бөктеріндегі грейг қызғалдағының ең көп шоғырланған жері – Шұбайқызыл шоқысы. Жылына бір рет небәрі 10-15 күн ғана гүлдейтін қызғұмырлы қызғалдақтар тіршілік жаңарған шақта 20 гектар жерді жайнатып, алқап қызыл кілемге оранғандай әсем түрге енеді.

«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында Елбасымыз туған жердің табиғатын көздің қарашығындай сақтауға үндеді. Мемлекет басшысының бастамасына үн қосу мақсатында «Южный Казахстан» газеті мен Түлкібас ауданы әкімдігі бірлесіп Шұбайқызыл шоқысында «Шырайлым – Шұбайқызылым» атты фестиваль ұйымдастырды.

Фестивальға ерікті жастар қатысып, табиғатты аялау, қорғау, сақтауға шақыру мақсатында өлең оқып, таулы аймақта жайқалып өскен Шұбайқызылдың суретін салды. Сұлу табиғатқа еркелей ән шырқап, би биледі. Өнерлі жастардың байқауын «Ақсу-Жабағылы» мемлекеттік табиғи қорығының қызметкерлері, Түркістан қаласы мен Сайрам ауданының үкіметтік емес ұйымдарының өкілдері, БАҚ өкілдері мен ерікті табиғат жанашырлары тамашалады. Түлкібас ауданы әкімінің орынбасары Жанар Бектаева жасөспірімдерді отансүйгіштікке тәрбиелейтін бұл шараның 10 күнге жалғасқанын айтты.

– Табиғат балалардың қиялына қанат бітіреді. «Шырайлым – Шұбайқызылым» фестивалі арқылы олардың бойында өнерді дамытумен қатар табиғатқа деген сүйіспеншілікті арттырамыз. Бала күннен-ақ табиғаттың сұлулығына тамсануды үйренеді. Гүлді жақсы көру – оны теріп алумен өлшенбейді. Жұлынған гүл 8-10 жылға дейін өсіп-өнуін тоқтатады. Шұбайқызыл шоқысы біреу ғана. Соған қарағанда осы қырдың ылғалдылығы мен күн сәулесінің түсуі грейг қызғалдағының өмір сүруіне қолайлы, – дейді аудан әкімінің орынбасары.

«Қызғалдақтың елімізде 36 түрі бар. Оның 18 түрі «Қызыл кітапқа» енген» дейді «Ақсу-Жабағылы» мемлекеттік табиғи қорығының қызметкері Эльмира Пердебайқызы. 

– Көктем келгеннен табиғат аясында демалуға келетіндер көп-ақ. Алқызыл гүлдерді таптап, жұлатындар да бар. Жұлынған гүл жарты сағаттан соң солып қалады. Ал тамыры 10 жылға дейін өсуін тоқтатады. Бұл табиғатқа табыну емес, керісінше, құрту, жою. Кез келген адам қызғалдақты жұлу кезінде қолға түссе, ҚР Қылмыстық Кодексінің 339-бабымен қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Ал жұлынған, зақымдалған грейг қызғалдағының әр талы үшін 0,5 АЕК көлемінде, яғни 1 134 теңге айыппұл төлейді, – дейді табиғат қорғаушысы.

Расында, неге гүлдердің ортасында тауға, керім табиғатқа қарап терең тыныстап бой сергітпеске? Естелікке әдемі суретке түсіп, сол сұлулыққа тамсану ләззәтын келесі келушілерге сол күйінде қалдырудың өзі мәдениет емес пе?

Шұбайқызыл шешек атқанын көруге шетелдіктер де ынтық. Бұл күні біз швейцариялық қонақтарды кездестірдік. Қырғызстандағы қызына қонаққа келе жатқан зейнеткер жұптың біздің елде саяхаттап жүргеніне екі күн болыпты.

– Еуропаны түгел саяхаттап шыққанбыз. Ал Қазақстанға алғаш келуіміз. Екі күннің ішінде талай кереметті көріп үлгердік. Ал грейг қызғалдағы гүлдегенін көзбен көрудің сәті түскеніне өте қуаныштымыз. Сіздер шынында бай мемлекетсіздер! Мына табиғи байлықты сақтаңыздар. Бұл кереметті көруге әлі талай шетелдік қызығатынына күмәнім жоқ. Біз Швейцарияға қайтқанда Қазақстанда өткен екі күнді ұмытпаймыз, – дейді Ян Россет. 

Қаратау бөктерінде грейг қызғалдағы табиғат-ананың жаңадан түлеп, құлпырған кезі сәуір-мамыр айларында гүлдеп, мамыр-маусым айларында тұқымын шашады. Көпжылдық, пияз тамырлы грейг қызғалдағы Тянь-Шань тауында қар кеш еріп, маусым айына қарай гүлдейді. Ұйымдастырушылардың бірі Кеңес Исмаилов қызғалдақ ғұмыр толық өмір сүруі тиіс дейді

– Шұбайқызылды көбейтудің бір ғана жолы оның ұрықтауына мүмкіндік беруіміз керек. Егер адамзат соған кедергі келтірмей, теріп алмай, керісінше көбеюіне жағдай жасаса, біз бұл гүлдің жойылып кетуіне алаңдамаймыз. Естелікке суретке түссін, видеоға түссін. Бұл – қазына. Осындай мәдениет қалыптасса, біз грейг қызғалдағын ұрпағымызға табиғаттың кереметі ретінде осы қалпында жеткіземіз, – дейді К. Исмаилов.

Шымкенттік байкерлер кезекті маусымды мотошерумен бастады. Шараға Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей мемлекеттерінен мотоциклистер келді.

Автошабандоздар кезекті маусымның ашылуын «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесіне арнады. Байкерлер қала көшелерін аралап, «ЭКСПО-2017» көрмесін насихаттады. Сондай-ақ №3 жетім балалар үйіне барып, қайырымдылық шарасына қатысты. 

Оңтүстік Қазастан байкерлер федерациясының президенті Рүстем Базарбековтің айтуынша, 29 мамырда оңтүстікқазақстандық 10 байкер республикалық мотошеру ұйымдастырмақ. Шымкенттен бастау алатын іс-шараның мақсаты – ЭКСПО көрмесін республика жұртына кеңінен насихаттау. Бұл идеяға облыс әкімдігі қолдау білдіріп отыр. 

– Автошабандоздар шеруді рухани астана Түркістан қаласынан бастайды. Қызылорда, Ақтөбе, Қостанай, Петропавл, Көкшетау қалалары арқылы елордада өтіп жатқан «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесінің ашылу салтанатына дөп түседі, – дейді Оңтүстік Қазастан облыстық мотоциклистер федерациясының президенті Рүстем Базарбеков.

Айта кетейік, Оңтүстікте байкерлердің саны 300-ге жуық. Олар жыл сайын қаламыздағы қоғамдық іс-шараларға қатысып, жастардың салауатты өмір салтын ұстануына атсалысып келеді.

Шымкент – мәдени ошақтар мен ойын-сауық орталықтарының ордасына айналған қала. Облыс әкімі Жансейіт Түймебаев осындай көпшілік орындарда  мәдени демалысты тиімді ұйымдастыру үшін  халық шығармашылығы туындыларын тыңдарманға жеткізу жөнінде ұсыныс жасаған еді.

Игі бастамаға Ш. Қалдаяқов атындағы филармония өнерпаздары қолдау білдіріп, «Шымкент плаза» және «Mega planet» ойын-сауық орталықтарына келуші қала тұрғындары мен қонақтарына өнер көрсетті. Мұндай игі шараны мұнан соң облыстық опера және балет театры іліп әкетті. 

Мәдени тынығуды тиімді ұйымдастыру мақсатында қолға алынған шарада шығармашылық ұжым Қазақстан және әлем композиторларының туындыларын орындады. Көрерменге есімдері кеңінен танымал Үралхан Сейілбекова, Марат Оразымбет, Ерлан Жандарбай, Алексей Скибин, Гүлжан Раскалиева, Қайрат Құлыншақов, Гаухар Ахетова, Мадихан Дүйсеев сынды театр әртістері өнер көрсетті. Вокалдық ансамбль, хор және балет труппасы симфониялық оркестрдің сүйемелдеуімен жиналған қауымға үздік шығармаларды ұсынды. Ойын-сауық орталықтарына келушілер әсем әуен мен тәтті күйді тыңдады. Алдағы уақытта саябақтарда тұрғындар өнер ұжымдарының мәдени шараларын тамашалап, уақыттарын көңілді өткізетін болады.

Облыстық «Отырар» ғылыми-әмбебап кітапханасында жазушы, Халықаралық жазушылар одағының мүшесі, белгілі журналист Қайырғали Медеттің 60 жылдық мерейтойына арналған «Қарымды қаламгер, жалынды журналист» деген тақырыпта оқырмандармен кездесу кеші өтті.

КСРО-ның қылышынан қан тамып тұрған кезде де ұлт мүддесі үшін өткір мақалаларымен республикалық «Білім және еңбек», «Зерде», «Денсаулық» журналдарында аты танылған Қайырғали Медет еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін КГБ-ның, құқық қорғау органдарының мұрағаттарын ерінбей ақтара, зерттей жүріп, республикалық басылымдарда ашаршылық, репрессия жылдарындағы елдің қиын тағдыры, жазықсыз жазаланған арда азаматтар жайлы құнды дүниелер жариялауын жалғастырды.

Қарымды журналист республикалық «Мәдениет» («Культура») журналында бас редактор, облыстық «Оңтүстік Қазақстан» газетінде редактордың бірінші орынбасары, «Шымкент келбеті»-«Панорама Шымкента» газеттерінде бас редактор қызметтерін атқарды. Басқа да тәуелсіз басылымдарда басшылық жасады. Бүгінде ол басқаратын «Алтын қазына» газетінің жарық көре бастағанына 5 жыл толып отыр.

Журналистикамен қатар жазушылық талантымен танылған Қайырғали Медет «Беймаза мезет», «Киең қайда, Қазығұрт, рух беретін» деген әдеби кітаптардың авторы.

Кездесу кешінде белгілі жазушылар Е. Тұрысов, С. Сахабат, С. Исақов, «Оңтүстік Қазақстан» газетінің бас редакторы А. Балажан, «Қазақстан-Шымкент» телеарнасы директорының орынбасары Г. Қуанышбаева, тағы басқа қанаттас әріптестері журналист – жазушының азаматтық, шығармашылық қырлары жайлы сыр шертіп, ізгі тілектерін білдірді, сый-сияпат көрсетті.