Шымкент келбеті

оған адал болу – бүгінгі ұрпақ мойнындағы парыз

Сонау 1723 жылы «Ақтабан шұбырындыдан» есеңгіреген қазақ халқын сыртқы жаудың езгісінен арашалау үшін Әбілқайыр сұлтан мен Сәмеке ханның біріккен қолы Еділ бойының қалмақтарына жорық ұйымдастырған. Мақсат олжаға түскен малды шапқыншылықтан азып-тозып, арып-ашқан халыққа үлестіріп, елдің еңсесін тіктеу болатын. Ресейдің шекара өкіметі бұл жорық жайлы қалмақтың ханы Аюкеге хабар беріп, хан мен сұлтанның жауға 40 мың қолмен тұтқиылдан шабуылдау жоспары орындалмайды. Ойраттар қазақ қолын әзірлікпен қарсы алады.

– Бекет Тұрғараұлы, бүкіл саналы ғұмырыңызды судьялық қызметке арнадыңыз. Судьялық деген тек біреуді жазалау немесе ақтау ғана емес қой. Сіз шығарған үкімдер мен шешімдер адамдардың тағдырын шешіп, өмірін басқа арнаға бұрып жатты. Осынау жауапкершілік жүгі адамға ауыр тимей ме?

– Иә, адам жанын аршалап қалу міндетін мойнына алған дәрігердің жауапкершілігі қандай ауыр болса, судьяның мойнындағы жауапкершілік те содан бір мысқал кем емес. Осынау жауапкершілікті сезінбейтін судьялар «заңда солай жазылған, мә, саған, он жыл» деп жаза беріп, отыра береді. Ал сен тірі жансың, жүрегің бар, сезімің бар. Сен жазалағалы отырған адамның артында отбасы, балалары тұр. Оған қоса жәбірленген адамның жағдайын есепке алу керек. Мысалы, біреуді біреу өлтіріп қойса, қаза тапқан адамның артында отбасы мен бала-шағасы қалған болуы мүмкін. Сенің шығаратын шешімің олардың да болашағына, тағдырына әсер етеді. Осының бәрін жүрекпен сезініп, ой таразысынан өткізіп барып шешім қабылдауың керек. Міне, қиындық сонда жатыр.

Шымкент қалалық саяси қуғын-сүргін құрбандары музейін «Қасірет» мемориалына көшіру ұсынылды

Кез келген саланың дамуының ең басты алғышарты – бәсекелестік ортаның қалыптасуы. Ашық әрі әділ бәсекелестік орнаған жағдайда тұтынушыда таңдау пайда болып, оның талабы күшейеді. Бұл жағдай мамандардың біліктілігінің артуына, тауарлар мен қызметтер сапасының жақсаруына әсер етпей қоймайды. Мәселен, медицина саласына мемлекеттік-жекеменшік әріптестік пен жан басына қаржыландыру жүйесінің енгізілуі мемлекеттік және жекеменшік емханалардың арасында бәсекелестіктің қалыптасуына, сол арқылы қызмет көрсетудің сапасына оң әсер еткенін көріп отырмыз.

– Еркін Тұрниязұлы, референдумды қолдау жөніндегі қоғамдық штабтың құрылудағы мақсаты және оның қазіргі жұмысы туралы айтып беріңізші...

– Біз өткен отыз жылда тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасып, халықаралық қауымдастықта өз орнымызды иемденіп, аумақтық тұтастығымыз бен ұлттық қауіпсіздігімізді бекемдеп, ұлттық экономикамызды біршама бекемдеуге қол жеткіздік. Дегенмен, елдің дамуы барысында өзекті мәселелердің туындағаны, қоғамда түрлі қайшылықты көзқарастардың қалыптасқаны да жасырын емес. Осыған орай, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев түбегейлі реформаларды қолға алып, елде әлеуметтік әділеттілік орнату бағытында жұмысты бастады. Осынау түпкілікті өзгерістерді құқықтық тұрғыда негіздеу үшін Конституцияның 33 бабына өзгерістер енгізілетін болды. Демек, Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу, бұл – тәуелсіз Қазақстанның даму тарихындағы жаңа кезеңнің бастауы.

Біздің елге өзгеріс керек екені көптен бері айтылып жүр. Бірақ, ол қандай өзгеріс? Ол өзгерістің басты өлшемі қайсы және оны қалай жүзеге асырамыз? Міне, бұл шын мәнінде маңызды сұрақтар. Елді, қоғамды түбірімен өзгерту бір-екі күндік шаруа емес, ол өте күрделі әрі ұзақмерзімді процесс. Себебі, алдағы өзгерістер қоғамда ашықтық пен жариялылықтың орнауына, азаматтардың қауіпсіздігінің артуына, құқықтарының қорғалуы мен әлеуметтік жағдайының жақсаруына, ең бастысы, әлеуметтік әділеттіліктің орнауына жол ашуы тиіс. Яғни, елдегі өзгерістердің ең басты өлшемі – әділеттілік. Қаншалықты әділ қоғам орната алсақ, өзгерістердің де соншалықты нәтижелі болғаны.

Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер енгізуге қатысты республикалық референдум өткізу бүкіл халықтың еркі мен пікірін білдіруіне мүмкіндік береді.