Шымкент келбеті

Оңтүстік Қазақстанда бүгінгі таңда 21 кәсіпорын өз өнімдерін шетелге шығарады. Аймақтың кәсіпкерлері Өзбекстан, Қырғызстан, Ауғанстан және Тәжікстан Республикаларына өсімдік майы, ұн, балық сүбесі мен консервіленген балық, құс жұмыртқасын, макарон, кондитерлік өнімдерді, қой етін және сиыр етін экспорттайды.

Шымкентте «Тамақ өнеркәсібі саласындағы жабдық пен технологиялар» – AgroProm Shymkent 2016 тақырыбында көрме өтуде. Шараны ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі, «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы және «Оңтүстік» индустриалдық аумақты басқару компаниясы» ЖШС қолдауымен, Оңтүстік Қазақстан облысының әкімдігі ұйымдастырып отыр.

Мақсат – агроөнеркәсіп кешеніне инвестиция тарту, жаңа технологияларды және жабдықтарды таныстыру, шағын және орта бизнесті дамыту.

– Мұндай көрмелер тамақ секторы ірі өндірушілерінің арасындағы бизнес-байланысты нығайтуға, жалпы индустрияда тәжірибемен алмасуға сеп болады. Қазір біздің өңірде тамақ өнеркәсібін дамытуға ерекше назар аударылуда. Етті қайта өңдейтін 43, сүтті қайта өңдейтін 38, жеміс-көкөніс өнімдерін қайта өңдейтін 35 кәсіпорын жұмыс істейді. Инвесторлар тартылып, өзге де жұмыстар тиісті деңгейде атқарылуда, – дейді ОҚО кәсіпкерлік индустриалды-инновациялық даму және туризм басқармасының басшысы Марат Қарабаев.

Азық-түлік, сусын, жеміс-жидек, ет және шұжық өнімдері арқылы тұтынушылардың көңілінен шығып жүрген 60-қа жуық компания қала тұрғындарына өз тауарын ұсынды.Олардың арасында Оңтүстік Қазақстан облысынан бөлек, Жамбыл, Алматы өңірлерінен келгендер де бар.

Көрме «Оңтүстік Қазақстан облысында Агроөнеркәсіп кешенін дамыту» тақырыбында дөңгелек үстелмен жалғасты.

«Көрме» орталығында орын тепкен сөрелерден азық-түлік пен тәтті тағамдардың сан түрін, киім-кешек, аяқ киім, зергерлік бұйымдар, музыкалық аспаптар, қолөнер шеберлерінің туындыларын, құрылысқа қажетті заттар, үй жиһаздары, дәрі-дәрмек, не керек, адамға қажеттінің бәрін табасыз, самсап тұр. Мұның бәрі Оңтүстік өнімдері, яғни, отандық өнім. ОҚО Кәсіпкерлер палатасы ұйымдастырған «Ontustik-2016» көрмесінде 135-ке жуық кәсіпорын қала тұрғындарына өз тауарларын ұсынды.

– Шараның басты мақсаты – Оңтүстік өңірінде шығарылатын тауарларды халыққа таныту, кәсіпкерлерді ынталандыру, орта және шағын бизнесті дамыту. Мұндай көрмелер кәсіпкерлерге өз ісін әрі қарай дамытуға инвесторлар тартуда зор көмек болмақ, – дейді Кәсіпкерлер палатасының директоры Асқар Абубакиров.

Көрмеге өңірімізге ғана емес, елімізге және шетелдерге танымал болып үлгерген «Бал-текстиль», «Назар текстиль», «Ордабасы құс», «Алтын адам», «Қазмедприбор» тағы басқа белгілі кәсіпорындармен қатар 15 жаңа компания қатысты.

«ИП Софи» – солардың қатарында. Ер азаматтарға арнап жаздық сүйретпе, қысқы аяқ киім мен туфли тігеді. Бүгінгі көрме-жәрмеңкеде олардың өніміне сұраныс мол болды. 

– Аяқ киім өндірісін жолға қойғанымызға бір жылдан асты. 10 адам жұмыспен қамтылған. Бүгінде бізде әр күн сайын 15-20 жұп аяқ киім тігіледі. Сапасы өте жақсы. Сұраныс та артып келеді. Алдағы уақытта ісімізді кеңейтіп, қыз-келіншектерге арналған аяқ киім тігуді қолға алуды жоспарлап отырмыз, – дейді директордың орынбасары Әзиз Мареймов.
Көрмеде Отырар ауданындағы «Гүлмайра» шаруа қожалығының шұбатын, «Әлем БТ» ЖШС-нің шұлығын, «Амангелді» ЖШС-нің жеміс-жидегін, «Хамит» балық өсіріп, өңдеу зауытының өнімдерін де келушілер жиі сұрап жатты.

Сапарбек Тұяқбаев,
облыс әкімнің орынбасары:

– Жыл өткен сайын Оңтүстікте шығарылатын тауар түрі көбейіп, олардың сапасы да артып келеді. Биыл 40-тан астам жаңа жобаны қолға алып отырмыз. Мұнай өңдеу зауыты, автобильдерге арналған май өңдеу зауытының құрылысы басталды. Сондай-ақ, тоқыма саласында да төрт жаңа жобаны бастаймыз. Бұдан бөлек Дубай, Мысыр және Ресей компанияларымен бірлесе отырып, фармацевтика саласын дамытпақпыз, үш компания ашу жоспарымызда бар.

Шара соңында сараптау комиссиясы мен жиналғандар көрмеге қатысушы компаниялар арасынан ең үздіктерін таңдады. «Халық тұтынатын үздік тауарлар» номинациясы бойынша «Азала Текстиль» ЖШС үздік атанды. Компания жылына 2800 тоннадан астам иірілген жіп, 13 млн шаршы метр мата, 2 млн төсек-орын тысы жиынтығы мен 7 млн түкті өнім шығарады. Ал ІІ орын шұлық шығаратын «Әлем БТ» ЖШС-не, ал ІІІ орын кілемдерімен әйгілі «Назар текстиль» ЖШС-не бұйырды. 

«Карлс Крона» сорғыш шығаратын зауыты «Өндірістік бағыттағы үздік тауар» номинациясы бойынша марапатталды. Осы номинация бойынша ІІ орын терезе және витраждарға арналған ПВХ-профильдер шығаратын «Триумф ММС» зауыты ие болды. ІІІ орын «Батсу Водоканал» кәсіпорын лайық деп танылды. «Үздік азық-түлік тауары» номинациясында макарон өнімдерімен әйгілі «Барыс-2007», «Амангелді», «Ладушки» кондитерлік дүкендер желісіне берілді.
Сондай-ақ, «Халық таңдауы», «Жыл серпіні», «Жыл бренді», «Әлеуметтік маңызы бар стартап» номинациясы бойынша да үздіктер анықталды. Бұл сатыда химиялық қоспасыз табиғи емдік шөптермен және солардан жасалған жақпаларды даярлайтын «Асыл арман», «Еврокристалл» шыны зауыты, және химиялық тазартқыш өнімдерімен танылған «Көркем дос», сондай-ақ, фитошайларды әзірлейтін «Фитофарм» компанияларының басшылары алғыс хаттармен марапатталды.

Жарнаманың бүгінгі күні маңызы ерекше. Оның қажеттілігін көпшілік жақсы біледі. Сондықтан жарнама жасаушылардың жұмысына сұраныс жоғары. Десе де, елімізде 1 шілдеден бастап шетелдік телеарналар жарнама көрсетуді тоқтатты. Арналардың эфир арқылы түрлі тауарды насихаттауына заңмен тыйым салынды.

Бүгінде елімізде хабар таратушы телеарналар аз емес. Кабельдік дейсіз бе, спутниктік арналар дейсіз, санынан жаңыласыз. Содан болар, күнделікті тұрмысты теледидарсыз елестету қиын. Қолы қалт еткенде үлкен-кіші көк жәшіктің алдынан табылады. Бірі жаңалықты естуге асықса, бірі сериал көруге ұмтылады. Әйтеуір теледидарсыз күн жоқ. 5-минут сайын көрсетілетін жарнамасы тағы бар. Ал жарнамада не жоқ дейсіз? Көрерменге тауардың да, тамақтың та түр-түрі ұсынылады. Бұған дейін отандық өнімдерімізден гөрі, шетелдік өнімдердің басым болғаны да рас. Кейбір шетелдік арналар сыра өндірісін жарнамалап келді. Ересектерге ғана емес, балалардың санасын жаулап алған шетелдік тәттілер, сүт өнімдері қаншама?! Әрине жұртшылық арасында жарнаманың ықпалы зор екеніне шүбә жоқ. Олай болса, жарнама мәселесінің өзекті болуы да заңдылық. Жаңа заң қаңтардан бастап күшіне енуі керек еді. Бірақ кабельдік операторлардың өтінішімен, дайындыққа жарты жыл уақыт берілді. Жалпы шетелдік арналар жаңа талапқа келісіпті. Негізінде шетелдік телекомпаниялар еркін жарнама тарату үшін заңды түрде келуі керек. Деректерге сүйенсек, елімізде кабельдік жүйе арқылы 150 телеарна жұмыс істейді. Оның 70 пайызы шетелдік көрінеді. 

Шетелдік өнімдерге шектеу көпшіліктің арасында да әр алуан пікірін туғызды. Сырттан келетін тауарларды жарнамалағанша, отандық өнімге неге қолдау көрсетпейміз? Әзірге ұлттық арна «Қазақстан» мен жергілікті «Қазақстан – Шымкенттен» басқасы отандық өнімді жарнамалап жатқан жоқ. 

Шымкент қаласы бойынша, 75 мың субьекті тіркелсе, оның 70 пайызы мемлекеттік бағдарлама бойынша кәсібін дөңгелетіп отыр. Қазір тұтынушылар арасында «Шымкент құс», «Дәмді ет», «Сайрам сүт» кәсіпорындарының өнімдері жоғары сұранысқа ие. Елімізде де экологиялық жағынан таза өнімдер тұтынушылардың көңілінен шығады. Дегенмен сырттан келетін тағам өнімдеріне халықтың қызығушылығы жоғары. Дүкен сөрелеріндегі кейбір ресейлік тауарлардың мерзімі өтіп кеткен. Қауіпсіздік сертификаты жоқ, тексеруден өтпеген. Соған қарамастан шетелден ағылған өнімдерге шектеу болмай тұр.
– «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы бойынша кәсіпкерлеріміз мемлекеттік көмек-қолдау алды. Олардың шығарылған кез келген өнімі шетелдік тауарлардан кем түспейді. Өкінішке қарай, сапалы жарнамасыз өнім мен қызметті ілгері жылжыту қиын. Ал жарнама жасауға жұмысын енді бастаған компанияларға қымбатқа түседі. Кәсіпорын табысқа жету үшін өнім сапасына беруі керек. Тұтынушының сұранысын, бағаның қолжетімділігін естен шығармағаны дұрыс, – дейді Шымкент қалалық кәсіпкерлік бөлімінің бас маманы Қарлығаш Шукен.

ШЕТЕЛДIК ӨНIМДЕР ШЕКТЕЛЕДI

Жарнамаға шектеу Instagram мен Facebooк-ке де жетті. Салықшылар әлеуметтік желінің мемлекеттік кіріске кедергі келтіріп жатқанын айтады. Тіпті, мамандар мұндай жолмен сауда жасауды контрабандалық саудамен теңестіру керек деген бастама көтермекші. Мемлекеттік кірістер комитетінің хабарлауынша, әлеуметтік желідегі жарнамалардың дені жалған екен. Тіпті Facebooк пен Instagram арқылы тауар алушыларға чек те, кепіл құжат та берілмейтін көрінеді. Мұндай жолмен сауда жасайтындар қазынаға салық төлемейді. Қазір арнайы құралған топ әлеуметтік желідегі жарнама мәселесін тексеруге кірісті. Таяуда оған салық төлеу міндеті жүктеледі немесе мүлдем шектеу қойылады.

Жарнамаға сауаттылық керек

Соңғы уақытта жергілікті кәсіпорындардың өнімдері БАҚ арқылы кеңінен насихаттала бастады. Бірнеше рет отандық өнімдердің жәрмеңкесі де ұйымдастырылған болатын. Нәтижесінде тұтынушылар арасында кәсіпкерлеріміздің өнімдеріне қызығушылық артып, қолданушылар қатары көбейе бастады. Жуырда аймақтағы кәсіпкерлік палатасының ұйымдастыруымен көрме өтеді. Кәсіпкерлер өз өнімдерін халыққа ұсынуға, кәсібін әрі қарай жүргізуге мүмкіндік алады. Ал көрме шығыны мен жарнама билбордтарының ақысы тегін болады. Жеңімпаз кәсіпорындар номинациялармен марапатталып, республикалық байқауға жолдама алмақ. 

– Біздің мақсатымыз – отандық өнімді қолдау. Насихаттап қана қоймай, сұраныс аясын кеңейту. Өкінішке қарай, өңірде өндірілетін тауарларды көпшілік біле бермейді. Бізде шығарыла ма деп таңғалып сұрап жатады. Негізінде өнімдерімізге сұраныс өте жоғары, – дейді облыстық кәсіпкерлер палатасының директоры Асқар Әбубәкіров.
Отандық өнім ғана емес, тұрмыста қолданылатын бұйымдар да қолданысқа ие бола бастады. Тек жарнамасының адзығы ғана болмаса. Елімізде нарықта қандай тауарды сату қажеттігін анықтайтын орталық қажет-ақ. Өнімдеріміз қайтсе өтімді болады? Жарнаманың мүмкіндігін әбден бағамдау қажет секілді. Өйткені әлі күнге өндіруші мен тұтынушы арасында байланыс жоқ. Халық көбірек тұтынатын тауар сапалы, төмен бағада болуы керек.