Шымкент келбеті

Облыстық кәсіподақ орталығының белсенділері Шымкентті көгалдандыруға үлес қосты. Өткен сенбіде ғимарат алдында көшеттер отырғызылып, гүлдер егілді.

– Ағаш көшеттерін біз өз қаржымызға отырғыздық, – деп бөлісті орталық төрағасы Ғани Қарабеков. 

– Жасыл акцияларды кез келген ұжым өткізе алады. Ол үшін көп қаражаттың қажеті жоқ. Ең бастысы, туған қалаңды, аулаңды әдемі әрі жайлы етуге ынта болу керек. 

Патриотизм, міне, осыдан басталады. Мұндай игі бастама біркүндік акция түрінде шектеліп қалған жоқ. Кәсіподақ ұжымы эстафетаны облыстық кәсіпкерлер палатасына ұсынды. Ендігі кезек кәсіпкерлерде. Олар қазір көгалдандыру, оның ішінде «Шатқал» бағдарламасы шеңберінде жұмысқа белсене кірісіп кетті. Валентина Ващенко осындай шараларға белсенді араласады. Қалалық білім саласы қызметкерлері кәсіподағының төрайымын қала тұрғындарының көшет отырғызу акцияларына ынтамен қатысатыны қуантады. 

– Шымкент үшін жасыл желектің маңызы ерекше, – дейді ол. – Ыстықтан қорғап қана қоймайды, екінші жағынан ауаны тазартады. Бір кездері Шымкент Қазақстандағы ең жасыл қала болатын. Сол бір шаққа қайта орала бастағандаймыз. Халық даналығында әрбір адам өмірінде ағаш егу керек деген тәмсіл бар. 

Айта кетейік, Оңтүстік Қазақстан облыстық кәсіподағының құрамында бүгінде 205 мың шамасында адам бар.

Шымкентте қызғалдақ гүлін егу жұмыстары аяқталды. «ЛТД Тұрмыс» ЖШС-нің жұмысшылары гүлдің 450 мың тұқымын жерге отырғызды. Сала мамандарының айтуынша, қызғалдақтар ерте көктемде қалалықтарға қуаныш сыйлайды.

Гүлдерді көптеп өсірудің пайдасы мол. Гүл – сұлулықтың, мейірім мен нәзіктіктің қайнар көзі. Өкініштісі, бүгінде қаланың келбетіне жасөспірімдер арасында жанашырлықтың төмендігі байқалады. Бұған алаңдаған мамандар, жас ұрпақты қоршаған ортаны қорғауға, табиғатты аялауға, гүл өсіріп, сұлулықты сүйе білуге шақырады. 

– Гүл егу, оны күту – оңай емес. Гүлдердің өсуі үшін біз қыс бойы еңбек етіп, жұмыс істейміз. Мамыр айында қызғалдақ гүлдерінің түптері жиналып, орнына жаздық гүлдер егіледі – дейді «ЛТД Тұрмыс» ЖШС-нің көгалдандыру бөлімінің басшысы Сұлтанхан Ахметов.

Қала келбеті тек сәнді үйлермен, сәулетті ғимараттармен, жасыл желекпен ғана өлшенбейді. Көркейіп келе жатқан Шымқаланың ажары тазалығына да байланысты. Ал туған қалаға деген сүйіспеншілік тазалықтан басталады. Өйткені, ұқыптылық бар жерде тәртіп пен реттілік болатыны анық. Осы орайда Шымкент қаласының әкімдігі мен «ОҚО Азаматтық Альянсы» қауымдастығы «Таза қала» акциясын жариялаған болатын. Қазіргі таңда байқауға қатысуға ниет білдірушілер көп. Әл-Фараби, Абай, Еңбекші, Қаратау аудандарының тұрғындары шараға белсенді қатысуда. Осы орайда Әл-Фараби ауданы әкімі аппаратының «Таза қала» байқауы бойынша жұмысшы топ құрамымен өтініш берген аулаларды аралап көрдік.

Шымкенттіктер байқау өткізілгелі тазалыққа бей-жай қарамайтын болды. Бұрынғыдай емес, көшелер мен көпқабатты үй аулаларында тәртіп пен жинақылықтың қалыптасқаны байқалады. Жапон елінде «Сенiң жерiң – сенiң ұрпағыңның мәңгiлiк мекенi!» деген ұғым қалыптасқан. Соның нәтижесiнде балабақшадағы бүлдiршiн қағазды көшеге тастамайды. Олар келер ұрпаққа таза, жасыл мекен қалдырамыз деген ұранды ұстанады. Акция өткелі ауласын жасыл-желекпен көмкеріп, жайнатып отырған жандардың қатары көбейіп келеді. Соның бірі – Ш. Қалдаяқов көшесі 1/5 үйдің тұрғыны Фархад Исмайлов. Зейнеткердің мұнда қоныстанғанына 2 жыл болыпты. Аз ғана уақыт ішінде бір өзі ауланы адам танымастай өзгертіпті. Әу баста тосырқай қараған көршілер кейін көгалдандырудың отбасы үшін де пайдасын түсініп, көмек беретін болған. Фархад ағай аула қоршауын өзі жасапты. Мұнда иран розасының 10 түбі, 2 сирень және гүлдердің 15 түрі егілген.

– Мен ауланың көркі мен тазалығына көңіл бөлемін. Себебі, аула арқылы үйімізге кіреміз. Ал үйдің тазалығы кіре берістен басталатыны анық. Таңертеңмен тұрып, есіктің алдын жинаймын. Гүлдерім мен жеміс ағаштарын суарамын. Мұны туған қалама құрметтің белгісі деп білемін. Келешекте шымкенттіктердің де тазалыққа мән беретініне сенімдімін,-дейді Фархад Исмайлов. Мұнан соң, Ә. Жангелдин көшесіндегі №22 үйге бет алдық. Мұнда тұрғындардың сенбілігінің үстінен түстік. Үй төрайымы Зухра Сәрсенбаеваны ауланың кіреберісінен жолықтырдық. Көпқабатты үйде тұрса да тұрғындардың табиғатты сүйетініне, қаламызды шексіз құрметтейтіне тәнті болдық. Табиғат сырына қанық жандар біршама жұмысты атқарыпты. Мұнтаздай таза аула. Көкпен бой тіресіп өскен талдар, құлпырған гүлдер адамның жан-дүниесін байытады екен. Қазима Төлемұратова ауланы әктесе, Шарапат Ерманова орындықтарды сырлап жатыр. Мұнда тұратын тұрғындар сондай белсенді әрі ұйымшыл. Үлкен-кіші демей, ауланы таза ұстап, жасыл желекке күтім жасайды.

– Көктем келісімен тұрғындармен тазарту жұмыстарын қолға аламын. Әрбір өсімдік пен ағаштың өзіндік ерекшелігі болғандықтан, әрқайсысына бап керек. Аптасына көршілеріммен бірге гүлдерді суарып, ауланы тазартамыз. Мен үшін бұл әрі еңбек, әрі демалыс. Зейнетте болсам да, бос уақытымды аулада өткіземін. Күтіп-баптағаннан шексіз әсер аламын, -дейді үй төрайымы Зухра Сәрсенбаева. Тұрғындар тек аула тазалығымен ғана шектелмейді. Үй кіре-берісіне күтім жасайтын болып шықты. Әктеліп, сырланған тұрғын үй мұнда ұқыпты жандардың тұратынын айқындап тұр. Біз табиғат сырына қанық адамдардан қала тұрғындарының үйренетіні көп екенін аңғардық. Ал Диваев көшесі №18 үйдің ауласы дендрарий десе болады. Үш қабатты үйдің ортасы өзгеше бір әлем секілді. Балалар ойнайтын әткеншек пен демалып отыруға арналған орындықтар өз алдына үйлесім тапқан. Аулаға қарап, ерекше әсер аласың. «Шебердің қолы ортақ» демеске лаж жоқ. Есік алды тап-таза. Қоршаулары сырланып, ағаштары әктелген. Жасыл желектің де мұнда түр-түрі бар. Қызылды-жасылды гүлдерден көз тұнады. Жапон розасы дейсіз, қытай розасы ма, ауладан бәрін табасыз. Ауланы абаттандырып жүрген үй төрайымы Калима Өтегенова екен. Бұл үйде Қазақстанның мемлекет қайраткері Санжар Жандосов тұрған. Ол кісінің отырғызған тал-ағаштары мен гүлдерін Калима апай әлі күнге көз қарашығындай күтіп-баптап келеді.

– Бүгінде қаламыз күн санап көркейіп келеді. Ертеден келе жатқан ескі үйлер жөндеуден өтіп жатқанын көріп қуанамын. Дегенмен, әр адам ауласына көңіл бөліп, бір-екі сағат еңбектеніп, ағаш отырғызса, қоқыстан тазаласа қандай ғанибет?! Одан адам шаршамайды. Біздің ауламыз көптің көңілінен шығады. Келген қонақтар ауламызға сүйсініп, таңырқап жатады. Ал балалар баққа тиіспейді. Қоқысты да кез келген жерге тастамайды. Қала – біздің ортақ үйіміз. Сондықтан, тазалыққа бей жай қарамағанымыз дұрыс Шымкенттіктерге айтарым: мұнда топыраққа шыбық қадасаң да жайнап шығады. Сондықтан туған қаламызды таза ұстайық, бірге көркейтейік.,-дейді Калима Өтегенова.

Калима апайдың қалаға деген жанашырлығын, аулаға деген шексіз тазалығын көршілері жоғары бағалайды. Өздеріне үлгі тұтады.

Иә, тазалықтың осындай қайталанбайтын үлгісін көргенде «осындай жанашыр, тазалықты сүйетін жандар көп болса ғой дейсің. Ал ауласын таза аураға бөлеген, қала тазалығына үлес қосып жүрген жандар қашанда құрметке лайықты.

Дегенмен, Шымкенттің аулаларының бәрі таза, мін жоқ деп айта алмаймыз. Әлі де тақыр, қыбыр еткен тіршілік иесі байқалмайтын аулалар кездеседі. Есіктерін тарс жауып алып, үй тазалығын ғана ойлайтын тұрғындарға қынжыласың. Немқұрайлылығына амалсыз бас шайқайсың. Тазалығы жоқ жерде берекенің болмайтыны аян. Биыл «Таза қала» байқауына әзірге Әл Фараби бойынша 58 аула, 24 көше өтініш берген. Абай ауданы бойынша үздік аулаға 55, үздік көшеге 32 өтінім келіп түсіпті. Еңбекші ауданы 64 аула, 12 көше болса, Қаратау ауданынан 27 аула мен 43 көше бойынша қатысуға ниет білдіріпті. Айта кетейік, байқаудың жүлде қоры да қомақты – 4 миллион теңге.

Халық даналығы «адамзаттың табиғатсыз күні жоқ, табиғаттың бұны айтуға тілі жоқ» деп бекер айтпаса керек. Тазалық – денсаулық кепілі. Таза ауада тыныстап, көркем табиғатта демалғыңыз келсе, тазалықты өз аулаңыздан бастағаныңыз дұрыс.

Қала көшелері мен демалыс орындарына гүл егу жұмыстары қарқын алмақ. Бүгінгі күнге дейін «ЛТД-Тұрмыс» ЖШС мамандары қаланың орталық көшелері мен демалыс орындарына 98 мың түп голландық қызғалдақ гүлін отырғызған.

Енді тазалық мекемесінің мамандары қаламызда 150 мың түп көпжылдық гүл көшеттерін отырғызуды жоспарлап отыр.
Бір айта кететіні, қаламызда шафран, петуния, катарантус сияқты гүл көшеттері жерсіндірілуде. Енді салаға жауапты мамандар биыл бір жылдық гүлдерді шығыны аз, күтімге қолайлы көп жылдық гүлдерге алмастырмақ ниетте.