Шымкент келбеті

Шымкенттік Алтынай Асиловамен әлеуметтік желіде танысып, жақынырақ араласқанымызға жылдан асты. Қаладағы «Rixos Khadisha Shymkent» қонақүйінде аспаз болып қызмет атқаратынын білгенім болмаса, оның 2014 жылы қысқы Олимпиада кезінде Сочиде спортшылар мен қонақтарға тамақ әзірлегенінен хабарсыз екенмін. Жуырда Алтынай сонда өткен қызықты күндері мен достарын сағынып жүргенін айтып қалды. Ары қарай әсерлі әңгімеміз осы тақырыпта өрбіді.

– Алпыс адам Сочиге қараша айында табан тіредік. Қалың күртешемен барған біз қайнаған жазға топ етіп түстік. Ал екі сағаттан кейін «Красная Полянаға», яғни теңіз деңгейінен 940 метрлік биіктікке көтерілдік. Аз ғана уақыттың ішінде жаздан қысқа өтіп кеттік. Қалың қар. Айнала тұнған сұлулық. Сочи Олимпиадасына әлемнің 90-ға жуық елінен спортшылар келді. Демалуға келген қонақтарға, спортшыларға ас мәзірін әзірледік, Тоғыз ай бойы әр елден келген аспаздармен тәжірибе алмасып, тағамдардың түр-түрін шебер дайындауды меңгердік. Бұл менің өмірімдегі ең жарқын, ұмытылмас сәтке айналды, үлкен мектеп болды, – дейді жас аспаз.
Дәмі тіл үйірер тағам дайындаудан бөлек, арасында уақыт тауып Сочи Олимпиадасы кезінде еліміздің намысын қорғаған спортшыларға жанкүйер де болыпты. Шаңғымен тұғырдан секіру, биатлон сынды спорт түрлерін тамашалап, фристайл-акробатикадан сынға түскен Жібек Арапбаева
бен Жанбота Алдабергенованың өнеріне қол соққан. Египеттен келген белгілі аспаз Ахмет Райдтан аспаздық өнердің қыры мен сырына қанығып, әлі күнге дейін әлеуметтік желі арқылы ақыл-кеңес сұраудан жалықпайды.
– Мен ең алдымен ыдыс-аяқ жуудан бастадым. Сосын қонақүйдің бөлмелерін жинастырдым. Қандай жұмыс атқарсам да, намыстанбай, үлкен жауапкершілікпен атқаруға тырыстым. Қыз баласы кішкентайынан анасынан көргенін істеп, ас әзірлеуге ерте бастан араласады ғой. Мен де 6-сыныптан бастап ата-анам жұмыстан келгенінше кішкентай бауырларымның қарындарын тойдырып қоятынмын. Кейін түрлі тағам пісіруге аңсарым ауды. Әр аспаздың ас әзірлеу әдіс-тәсілдеріне жіті назар аудара бастадым. Осылайша, бұл кәсіптің биігіне шығуға талпынып жүрген жайым бар, – дейді Алтынай.
Жұмысынан тыс бос уақытында Алтынай жекелеген тапсырыстар да қабылдайды. Салаттардың түр-түрін әзірлеп, мерекелік дастарханыңызды көз тартарлықтай әсемдеп, сәндеп береді. Алдағы уақытта түрлі ұлт асханасының тағамдарын дәмді етіп әзірлеуді үйреніп, жеке мейманхана ашу – оның арманы.
– Таза оймен, шынайы пейілмен, сүйіспеншілікпен жасалған тағам ғана көптің көңілінен шығады. Қазір бізге өзіміздің тұрғындармен қатар шетелден қонақтар да көп келеді. Біз ұсынған тағамнан дәм татқаннан кейін, мақтап, жылы сөз айтып жатады. Сол кезде мерейіміз өсіп, іштей қуанып қаламыз. Түсінгенім, аспаз бәрін ішкі түйсігімен сезуі тиіс. Икемің, қызығушылығың болмаса, бұл кәсіп саған «есігін» ашпайды, – дейді ол.
Кей аспаздар тағамның дайындалу тәсілімен бөліскенде бәрібір құрамындағы бір затын кем айтады. Ал Алтынай бар білгенін бөлісуден тартынбайды. Өйткені өзі де аспаздықтың оқуын оқымай, өзгелердің қасында жүріп, сан сауал қойып, құпиясына қаныққан. Алтынайды Қырым мен Түркия елдеріндегі мейрамхана ұжымы тәжірибе алмасуға шақырып, ұсыныс жіберіпті.
– Адам жас кезінде ізденуден, оқып-тоқудан, үйренуден жалықпағаны жөн. Бірнеше айға барып, білімімді жетілдіріп қайтқым келеді. Сосын сүйікті қалама оралып, мейрамхана мәдениетінің дамуына үлес қосамын, – дейді жас аспаз.

Биыл Шымкентте 231 көпқабатты үй ауласы жарықтандырылады

Қала түнгі келбетімен көрікті. Орталық көшелерде, демалыс орындарының шамдары жарқырап тұрса, қандай! Бүгінде Шымкент қаласының түнгі шырайын арттыру, қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында бірқатар жұмыстар қолға алынуда. Биыл қаланың 231 ауласын жарықтандыру жұмыстары жүргізіледі.

Мәселелер кезең-кезеңімен шешіле бермек. Кешкі серуенге шыға қалсаңыз Орталық көшелердің, саябақтардың сүттей жарқырап тұрғанын көресіз. 2018 жылға дейін Шымкенттегі барлық көпқабатты үйлердің аулалары толықтай жарықтандырылуы керек. Тиісті сала мамандары осылай дейді. 

Қалада барлығы 1000-нан аса көпқабатты тұрғын үй ауласы болса, бүгінде оның 334-і көріктендірілген. Шымкент қалалық тұрғын үй коммуналдық шаруашылық бөлімінің бас маманы Ерубай Құралбаев жалпы жарықтандыру жұмыстары екі бағытта жүретінін айтады.

– Негізінен, орталық көшелер мен көпқабатты тұрғын үй аулаларын ретке келтіру басты назарда. Бүгінге дейін 138 көшенің шамын жағу жұмыстары аяқталды. 2016 жылға жобалық-сметалық құжаттарымыз дайын. Биыл 28 көшені жарықтандыру, қосымша 3 көшені қайта құру көзделіп отыр. Бағдарламаға сәйкес, бәрі де соңғы үлгідегі бағаналарға ауыстырылады. Ш. Уәлиханов, Елшібек батыр, Сайрам және Т. Рысқұлов көшесін, Жібек жолы көшесін А. Байтұрсынов көшесіне дейін түнгі шамдарын реттеу жұмыстары қолға алынады. Көшелер мен 231 ауланы жарықтандыру жұмыстары біздің тарапымыздан және төрт аудан әкімінің келісімімен іске асады, – дейді бас маман.

Қалаға жаңадан қосылған елдімекендерді, сондай-ақ, Жұлдыз, Сайрам, Қайнарбұлақ тұрғын алабының орталық көшелерін абаттандыру жоспарланып отыр. Жалпы, 40 көшенің тізімі белгіленіпті. Бұл келешекте іске асатын шаруа.

Бүгінде қаладағы 5 саябақ пен 30 гүлзардың жарығы қосылса, оларды күтіп ұстау да назарда.
Байқасаңыз, қазіргі уақытта Д. Қонаев, Бәйдібек би даңғылының бойы түнде шуақ шашып тұр. Үшінші мегаполистің түнгі келбеті осындай болуы керек емес пе?! Бұл жарқыраған диодты шамдар. Мұндай энергияны аз қажет ететін, бірақ жарық беру әлеуеті үлкен диодты шамдар кең қолданысқа ие. Яғни, қаладағы ескі жарық көздерімен салыстырғанда 5 есе жарық көп береді.

Облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес, келешекте Орталық көшелердің жарық көздерін осындай шамға ауыстырылуы тиіс.
Мұның бәрі де қаланың шырайын арттырып, тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін. Әйткенмен, кейбіреулер мемлекет мүлкін бүлдіріп, шығын келтіріп отырғанын да айтпасқа болмай тұр.

Былтыр Бадам өзені жағалауындағы 1000-нан аса шамдардың бірқатары бүлінген оқиғалар талай рет айтылып, жазылды. «Ұры алыстан келмейді» десек, мұның бәрін де жасайтын сол жергілікті тұрғындар.

Бұл жағдайларды ішкі істер органдары біраз ретке келтірген. Дегенмен, әлі де болса бүлінген жағдайлар бар екен. Бүгінде 21 шағынаудандағы Қошқар ата өзені бойының реңі кіріп, көрікті орынға айналған. Орындықтары ауыстырылып, қоқыс жәшіктері қойылған. Былтыр жарық шамдары орнатылғалы бұл маңда тұрғындар жиі серуендейтін болған. Жиі жағалайтын да жастар. Жанында өзен суы арқырап ағып жатса, түнгі самалдың лебі есіп тұрған жерде кім қыдырғанды хош көрмейді дейсіз?!

20 жылдан бері осы ауданда тұратын Ержан Төлебаев тек бір жағдайға қынжылады. «Өзім де серуендеуге келіп тұрамын. Жарық қойғалы адам көп өтетін болды. Қараңғыдан қорқады ғой көбісі. Жастардың келетіні құптарлық, бірақ кейбірінің пісте шағып, ластап кететініні ұят жағдай», – дейді шағынаудан тұрғыны.

Шырайлы қала көшелерінің шамдары жарқырап тұр. Алда көркіне көрік қосып, абаттана түсетінініне сенім мол.
Қала әкімінің тапсырмасына сәйкес, 2018 жылға дейін бүкіл қаладағы көпқабатты үй аулаларын толықтай жарықтандырудың жоспары бекітіліп, қаржыландыруға ұсынылып отыр.

Мұндайда қала тұрғындарының ұқыптылыққа деген мәдениеті өзгеріп, қаламызға құрметпен қарау ғана қалмақ.

Әл-Фараби аудан әкімі аппаратының ұйымдастыруымен Жұмыспен қамту орталығы және Жергілікті полиция бөлімінің қызметкерлері бірлесіп, І. Жансүгіров көшесі бойындағы өз бетінше жұмыспен қамтылған азаматтарға «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы және «Өрлеу» жобасы бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізілді.

Атап айтқанда, «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы негізгі үш бағыттан тұрады: бірінші бағыт – белсенділікті арттыру (тұрғылықты мекен-жайы бойынша жұмыспен қамту, кәсіби оқуды ұйымдастыру), екінші бағыты – ауылдық жерлерде кәсіпкерлікті дамыту ( өз ісін ашу), үшінші бағыт – еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру (экономикалық белсенді аймақтарға жер алмастыру арқылы еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру).
Бағдарламаға қатысушылар санатына жұмыссыздар, мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар және өздігінен жұмыспен қамтылған азаматтар кіреді. Отбасының қиын тұрмыс жағдайын жеңілдету мақсатында және бұрын-соңды жұмыс істемеген отбасы мүшелеріне жаңа өмірге беймделуіне, оқуына не қайта оқуына, сонымен қатар, жұмысқа орналасуына ықпал ету немесе жеке кәсіпкерлікпен айналысу мүмкіндіктерін қарастыру көзделген. «Өрлеу» шартты ақшалай көмек жобасынының мақсаты – аз қамтылған еңбекке жарамды отбасылар тек қана жәрдемақы алып қоймай, әлеуметтік бейімделген және кәсіби хабардар болып, әрекетсіз ақшалай көмектен белсенді отбасыға ауысып және асыранды көңіл-күйді барынша азайту. Осы бағдарламалар бойынша Жұмыспен қамту орталығына жүгіне алатыны жөнінде түсіндіру жұмыстары жүргізілді.

Шымкент қаласы аумағында биыл жалпы ұзындығы 54 шақырымды құрайтын 73 көшеге орташа жөндеу жұмыстары жүргізілмек. Бұл үшін облыстық және жергілікті бюджет есебінен 994 миллион теңге бағытталып отыр. Бас жоспарға сәйкес, аумағы кеңейіп, халық саны ұлғайған облыс орталығында көлік жолдарын қайта құру жұмыстары бүгінде өзекті мәселенің бірі. Жалпы ұзындығы 2650 шақырымға жуықтайтын қала көшелерінің тек 50 пайызы асфальтты-бетонды төселіммен қамтылған. Тиісінше, қала көшелерінің 40 пайызын шағал тас жолдары құраса, қалған 9 пайызы топырақ жол деңгейінде. Дегенмен, сала мамандары аталған олқылықтардың орнын толтыру үшін кезең-кезеңімен атқарылар жоспарлы міндеттердің белгіленгенін айтады.

Тұрғындардың мұң-мұқтажы –
әкiмдiк назарында

Бүгінде «Қайтпас» шағынауданы, Төлеметов көшесінің бойындағы кіші айналма жолда қайта құру жұмыстары қызу қарқын алды. Бұған дейін еріген қар, жауған жауынның салдарынан шұрқ тесікке айналған асфальт жолдың тауқыметін тартқан жергілікті тұрғындар тіпті, қала әкіміне де өтініш-сауал жолдаған. Мәселенің өзектілігі ескеріліп, өткен жылы қайта құру жұмыстарының алғашқы кезеңі жүргізіліпті. Биылғы жылға өтпелі нысанды аяқтау үшін облыстық бюджеттен 200 миллион теңге қаржы бөлініп отыр. Жұмысты мердігер мекеме «Отау Строй» ЖШС атқаруда. 

– Қалалық қоқыс полигонынан бастап Жібек жолы көшесіне дейінгі аралықта белгіленген міндетті сапалы әрі дер уақытында орындау үшін жұмысшыларымыз белсенді еңбек етіп келеді, – дейді мердігер мекеменің учаске жетекшісі Бақтияр Нарметов. – Жұмыстың қалған екінші бөлігі алдағы желтоқсан айына дейін толығымен аяқталып, тапсырылуы тиіс. Осы аралықта жоспарды толық орындау үшін мекеменің 12 техникасы мен 100-ге таяу жұмысшысы жұмылдырылуда.
Сапалы асфальт жолдарын төсеуде аса тәжірибелі мекеме жұмысшылары тек мұнымен шектелмек емес. Дәл қазір «Отау Строй» ЖШС аталмыш жұмыстармен бір мезгілде қоқыс полигонынан Бәйдібек би көшесіне дейінгі аралықта кіші айналма жолды қайта құру жұмыстарының алғашқы кезеңін де жүргізуде. Ол үшін облыстық бюджет есебінен 1 миллиард 436 миллион теңге көлемінде қаржы бөлініпті.

Аяқ жолдарда мәселе туындамайды

Қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаевтың айтуынша, облыс орталығының көшелерін аяқ жолдармен қамту жұмыстары жыл өткен сайын жоғары қарқын алып келеді. Биыл бюджет есебінен 225 миллион теңге көлемінде қаржы қаралып, 20 көшеде аяқ жол төселмек. Атқарылған жұмыстардың ауқымдылығы мен нәтижесі де көңіл қуантады. Жергілікті тұрғындардың өтінішіне сәйкес, бүгінде Темірлан тас жолы – Мангелдин көшелерінің қиылысындағы жер үсті жаяу жүргіншілер өткелінде қызу жұмыстар жүргізілуде. Сондай-ақ, жаяу жүргіншілердің қатысуымен жол апаттарын болдырмау және алдын алу мақсатында Рысқұлов көшесі «Евразия» базары аумағында жер үсті, Республика даңғылы «Эмиль» сауда орталығы аумағында жер асты жаяу жүргіншілер өткелдерінің құрылыс жұмыстары аяқталып, пайдалануға берілді. Бұдан бөлек, тиісті сала мамандарының тарапынан Рысқұлов көшесінің бойындағы «Самал» базарының жанынан жаяу жүргіншілер өткелін салу үшін жобалық сметалық құжаттар әзірленген. Аталмыш жер асты жаяу жүргіншілер өткелінің жалпы құны 116 миллион теңгені құрайды. Ал Тәуке хан-Қонаев даңғылдары қиылысында жаяу жүргіншілер өткелінің құрылысына жобалық сметалық құжаттар әзірленуде.
2020 жылға дейінгі әлеуметтік-экономикалық даму Тұжырымдамасын айқын белгілеп алған Шымкент қаласы үшін республикалық, облыстық маңызы бар күре жолдармен қатар, қала көшелерінің жолдарын да заман талабына сай қайта құру – негізгі міндет. Тиісінше, қызмет сапасына жауапты мердігер мекемелерге қойылар талап та жоғары. Бұл ретте, бірер жылда қала жолдары қармен бірге «еріп кетпес» үшін мердігер мекемелер де сапалы қызметіне ұзақ мерзімді кепілдік беруге әзір.

Қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың тапсырмасына сәйкес, жабайы сауда орындары мен заңсыз қызмет көрсетіп келе жатқан дүңгіршектерге қарсы күрес шаралары қызу жүргізілуде. Осыған орай Әл-Фараби ауданы аумағында кезекті рет рейд өткізілді.

Белгіленбеген орында жеміс-жидек сатушылар базар ішіне көшіріліп, ал жаяу жүргіншілер жолында орналасқан дүңгіршектер жүк көлігіне тиеліп, аумақ ретсіз саудадан тазартылды.
Аудан әкімінің орынбасары Серік Нұрмановтың айтуынша, жергілікті полиция қызметкерлерімен бірлесіп, аудан аумағындағы ретсіз саудамен күресті күшейткен.
– Біз «Қырғы базардың» сыртында, көше бойында сауда жасайтын сатушыларға түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, 42 сауда нүктесін базар ішіне көшірдік. Ал жыл басынан бері заңсыз тұрған 8 дүңгіршек алынып, 32 хаттама толтырылды. Оның 25-іне айыппұл салынды. Жергілікті полиция қызметкерлерімен бірлесіп, күнделікті бақылап, рейд өткізудеміз. Ретсіз саудамен күрес жұмыстары жалғасатын болады, – деді С. Нұрманов.