Шымкент келбеті

Шымкент көшелерінде жаяу жүргіншілердің назарын аударатын ерекше жолақ пайда болды. Қызылды-жасылды диодті шамдар әзірге Тәуке хан мен Д. Қонаев даңғылының қиылысындағы тұрғындар көп жүретін жаяу жүргіншілер жолына орналастырылған.

Қызылды-жасылды жолақтар бағдаршамның түсіне сәйкес белгі беріп тұрады. Яғни, жаяу жүргінші жолдан өтуге болатынын немесе болмайтынын төменге қарап-ақ біле алады. Заманауи қондырғы елімізде алғаш рет қолданысқа еніп отыр.
Қала тұрғындарының қауіпсіздігін сақтау – басты мәселенің бірі. Қолға алынған пилоттық жобаның мақсаты да осы. Бұл әсіресе телефонға үңілген жандар үшін тиімді. Бірегей пилоттық жобаны жергілікті кәсіпкерлер туған қаласына сый ретінде ұсынып отыр. Шамдарға 2 млн-ға жуық қаржы жұмсалған.

Шымкенттік Алтынай Асиловамен әлеуметтік желіде танысып, жақынырақ араласқанымызға жылдан асты. Қаладағы «Rixos Khadisha Shymkent» қонақүйінде аспаз болып қызмет атқаратынын білгенім болмаса, оның 2014 жылы қысқы Олимпиада кезінде Сочиде спортшылар мен қонақтарға тамақ әзірлегенінен хабарсыз екенмін. Жуырда Алтынай сонда өткен қызықты күндері мен достарын сағынып жүргенін айтып қалды. Ары қарай әсерлі әңгімеміз осы тақырыпта өрбіді.

– Алпыс адам Сочиге қараша айында табан тіредік. Қалың күртешемен барған біз қайнаған жазға топ етіп түстік. Ал екі сағаттан кейін «Красная Полянаға», яғни теңіз деңгейінен 940 метрлік биіктікке көтерілдік. Аз ғана уақыттың ішінде жаздан қысқа өтіп кеттік. Қалың қар. Айнала тұнған сұлулық. Сочи Олимпиадасына әлемнің 90-ға жуық елінен спортшылар келді. Демалуға келген қонақтарға, спортшыларға ас мәзірін әзірледік, Тоғыз ай бойы әр елден келген аспаздармен тәжірибе алмасып, тағамдардың түр-түрін шебер дайындауды меңгердік. Бұл менің өмірімдегі ең жарқын, ұмытылмас сәтке айналды, үлкен мектеп болды, – дейді жас аспаз.
Дәмі тіл үйірер тағам дайындаудан бөлек, арасында уақыт тауып Сочи Олимпиадасы кезінде еліміздің намысын қорғаған спортшыларға жанкүйер де болыпты. Шаңғымен тұғырдан секіру, биатлон сынды спорт түрлерін тамашалап, фристайл-акробатикадан сынға түскен Жібек Арапбаева
бен Жанбота Алдабергенованың өнеріне қол соққан. Египеттен келген белгілі аспаз Ахмет Райдтан аспаздық өнердің қыры мен сырына қанығып, әлі күнге дейін әлеуметтік желі арқылы ақыл-кеңес сұраудан жалықпайды.
– Мен ең алдымен ыдыс-аяқ жуудан бастадым. Сосын қонақүйдің бөлмелерін жинастырдым. Қандай жұмыс атқарсам да, намыстанбай, үлкен жауапкершілікпен атқаруға тырыстым. Қыз баласы кішкентайынан анасынан көргенін істеп, ас әзірлеуге ерте бастан араласады ғой. Мен де 6-сыныптан бастап ата-анам жұмыстан келгенінше кішкентай бауырларымның қарындарын тойдырып қоятынмын. Кейін түрлі тағам пісіруге аңсарым ауды. Әр аспаздың ас әзірлеу әдіс-тәсілдеріне жіті назар аудара бастадым. Осылайша, бұл кәсіптің биігіне шығуға талпынып жүрген жайым бар, – дейді Алтынай.
Жұмысынан тыс бос уақытында Алтынай жекелеген тапсырыстар да қабылдайды. Салаттардың түр-түрін әзірлеп, мерекелік дастарханыңызды көз тартарлықтай әсемдеп, сәндеп береді. Алдағы уақытта түрлі ұлт асханасының тағамдарын дәмді етіп әзірлеуді үйреніп, жеке мейманхана ашу – оның арманы.
– Таза оймен, шынайы пейілмен, сүйіспеншілікпен жасалған тағам ғана көптің көңілінен шығады. Қазір бізге өзіміздің тұрғындармен қатар шетелден қонақтар да көп келеді. Біз ұсынған тағамнан дәм татқаннан кейін, мақтап, жылы сөз айтып жатады. Сол кезде мерейіміз өсіп, іштей қуанып қаламыз. Түсінгенім, аспаз бәрін ішкі түйсігімен сезуі тиіс. Икемің, қызығушылығың болмаса, бұл кәсіп саған «есігін» ашпайды, – дейді ол.
Кей аспаздар тағамның дайындалу тәсілімен бөліскенде бәрібір құрамындағы бір затын кем айтады. Ал Алтынай бар білгенін бөлісуден тартынбайды. Өйткені өзі де аспаздықтың оқуын оқымай, өзгелердің қасында жүріп, сан сауал қойып, құпиясына қаныққан. Алтынайды Қырым мен Түркия елдеріндегі мейрамхана ұжымы тәжірибе алмасуға шақырып, ұсыныс жіберіпті.
– Адам жас кезінде ізденуден, оқып-тоқудан, үйренуден жалықпағаны жөн. Бірнеше айға барып, білімімді жетілдіріп қайтқым келеді. Сосын сүйікті қалама оралып, мейрамхана мәдениетінің дамуына үлес қосамын, – дейді жас аспаз.

Соңғы кезде Шымкенттің көше қиылыстарында жол тәртібін реттеушілерді жиі байқайтын болдық. Өйткені, қалада көлік көп. Ресми деректерге жүгінсек, 200 мыңнан астам көлік бар екен. Көз алдыңызға көлік нөпірі көп көше қиылысында жарық сөніп, бағдаршамның істен шыққанын елестетіңіз. Мұндай кезде жол тәртібін реттеуші көмекке келеді. Сондай үлгілі маманның бірі – Шымкент қаласы жол-патрульдік полициясының сержанты Артықбек Сабизов.

Артықбек Жақыпбекұлы жас та болса, көше қиылысындағы тәртіпті реттеуде ерекше шеберлігімен және шапшаңдығымен көзге түскен маман. Жол тәртібін реттеп жүргеніне екі жылдың жүзі болған. Ал жалпы, Ішкі Істер органында 4 жылдан бері қызмет етіп келеді. Алғаш еңбек жолын қаламыздағы патрульдік полициядан бастаған. Артықбектің айтуынша, қаланың кейбір аумақтарында түрлі себептерге байланысты жарық жиі сөнеді. Соның салдарынан жол ережесін реттеуде маңызды үлес қосатын бағдаршамдар да істен шығады. Әсіресе, қаланың орталық көшелерінде – Тәуке хан мен Байтұрсынов, Түркістан мен Қонаев және Иляев көшелері мен Қонаев даңғылындағы қиылыстарда көлік ағыны өте көп. Тіпті бағдаршамда көрсетілген уақыт ішінде қиылыстан өтіп үлгермейтін кездер де аз емес.  

– Алғаш рет Арғынбеков пен Бәйдібек би көшелерінің қиылысындағы жол қозғалысын реттеп, тапсырманы сәтті орындадым. Өз тәжірибесімен бөлісіп, білгенін үйретуден жалықпаған әріптесім Ернар Молдабековке алғысым мол. Темір тұлпарды тізгіндегендер кейде тәртіпке бағынғысы келмей, өтіп кетуге тырысады. Мұндайда оларға біздің экипаж мүшелері заң аясында шара қолданады. Жол-патрульдік полициясының барлық қызметкерлері жол тәртібін реттей білуі тиіс деп ойлаймын. Барлық жағдайға дайын болып, тез шешім қабылдау – біздің міндетіміз, – дейді А. Жақыпбекұлы.
Артықбек өз әріптестерін мақтан тұтады. Солардың ішінде Ақыл Садықов пен Нұрлан Атахановтың жол тәртібін реттеудегі шеберліктерін ерекше атап өтті. Өйткені, жол тәртібін реттемес бұрын жол ережесін де үздік білу шарт. Артықбектің айтуына қарағанда, жол реттеушісінің жұмысында қауіпті сәттердің болатыны бар. Әсіресе, жауын-шашынды күндері және түнгі уақытта аса сақ болу керектігін айтады.

Шымкентте жол реттеушісіне арналған ескертікштің барын аға ұрпақ жақсы біледі. Ол 2004 жылы халық арасында «дядя Сережа» атанып кеткен ҰОС-ның ардагері және старшина Сайдакбар Сатыбалдиевке арнап орнатылды. Ол ОҚО МАИ-ның жол қозғалысын реттеу бөлімінде 25 жыл қызмет етті. Осы уақыт аралығында ол СССР-дің ең үздік реттеушісі атанды. Тіпті, Мәскеуге барған кезінде үлкен көлік кептелісін жас сержант санаулы минуттарда реттеп берген екен.

Қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың тапсырмасына сәйкес, жабайы сауда орындары мен заңсыз қызмет көрсетіп келе жатқан дүңгіршектерге қарсы күрес шаралары қызу жүргізілуде. Осыған орай Әл-Фараби ауданы аумағында кезекті рет рейд өткізілді.

Белгіленбеген орында жеміс-жидек сатушылар базар ішіне көшіріліп, ал жаяу жүргіншілер жолында орналасқан дүңгіршектер жүк көлігіне тиеліп, аумақ ретсіз саудадан тазартылды.
Аудан әкімінің орынбасары Серік Нұрмановтың айтуынша, жергілікті полиция қызметкерлерімен бірлесіп, аудан аумағындағы ретсіз саудамен күресті күшейткен.
– Біз «Қырғы базардың» сыртында, көше бойында сауда жасайтын сатушыларға түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, 42 сауда нүктесін базар ішіне көшірдік. Ал жыл басынан бері заңсыз тұрған 8 дүңгіршек алынып, 32 хаттама толтырылды. Оның 25-іне айыппұл салынды. Жергілікті полиция қызметкерлерімен бірлесіп, күнделікті бақылап, рейд өткізудеміз. Ретсіз саудамен күрес жұмыстары жалғасатын болады, – деді С. Нұрманов.