Балалардың қауіпсіздігі бәрінен маңызды
«Қазақстандық үздіксіз білім беру қауымдастығы» жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар бірлестігі Шымкент қалалық филиалының директоры Диана Караманованың айтуынша, террористік тұрғыдан осал нысандардың терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыруға қойылатын талаптарды орындау барысында кәсіпкерлерге қаржылай және бірқатар күрделіліктер туындауда.
– Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 27 тамыздағы №381 бұйрығына сәйкес, мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруге қатысты мемлекеттік тапсырыстар Мектепке дейінгі ұйымдардың тізбесіне енген ұйымдарда жүзеге асырылады. Осы тізбені құрау бойынша конкурстық процедураларға мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласы бойынша жұмысын бастағаны туралы хабар берген және ҚР Үкіметінің 2021 жылғы 6 мамырдағы «Террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыруға қойылатын талаптарды бекіту туралы» №305 Қаулысына сәйкес терроризмге қарсы қорғаныс жүйесін қамтамасыз еткен мектепке дейінгі ұйымдар жіберіледі. Бұл қаулыда мектепке дейінгі ұйымдарда турникет орнату керек деп көрсетілмеген, – дейді Диана Караманова.
Спикердің айтуынша, нысанда оның ерекшеліктері ескеріле отырып өткізу режимі орнатылады.
– Оның ішінде «Өткізу режимін ұйымдастыру тәртібін террористік тұрғыдан осал нысанның иесі немесе жетекшісі басқа жағдай ҚР заңнамасында көрсетілмеген жағдайда сол нысанның ерекшеліктерін ескере отырып анықтайды» деп көрсетілген. Осы орайда Шымкент қаласының білім басқармасы Мектепке дейінгі ұйымдар тізбесін құруда және мемлекеттік тапсырысты бөлу комиссиясының жұмысы барысында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 30 наурыздағы №117 Бұйрығын басшылыққа алады. Осы тұста туындайтын мәселе – Қазақстан Республикасының 2016 жылғы 6 сәуірдегі «Құқықтық актілер туралы» №480 Заңының 10-бабында нормативтік құқықтық актілердің сатысы көрсетіліп, онда ҚР Үкіметінің нормативтік құқықтық қаулылары ҚР министрлерінің нормативтік құқықтық бұйрықтарынан жоғары тұратыны көрсетілген, – дейді «Қазақстандық үздіксіз білім беру қауымдастығы» бірлестігінің Шымкент қалалық филиалының директоры Диана Караманова.
Кәсіпкерлердің айтуынша, мектепке дейінгі ұйымдардың барлығында бірдей турникет орнату мүмкіндігі жоқ және бейнебақылау жүйелері шұғыл басқару орталықтарына қосылмаған. Бұл тұста қаланың шалғай аудандарындағы интернет сапасының төмендігі де кедергі келтіріп отыр.
Кәсіпкерлердің уәжін тыңдаған Шымкент қалалық білім басқармасының басшысы Нұргүл Шамшиева диалогқа ашық екенін білдірді.
– Біз барлығымыз, кәсіпкерлер болсын, мемлекеттік органдар болсын, ең бастысы – балалардың қауіпсіздігі екенін назарда ұстауымыз керек. Мемлекеттік болсын, жекеменшік болсын, балабақшаға барған балалардың қауіпсіздігі сақталуы тиіс. Бұл – басты талап. Дегенмен, мемлекеттік тапсырыс конкурсына қатысатын барлық ұйымдардың басқа талаптарға сай келіп, тек бейнебақылау жүйесін орталыққа қосу мен турникет орнатудан ғана қиындықтар туындап отырса, бұл екі мәселені білім басқармасының заңгерлерімен ақылдасып көрейік, интернеттің сапасын да кезең-кезегімен қарастыруға болады, – деді Нұргүл Шамшиева.
Интернет байланыс «жабық» болуы тиіс
Шымкент қалалық полиция департаментінің ақпараттандыру және байланыс басқармасының бөлім басшысы Ахмет Балтабаевтың айтуынша, қаладағы білім беру нысандарының бейнекамераларын департаменттің жедел басқару орталығына қосу арнайы жабық интернет-каналдары арқылы жүзеге асырылу тиіс.
– Әлеуметтік нысандардың біздің жедел басқару орталығымен бейне-байланысы жабық каналдар арқылы жүруі тиіс. Бұл да – қауіпсіздік талабы. Егер кәсіпкер желіні департамент орталығына дейін жеткізсе, ары қарай тегін қосып аламыз. Бұл тұста қандай байланыс компаниясының қызметіне жүгінетінін білім беру ұйымының басшылары өздері шешеді. Дегенмен, бүгінгі таңда полиция департаментінің барлық қалаған ұйымдардың камерасын орталыққа қосуға техникалық мүмкіндігі көтермей тұр. Осы мәселені шешу мақсатында арнайы құралдар алып, техникалық қуатты арттыру үшін қалалық әкімдікке сұраныс жібердік, – деді Ахмет Балтабаев.
Жиынға қатысқан «Қазақтелеком» және «КаР-Тел» ұйымдарының өкілдері түрлі ұйымдардың бейнебақылау жүйелерін қажет орталықтарға желі арқылы және сымсыз қосудың мүмкіндігі бар екенін айтып, қызмет көрсетудің тарифтері туралы мәлімет берді. Ал төтенше жағдай департаментінің маманы қандай да болсын мекемеге турникет орнатылған жағдайда, ереже бойынша төтенше жағдай орын алғанда турникеттің жанында бір батырма арқылы ашылатын есік болуы керек екенін, ол талап орындалмаған жағдайда ұйым басшылығына айыппұл салынатынын жеткізді.
Осыған орай кәсіпкерлер мектепке дейінгі білім берумен айналысатын жекеменшік ұйымдар арасынан қауіпсіздік талаптарын орындауда күрделіліктерге тап болғандарының нақты санын қалалық білім басқармасына жіберетін болып келісілді. Ал бұл орган өз тарапынан полиция департаменті мен интернет қызметін ұсынатын компанияларға нақты тізімді беріп, техникалық шарттар нақтыланбақ.
Күн тәртібінің екінші тақырыбы ретінде бастауыш сынып оқушыларының тамақтануына берілетін қаржы мәселесі де көтерілді. Нақты айтқанда, бүгінде бұл қаржы ата-аналардың өз шоттарына аударылып жатыр. Осы тұрғыда кей азаматтар түрлі жағдайларға байланысты шоттары бұғатталып, ақшаны пайдалану мүмкіндігі болмай жатқанына шағымданған.
Бұл сұраққа жауап берген қалалық білім басқармасының басшысы Нұргүл Шамшиева үшінші тараптан бұғатталмайтын арнайы шот ашуға, ол шотты ата-ананың өзіне немесе сенім білдірілген басқа тұлғаға ашуына өзі басқаратын ведомства тарапынан тыйым салынбайтынын алға тартты.
Мектеп асханалары талапқа сай ма?
Палатада кәсіпкерлердің құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің де отырысы өтті. Күн тәртібіндегі жалғыз мәселе – мектеп асханаларын қоғамдық бақылау тобы мүшелерінің тексеруіне байланысты еді. Отырысқа Палата басшылары мен прокуратура, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қызметінің басшылары, санитарлық-эпидемиологиялық бақылау, мемлекеттік кірістер департаментінің жетекшілері, кәсіпкерлер қатысты.
Кәсіпкерлер палатасына жуырда «Мектепте тамақтандыру кәсіпорындарының қауымдастығынан» шағым түскен. Онда кәсіпкерлер Азаматтық Альянс заңды тұлғалар бірлестігінің (ЗТБ) қоғамдық бақылау тобының мүшелері мектеп асханаларын тексеріп, тамақ әзірлеу блоктарына кіргенін айтқан.
– Нақты айтқанда Азаматтық Альянс ЗТБ бұйрығымен Шымкент қаласындағы түрлі басқармаларың өкілдерінен қоғамдық бақылау тобының мүшелері құрылған. Заңдағы нақты талаптар мен мораторийге қарамастан Азаматтық Альянс қоғамдық бақылау тобының мүшелері онға жуық мектеп асханаларына ешқандай заңды негізсіз барып, тексерген. Бұл тұста Мемлекет басшысының Жарлығымен шағын және микрокәсіпкерлік нысандарын тексеруге мораторий 2023 жылдың соңына дейін созылғанын еске салғым келеді. Ал 2023 жылдың 2 қазаны күні Қазақстан Республикасының «Қоғамдық бақылау туралы» Заңы қабылданды, ол ресми түрде алғаш рет жарияланған соң 6айдан кейін күшіне енеді. Бұл Заң қоғамдық бақылаудың мақсаттарын, тапсырмалары мен принциптерін анықтайды, ел аумағындағы ұйымдар мен қоғамдық бақылауды жүргізуге байланысты әрекеттерді реттейді. Әлі заңды күшіне енбеген осы Заңның талаптарын ескерген күннің өзінде, 7-бапқа сәйкес, қоғамдық бақылау субъектілері (қоғамдық бақылау топтары) қоғамдық бақылау нысанына (мектеп асханаларын) қоғамдық бақылау жүргізу туралы хабарлауы тиіс, сонымен қоса, қоғамдық бақылау топтары құрылған жағдайда қоғамдық бақылау тобының құрамы бекітілгені жайлы хаттама жіберуі тиіс. Бұл тұста қоғамдық бақылау тексерісі мектепте емес, бизнес өкілдері жалға алған мектеп асханасында өткенін ескерген жөн, – деді Шымкент қалалық кәсіпкерлер палатасының кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және әкімшілік кедергілерді азайту бөлімінің басшысы Майя Исаева.
Жиында кәсіпкерлердің құқығын қорғау кеңесінің мүшелері мектеп асханаларын тексерген топтардың іс-әрекеттері жазылған видео-ролик көрсетілді. Кәсіпкерлердің айтуынша, қоғамдық топ мүшелері тамақ дайындайтын бөлімге кіруге рұқсат беретін қандай-да бір санитарлық кітапшаларын көрсетпеген. Жиынға қатысқан санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау департаменті бөлімінің жетекшісі Роза Аханова қоғамдық бақылау тобының іс-әрекеті барысында тиісті санитарлық талаптар сақталмағанын, сондай-ақ, қорғаныш киімі дұрыс киілмегенін де атап өтті.
Шымкент қаласы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі департаменті басшысының бірінші орынбасары Жандос Жұмабаевтың жоғарыда айтылғандарды ескере келе, қоғамдық бақылау топтарының мектеп асханаларын тексеруге қаншалықты құзыры бар екені туралы мәселе көтерді. Себебі, қоғамдық бақылау тобы ешқандай мемлекеттік орган болып табылмайды, дейді кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңес мүшесі.
Кәсіпкерлер қауымдастығы жетекшілерінің айтуынша, мұндай жағдайлар бұған дейін де орын алған.
– Азаматтық Альянс өкілдері мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарының құзіретті тұлғалары болып табылмайды. Осылайша «тексерулермен» ҚР Кәсіпкерлік кодексінің талаптарын бұзып отыр. ҚР Президентінің «Мемлекеттік бақылау және қадағалау функцияларын реттеу туралы» №205 Жарлығында мемлекеттік бақылау және қадағалауды тек мемлекеттік органдар жүзеге асыратыны туралы анық жазылған. Мемлекеттік бақылау және қадағалау функцияларын реттеу қызметтерін мемлекеттік орган дәрежесі жоқ мемлекеттік мекемелерге немесе басқа ұйымдарға беруге тыйым салынған. Әрине, мектептегі оқушылардың тамақтану сапасы бақылануы тиіс, бірақ, ол шаралар құзырлы органдармен жүргізілуі керек және бизнес субъектілерінің заңды мүдделері мен құқықтарының бұзылуына жол берілмеу қажет, – деді «Мектепте тамақтандыру кәсіпорындарының қауымдастығы» ЖКЗТБ вице-президенті Салтанат Лесбаева.
Осыған байланысты Палата жанындағы кәсіпкерлердің құқығын қорғау жөніндегі кеңес мүшелері қоғамдық бақылау тобы іс-әрекеттеріне құзырлы органдар баға беру керек деген қорытындыға келді.
Нұрлан БЕКТАЕВ
