Шымкент келбеті

Келер жылы Шымкент ТМД елдерінің мәдени астанасы атанбақ. Қазір қалада қызу дайындық. Шымшаһардағы «Ескі қалашық» атымен танымал орталық қазіргі таңда қызу құрылыс алаңына айналған.

Шымкенттегі № 47-ші «Алтын бесік» бөбекжай-балабақшасында Абайдың 175 жылдығына арналған шара ұйымдастырылды. «Абай – дана, Абай – дара қазақта» атты мерейлі шараға Әл-Фараби ауданының әкімі Ғабит Мәуленқұлов, балабақша қызметкерлері, ата-аналар қатысты.

Қазақстан Республикасы Президентінің көмекшісі – Өтініштерді қарауды бақылау бөлімінің меңгерушісі Аида Балаева Шымкент қаласының Қоғамдық кеңес мүшелерімен кездесті. Жиынға Шымкент қаласы әкімінің бірінші орынбасары Қайрат Нұртай, қалалық ішкі саясат және дін істері басқармасының басшысы Жанар Бектаева қатысты. Кездесуді Шымкент қаласы қоғамдық кеңесінің төрағасы Нұрғазы Бұхарбай ашып, жүргізіп отырды.

Қазақ пен өзбек – ежелден қоңсы қонған, тарихы тамырлас, мәдени құндылықтары ортақ, бауырлас халықтар. Өткен жылы біздің елімізде Өзбекстан жылы өтсе, биыл өзбек елінде Қазақстан жылы аталуда. «Өткен күнде белгі бар» дегендей, көрші елді басқарған Ислам Каримовтың мына сөзі ойға оралады: «Қазақтан досың болса, жолдан адаспайсың!» Ислам-аканың бұл сөзіне тарих куә, тіпті, өзбектің халық мақалына айналды.

Айтпағымыз, күні кеше Өзбекстан астанасы Ташкентте Қазақстанның Өзбекстандағы жылы аясында «Шымкент – шырайлы шаһарым!» атты мәдениет күндері өтті. Бір күндік іс-шара болса да маңызын мың күнге дейін айта жүрер мәнді басқосу болды. Шымкент пен Ташкент – бұрыннан дастарханнан дәм-тұзы бөлінбеген бауырлас дос қалалар. Күні бойы екі ірі шаһарға арналған қаншама ізгі лепесті естіп, талай қызықты әңгімелердің сырына қанықтық.

Шымкент қаласының әкімі Ерлан Айтахановтың бастамасымен өткен мәдени шарада Өзбекстан жұрты қала әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай мен ішкі саясат және дін істері басқармасының басшысы Жанар Бектаева бастаған зиялы қауым, мәдениет майталмандарын ыстық ықыласпен қарсы алды. Сондай-ақ, Әселхан Қалыбекова, Аманхан Әлім, Қасымхан Бегман, Бекжан Әшірбаев, Көпен Әмірбек, Сәкен Сыбанбай сынды қаламгерлер, Шахизада, Заттыбек Көпбосынұлы, Ақжол Мейірбеков секілді өнерпаздар мен Маржан Есжанова, Карима Оралова, Анар Жаппарқұлова, Ақмарал Леубаева сияқты айтыскер ақындар, өзбек мәдени орталығының төрағасы Икрам Хашимжанов және БАҚ өкілдері болды.

Ташкент – талай Алаш арыстарының, ақындар мен ғұламаларымыздың ізі қалған шаһар. Мәдени күн Ә.Науаи атындағы Ұлттық кітапханада Қазақстан мен Өзбекстан ақын-жазушыларының «Түркіден тартқан тамырын...» атты шығармашылық кездесуінен басталды. Шымкент қаласы әкімінің бірінші орынбасары Қайрат Нұртай жиынның ашылуында құттықтау сөз сөйлеп, бауырлас екі елді ортақ тарихи тағдыр, туыстас тіліміз, дініміз бен мәдени құндылықтарымыз біріктіретінін атап өтті, сонымен қатар жиналған қауымға Шымкент қаласының әкімі Ерлан Айтаханов мырзаның жылы лебізін жеткізді.

– Биыл Қазақстанның Өзбекстандағы жылы деп жарияланғаны белгілі. Соған орай бауырлас елдің әр салада қызмет ететін өкілдерінің түрлі мәдени-экономикалық жұмыс сапарлары жалғасуда. Ондағы мақсат – қазақ-өзбек достығына дәнекер болу, ынтымағы жарасқан қос елдің руханиятын одан әрі дамыту, – деді Қ.Нұртай.

Бұдан соң іс-шара салт-дәстүрге арналған қолданбалы қолөнер бұйымдары мен тақырыптық кітап көрмесіне ұласты. Ташкентке Шымкенттен барған делегация елшілікте болып, Өзбекстандағы Қазақстанның Төтенше және Өкілетті елшісі Дархан Сатыбалдымен кездесті.Орайы келгенде Өзбекстан қазақ ұлттық мәдени орталығының төрағасы Серікбай Үсеновті әңгімеге тартып, ондағы қандастардың қал-жағдайын сұрадық.

– 1989 жылғы дерек бойынша Өзбекстанда 4 млн 968 қазақ болған. Қазіргі ресми дерекке салсақ, 1 млн қазақ тұрады деп жүрміз. Əлгі 4 миллион ағайынның біразы қоныс аударды дегенімізбен, содан бері қаншама жыл өтті ғой, мұндағы қазақ көбеймесе, азайған жоқ. Жалпы Өзбекстанда 396 қазақ мектебі бар. Оның ішінде 90-ы аралас мектеп. Бүгінгі таңда мектептерде екі елдің қолдауымен қазақ оқулықтары көбейіп, бұл мəселе шешімін тауып жатыр, – дейді көрші елдегі қандасымыз.

Бауырлас елдің достастығын дәріптейтін шара Өзбек Ұлттық академиялық драма театрында “Шымкенттен шашу!” атты гала-концертке жалғасты.

Байқағанымыз, өзбек еліндегі қандастар қазақ өнеріне сусап-ақ қалған екен, шымкенттік өнер майталмандарының мерекелік қойылымына дүркін-дүркін қол соғып, алғыстарын білдіріп жатты. Өзбекстандағы Қазақстан жылы аясындағы бұл мәдени күндер өзара сенімнің күшейіп, стратегиялық серіктестіктің қарқынды дамып жатқанын тағы бір дәлелдей түсті.

Суреттерді түсірген
А.ӘССАНДИ

Үкімет 2020-2025 жылдарға арналған «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасының жаңа жобасын мақұлдады. Ондағы басты шарт – қазақстандықтардың табыс деңгейі болмақ. Жалпы «Нұрлы жер» тұрғын үй-коммуналдық даму мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асқан 2 жыл ішінде баспана құрылысына түрлі қаржы көздерінен 3,3 трлн теңге инвестиция салынған.

Еліміз бойынша 2 жылда 300 мың отбасы үйлі болған. 33,5 млн шаршы метр баспана пайдалануға берілген. Осы бағдарламада алғаш рет көпбалалы отбасылар мен жұмыс істейтін жастарға арнап жалдамалы үй салынды. Табысы төмен отбасыларына жеңілдетілген ипотека мен құрылыс компанияларына субсидия берілді.

Бұл бұрын болмаған жаңа механизмдер. 10 айдың қорытындысы бойынша өңірлерге 59,3 млрд теңге аударылған. Оның 96%-і игерілген. Дегенмен, бағдарламаны іске асыра алмай отырған аймақтар бар.
– Түркістан, Батыс Қазақстан, Қарағанды облыстарында қаражаттың игерілу көрсеткіші төмен. Сот процестері мен жобалау-сметалық жобалардың түзетулерге байланысты бірқатар облыстар бөлінген қаражатты жыл соңына дейін қайтаруды жоспарлауда. Сатып алусыз жалға берілетін тұрғын үй бойынша жобаларды іске асыру кезінде Павлодар, Маңғыстау, Атырау облыстарының әкімдері бөлінген қаражатты толық игермеді, - деді ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі Бейбіт Атамқұлов.

Айта кетерлігі, «Бақытты отбасы» бағдарламасы жалғасады. Кезекте тұрған көпбалалы, толық емес отбасылары, мүгедек баласы барлар осы бағдарлама арқылы алады. Ал, «5-20-25» бағдарламасы бойынша әскери қызметкерлер, мемлекеттік қызметкерлер, бюджеттегілер әкімдіктің кредиттік баспанасына үміткер бола алады.

148,5 мың теңгеден жоғары табысы бар қазақстандықтар баспана алу үшін «Баспана Хит», «Орда», «Свой дом» секілді нарықтық бағдарламаларға қатыса алады.

- Біз ағымдағы жылдың қорытындысы бойынша 13 млн шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беруіміз керек. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің сайлауалды бағдарламасы мен Қазақстан халқына арнаған жолдауында қолданыстағы тұрғын үй бағдарламаларын бірыңғай тұрғын үй саясаты аясында біріктіріп, 2025 жылға дейінгі «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасын әзірлеуді тапсырды. Сонымен қатар мемлекет басшысы халықты ауыз сумен қамтамасыз етудің маңыздылығын атап өтті.

Бағдарлама жобасының негізгі мақсаты – үйдің қолжетімділігін арттыру. Әрбір қазақстандыққа тұрғын үй мәселесін өз табысына қарай шешуге мүмкіндік берген. Бұл ретте қолдауға мұқтаж, әлеуметтік әлсіз топтарға басымдық беріледі, - деді ҚР Премьер-Министрі Асқар Мамин.

Еске салсақ, қазіргі таңда Шымкентте 40 мыңға жуық адам үй кезегінде тұр. Күнкөріс деңгейі төмен отбасыларына арендалық үй алуға болады. Бағдарламаның жаңа жобасы жыл соңына дейін қабылдануы тиіс.

Шымкенттік полицейлер «Қайыршы» жедел-профилактикалық іс-шарасын өткізуде. Бұл туралы Шымкент қаласы ПД-нің Баспасөз қызметі хабарлады.

Бұл шара 9-16 қараша аралығын қамтиды. Шымкент қаласы Полиция департаментінің ювеналды полиция, учаскелік полиция инспекторлары, патрульдік және көші-қон қызметінің қызметкерлері рейдті кәмелетке толмағандардың қайыршылықпен айналысу фактілерінің жолын кесу және олардың құқықтарын бұзуға жол бермеу мақсатында өткізуде.
Айта кетерлігі, алғашқы 4 тәулік нәтижесінде қайыршылық жасаған 3 жасөспірім анықталды. Ата-анасының бақылауынсыз жүрген 43 жасөспірім Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастырылды.
Балаларын тәрбиелеу және оқыту бойынша міндеттерін орындамағаны үшін 12 ата-анаға ҚР ӘҚБтК-нің 127-бабымен, қоғамдық орында тиісу, қайыршылық жасау және өзге де әрекеттер жасау арқылы мазалап өтініш білдірген 82 тұлғаға ҚР ӘҚБтК-нің 449-бабымен әкімшілік хаттама толтырылды.
Қазақстан Республикасы көші-қон саласындағы заңнамасын бұзғаны үшін 46 шетел азаматына да ҚР ӘҚБтК-нің 517-бабы бойынша осындай әкімшілік шара көрілді. Қабылдап-тарату орталығына 50 тұлға орналастырылды.

«Nur Otan» партиясы жанындағы «Jas Otan» Жастар Қанаты Шымкент қалалық филиалының ұйымдастыруымен «Айна» базары маңында «Кеңес орталығы» ашылды.

Қазіргі таңда Шымкентте ірі 9 базар бар. Бұл орталықта базарға келушілері мен жұмыскерлер сала мамандарынан, басшыларынан тұрғын үй, кәсіпкерлік, жұмыспен қамту, заң құқықтары, денсаулық сақтау мәселелері жөнінде тегін консультативті кеңестер алады.
Аталған орталықта тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасының маманы, Шымкент қаласы «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің бөлім басшысы Әлсейіт Оңласын, сондай-ақ «Nur Otan» партиясы Еңбекші аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Жандос Қамбарбеков жастарды қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізді.
«Jas Otan» ЖҚ Шымкент қалалық филиалының жетекшісі Арман Әлібековтың айтуынша, алдағы уақытта қалаға қарасты 4 ауданның ірі базарларында осындай орталықтар ашылмақ.
«Кеңес орталығы» аптасына екі рет, яғни сейсенбі және жұма күндері 11:00-ден 17:00-ге дейін қызмет көрсетеді.

Алғаш рет Шымкент қаласында тоғызыншы Орталық Азия сауда форумы өтті. Екі күнге жалғасқан халықаралық бизнес іс-шараны Шымкент қаласы әкімдігінің қолдауымен АҚШ Халықаралық даму агенттігі өткізді.

«Жеміс-көкөніс секторындағы инновациялық және инвестициялық тәсілдер» тақырыбында өтіп жатқан ауқымды шараға қала әкімі Ерлан Айтаханов пен АҚШ-тың Қазақстандағы елшісі Уильям Мозер, сондай-ақ 500-ден астам компания басшылары, мемлекеттік сектор өкілдері мен Орталық және Оңтүстік Азия, Еуропа және АҚШ-тың салалық сарапшылары қатысты.

Іс-шараның ашылуында сөз алған қала басшысы Е.Айтаханов халықаралық форумның маңыздылығына тоқталып, Шымкент қаласының инвестициялық және экспорттық әлеуетін атап өтті.

– Шымкент – Қазақ елінің сауда, өнеркәсіп орталықтарының бірі. Бүгінгі форум бизнес-қауымдастыққа 70 миллионнан астам клиенттері бар Орталық Азияның дамып келе жатқан нарығындағы жеміс-көкөніс саласындағы жаңа әлеуетімен танысуға және Шымкент қаласына көптеп инвестиция тартуға мүмкіндік береді.

Біз мемлекет қорынан бөлінетін қаржыға қарап қалмай, әлеуметтік және кәсіпкерлік, ауылшаруашылық пен туризм саласына әлемнің барлық елінен инвестиция тартып, қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуын жоғарылатуымыз қажет. Шымкент қаласы 2020 жылғы ТМД-ның мəдени астанасы атанғаны белгілі.

Осыған орай қазір Шымқалада бірқатар жобалар қолға алынуда. Бүгінде қаламызда азық-түлік сақтайтын бірнеше қойма бар. Олардың қатары əлі артады. Болашақта Шымкент қаласы сауда өнеркəсібі дамыған ірі орталыққа айналатын болады, - деді Ерлан Қуанышұлы.

Форум аясында халықаралық және отандық журналистер мен блогерлердің қатысуымен арнайы баспасөз-конференциясы өтті. Онда БАҚ өкілдері АҚШ-тың Қазақстандағы елшісі Уильям Мозер мен шаһар басшысы Ерлан Айтахановқа өздерін қызықтырған сауалдарын жолдады. Жиында елші Уильям Мозер Шымкенттың қонақжай қала екенін айтып, өз алғысын білдірді.

Әрі Қазақ Елінің Орталық Азиядағы негізгі экономикалық серіктесі екенін атап өтті. «АҚШ үкіметі аймақтағы сауда мен инвестицияның өсуіне жəне Орталық Азия халықтарының əл-ауқатының жақсаруына қолдау көрсетеді», – деді ол.

Сауда форумы – Орталық және Оңтүстік Азиядағы, сондай-ақ басқа да аймақтардағы сауда-саттықтың даму мәселелерін талқылау үшін мүмкіндік беретін алаң. Бұл форумға түбі бір туысқан қырғыз ағайындар да келіпті. Мақсатымыз – тəжірибе алмасу дейді олар.

– Алып Алатаудың арғы беті мен бергі бетін жайлаған қазақ пен қырғыз ежелден бауыр халық. Форумға жан-жақтан мықты бизнес өкілдері келді, тиісінше мол тəжірибе алдық. Бізден шығатын бақша өнімдері өздеріңізде де жеткілікті. Шымкентте лимон, құрма да өсіріп жатырсыздар. Біз жеміс-жидекті көбіне Ресейге экспорттаймыз. Қазақстанмен де осы бағытта алыс-берісті ұлғайта берсек деген ниет бар, – деді Қырғызстан өкілі Төлесін Бектеміров.

Форумға қатысушылар жаңа технологиялар, инвестициялық мүмкіндіктер, сауда ынтымақтастығы мен жаңа серіктестерді іздеу үшін нетворкингтің перспективалары туралы ақпарат алды. Сонымен қатар, іс-шараны ұйымдастырушылар қатысушыларға экспортты дамыту және сапа жағынан менеджмент бойынша практикалық сабақтар өткізді.