Шымкент келбеті

Шымкентте Жергілікті полиция қызметі «Крис П» құралын (фоторадар) іске қосты. Жаңа қондырғылар тәртіп сақшылардың қатысуынсыз жылдамдықты арттырған жүргізушілерді анықтайды. Мұнан соң, айыппұл парағы жүргізушінің мекенжайына хат арқылы жолданады.

Жол полицейлерінің айтуынша, жаңа қондырғылар жақсы нәтиже беруі тиіс. Алғашқы қондырғы Қонаев даңғылына орнатылды. Енді құрылғы осы маңда жол ережесін бұзған жүргізушіні көлігімен суретке түсіріп, ақпарат компьютер арқылы жол полициясының прогрессингтік орталығына келіп түседі. Көлік нөмірі белгілі болған соң, сервер оның кімге тиесілі екендігін анықтайды. Кейін жолда жүру тәртібін бұзудың себебі мен айыппұл сомасы көрсетілген парақ құқық бұзушының мекенжайына жіберіледі. Жаңа құралдың қателесуі мүмкін емес. Бұл ақпаратты жолдың үстіңгі қабатында орналасқан қосымша құрылғылар дәл көрсетеді. Сондықтан сала мамандары қала аумағындағы автокөлік иелеріне жылдамдықты асырмай, жол жүру ережелерін сақтауды ескертеді. 

оқыс оқиғаға себепші

«Жол мұраты – жету» деген. Жол-көлік апаттары жиілеген бүгінгі кезеңде көлікке мінсек, үміт пен үрейдің құшағында отыратын болдық. Жол үстінде дәм-тұзы таусылып жатқан адамдар көп. Мұндай қайғылы оқиғалар елді алаңдатып тұрғаны анық. Мұны, ресми мәліметтер де көрсетіп отыр. Зерттеулер апатты жағдайлар негізінен жүргізушілердің жылдамдықты асырғаннан туындайтынын анықтап отыр. Рас, кейбір жағдайларда жолаушылар да асығыстыққа ұрынып, өкінетін жағдайлардың куәсі болып жүрміз.

Қарсы бетке өтемін деп...

Апат айтып келмейді деген осы. Осыдан он күн бұрын Рашидов көшесінде болған мына жағдай әлі көз алдымыздан кетер емес. Жұмысқа асығып келе жатқанбыз. Аялдамаға жете бергенде жаяу жүргіншілер өткелінің тұсында, жол жиегінде алпыс жастың шамасындағы әйел азаматша ес-түссіз жатыр. Адамдар қаумалай қалыпты. Сөйтсек, «60» бағыттағы қоғамдық көлік соғып, 3 метрдей жерге ұшырып жіберіпті. Жүргізуші не болғанын аңдамай қалса керек. Азаматшаға қолынан келген жәрдемін көрсетіп-ақ жатыр. Абырой болғанда, азаматша тірі қалды. Бірақ жарақаты ауыр. Сондағы куәгерлерден мән-жайды сұрадық. Азаматша жаяу жүргіншілер өткелі бойымен өте бере артынша кері бұрылмақшы болған. Бір затын ұмытқандай. Асыққан азаматшаны кінәлаймыз ба? Әлде жылдамдықты байқамай, асырып жіберген жүргізушіні ме?
Қыркүйек айында Қазығұрт елдімекені маңында бір аптаның ішінде үш бірдей ірі жол апаты болып еді. 20-дан астам адам көз жұмған.
Ресми деректерді келтірейік. ҚР ДСӘДМ травматология және ортопедия ғылыми-зерттеу институтының мәліметінше, жыл сайын елімізде жол-көлік апаттары салдарынан 3 мыңға жуық адам қайтыс болып, 25 мыңдай адам әртүрлі дәрежеде жарақаттанады.
Облыс бойынша жыл басынан бері 1583 ЖКО тіркелген: 302 адам қайтыс болып, 2199 адам әр түрлі дене жарақаттарымен ауруханаға түскен.
Қазір көлік көбейген. Өкініштісі, адам өлімі де ұлғайып отыр. Бір ғана Шымкенттің өзінде көліктердің саны 200 мыңнан асып жығылады.

Депутаттық сауал жолдады

Елімізде жол қатынастарын жақсартуға назар аударылып отырғаны белгілі. «Нұрлы жол» бағдарламасының бірінші бағыты да көліктік-логистикалық инфрақұрылымдарды дамытуды көздейді. Елбасы «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автожолы еліміздің транзиттік әлеуетін едәуір өсіріп, бұл магистраль жол ежелгі «Ұлы Жібек жолын» қайта жандандыратынын атап өткен болатын.
Таяуда Оңтүстіктен сайланған ҚР Парламент мәжілісінің депутаттары – Ф.Қаратаев, С. Қаныбеков, У. Қайназаров осы транизиттік бағытта жүргізіліп жатқан құрылысқа назар аударуды сұрап, ҚР Ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымовқа депутаттық сауал жолдады.
– Оңтүстік Қазақстан облысының сайлаушылармен кездесуімізде «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық көлік дәлізінің «Оңтүстік Қазақстан облысы – Қызылорда облысы» аралығындағы учаскесінің құрылысы аяқталып, халық мың алғысын айтып, шексіз қуаныштарын жеткізген болатын. Бірақ та жолды салу және жөндеу кезінде қойылған 40-60 км жылдамдығымен жүру жол белгілері осы уақытқа дейін сәйкестендірілмеген. Қазір бұл маңда жол апаттары көбейіп тұр. Осы мәселеге назар аударуыңызды сұраймын, – делінген депутаттық сауалда.
Жол – адамзатты өркениетке бастар игілігіміз. Жол – сауда-экономикалық қарым-қатынастарды жалғастыратын алтын көпір.
Яғни, халық қалаулыларын алаңдатқан мәселеге ішкі істер министрі де жауап берді.
– Осы жерлерде жүргізіліп жатқан қалпына келтіру жұмыстарына байланысты жылдамдық режимін сағатына 40 шақырымға дейін сатылап төмендету көзделген. Автожолда сигналдық бағандар, жол белгілерін және көпір үстіне жарық орнату бойынша жұмыстар жүргізілуде. Жол жұмыстары аяқталып, автожол пайдалануға тапсырылғаннан кейін ішкі істер органдарының бақылауымен жылдамдық режимін шектейтін уақытша жол белгілері ретке келтіріледі, – деді Қ. Қасымов.

Апат саны азая ма?

Бұл жағдайларға байланысты тәртіп сақшылары да жұмысты күшейтті. ОҚО ІІД ЖПҚ бастығының орынбасары, полиция полковнигі Н. Әбдірамановтың айтуынша, көп жағдайда апатты оқиғаларға басты себеп – адам факторы. Яғни, жүргізушілердің тарапынан өрескел әкімшілік-құқық бұзушылық жиі болады.
– ОҚО ІІД Жергілікті полиция қызметінің тарапынан Жол-көлік оқиғаларының алдын алу және апатты болдырмау мақсатындағы жұмыстар қатаң бақылауға алынды. Облыс аумағындағы «Батыс Қытай – Батыс Еуропа» көлік дәлізіндегі құрылыс жұмыстары жол қозғалысына кері әсерін тигізіп отырғаны рас. Осыған орай «Алматы-Ташкент-Термез» тас жолын бақылайтын облыстық жол патрульдік полиция батальонына тағы 4 взвод қызметкерлері жұмылдырылды. ЖКО-ның алдын алатын негізгі 7 басым бағыт бойынша, оның ішінде жылдамдықты асыру мен қарама қарсы бағытқа шығу құқықбұзушылықтарын анықтауға аса көңіл бөлуге нұсқау берілді, – дейді ол. Бұл бағыттағы тас жол бойына барлық ескерту белгілері орнатылған.
Биыл тамыз айының 15-нен бастап көлік құралдарын тіркеу және жүргізуші куәліктерін беру сияқты қызмет түрі ОҚО ІІД Әкімшілк полиция басқармасының Тіркеу емтихан бөлімінің қызметкерлерімен арнайы халыққа қызмет көрсету орталығында жүзеге асырыла бастапты. Онда күнделікті 300-ге жуық көлік құралдары тіркеліп, 100-ге жуық жүргізуші куәлігі беріледі.
Қала аумағында тыйым салынатын жол белгілері орнатылмаған жағдайда ең жоғары жылдамдықты шектеу сағатына 60 шақырым. Бұл талаптар орындалмаған жағдайда ҚР әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 592 бабымен хаттама түзіледі. Мәселен, қарама-қарсы бағытқа шығып кетуші жүргізушілер кінәлі болған жағдайда 1 жылға көлік құралын басқару құқығынан айырылады. Өтеу мерзімі біткеннен кейін жүргізу куәлігін алу үшін ҚР Жол жүру қағидасы бойынша емтихан тапсыруға жіберіледі.

Сіз не дейсіз?

Мұсатіллә ТОҚАНОВ,
ОҚМУ-дың «Агроөнеркәсіп кешені мен су қоры мәселелері» ғылыми-зерттеу институтының директоры:

Геомагнитті толқындардың белгілерін қойсақ...

– Әр апатты жағдай болған сайын мен өзімді кінәлі адамдай сезінемін. Жол апаттарына геомагнитті толқындардың үлкен әсері барын талайдан бері айтып жүрмін. Мен ғұмырымның 20 жылын осы саланы зерттеуге арнадым. Шымкент қаласының геомагниттік толқындарының картасын да жасағанмын. Мәселен, Тәуке хан, Т. Рысқұлов, А. Байтұрсынов көшесі толық геомагнитті толқында жатыр. Дулати көшесі де сондай. Менің зерттеулерім бойынша, жол апатының көптігі жөнінен бірінші орында Тәуке хан, екінші Т. Рысқұлов, үшіншісінде А. Байтұрсынов көшелері тұр.
Жалпы, геомагнитті толқындар екіге бөлінеді. Солтүстіктен Оңтүстікке екіншісі Шығыстан Батысқа қарай кететін жолақ. Міне, осы бағыттардың қиылыстары – қауіпті жерлер. Кейде апатты жағдайлардың бірден көбейіп кеткенін естисің. Негізінен, ауа райы өзгерген сәтте оның жердің астындағы толқындарға да әсері бар. Содан геомагнитті толқындар өршиді. Сөйтіп, жүргізуші екі жолақтың қиылысқан жеріне барып қалған кезде қас-қағым уақытта есінен айырылып қалады. Түсті ажырата алмайды. Немесе адамды көрмей қаласың.
Ендігі мәселе – ОҚО ІІД-не ұсыныс тастап, солармен бірлесе осы мәселені зерттеу. Сөйтіп, анықталған жерлерге қауіпті жолдардың белгілерін қойсақ. Осы көшелердің бәріне белгілер басынан аяғына дейін қойылуы тиіс. Қазір мұндай жол белгілер Германия, Түркияда бар.
Бұл мәселе әкімшіліктің алдына қойылуы керек. Мәслихатта көтеріліп, қаржы бөлінсе, апаттың алдын алар едік. Бұған мемлекеттік тұрғыдан шешім қабылданатын уақыт жетті деп ойлаймын.

КӨЛІК КЕПТЕЛІСІН АЗАЙТАДЫ

«Оңтүстік» шағынауданынан қала орталығына қатынайтын жолаушылар енді жол қиындығын сезінбейтін болды. Үлкен шағынауданды қаланың орталығымен қосатын Қапал батыр көшесіндегі теміржол өткелінің көпірі пайдалануға берілді.

Құрылысы 2 жылға созылған нысанның ашылуына облыс әкімі Жансейіт Түймебаев, Шымкент қаласының әкімі Ғабидолла Әбдірахымов қатысты.

– Нысанды қайта құру жұмыстары барысында көпірдің, кірме жолдардың жүріс бөлігінің енін кеңейту, сыртқы жарықтандыру жұмыстары атқарылды. Нәтижесінде, Төле би, Қапал батыр, Ақназар хан, Анаров көшелеріндегі көлік кептелістерін азайтуға мүмкіндік туындады, – деді қала тұрғындарымен қуанышын бөліскен облыс әкімі Жансейіт Қансейітұлы.

Құрылыс жұмыстарын мердігер мекеме «Корпорация Береке А» ЖШС-і жүргізді. Өткелдің ұзындығы 170, кіреберіс ұзындығы 253 метрді құрайды. Жаңа көпірде 6 қозғалыс жолақтары орнатылған және өткел қабатының негізі темір бетонмен жабдықталған.

ЖАЯУ ЖҮРГІНШІЛЕР ӨТКЕЛІНДЕ ЖОЛ АПАТЫ НЕГЕ КӨБЕЙДІ?

«Жан-жағыңа мұқият қарайсың да, үшке дейін санап өте шығасың. Не аман қаласың, немесе...». Шымкенттіктер жаяу жол жүргіншілеріне арналған жолақтан өту үшін осылай жасайтынын айтып, әлеуметтік желілерде әзілге айналдыруда. Бірақ бұл күлетін нәрсе емес. Жол – жауапсыздықты кешірмейді. Бұған қалада болған жол-көлік апаттары дәлел. Сондықтан, ереже сақтап, жолдың қарама-қарсы бетіне тек тиісті жерден ғана өткеніміз құба-құп. Ал көлік жүргізушілері «шумахерліктен» арылса игі.

«ТОҚТА ЖОЛДАС, БҰЗБА КӨШЕ ТӘРТIБIН!..»

Шымкентте көлік саны күн санап көбейіп отыр. Соңғы мәлімет бойынша, 285 мың автокөлік ресми түрде тіркеліпті. Темір тұлпарды тізгіндеп, өзін жолдың «қожайыны» сезінгендер де жоқ емес. Олардың арасында жол ережесін біле тұра бағынбайтыны, жүргізуші куәлігін «сынақсыз» алғандары қаншама? Осыдан болар, жаяу жүргіншілерге арналған жолақта соңғы уақытта жол апаттарының саны күрт артып отыр. Қайғылы оқиғалардың орын алуына жаяу жүргіншілердің де қатысы бар. Мәселен, олар арнайы белгіленбеген жерлерден өтіп, жол апатына себепші болады. Өкінішке қарай, адам шығыны да тіркелуде. Қазір жастардың дені көшеде плеер тыңдап, құлаққап кию сәнге айналған. Әнді бар даусына қойып, тіпті белгі берген көліктің дауысын да естімей, өмірімен қош айтысқан қаншама оқиғаларды естіп жүрміз.

Қаланың кез келген жерінде жаяу жүргіншілер жолағынан өткен адамдарды көріп, біраз нәрсені байқауға болады. Бірі – сенімді өтсе, енді бірі – алақ-жұлақ етіп, не өтерін, не өтпесін білмейді. Келесісі көлік нөпірінің азайғанын күтіп әлек. Осындай сәтті көлік жүргізушілері өз пайдасына ұтымды пайдаланады. Кейбір көлік жүргізушілерінің асыққаны сонша, жолаққа жақындағанда тежегішті әрең басып тоқтайды. Қала тұрғыны Жанар Қосанова жаяу жүргіншілерге арналған жолақтан күн сайын өткендіктен, ол үшін үйреншікті жағдай.
– Мен неге қорқып өтуім керек? Бұл – жаяу жүргіншілер үшін арнайы белгіленген жол. Сондықтан да, бұл жерде ережені көлік жүргізушілері сақтауы тиіс, – дейді Ж.Қосанова.
Қалалықтармен сұхбаттасқан кезде, олардың басым бөлігі жаяу жүргіншілерге арналған жолақтан абайлап өтуге тырысатынын жасырмады. Әсіресе, жас балалармен өткенде мұқият әрі сақ болатындарын алға тартты.
Бірнеше жылдық тәжірибесі бар көлік жүргізушісі Әбдіманап Үкібаев жаяу жүргіншілер жолағына жақындаған сәтте абай болу қажеттігін ескертеді. Жолақтан өтіп келе жатқан адамды байқамай қалу қаупі басымырақ. Сондықтан, жолаққа жақындаған сәтте-ақ, тоқтаған ләзім. Тіпті қарсы бетке өтетін адамдар байқалмаса да, көліктің жүріс жылдамдығын баяулатқан абзал.

КIМ КIНӘЛI?

Биыл жыл басынан бері жаяу жүргіншілер жолында 551 жол апаты тіркелген. Соның салдарынан, 77 адам қаза болса, 508-і жарақаттанған. Ал өткен жылдың сәйкес мерзімінде 598 жол апаты тіркеліп, 73 адам қаза болған. Оның 558-і түрлі жарақаттармен дәрігер көмегіне жүгінген. Бұдан шығатын қорытынды – биыл жол-көлік оқиғасы азайғанымен, қаза болғандар саны артқан екен. Өкінішке қарай, жаяу жүргіншілер жолағында көлік жүргізушілерінің жауапсыздығынан бір емес, бірнеше адамның өмірін жалмаған оқиғалар аз емес. Соның бірі биыл мамыр айының басында тіркелді. Арғынбеков көшесінде 1974 жылы туған қала тұрғыны Нұрлан Мейірбеков өзінің «Toyota Land Cruiser 100» маркалы көлігімен жаяу жүргіншілер жолымен өтіп келе жатқан бір отбасының мүшелерін қағып кетті. Жол апатының салдарынан 12 жасар қыз оқиға орнында ажал құшты. Ал 6 жастағы ер бала облыстық балалар ауруханасының жан сақтау бөлімінде есін жимаған күйі көз жұмды. Анасы жан сақтау бөліміне жеткізілген. Көзінің қарасы мен ағындай, мәпелеп өсіріп отырған ата-ананың ұл-қызынан бір-ақ күнде ажырап, аңырап қалуы жүрекке ауыр тиеді.
Жол апатына көп жағдайда көлік жүргізушілері кінәлі. Мұны ішкі істер органы қызметкерлерінің берген мәліметтері растайды. ОҚО ІІД жергілікті полиция қызметі бастығының орынбасары, полиция полковнигі Н.Әбдірамановтың айтуынша, биыл жыл басынан бері темір тұлпарды тізгіндегендердің кінәсінен 1300 жол апаты орын алған. Бір ғана оқиға жаяу жүргіншілердің себебінен тіркеліпті. Өткен жылы да осы уақытта 1300 жол апаты көлік жүргізушілерінің жауапсыздығы салдарынан орын алған. Ал жаяу жүргіншілердің қатысуымен 8 оқиға тіркелген.

ЖАСАНДЫ ЖОЛ КЕДЕРГIЛЕРI ҚАЙДА ҚОЙЫЛАДЫ?

Қала аумағында 116 көше бойында 320 жаяу жүргінші жолақтары бар. ОҚО ІІД Әкімшілік полиция басқармасының бастығы, полиция полковнигі Нұрғали Исаховтың айтуынша, әлі де жаяу жүргіншілер жолақтарын орнату қажет.
– Бүгінгі таңда 200-ден астам көшеге орта жөндеу жұмыстары жүргізілген. Бірақ жаяу жүргіншілер жолақтары орнатылмады. Бұл мәселе бойынша ОҚО ІІД Әкімшілік полиция тарапынан қала әкімдігі мен Шымкент қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөліміне ұсыныстар жолданды. Ал жаяу жүргіншілер жолағы жоқ жерлерде жасанды жол кедергілері бар. Мәселен, 145 мектептің 87-нің аумағына кедергілер қойылды. Жасанды жол кедергілерін қоюдың тәртібі бар. Яғни, балабақшалар мен мектептердің маңына және жол қозғалысы үшін қауіпті деген жерлерге орнатылады, – дейді Н.Исахов.

599 ЖАЯУ ЖҮРГIНШIГЕ АЙЫППҰЛ САЛЫНДЫ

Жаяу жүргіншілер жолында жол апатын азайту мақсатында жуырда ғана қалада «Назар аударыңыз, жаяу жүргінші» атты шұғыл іс-шара қорытындыланды. Жеті күнге созылған шара барысында 599 жаяу жүргіншіге айыппұл салынды. Жалпы 5216 жол қозғалысы ережесін бұзу жайттары анықталып, көше қиылысынан өткен кезде ережеге бағынбаған 298 көлік жүргізушісі де айыппұл төледі. Ал 36-сы көлікті мас күйінде басқарғаны үшін жүргізуші куәлігінен айырылды. Тәртіп сақшылары осындай іс-шараларды қала аумағында жиі өткізеді. Жыл басынан бері «Қауіпсіз қала», «Қауіпсіз жол» және «Абайлаңыз, жаяу жүргінші» секілді 15 түрлі іс-шара ұйымдастырылыпты.
Жол жүру ережесін сақтамаған азаматтарға Қазақстан Республикасының ӘҚБтК-не сәйкес айыппұл қарастырылған. ОҚО ІІД Әкімшілік практика бөлімінің бастығы А.Сүйерқұловтың мәліметінше, жаяу жүргіншілер жолынан өтпей, жолды кесіп өтетін азаматтарға 5 айлық есептік көрсеткіш айыппұл салынады. Бұл – 10 мың 605 теңге. Ал жаяу жүргіншілерді жаяу жүргіншілер өткелінен өткізбеген жүргізушілер ҚР ӘҚБтК 600 бабына сәйкес, 10 АЕК мөлшерінде 21 мың 210 теңге айыппұл төлейді. Ал салынған айыппұл 7 жұмыс күні ішінде төленсе, оның жартысын өтеуге мүмкіндік бар.

ЖАЯУ ЖҮРГIНШIЛЕРДI «ОЯТАТЫН» ЖОЛАҚТАР

Сәуір айының соңына қарай, Шымкент көшелерінде жаяу жүргіншілердің назарын аударатын ерекше жолақ пайда болды. Қызылды-жасылды диодті шамдар әзірге Тәуке хан мен Д. Қонаев даңғылының қиылысындағы тұрғындар көп жүретін жаяу жүргіншілер жолына орналастырылған. Қызылды-жасылды жолақтар бағдаршамның түсіне сәйкес белгі беріп тұрады. Яғни, жаяу жүргінші жолдан өтуге болатынын немесе болмайтынын төменге қарап-ақ біле алады. Заманауи қондырғы елімізде алғаш рет қолданысқа еніп отыр. «Оятатын» жолақтар – қала тұрғындарының қауіпсіздігін сақтау мақсатында қолға алынған қанатқақты жоба. Бұл әсіресе телефонға үңілгендер үшін тиімді. Мұндай жаңалықты жергілікті кәсіпкерлер туған қаласына тарту ретінде ұсынып отыр. Шамдарға 2 миллионға жуық қаржы жұмсалыпты.
Полиция қызметкерлерінің мәліметінше, жол апатының кез келген түрі жол ережесін білмегендіктен, оған бағынбағандықтан және тым асығыс болғандықтан жасалады екен. Олай болса асықпайық! Өмірімізді бағалай білейік.

Жуырда Youtube желісінде қала әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың назарына ұсынған шымкенттік Руслан Жанпейісовтың тозығы жеткен көшелер туралы видеосы жарияланған еді. Шымкент қаласының әкімі шағымданған тұрғынның мәселесін назардан тыс қалдырған жоқ.

Қала тұрғыны тиісті жағдай жасалынбаған Мангельдин көшесіне назар аударуды өтініп, жаяу жүргіншілерге арналған жол қажет екенін, жол шетіндегі гүл дестелерінің қурап тұрғанын көрсеткен болатын. Қала әкімі қаланың күнделікті тыныс-тіршілігіне бей-жай қарамай, өзінің азаматтық жауапкершілігін атқарған тұрғынға алғыс білдіреді.

Осы ретте шаһар басшысы салаға жауапты мамандарды бастап, сол көшені тексеруге барды. Көше аумағын бақылаған әкім тез арада аталмыш аумақты ретке келтіріп, тұрғындар үшін қолайлы жағдай жасауды тапсырды. Сонымен қатар, көше бойындағы құрылыс қоршауы алынып тасталуы тиіс. Бөлім жауаптылары жуық арада тапсырмалардың толық орындалатынын жеткізді.

Қала əкімі Ғ. Әбдірахымов шаһар маңындағы елді мекендердегі жол жөндеу жұмыстарының барысымен танысты. Іссапар кезінде «К.Маркс», «Забадам», «Бадам», «Қарабастау», «Сайрам» шағынаудандары мен №113, №30 мектеп жанындағы жолдардың жөндеуден өту барысын бақылады.

Қала əкімі Ғ. Әбдірахымов шаһар маңындағы елді мекендердегі жол жөндеу жұмыстарының барысымен танысты. Іссапар кезінде «К.Маркс», «Забадам», «Бадам», «Қарабастау», «Сайрам» шағынаудандары мен №113, №30 мектеп жанындағы жолдардың жөндеуден өту барысын бақылады.

Сапалы жолдар - шаһар билігінің басты басымдықтарының бірі. Ағымдағы жылы облыс орталығындағы жолдарды жөндеуге 13 млрд теңге қарастырылған. Атап айтқанда, 9 магистральді жолдардың жөндеуі мен құрылысына 7,7 млрд теңге, 83 орамаралық жолдардың нақты жөндеуіне 2,7 млрд теңге, 99 көшенің орта жөндеуге 1,7 млрд теңге қарастырылса, 548,7 млн теңгеге 39 көшенің жүргінші жолдары салынады.
Қазіргі таңда, шаһарда 44 көшеде орташа жөндеу және 6 көшеде аяқ жол салу жұмыстары аяқталды. Қала көшелерінің жөндеу жұмыстарына қалалық бюджеттен 250 млн теңге, облыс орталығының шағынаудандарындағы жолдарды ретке келтіруге 250 млн теңге қаражат бөлінген. Жоғарыда аталған елді мекен тұрғындары қала əкіміне халықтың жағдайын түсініп, туындаған мәселелерді шешуге атсалысқаны үшін алғысын білдіруде.
Шаһар басшысы өз кезегінде жауапты мамандарға пайдалануға берілетін жолдардың сапасына ерекше назар аударуды тапсырды. Сонымен қатар, қала маңындағы шағынаудандардың жүргіншілер жолындағы қауіпсіздікті қамтамасыз етуді нақтылады.

Жаңадан құрылған  жергілікті  полиция қызметі мамандарының жұмысы қарқын алып келеді. Бекітілген нақты міндеттерді орындау – басты талап. Жол сақшыларының күнделікті құқық бұзушылықты анықтау әрекеттеріне біз де куә болдық. Шымкенттік тәртіп сақшылары алда ауқымды жұмыс атқаруды көздеп отыр.

Тәртiп сақшысына талап ерекше

Полицейлер – қоғам айнасы. Азаматтармен қарым-қатынаста мәмілегершілікті ұстану, тәртіпті сақтауды қадағалау зор жауапкершілік. Үлкен даңғылдардың бойындағы көлік ағынын реттеп, күнделікті тәртіпті қадағалау оңай емес. Көше бойы заулаған көліктер. Жол ережелеріне селқос қарайтын жаяу жүргіншілер де аз емес. Мұндайда жол ережесінің бұзылуы әп-сәтте. Құқық бұзушылыққа қасқайып қарсы тұру, оқиғаны жедел анықтау үшін әуелі қырағылық керек.
Шымкент қаласы Әл-Фараби ауданы жергілікті полиция қызметінің 6-ы рота, 870-і автоэкипаж қызметкерлері Серік Улияров пен Әділет Көрікбаевтың күнделікті атқаратын жұмыс тәртібімен танысудың сәті түсті. Аға сержант шеніндегі тәртіп сақшыларына жүктелген аумақ – А. Байтұрсынов көшесі, Тәуке хан, Д. Қонаев даңғылы бойы. Яғни, қала тіршілігі нағыз «қайнап» жатқан Әл-Фараби ауданына жауапты.
Қос тәртіп сақшысы да жүктелген абыройлы міндетті түсінеді. Оған қоса кеуделерінде барлық жағдайды бақылайтын бейнежетон бар. Кіммен қалай сөйлестің, не істеп, не қойғаның, бәрі жазулы.
Тәртіпті қадағалау барысында полицейлер Тәуке хан даңғылы мен А. Байтұрсынов көшелерінің бойында алдыңғы терезесіне перде ілген жүргізушілерді тоқтатты. Оларға әкімшілік хаттама толтырылды.
Полицейлер көлік басқарып отырып телефонмен сөйлесу, белдік тақпау сынды күніне 7-8 құқық бұзушылық тіркелетінін айтады. Ал көлігінің терезесін күңгірттеп алатындардың саны азайған.
Жұмыс барысында орталықтан хабар түсіп, қос полицей «Гарант» сауда үйінің алдында қауіпсіздік белдікті тақпаған азаматты ұстады. «КИА» маркалы көлікті тізгіндеген 1994 жылғы азаматқа Әкімшілік-құқық бұзушылық кодексінің 593-1 бабы бойынша әкімшілік айыппұл салынды. Он айлық есептік көрсеткіште. Дегенмен, ол азамат елу пайыздық жеңілдік түбіртегі бойынша жеті күн ішінде 5302 теңге төлеуі тиіс. Егер орындамаған жағдайда он айлық есептік көрсеткіштегі айыппұл өтеуге міндетті.
Бұдан бөлек, қоғамдық көліктерді де қатар бақылау осы азаматтардың құзіретінде. Егер ереже бұзса, автобустың соңғы аялдамасына барып жүргізушіні жауапқа тартады.

А. Байтұрсынов көшесін белгіленбеген орынмен кесіп өтіп бара жатқан елуді еңсерген қала тұрғынына да әкімшілік хаттама толтырылды. Аға сержант Бауыржан Қасымбеков жолды көлденең кесіп өткені үшін оған 5 айлық есептік көрсеткіште айыппұл салды.
Міне, екі сағаттың ішінде осындай құқық бұзушылық оқиғаларымен бетпе-бет келдік. Жалпы қала бойынша орта есеппен күн сайын жол-көлік ережесін бұзған 150 көлік жүргізушісіне хаттама толтырылады. Бір байқағанымыз, полицейлер азаматтармен әдепке сай, мәмілегершілікпен сөйлесті. Өйткені, әрбір азаматқа парасаттылық танытуы тиіс.
– Бейнежетон таққалы бері жүргізушілердің көзқарасы өзгере бастағанын байқап жүрміз. Мұндағы бірден-бір мақсат – қызметті таза, әділ атқаруға, әріптестердің беделін көтеруге бағытталып отыр. Күніне қанша адаммен сөйлесеміз. Ашықтық болғаны жүргізушілерге де, бізге де тиімді. Кезекшілікке қызметкерлердің бәрі де осы жетонмен шығады, – дейді аға сержант Әділет Көрікбаев жаңа жүйенің игілігін түсіндіріп.

Жұмыс одан әрi жандана түседi

Жергілікті полиция қызметі мамандарының мәліметінше, жыл басынан бері полк қызметкерлері жалпы 39851 әкімшілік құқық бұзушылықты анықтаған, оның ішінде 5155 – қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында, 34696 – жол ережесін бұзғаны үшін.
Жолда жүру тәртібіне мойынсұнғысы келмегендерді талдап айтсақ, мас күйде көлік құралын басқарғаны үшін – 198, қарама-қарсы бағытқа шыққаны үшін – 45, ұялы телефон қолданғаны үшін – 5026, жаяу жүргіншіні өткізбегені үшін – 227, жаяу жүргіншінің жол қозғалыс ережесін бұзғаны үшін – 6197, қауіпсіздік белбеуін тақпай көлік басқарғаны үшін – 4823 құқық бұзушылық анықталып отыр.
Сәуір айының 4-6 аралығында өткен «Автобус» іс-шарасы бойынша барлығы 316 әкімшілік хаттама толтырылыпты.
Бүгінде Шымкент қалалық жергілікті полиция қызметіне қарасты Жол патрульдік полиция полкінде 124 автокөлік бар, оның ішінде 5-і автоэвакуатор. Биыл қосымша автокөліктер алу жоспарлануда.
Жол патрульдік полиция полкінің қызметкерлеріне АҚШ-та шығарылған 532 дана бейнежетон сатып алынғаны мәлім. Бейнежетондардың негізгі мақсаты – полиция қызметкерлерінің азаматтармен қарым қатынаста ашықтығын қамтамасыз ету. Полицейлердің қызмет барысындағы бейнежетондағы жазбалары өшірілмейді, ол қызмет аяқталған соң батареяларын зарядтау үшін арнайы бөлімге өткізілгенде автоматты түрде көшіріліп алынады.
Қаладағы саябақтарда велосипедті ерттеп мінген тәртіп сақшыларын көреміз. Бұл да қоғамдық орынның тыныштығын сақтаудағы жаңалықтың бірі. Бұл мақсатта Шымкент қаласының әкімдігімен тиісті қаражат бөлініп, 10 велосипед алынған.

50 бейнекамера алу жоспарда

Қазір Шымкент қаласының аумағын 242 бейнекамера бақылап тұр. 136 бейнекамера жол қиылыстарында орнатылған, 18-і үйлердің аулаларында, ал 88-і қоғамдық орындарда орналасқан. 2016 жылы қаламызға 50 бейнекамера орнату жоспарланып отыр.
Биыл қалада жалпы жаяу жүргіншілерге арналған 20 жолақ орнату назарда тұр. Жыл басынан бері 3 жаяу жүргінші жолағы қойылды.

«Шымкент қауiпсiз қалаға айналады»

«Заң баршаға ортақ» деген қағидаға сүйеніп, іс қылатын сәт туғандай. Жыл сайын әлеуеті артып, дами түскен Шымкенттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету де өзекті бола бермек. Бұл ретте полицейлер алдымен жол патрульдік қызметінің талабына мән беріп отыр.
Қоғамда ішкі істер органы қызметкерлері мен қарапайым тұрғындардың өзара жау сезілетін қасаң қағиданы да жоятын сәт келді. «Адамға әуелі талап, ниет керек» десек, жергілікті полицейлер осы кедергіден арылуға күш салмақ ниетте.
– Ең алдымен қала тұрғындарының қауіпсіздігін сақтауға мән береміз. Біздің қызметкерлер бұл мақсатта күні-түні тыным таппай, дамылсыз жүр. Басты мақсатымыз – Шымкентті қауіпсіз, таза қалаға айналдыру. Біздің бастамамызға қолдау көрсетіп жатқан тұрғындарға айтар алғысым мол. Келешекте де бірлесе жұмыс жасай бермекпіз.
Қала тұрғындары өз кезегінде әлеуметтік желіде жарияланған бейнероликті бөлісіп, тәртіпті нығайту жөніндегі бастамаға қолдау көрсетіп жатыр. Бұл – тұрғындардың тәртіпке, тазалыққа селқос қарамағаны!, – дейді Шымкент қаласының жергілікті полиция қызметінің бастығы, полиция подполковнигі Данияр Мейірхан.
Басшының айтқанындай, алда «Жол ережесін сақта!», «Жол бер!», «Мейірімді бол!», т.с.с. бейнероликтер көбейе бермек.
Ниет әрекетке айналары хақ. Тұрғыны миллионға жуықтаған мегаполисте осалдық таныту әсте болмас. Алда ауқымды міндеттер тұр. «Қайратыңды халқыңа жұмса, Біліміңді жалпыға жұмса» деген халық даналығына салсақ, жергілікті тәртіп сақшылары аянбай еңбек ете бермек.

Соңғы кезде Шымкенттің көше қиылыстарында жол тәртібін реттеушілерді жиі байқайтын болдық. Өйткені, қалада көлік көп. Ресми деректерге жүгінсек, 200 мыңнан астам көлік бар екен. Көз алдыңызға көлік нөпірі көп көше қиылысында жарық сөніп, бағдаршамның істен шыққанын елестетіңіз. Мұндай кезде жол тәртібін реттеуші көмекке келеді. Сондай үлгілі маманның бірі – Шымкент қаласы жол-патрульдік полициясының сержанты Артықбек Сабизов.

Артықбек Жақыпбекұлы жас та болса, көше қиылысындағы тәртіпті реттеуде ерекше шеберлігімен және шапшаңдығымен көзге түскен маман. Жол тәртібін реттеп жүргеніне екі жылдың жүзі болған. Ал жалпы, Ішкі Істер органында 4 жылдан бері қызмет етіп келеді. Алғаш еңбек жолын қаламыздағы патрульдік полициядан бастаған. Артықбектің айтуынша, қаланың кейбір аумақтарында түрлі себептерге байланысты жарық жиі сөнеді. Соның салдарынан жол ережесін реттеуде маңызды үлес қосатын бағдаршамдар да істен шығады. Әсіресе, қаланың орталық көшелерінде – Тәуке хан мен Байтұрсынов, Түркістан мен Қонаев және Иляев көшелері мен Қонаев даңғылындағы қиылыстарда көлік ағыны өте көп. Тіпті бағдаршамда көрсетілген уақыт ішінде қиылыстан өтіп үлгермейтін кездер де аз емес.  

– Алғаш рет Арғынбеков пен Бәйдібек би көшелерінің қиылысындағы жол қозғалысын реттеп, тапсырманы сәтті орындадым. Өз тәжірибесімен бөлісіп, білгенін үйретуден жалықпаған әріптесім Ернар Молдабековке алғысым мол. Темір тұлпарды тізгіндегендер кейде тәртіпке бағынғысы келмей, өтіп кетуге тырысады. Мұндайда оларға біздің экипаж мүшелері заң аясында шара қолданады. Жол-патрульдік полициясының барлық қызметкерлері жол тәртібін реттей білуі тиіс деп ойлаймын. Барлық жағдайға дайын болып, тез шешім қабылдау – біздің міндетіміз, – дейді А. Жақыпбекұлы.
Артықбек өз әріптестерін мақтан тұтады. Солардың ішінде Ақыл Садықов пен Нұрлан Атахановтың жол тәртібін реттеудегі шеберліктерін ерекше атап өтті. Өйткені, жол тәртібін реттемес бұрын жол ережесін де үздік білу шарт. Артықбектің айтуына қарағанда, жол реттеушісінің жұмысында қауіпті сәттердің болатыны бар. Әсіресе, жауын-шашынды күндері және түнгі уақытта аса сақ болу керектігін айтады.

Шымкентте жол реттеушісіне арналған ескертікштің барын аға ұрпақ жақсы біледі. Ол 2004 жылы халық арасында «дядя Сережа» атанып кеткен ҰОС-ның ардагері және старшина Сайдакбар Сатыбалдиевке арнап орнатылды. Ол ОҚО МАИ-ның жол қозғалысын реттеу бөлімінде 25 жыл қызмет етті. Осы уақыт аралығында ол СССР-дің ең үздік реттеушісі атанды. Тіпті, Мәскеуге барған кезінде үлкен көлік кептелісін жас сержант санаулы минуттарда реттеп берген екен.