Шымкент келбеті

Ән-жырдың қара шаңырағы – Шәмші Қалдаяқов атындағы облыстық филармонияның құрылғанына биыл 88 жыл толады. Ғасырға жуыр тарихы бар өнер ошағынан осы уақыт аралығында талай күміс көмей әншілер мен әйгілі әртістер шықты. Олардың қатарында ұлттық өнерімізді шетелдерде насихаттап жүрген мәдениет майталманы Ақмарал Биназарова, ҚР мәдениет қайраткерлері Сүндет Миралиев пен Айжан Тәшенова, Айнұр Нұрашова сынды сахна саңлақтары бар. Халқымыздың ән-қазынасын насихаттап, рухани өмірімізге нәр беріп келе жатқан өңіріміздегі бірден-бір өнер ордасының директоры Нұрсәт Бейсеқожаевпен әңгімеміз де осы қарашаңырақтың қазынасын ақтарудан басталды.

– Нұрсәт Саттарұлы, өнер адамдарының өмірі сырт көзге өте қызық көрінеді. Олардың ортасы – сауық-думан, мереке-шаттық. Сахна, гастрольдер, шетелдік сапарлар... Сіз басқарып отырған өнер ұжымы да осы арнаның ағысымен өткен жылда өзіндік із қалдырған болар?

– Әрине. Бірақ сырт көзге қызық көрінетін өмірдің тасасында қаншама еңбек, қажыр-қайрат, ізденіс жататынын, бәлки, былайғы жұрт аңғара бермес. Әртістердің өмірі сахнада сұлу. Сахна сыртындағы тіршілігі– бейнет. Әйткенмен сол бейнет жеміспен қуантып жатса, одан артық ләззат жоқ. Біз үшін өткен жыл дәл сондай табысымен тамсантқан жыл болды. Жыл басында «Қазына» би ансамблі Ресейдегі «Розы России – 2017» байқауында бәйгенің басын қанжығаларына байлап келді. Онда жеке би номинациясы бойынша бас жүлдеге қол жеткізсе, жекелеген бишілер 2-3-орындармен оралды. Сонымен қатар бұл би ұжымы Елбасы қоры сыйлығының иегері атанды. Сондай-ақ өткен жылы Түркияның Бурса қаласында өткен халықаралық ХХХІ «Алтын қаракөз» фольклорлық би байқауында «Қазынамыз» 26 мемлекеттің бишілері арасынан Қазақстанның мәртебесін асырып, алғаш рет жүлделі орынды жеңіп алды. 

ҚР еңбек сіңірген қайраткері Құрманбай Шойынбаев, ҚР мәдениет қайраткері Зәуре Бекембаева, «Өркен» Рысдәулетовтер отбасылық ансамблі өткен жылы мәдениет күні аясында облыс әкімінің стипендиясына, ал Оңтүстіктің дүлдүл әншісі Наркенже Серікбаева «Ерен еңбегі үшін» медаліне ие болды. Сондай-ақ, ҚР еңбек сіңірген қайраткері Сабира Әбдірайымова «Құрмет» орденімен марапатталды. Филармония мақтанышы Гүлбала Әбуова Елбасының арнайы алғыс хатын алды.

2017 жылы филармонияның Сүгір атындағы ұлт аспаптар оркестрінің 15 жылдық мерейтойы өтті. Осы айтулы шараға байланысты бірнеше өнерпазымыз мәдениет және спорт министрінен, «Ауыл» партиясынан, Қазақстан халқы Ассамблеясынан, еңбек және әлеуметтік қорғау министрінен алғыс хаттар алды. Бір жылда осыншама марапат пен құрметке ие болу біз үшін үлкен мәртебе ғана емес, филармония тарихындағы елеулі жаңалық десем де болады.

Біз, сондай-ақ, төл өнерімізді дәріптеу мақсатында Ресей, Түркияда гастрольдік сапарда болып қайттық. 25 өнерпазымыз Анкараның Кечиөрен ауданындағы көшеге жыр алыбы Жамбыл Жабаевтың есімі берілген шарада өнер көрсетуге барды. Жаңа көше айтыс өнерінің дүлдүлі, ақиық ақын Сүйінбай Аронұлы саябағының жанынан ашылған еді. Сол 10 күнде өнерпаздарымыз 6 қаланы аралап, ұлттық өнерімізді насихаттады. Бұл әртістеріміз үшін тәжірибе толықтырумен қатар, шетелде қазақтың туын жоғары ұстап, өнер көрсетуіне үлкен мүмкіндік болды.

– Гастрольдік сапар деп айтып қалдыңыз, тек шетелдерде ғана болып қайттыңыздар ма?

– Әрине, өнердің үлкен ордасы болғандықтан біз еліміздің басқа өңірлеріндегі облыстық филармониялармен әріптестік қарым-қатынас орнатқанбыз. Тәжірибе алмасу мақсатында Алматы қаласындағы Жамбыл атындағы мемлекеттік филармония, Алматы облыстық Сүйінбай Аронұлы атындағы, Батыс Қазақстандағы Ғарифолла Құрманалиев атындағы, Ақтөбе қаласындағы Ғазиза Жұбанов атындағы филармониялармен екі жақты меморандум аясында өнер көрсетіп келдік. Биыл Қызылорда мен Жамбыл облысы жоспарда тұр. Ол жақтан шақыртулар да келген. Филармония деген үлкен ұғым ғой. Мұнда академиялық музыка мен эстрадалық жанрдағы әншілер, бишілер құрамы бар. Сондай-ақ, өткен жылы Алматы облысынан Қазақстандағы ең үлкен өнер ұжымы Б. Байқадамов атындағы мемлекеттік хор каппеласы тұңғыш рет өңірімізге келіп, екі концертін берген болатын.

– Еліміздегі айтулы мерекелерде де өнер көрсетуден де шет қалмайтын боларсыздар? 

– Баршаға аян, былтыр еліміз үшін тарихи, айтулы жыл болды. 2017 жылдың 10 маусымында «АСТАНА ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі есігін айқара ашты. 3 айға созылған осынау көрме аясында Оңтүстік Қазақстанның мәдени күндері өтті. Этно ауылдағы Мюзик-холлда біздің Сүгір атындағы оркестр мен әншілеріміздің, бишілеріміздің жеке-жеке концерттері болды. Яғни, ашық автобуста қаланы аралап, шаһардағы ірі ойын-сауық орталықтары мен халық тығыз шоғырлаған орындарға барып өнер көрсеттік, "Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында флэшмоб өткіздік. Сондай-ақ, Қазақ концерттік бірлестігінде берген концертімізде Наркенже  Серікбаева, Сүгір атындағы ұлттық аспаптар оркестрі, Айнұр Нұрашова, Құралай Қасымова, «Өркен» Рысдаулетовтер отбасылық ансамблі, басқа да солистеріміз Оңтүстіктің атынан өнер көрсетті. Бұл біздің филармония өнерпаздарының кәсіби шеберлігін танытқан үлкен сын болды. Түркістанның ТҮРКСОЙ аясындағы Түркі әлемінің мәдени астана жылында әз-Наурыз мерекесінен қараша айындағы жабылуына дейін барлық іс-шараларына қатыстық.

– Сөз басында жылды табысты аяқтағандарыңызды айтып қалдыңыз. Құпия болмаса, жылдық табыстарыңыз қанша соманы құрады?

– Әрине, жасыратыны жоқ, тауық жылы табысты болды. Бірақ айтып өтейін, мемлекет қаржыландырып отырғандықтан біз сол жұмсалған қаражатты ақтай алдық па деген сауал туындайды. Мекемеде жұмыс істеп жатқан 229 қызметкердің жалақысы да мемлекет есебінен. Жыл басында алдымызға 17,5 млн теңге табыс табуды меже етіп қойсақ, жоспар артығымен орындалды, 26 млн теңге пайда түсті.

– Пайдаға кенеліп жатқандарыңыз өңіріміздің өнер сүйер қауымы көбеймесе, азаймағанынан болар. Жалпы көрермен пікірі қаншалықты маңызды?

– Біз былтыр Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы аясында 20-29 қараша аралығында апталық толыққанды концерт берген болатынбыз. Мұндай іс-шара филармонияның ұйымдастыруымен алғаш рет қолға алынып, сәтті өтті. Біздің ұжым дарынды өнерпаздармен мәртебелі. Әйткенмен ұлт аспаптар оркестірінің деңгейі Батыс Қазақстанмен, Арқамен салыстырғанда кішкене кенжелеу екенін жасыра алмаймыз. Дегенмен шәкірт тәрбиелеу, ізбасар іздеу мақсатына да мән берудеміз. Осы мақсатпен №1,2,3 саз мектептерінің оқушыларымен бірлесе отырып, оркестрдің 3 концертін қойдық. Бұл – дәстүрге айналған «Жаңғырық» деп аталатын концерт. Осы саз мектептерінде білім алатын 25 оқушы кәсіби солистермен бір сахнада өнер көрсетті. Ал екінші концертіміз Кеңестік кезеңдегі кино туындыларының саунд-трэктерін қазақ оркестрімен жанды орындау еді. Сахнаның LED-экранында киноны дыбыссыз қойып, музыкалық сүйемелдеу ретінде оркестрді қосып орындады. Біз оны эксперимент ретінде, көрермендерді оркестрге тарту мақсатында ұйымдастырған едік. Сүйініштісі сол, залдағы көрермен 1 сағат 20 минутқа ұласқан концертімізді тапжылмай отырып тамашалады. Соңында орындарынан тұрып, тағы өнер көрсетуімізді сұрады. Ал үшінші ресми концертіміз қазақтың күй өнерін насихаттау мақсатында өтті. Сондай-ақ, үлкен алаңдарға, халық көп шоғырланатын ірі ойын-сауық орталықтарында өнер көрсетіп тұрамыз. Әрине, көрермен осындай демалыс сәттерінен ләззат алса, шынайы өнерді түсіне бастайды.

– Өнерсүйер жұртшылықты қуантарлық жаңалықтарыңызбен бөлісіп, алға қойған жоспарларыңыз жайында айтып өтсеңіз?

– Жоспар көп. Міне, алдағы 9 ақпан күнге «Тұғыры биік өнерім» атты концерттік бағдарламамызды дайындап жатырмыз. Ал жылда өтетін Шәмші Қалдаяқовты еске алу концертін биыл өзгеше бағытта берсек деген жоспар бар. Оны ауызбен айтып жеткізгенше, өнерімізбен көрсетсек деймін. Әрине, қызықтан қалмай, келіңіздер дер едім көрермен қауымға!

– Әсерлі әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан
Азамат ЖАППАР

Бокстан әлем чемпионы Қайрат Ералиев «Олимпиадалық стипендияға» ие болды. Жерлесіміз халықаралық Олимпиада комитетінің «Токио-2020» жазғы Олимпиада ойындарында жеңіске үмітті деп тапқан үздік спортшылар қатарынан көрінді.

Ұлттық Олимпиада комитетінің баспасөз қызметінің мәліметінше, елімізден 24 спортшы олимпиадалық стипендия игері атанып отыр. Үздік спортшыларға 2018 жылдың қаңтар айынан бастап, ХОК-тан қосымша қаражат қарастырылмақ. 

Аталған спортшылар тізімін боксшы Назым Қызайбай бастады. Отандастарымыз бокс, дзюдо, жеңіл атлетика сынды 12 спорт түрінінен стипендиаттар қатарына еніп отыр.

Қалалық білім бөліміне қарасты №43 «Алмаз» бөбекжай балабақшасының меңгерушісі тағайындалды. Шымкент қалалық мемлекеттік орта білім және мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының басшыларын конкурстық тағайындау комиссиясының кезекті отырысында конкурсқа қатысуға өтініш білдірген 4 үміткер сынақтан өтті.

Нәтижесінде Жанар Алтынбекова №43 балабақша меңгерушісі болуға лайық деп табылды. Ол бұған дейін қаладағы №100 «Тоғжан» бөбекжай балабақшасының әдіскері болып қызмет еткен. Үміткердің мамандығы - бастауыш сыныптарының және музыка пәнінің мұғалімі.

280 орынды бөбекжай меңгерушісі болып тағайындалған Жанар Алтынбекова педагогика саласында 21 жылдық жұмыс өтілі бар маман. Айта кетейік, балабақша меңгерушілерін тағайындау комиссиясының құрамында Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай, қалалық мәслихаттың хатшысы Нұрлан Бекназаров, қалалық білім бөлімінің басшысы Жанат Тәжиева бастаған мамандар болды. 

Сонымен қатар конкурстың әділдігі мен ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында комиссия отырысына №43 «Алмаз» бөбекжай балабақшасының кәсіподақ комитетінің төрайымы Гүлзира Мұсабекова, ата-аналар комитетінің төрайымы Айкерім Қарабалаева қатысып, бір ауыздан Жанар Алтынбековаға сенім білдірді.

Дені сау ұрпақ – ұлт болашағы! Өскелең ұрпақты шымырлық пен ептілікке тәрбиелеу – әрбір ата-ананың перзент алдындағы борышы. Ал ұйымшылдыққа баулып, қимыл-қозғалысты арттыру салауатты жастардың жарқын болашағын қалыптастырмақ. Елбасының «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында спортқа ерекше көңіл бөлуді қолдау атты қадамы бүгінде қаламызда өз нәтижесін беруде.

Мұздағы кішкентай бүлдіршін

Мәнерлеп сырғанау спорт түрімен Айсұлу Жалдыбай екі жылға жуық шұғылданып келеді. Ол мұзда конькимен сырғанап, музыка сазына сәйкес әсем қимыл жасауға әуес. Мәнерлеп сырғанауда қозғалыс жылдам не баяу, әр түрлі бағытта айналып, секіріп, тағы да басқа орындалуы тиіс. Сондықтан спорттың бұл түріне баланы 7-8 жастан баули бастайды. Алайда Айсұлу одан ертерек, яғни 4 жасынан кіріскен.

– Маған сырғанау ұнайды. Әпкем мен ағам биге барады. Мені болса анам конькиге берді. Аптасына үш рет келемін. Достарым да көп, – дейді жас спортшы. 

Мәнерлеп сырғанаудың жекелей, жұптасып, топтасып сырғанау және мұздағы би түрлері бар. Жекелей сырғанауда міндетті және еркін жаттығудан спортшы өзінің қабілеті мен шеберлігін көрсетеді. Бұл ретте жас спортшыға ұнайтыны секіріп өнер көрсету. Яғни, музыкаға ілесе билеген спортшы қимыл-қозғалыстарына секіруді қосады. Әрине, буыны қатпаған бүлдіршін әлі шеберлігін шыңдап жүр. Балалар мұзда емін-еркін сырғанауға жылдар бойы жаттығады. Сол үшін мұздың сырын түсіну, меңгеру өте күрделі. Шалт қимылда мүлт кетсең қиынның-қиыны. Есіл еңбек желге ұшпақ. Ал Айсұлудың талпынысы жоғары екен. Қалалық жарыстарда бақ сынап, жеңіс тұғырынан көрінген. Оқуда озат. Орысша сайрап, ағылшын тілінен сабақ алып келеді. Сондай-ақ, ол шаһарымыздың ең жас спортшыларының қатарында.

Мәнерлеп сырғанағың келсе...

Мәнерлеп сырғанау – өнер әрі спорт. Өнер атаулының дарыннан бөлек қажымас қайрат пен тынымсыз еңбекті талап ететіндігі секілді мәнерлеп сырғанауда да табысқа жетемін деген адамға үлкен төзімділік қажет. Сонымен қатар, мұздың үстінде өнер көрсету үшін қысқы спорт мектебіне қабылдаудың балаларға қойылар қатаң талабы бар. 

– Мәнерлеп сырғанаумен кәсіби тұрғыда айналысу қымбатқа түседі. Балалар қатаң тәртіппен жаттығады. Бірақ үзбей жаттығуға көп баланың шамасы жетпейді. Себебі, шығыны көп, қымбат спорт түрі болғандықтан, екінің бірінің мүмкіндігі бола бермейді. Бізге келетін ұл-қыздарды бойындағы бірнеше қасиеттерін бағалай отырып қабылдаймыз. Бірінші, балалар оң-солын тануы керек. Кейінгі кезекте ол балақайлардың физикалық пропорционалдығы маңызды. Секіре білуі, буындардың икемділігі және жылжымалығына да қараймыз. Баланың музыкалық зейіні мен вестибулярлық аппаратына да аса мән береміз, – дейді ОҚО қысқы спорт түрлерінен балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің әдіскері Диляфруз Худайшукурова.

Елбасымыз айтқандай, спорт – елдің мерейін асырып, абыройын тасытатын сала. Егер балаларыңыз жоғарыда келтірілген қасиеттерге ие болса, облысымыздағы қысқы спорт түрлерімен шұғылдануға мүмкіндік беретін жалғыз орын – «Мұз сарайында» тегін жаттығуына жағдай қарастырылған. 

Биылғы Жолдауында Мемлекет басшысы «өзінің тарихын, тілін, мәдениетін білетін, сондай-ақ заманына лайық, шет тілдерін меңгерген, озық әрі жаһандық көзқарасы бар қазақстандық біздің қоғамымыздың идеалына айналуға тиіс» екенін атап өткен еді. Айсұлудай жастайынан білім мен спортты қатар алып жүрген өрендер ОҚО қысқы спорт түрлерінен балалар мен жасөспірімдер даярлайтын спорт мектебі оқушыларының қатарында аз емес. Олай дейтініміз, 15-19 қаңтар аралығында Алматыда өткен «Ice Tiger» атты жасөспірімдер турнирінде 10 жерлесіміз жүлделі орындармен оралды. Олардың талпынысы Елбасы айтқан қоғамымыздың идеалына жеткізері сөзсіз.