Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, «бір терезе» қағидаты бойынша мемлекеттік қызметтерді жылжымайтын мүлікке құқықтары орналасқан жері бойынша жүзеге асыратын «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы».
Кадастрлық паспорттар негізінен жаңа нысандарға ресімделетінін түсіндіріледі. Қайталама - меншік иесінің қалауы бойынша немесе объектілерді қайта тіркеу кезінде.
Қайта тіркеу дегеніміз-пәтерлерді, үйлерді және басқа жылжымайтын мүлікті қайта құру, қайта құру, қайта жабдықтау, нәтижесінде техникалық және сәйкестендіру сипаттамалары өзгереді. Кадастрлық паспорт объектілерді бөлу немесе біріктіру кезінде, құқық белгілейтін құжаттағы сәйкестендіру және техникалық мәліметтердің жылжымайтын мүлік объектісінің нақты деректерімен сәйкессіздіктері анықталған кезде де қажет болады.
Сәйкессіздіктер ауданы, қабаты, бөлмелер саны, Құрылыс материалдары бойынша болуы мүмкін. Иесінің өзі оларды орната алады, мысалы, егер ол үйді ипотекаға сатқысы келсе, бірақ бастапқы жобамен, құқық белгілейтін құжаттармен сәйкессіздіктер бар екенін біледі.
Жер учаскесіне кадастрлық паспорт нысаналы мақсаты өзгерген, учаскенің сәйкестендіру сипаттамалары өзгерген жағдайда, бұрын берілген актілерді бөлу, біріктіру, ауыстыру кезінде, учаскені аукционда сатып алу, бұрын жалға берілген жер учаскесінің меншігіне ресімдеу кезінде дайындалады.
Жаңа құжатта сәйкестендіру және техникалық мәліметтер көрсетіледі: мекен-жайы, мекен-жайдың тіркеу коды; кадастрлық нөмірі; салынған жылы; үй сериясы; үйдің қабаты, пәтердің қабаты; тұрғын үй алаңы (жалпы, тұрғын үй, пайдалы); бөлмелердің ауданы мен саны; қабырға материалы.
Айтпақшы, пәтерлерге, тұрақ орындарына кадастрлық паспорт жер туралы мәліметтерсіз беріледі. Кондоминиум бойынша мәліметтер құжатта көрсетілмейді.
Жеке үйдің паспортында учаске және ондағы құрылыстар туралы мәліметтер көрсетіледі: мекен-жайы, мекен-жайдың тіркеу коды; жылжымайтын мүлік түрі; кадастрлық нөмір; меншік нысаны; жер санаты; бөлінгіштік/бөлінбеушілік; нысаналы мақсаты; тұрғын үй алаңы (жалпы, тұрғын үй, пайдалы) және құрылымдық элементтердің сипаттамасы.
Құрылыстар болмаған жағдайда паспортта тек учаске бойынша ақпарат көрсетіледі.
Учаскеге кадастрлық паспорттың бағасы мемлекеттік актіні дайындау кезінде- жеке тұрғын үй құрылысы үшін шамамен жеті мың теңге болып есептеледі. Пәтерлерге-ауданына, объектінің түріне байланысты және екі кезеңде техникалық паспорттарға ұқсас.
Пәтерге кадастрлық паспорт алу үшін техникті ХҚКО арқылы шақырып, 2465 теңге аванс төлеу қажет. Маман сол жерге келіп, өлшеулер жасайды. Төлемнің екінші бөлігі нәтиже алынған кезде енгізіледі. Бұл сома тұрғын үй сипаттамаларына байланысты әркім үшін әр түрлі болады.
Пәтерді сату кезінде кадастрлық паспортты рәсімдеу қажеттілігі жағдайларға байланысты. Мысалы, егер мәміле жеке тұлғалар арасында қолма-қол есеп айырысу үшін жасалса, онда ауыстыру міндеттемесі болмайды.
Алайда, егер пәтер ипотекаға сатылса және қолданыстағы паспорт шамамен 20 жыл бұрын берілген болса, онда банк оны жаңартуды талап етуі мүмкін.
Жылжымайтын мүлік объектілеріне кадастрлық паспортты енгізу Қазақстанда жаңа ақпараттық жүйенің – жылжымайтын мүлік тіркелімі мен жер кадастрының базаларын біріктірген жылжымайтын мүліктің бірыңғай мемлекеттік кадастрының іске қосылуымен байланысты. Бұл учаскелерге құқықтарды ресімдеуді ашық және толық автоматтандыруға мүмкіндік береді, артық құжаттарды алып тастайды, ең бастысы – жер учаскесін беруді қарау ұзақтығы бір жылдан 30 күнге дейін қысқарады.
СЕРІК ӘЛІМҚҰЛОВ,
Шымкент қаласы Әділет департаментінің коммерциялық емес ұйымдарды тіркеу және тіркеу қызметі саласындағы бақылау бөлімінің бас маманы
