Шымкент келбеті

Бүгін Ө.Жәнібеков атындағы ОҚПУ-де Шымкент қалалық ҚХА жанындағы ғылыми-сарапшылық топтың қатысуымен “АЭС: өзекті мәселелерді шешу жолы” атты жиын өтті.

Жиынның мақсаты атом энергиясын дамытудың жан-жақты тетіктерін, пайдасын, болашағын жастарға жете түсіндіру болды. Лекцияға түрлі салада білім алып жатқан жастармен қатар университет ғалымдары, сарапшылық топ мүшелері қатысты.

Ғылыми-сарапшылық топтың жетекшісі Сайпжамал Қорғанова “АЭС - жасыл экологияға жол” тақырыбында баяндама жасап, АЭС салудың еліміз үшін маңызын жеткізді. Сондай-ақ профессор Халима Сартаева бейбіт атомның артықшылықтарына тоқталды. Жастар да ашық әңгімеге араласып, сұрақтарына жауап алды.

Жиын соңында қатысушылар АЭС салу бойынша жалпыұлттық референдумға қатысуға қолдау көрсететіндіктерін жеткізді.

“Шымкент келбеті”

АЭС салу алдағы уақытта референдум арқылы шешілмек. Алайда оған мұқтаждықтың бар екенін жасыра алмаймыз. Бар мәселе энергия тапшылығынан басталып тұр.

Мысалы, Қазақстанда өндірілетін электр энергиясының 70 пайызға жуығы электр стансаларының үлесінде. Кеңес Одағы кезінде салынған Екібастұздағы ГРЭС-1, ГРЭС-2 және Ақсу ГРЭС-і сияқты ірі кешендер көмірмен жұмыс істейді.

Олардан атмосфераны ластайтын заттар көп бөлінеді.

Сондықтан пайдалы қазбаларды пайдаланудан бас тартып, таза энергетикаға, яғни атом энергетикасын көшу қажеттігі туындап тұр.

Ал атомдық станция жел мен күн станцияларына қарағанда тиімді екендігі айтылуда.

Оның үстіне электр энергиясына деген сұраныс күннен-күнге артып келеді. Сол себепті атом электр станциясын салу мәселені шешудің тиімді жолы болып тұр.

Қазіргі кезде елімізде цифрландыру жүріп жатыр, бұл жағдайда электр энергиясы аса маңызды стратегиялық ресурсқа айналатындығы хақ.

Энергетикалық қауіпсіздік – бұл ұлттық қауіпсіздіктің негізгі бөлігі. Негізі біз әлі сырттан келетін энергияға тәуелдіміз. Тәуелділіктің салдарынан кейбір өндірісті биік шыңға шығара алмай отырған жайымыз да бар.

Бұл әрине ойланатын нәрсе. Атом электр станциясын салу халық талқысына салынуы да осыдан.

Алмасбек МАМЫТБЕКОВ, қоғам қайраткері

Еліміздің энергетикалық дамуын арттыру жолында Қазақстанда АЭС құрылысын жүргізу мәселесі қазіргі таңда қоғамдық талқыға түсіп жатыр. Әрине әртүрлі пікірлер, әртүрлі көзқарас болады. Алайда елдегі өндірістік әлеуеттің дамуын, экологиялық жағдайдың тұрақтылығын ойласақ, бұл мәселе халықтың қолдауын қажет етеді. Мемлекет басшысының кезекті Жолдауында бұл жөнінде кеңінен әрі нақты айтылып, 6 қазанда жалпыхалықтық референдум өткізу туралы шешім қабылданды. Жалпы, АЭС құрылысын салу жобасы жайлы сала мамандары, энергетиктер мен ғалымдар тарапынан нақты тұжырымдар айтылуда.

Нақтырақ айтқанда, АЭС-ті салу елдегі экономиканың дамып, әлеуметтік жағдайдың жақсаруына әкеледі. Қалай десек те, қазіргі күні экономиканы алға қарай жылжыту үшін бар мәселе электр қуатына байланысты болып тұрғаны шындық. Келешекте электр жарығының тапшылық қаупі төніп тұрған жағдайда АЭС салудан бас тартпауымыз қажет.    

Егер адам баласына күннің жарығы мен жылуы қандай қажет болса, АЭС-те еліміздің өркениетті елдер қатарына қосылып, электр жарығына тәуелсіз өмір сүруіміз үшін сондай қажет. АЭС-тің арқасында ең алдымен, тасымалданатын жарықтан құтылып, өзімізде өндірілген жарыққа қол жеткіземіз. Пайдасы, еліміздің барлық аймағын энергиямен қамту деңгейі артады деп есептейміз. Тағы бір пайдасы, АЭС қуаттылығына қарай белгілі бір мемлекеттің белгілі бір аумағындағы халықтың, өнеркәсіптердің тұрақты, ұзақ мерзімді энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Электр энергиясының импортына деген тәуелділікті азайтады. Жергілікті халықты жұмыспен қамту көрсеткіші артып, еліміздің ғылыми тәжірибелік базасы көтеріледі.

АЭС-тар заманауи әлемдегі электр энергиясының маңызды көзі болып табылады. Олар көмірқышқыл газының барынша аз шығарындыларымен электр энергиясын өндірудің айтарлықтай көлемін қамтамасыз ете отырып, көптеген елдердің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Әлемде таза, жасыл энергия көзі атом энергиясы болып саналады. Дамыған елдер бұған әлдеқашан көз жеткізген.

Талғат ИСАХОВ, кәсіпкер

Шымкент қалалық «Amanat» партиясының төрағасы Бахадыр Нарымбетов бастаған АЭС салуды қолдау жөніндегі халықтық штабтың мүшелері «Мадина» макарон фабрикасының қызметкерлерімен кездесті. Жұмысшы топтың қатарында қалалық мәслихат депутаттары, бірнеше саяси партиялардың және қоғамдық ұйымдардың өкілдері болды.

Кездесуді ашқан Бахадыр Мәдәліұлы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған Жолдауында көтерілген мәселелерге тоқталып, жиынның басты тақырыбы ретінде атом электр станциясының құрылысын атап өтті.

«Энергетика министрлігінің болжамдары бойынша, 2035 жылға қарай Қазақстанда электр энергиясын тұтыну 152,4 миллиард кВт/сағ құрайды деп күтілуде. Алайда қазіргі уақытта жұмыс істеп тұрған электр станциялары тек 135 миллиард кВт/сағ ғана қамтамасыз ете алады. Осыған байланысты, қазіргі таңда Ресейден келетін ағындар электр қуатының тапшылығын жауып отыр, бұл өз кезегінде энергетикалық тәуелділікке және елдің энергетикалық нарығының қауіпсіздігіне қауіп төндіреді», - деді Бахадыр Мәдәліұлы.

Ол Қазақстанның энергетикалық секторы көмір электр станцияларына аса тәуелді екенін атап өтті, бұл тәсілмен ұзақ мерзімде энергия қуатын өндіру мүмкін емес екенін түсіндірді. Себебі, жұмыс істеп тұрған станциялардың тозу деңгейі жоғары, ал халық санының өсуі мен энергия тұтыну көрсеткішінің қарқынды артуы жағдайды қиындатып отыр.

Бахадыр Мәдәліұлы: «Экономикасы дамыған елдермен тең дәрежеде болу үшін, бірінші кезекте электр қуатын шешіп алуымыз керек. Электр энергия – экономиканың локомотиві», - деп атап өтті.

Жиында мекеме мамандары да өз ойларын білдіріп, сұрақтар қойды. Атап айтқанда, көпшілік атом электр станцияларының қауіпсіздігіне алаңдаушылық білдірді. Чернобыль мен Фукусима апаттары туралы еске ала отырып, сол жағдайлардың қайталану мүмкіндігін сұрады. Штаб мүшелері қазіргі уақытта салынатын атом электр станцияларының технологияларының мүлдем өзгеше екенін түсіндірді.

«1986 жылғы Чернобыль және 2011 жылғы Фукусима-1 атом электр станцияларындағы апаттардан алынған сабақтар жаңа реакторлардың жобалануы кезінде ескеріледі. Бұл оқиғалардың әсерінен атом энергетикасының қауіпсіздігі жаңа деңгейге көтерілді. III+ буын реакторларының конструкциясына қосымша қауіпсіздік мүмкіндіктері енгізілді», - деді Бауыржан Әлтеев.

Одан бөлек, штаб мүшелері атом электр станциялары қоршаған ортаны түтін газдары, күл, мұнай өнімдері бар ағынды сулар сияқты заттармен ластамайтынын да мәлім етті.

Сонымен қатар, жұмысшылар тарапынан АЭС жобасының Астанадағы ЛРТ сияқты жарты жолдан тоқтап қалу мүмкіндігі туралы да сұрақтар болды. Штаб мүшелері келіссөздер, келісім-шарттар жасау және сатып алу процестерінің барынша ашық болатынын және атом энергетикасының әлемдегі ең тәртіпті сала екенін айтты.

Атом электр станцияларын жобалау және салу кезінде техникалық қадағалауды тәуелсіз реттеуші жүзеге асырады және құрылыс МАГАТЭ бақылауымен жүргізілетіні түсіндірілді.

Жиынды қорытындылаған Бахадыр Нарымбетов атом электр станциясын салу Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету және экономикалық тұрақтылығын арттыру үшін маңызды қадам екенін айтты.

Оның сөзінше, жаңа технологиялар мен қатаң қауіпсіздік шаралары арқылы атом энергетикасы еліміздің энергия қажеттілігін толық қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Мұндай жобалар қоғамның қолдауымен және ашық бақылаумен жүзеге асырылғанда ғана өз тиімділігін көрсетеді. Сондықтан халықты ақпараттандыру мен түсіндіру жұмыстарын жалғастыру, сондай-ақ жобаның барлық кезеңдерін қадағалау арқылы сенімділік қалыптастыру қажет.

"Шымкент келбеті"